Wat had hij graag gewoordspekeld. De hele tijd. Van ochtendzucht tot avondval. Met DE VADER bijvoorbeeld Maar alles bij hem zat draaidekselvast.

Transcriptie

1 LESMAP

2 Nog één keer mag hij spreken, DE ZOON. Honderduit mondgebroken gefluister. En als er iemand luistert, dan bestaat hij. Nog een laatste keer! Want écht bestaan doet hij niet meer. Wat had hij graag gewoordspekeld. De hele tijd. Van ochtendzucht tot avondval. Met DE VADER bijvoorbeeld Maar alles bij hem zat draaidekselvast. Of liever nog, met DE MOEDER. Maar zij liep uit het zicht en hart ver weg. Zelfs met DE VROUW. Nooit meer allenig op de wereld! Of met HET DORP. De kletsklap van de kletskop. Met HET LIEF kon het. Alles op de tafelplank. In talig tonggedraai. Maar toch bleef alles stil. Muizenissig stil. Tekst * Sven Ronsijn Regie * Jelle Marteel Spel * Els Trio Lore Dejonckheere Kurt Defrancq Poppen * Filip Peeters Kostuums * Chris Snik Scenografie & techniek * Rupert Defossez Misschien, als we erover zwijgen, dat het stillekes passeert.

3 Vertelstandpunt OE IST brengt het verhaal van de zoon. Hij vertelt ons de kroniek van een zeer jammerlijk voorval waar nu nietnie meer aan te veranderen valt. Laat de leerlingen die kroniek in eigen woorden navertellen: wie zijn de verschillende personages, waar speelt het verhaal zich af, wat heeft de jongen gebracht tot Fuck de zwaartekracht., Dat de voorstelling verteld wordt vanuit het standpunt van de zoon, wordt op verschillende manieren duidelijk gemaakt: de pop van de zoon is de enige pop die geen gelijkenis vertoont met één van de acteurs, de zoon is het enige personage dat door de drie acteurs gespeeld wordt, de zoon staat zo goed als altijd op het voorplan. Bovendien is hij de enige die rechtstreeks tegen het publiek praat om het verhaal te vertellen. De andere drie poppen doen dat nooit, zij blijven steeds in het verhaal. De vader, de vrouw en het lief zijn de figuranten in de vertelling van en door de zoon De vader, de vrouw en het lief richten zich, wanneer de acteur /actrice achter de pop vandaan komt, wel af en toe rechtstreeks tot het publiek, maar dat is steeds beschouwend. Ze geven ons een inkijk in wat ze denken en voelen. Bijvoorbeeld: Hij mag mij niet. Ik voel dat direct. Ik heb daar een extra zintuig voor. (de vrouw over de zoon) Wanneer de acteurs van achter hun pop vandaan komen, vertellen zij wat hen echt bezighoudt, vertellen zij de waarheid zonder die te verbloemen. Van de zoon krijgen wij een oprecht gezicht te zien. Taal * Vreemde woorden * Vooral de vader en het dorp gebruiken eigen woorden: Geeft ons speekselvocht zodat onze mond woordspekelt! k heb k ik daarnaar nie gevraagsteld! Hij trok zijn hemd en zijn plastronkoord uit Het gebruik van deze woorden klinkt als een soort dialect. De vader is afkomstig uit het dorp zonder dat de ligging van dat dorp bepaald wordt - en gebruikt deze woorden vaak. Het is ook niet de bedoeling van de auteur om deze voorstelling op een specifieke plaats te

4 situeren, omdat het universeel is. De gekunstelde manier van praten is een manier om niet écht te hoeven praten. * Lege spreekwoorden * t Is stille waar dat t niet waait. * Flauwe humor * Vooral de vader, maar ook het dorp, steken zich weg achter flauwe grapjes: De deur staat hier altijd open. Behalve als t vriest. t Glas is halfvol. k ga t rap uitdrinken voor dat t opdroogt! t Zit overal ne keer een haar in de boter. Of in de soep. Flauwe humor wordt vaak gebruikt om zich achter te verschuilen, zo hoeft men niets waarachtigs te zeggen. Kunnen de leerlingen nog voorbeelden geven van gebruikte vreemde woorden, lege spreekwoorden en flauwe humor? Gebrek aan communicatie Niet alleen het taalgebruik, maar ook de nietszeggende dialogen onderstrepen het gebrek aan communicatie. * Nietszeggende conversaties * Jaja jong. Jaaaa. Abaja. En anders? Geen spanders. Allez, da s goed. Geen nieuws, goed nieuws. Dat zeggen ze toch. - Oe ist met u? Goed. En de vrouw? Ook goed. De zoon? Kan niet beter. Ga eens na bij de leerlingen hoe vaak wij Goed, goed. antwoorden op de vraag Oe ist?, hoe weinig wij laten weten hoe we ons echt voelen en wat we echt denken? * naast elkaar leven * Niemand van de personages kent elkaar echt. Bijvoorbeeld: de zoon zegt van zijn vader dat hij een opkropper eerste klas is. Uit welke scène blijkt dat zeer zeker? (scène waarin de vader over de turnleraar vertelt Ik heb niet genoeg mijn best gedaan om het te verdringen. ). Wat houdt de vader verborgen voor zijn zoon, het dorp, zijn nieuwe vrouw? De personages leven elk op hun eiland zonder een echte connectie te hebben met elkaar: Graag zien, wat is dat? En genoeg, hoeveel is dat? (de vader) De zoon geeft verschillende keren een signaal dat het niet zo goed met hem gaat. De vader is echter druk bezig met zijn eigen leven weer op de rails te zetten en luistert niet echt naar zijn zoon. Pakt u een Dafalgan, t zal wel overgaan Het smaakt wrang wanneer de vrouw tegen de zoon zegt: Ik ben blij dat we zo goed kunnen babbelen. Ik wil dat ge weet dat ge met alles bij mij terecht kunt. Met alles. Luisteren da s mijnen job, he. De vrouw stelt zich wel open, maar de zoon kan niet vertellen wat er scheelt. Alleen bij zijn lief kan hij praten, zichzelf zijn, en asemen.

5 Laat de leerlingen een aantal mogelijke connecties schetsen: - de moeder en de zoon: de telefoongesprekken tussen de moeder en de zoon zijn zo leeg dat de zoon gewoon de verbinding verbreekt. Met welke vragen blijft de zoon zitten na het vertrek van zijn moeder? (Wat heb ik misdaan? Ziet ze mij niet graag? Besta ik nog zonder haar? ) - de vrouw trouwt met de vader omdat ze niet alleen wil zijn. Ze heeft schrik en wil zich door de zoon niet opzij laten zetten. Is er wel een echte connectie (graag zien) tussen de vrouw en de vader? * huidige manieren van communiceren * Hoe staan de leerlingen tegenover het gebruik van facebook, instagram, datingwebsites,? Zijn dat vormen van waarachtige communicatie? Vlucht - asem Weg hier! Mijn armen open. De wind die eronder glijdt. Mij optilt. Mijn voeten uit diene moerasgrond. Vogelvrij. Fuck de zwaartekracht. Dit fragment komt een aantal keer terug wanneer het allemaal te zwaar wordt voor de zoon. Bij wie kan de zoon terecht? Wat gebeurt er als het voor het lief te veel wordt? Waarom verbreekt het lief hun relatie? Waarin vlucht de zoon dan? Positie van de personages De positie van de personages ten opzichte van elkaar verraadt de onderlinge verhoudingen. Laat de leerlingen een paar voorbeelden bedenken: - wanneer de vrouw met de zoon komt kennismaken, staat ze letterlijk tussen de vader en de zoon in - het lief en de zoon staan steeds dicht bij elkaar behalve wanneer het lief het uitmaakt. Het hebben van een plaats (letterlijk en figuurlijk) is zeer belangrijk, zeker voor de zoon: (de vrouw) Zijn er vaste plaatsen? (de zoon) Ik zit altijd hier. (de vader) En ik hier. (de vrouw) Dan ik hier zeker? (Heeft de vrouw een stoel?) Ook in de dialogen worden de verhoudingen duidelijk. Zo staan de vrouw en de vader aan dezelfde kant (geen van beiden wil alleen zijn): Ge ziet: we vullen elkaar goed aan, he. (de vader tegen de zoon over de vrouw) Speel met de leerlingen bijvoorbeeld het spel rond hoge en lage status. Zie en- lage- status/ Bunraku ( 文楽 ) Bunraku is het traditionele poppentheater van Japan. Het ontstond in de 17e eeuw in Osaka en is ondertussen samen met noh en kabuki door UNESCO erkend als cultureel erfgoed. Er zijn veel beeldfragmenten te vinden op

6 Poppen De poppen hangen niet aan touwtjes, maar worden gemanipuleerd door drie spelers: de centrale speler en twee assistenten. Enkel het gezicht van de eerste is zichtbaar. De twee assistenten hebben een zwarte kap op. Ze zijn als het ware onzichtbaar. De Bunraku- poppen zijn ongeveer half zo groot als een mens. Het hoofd van de pop wordt gehanteerd door een hand in de rug, de armen worden verlengd door staafjes, de pop heeft benen en voeten en is langgerekt. De lippen bewegen niet mee wanneer een pop spreekt. Onze poppen zijn ook zo gemaakt. Bovendien zijn drie van de vier poppen zeer gelijkend op de acteurs die ze hanteren: de vader lijkt op Kurt Defrancq, de nieuwe moeder op Els Trio en het lief op Lore Dejonckheere. Dat zijn de drie personages in het verhaal van de zoon. De zoon staat centraal en wordt door de drie acteurs vertolkt. Decor Het Bunraku- decor bestaat uit verschillende niveaus waarop de poppen steeds in de breedte bewegen. Ons decor is ook opgebouwd uit verschillende speelvlakken: vijf tafels staan achter elkaar en bieden een vreemd en interessant perspectief. De tafels worden niet alleen hoger, maar ze worden ook breder. Die verhoging en verbreding gebeuren niet gelijkmatig, maar de decorbouwer gebruikte een soort algoritme. Het verschil in hoogte en breedte is kleiner tussen tafel één en twee dan tussen tafel vier en vijf. Het verschil neemt als het ware toe. De verschillende speelniveaus doen denken aan een soort tentoonstellingsruimte waarbij taferelen te kijk worden gezet: het dorp, de keukentafel, de tv- hoek, De speelvlakken lijken te zweven en het geheel oogt licht en poëtisch. Het staat in contrast met de zware thematiek van de voorstelling. De vijf smalle en lange tafels doen denken aan de straten van het dorp en bieden de mogelijkheid om de verhoudingen tussen de personages kracht bij te zetten.