pggm.nl Verantwoord beleggen Samenvatting jaarverslag PGGM

Transcriptie

1 pggm.nl Verantwoord beleggen Samenvatting jaarverslag PGGM

2 Overzicht verantwoord beleggen 2016 AANDACHTSGEBIEDEN Klimaat en milieu Water Voedsel Gezondheid Mensenrechten Goed onderemings- Stabiel financieel bestuur stelsel INSTRUMENTEN BELEGGEN IN OPLOSSINGEN Opdracht: minimaal 20 miljard belegd in oplossingen in ,3 miljard Totaal: 11,3 miljard 2 Nieuw in 2016: 2,79 miljard Aandachtsgebied Euro s belegd (in miljoenen) Impact over ,8 Klimaat en milieu ( 820 in 2016) miljoen megawattuur duurzame energie geproduceerd; 4,0 miljoen ton CO 2 -uitstoot vermeden 38 Water 867 ( 451 in 2016) miljoen m 3 water bespaard 65 miljoen m 3 afvalwater behandeld Voedsel ( 629 in 2016) ton/hectare rendementsverbetering 640 miljoen liter melk geproduceerd in ontwikkelingslanden Gezondheid ( 893 in 2016) mensen toegang tot goede zorg gekregen Overig 117 ( 0 in 2016) Impact niet gemeten 1. In opdracht van onze grootste klant 2. Voor alle klanten zowel segregated als in de fondsen. 3. De impact is gemeten voor de beleggingen per ultimo Van de EUR 8,9 miljard aan BiO beleggingen is de impact berekend van EUR 4,9 miljard aan beleggingen. Dit is 55% van de totale BiO beleggingen. Voor de overige 45 % was er niet voldoende data beschikbaar om de impact te meten. 4. In opdracht van onze grootste klant ESG-INTEGRATIE Opdracht: CO 2 -voetafdruk van de beleggingsportefeuille gehalveerd in Nulmeting op in de aandelenportefeuille: relatieve CO 2 -voetafdruk = 339 ton CO 2 per miljoen dollar bedrijfsomzet. Op is de relatieve CO 2 voetafdruk 326 ton CO 2 per miljoen dollar bedrijfsomzet ENGAGEMENT STEMMEN JURIDISCHE PROCEDURES UITSLUITINGEN Dialoog gevoerd met 323 ondernemingen en 23 marktpartijen. 76 resultaten bij ondernemingen 5 resultaten bij marktpartijen Op aandeelhoudersvergaderingen gestemd uitgebrachte stemmen 3 miljoen beleggingsverlies is verhaald Totaal: 113 ondernemingen en staatsobligaties van 12 landen Nieuw in 2016: eerste onderneming uitgesloten na engagement over corporate governanceverbeteringen zonder resultaat.

3 Wij zijn ervan overtuigd dat financieel en maatschappelijk rendement samengaan. Hiermee kunnen onze klanten een waardevolle toekomst realiseren voor de pensioendeelnemers. In opdracht van onze klanten werken we aan beleggingsoplossingen die, naast de realisatie van de pensioenambitie, bijdragen aan een duurzame, leefbare wereld. We hebben samen met onze klanten 7 aandachtsgebieden geselecteerd waarop we een bijdrage willen leveren. In deze brochure geven we per aandachtgebied een samenvatting over In het PGGM jaarverslag Verantwoord beleggen 2016 kan je hier meer over lezen. Voor de uitvoering van verantwoord beleggen hanteren we zes instrumenten. Deze instrumenten zetten we in om oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen te stimuleren, ondernemingen aan te moedigen om duurzaamheidsverbeteringen toe te passen en ondernemingen uit te sluiten als zij activiteiten uitvoeren die wij niet willen ondersteunen. PGGM s instrumentarium voor verantwoord beleggen NEE Wat we niet willen Directe uitsluitingen: Controversiële wapens Tabak Uitsluitingen na engagement op: Mensenrechten en sociale omstandigheden Milieu Ondernemingsbestuur Instrument: Uitsluitingen VERANDEREN Wat we willen verbeteren Ondernemingen en markten verduurzamen via ESG-integratie, actief aandeelhouderschap en samenwerking met financiële dienstverleners Instrumenten: ESG-integratie (inclusief ESG Index) Engagement Stemmen Juridische procedures JA Wat we willen stimuleren Maatschappelijk rendement behalen op het gebied van: Klimaat en milieu Water Gezondheid Voedsel Instrument: Beleggingen in oplossingen Figuur 1. Drieluik met instrumenten voor verantwoord beleggen Actief aandeelhouderschap Als actief aandeelhouder stemmen wij op aandeelhoudersvergaderingen. In 2016 hebben we wereldwijd gestemd op aandeelhoudersvergaderingen. Daarnaast voerden we de dialoog met 346 ondernemingen en marktpartijen om deze te verduurzamen. We bereikten in totaal 81 engagementresultaten, ofwel stappen gericht op ESG-verbetering die door ondernemingen zijn gezet. Als het nodig is om beleggingsverliezen te verhalen of om goed ondernemingsgedrag af te dwingen, voeren we juridische procedures. Tot slot sluiten we ondernemingen en staatsobligaties uit als deze niet bij ons en onze klanten passen. ESG-integratie Het eigenaarschap voor verantwoord beleggen ligt sinds 2016 volledig bij de beleggings- en adviesteams. We willen dat verantwoord beleggen voor alle teams vanzelfsprekend is en volledig is geïnternaliseerd in hun dagelijkse werkzaamheden. Gedurende 2016 is er door alle teams vooruitgang geboekt op het gebied van verantwoord beleggen en zijn er goede resultaten behaald. Zo hebben onze vastgoedfondsen opnieuw een outperformance laten zien op de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB), die fondsen vergelijkt op duurzaamheid. In Publieke aandelen is er gewerkt aan de verankering van engagement binnen de beleggingsaanpak en aan de ontwikkeling van een innovatief raamwerk voor groene obligaties. Beleggen in Oplossingen We beleggen in oplossingen voor het klimaat, voldoende water en voedsel en een goede gezondheidszorg. Jaarlijks berekenen we waar mogelijk de maatschappelijke impact die we via deze beleggingen hebben gerealiseerd. In 2016 hebben wij 2,8 miljard in nieuwe oplossingen belegd. Dit doen we via private en publieke markten. Sinds dit jaar hebben we een speciale portefeuille voor beleggen in oplossingen via beursgenoteerde aandelen. 3 PGGM

4 Door onze beleggen in oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, dragen we bij aan de Sustainable Development Goals (SDG s) van de Verenigde Naties. Steeds meer financiële instellingen omarmen de SDG-thema s als een algemeen geaccepteerd raamwerk voor impactbeleggingen. In 2016 werkten we samen met APG om een internationale standaard voor institutionele beleggingen in de SDG s te creëren waarmee de vergelijkbaarheid en consistentie van impactbeleggingen worden vergroot. Deze beleggingen noemen we Sustainable Development Investments (SDI s). In het onderstaande overzicht is de maatschappelijke impact van onze Beleggingen in Oplossingen te zien. Bekijk onze BiO criteria, onze meetmethode en een overzicht van onze beleggingen op onze BiO-webpagina. KLIMAAT EN MILIEU Totaal: 3,86 miljard Nieuw in 2016: 820 miljoen Geïnvesteerd in o.a. > duurzame energie > CO 2 -efficiënte gebouwen en productie WATER Totaal: 867 miljoen Nieuw in 2016: 451 miljoen Geïnvesteerd in o.a. > Waterzuivering > Waterbesparing > Productie van schoon water Resultaat van deze beleggingen: o.a. 3,8 miljoen MWh duurzame energie geproduceerd 4,0 miljoen ton CO 2 -uitstoot vermeden Impact hiervan over 2015 staat gelijk aan gemiddeld jaarlijks elektriciteits- en CO 2 -gebruik van Nederlandse huishoudens. Resultaat van deze beleggingen: o.a. 65 miljoen m 3 afvalwater gezuiverd Impact hiervan over 2015 staat gelijk aan 1,4 miljard keer douchen 65 miljoen m 3 GEZONDHEID Totaal: 3,69 miljard Nieuw in 2016: 893 miljoen VOEDSEL Totaal: 2,8 Miljard Nieuw in 2016: 629 miljoen Geïnvesteerd in o.a. > Geneesmiddelen > Behandelingen > Zorgwoningen Geïnvesteerd in o.a. > Efficiënte productie > Oplossingen tegen voedselverspilling Resultaten van deze beleggingen zijn o.a.: > patiënten voorzien van geneesmiddelen > kankerbehandelingen Impact hiervan over 2015: onder andere toegang tot goede zorg voor mensen Resultaten van deze beleggingen: o.a. 640 miljoen liter melk geproduceerd in ontwikkelingslanden Impact hiervan over 2015 staat gelijk aan vrachtwagens gevuld met voedsel Figuur 2. Beleggen in Oplossingen en maatschappelijke impact in cijfers 4 PGGM

5 Klimaat en milieu Beleggingen in klimaatoplossingen Om bij te dragen aan het tegengaan van klimaatverandering belegden we dit jaar ruim 820 miljoen in klimaatoplossingen. We belegden onder meer in groene obligaties van ABN AMRO en Alliander. De opbrengst van deze green bonds werd aangewend voor de financiering van hypotheken voor energie-efficiënte gebouwen, en de financiering van investeringen in duurzame gebouwen en warmtenetwerken. Werkgroep Klimaat In navolging van het klimaatakkoord van Parijs is PGGM een werkgroep gestart om de klimaatrisico s in de portefeuille in kaart te brengen en te beheersen. CO 2 -reductie in de portefeuille Wij willen bijdragen aan het tegengaan van klimaatverandering door de CO 2 -uitstoot van onze beleggingen te verminderen. Vanaf dit jaar verkopen we daarom aandelen van de meest vervuilende bedrijven in de drie meest vervuilende sectoren energie, nutsbedrijven en materialen. Het vrijgekomen kapitaal herbeleggen we in schonere bedrijven. Deze afbouw van aandelenbelangen gebruiken wij als signaal richting CO 2 -intensieve ondernemingen. We hebben de bedrijven waarvan we een deel van de aandelen hebben verkocht, aangeschreven om de verkoop toe te lichten en de bedrijven aan te spreken op hun CO 2 -intensiteit. Hiermee willen we duurzame productie stimuleren. Water Beleggingen in wateroplossingen Eind 2016 hadden wij voor onze klanten een totaal van 867 miljoen belegd in wateroplossingen. We belegden in 2016 bijvoorbeeld in Banco Nacional de Costa Rica. De opbrengsten van deze belegging worden onder andere gebruikt voor het zuiveren van afvalwater. Ook belegden we in de onderneming Suez, die zicht richt op de productie van drinkwater. In 2015 behandelde Suez ongeveer 4,3 miljoen m 3 aan afvalwater. Dit staat gelijk aan 6 keer het jaarlijkse Nederlandse waterverbruik. Actief aandeelhouderschap In 2016 hebben we samen met andere beleggers aandeelhoudersvoorstellen ingediend voor verbeteringen op het gebied van watervervuiling door Hormel, een grote Amerikaanse voedsel- en vleesproducent die het water vervuilt door de intensieve veehouderij in diens keten. Dit heeft geresulteerd in verbeteringen in het management van waterrisico s door deze onderneming. In gesprek met bedrijven en marktpartijen We voerden engagement met marktpartijen voor een beter inzicht in materiële waterrisico s en -kansen, zodat deze beter geïntegreerd kunnen worden in de beleggingsbeslissingen (ESG-integratie). 5 PGGM

6 Voedsel Beleggen in voedseloplossingen Namens onze klanten concentreren we ons op de beleggingsmogelijkheden in oplossingen voor voedselproductie, toegang tot voedsel en voedselkwaliteit. In 2016 belegden wij namens onze klanten ruim 629 miljoen in voedseloplossingen. We hebben een nieuwe belegging gedaan in een oplossing op het gebied van voedselzekerheid: een obligatie in de kunstmestproducent Eurochem. Deze onderneming distribueert kunstmest over de hele wereld, met name in ontwikkelingslanden. Kunstmest draagt niet alleen bij aan een grotere voedselzekerheid, maar ook aan een beter inkomen voor de lokale boeren in ontwikkelingslanden. Handelsmissie Indonesië Tijdens de Nederlandse handelsmissie in Indonesië hebben we gepleit bij de Nederlandse en Indonesische overheden voor samenwerking aan een eenduidig register voor landeigendoms- en gebruiksrechten ( One Map ). Daarmee kunnen palmoliebedrijven en hun beleggers maar ook andere landgebruikers zeker zijn van hun rechten. Onduidelijkheid daarover is nu vaak een bron van conflict tussen bosgemeenschappen, boeren en bedrijven. Gezondheid Beleggingen in gezondsheidsoplossingen We beleggen in ondernemingen die werken aan strategische oplossingen voor een verbeterde (toegang tot) gezondheidszorg. Eind 2016 hadden wij voor onze klanten een totaal van bijna 3,7 miljard belegd in oplossingen voor gezondheidszorg. We belegden onder meer in farmaceutische bedrijven en in leveranciers van deze industrie, zoals in machines voor laboratoria die zeer nauwkeurig en snel grote hoeveelheden diagnostische tests kunnen verrichten. Dialoog over toegang tot gezondheidszorg en medicijnen In 2016 heeft PGGM grote farmaceuten in Noord- Amerika, Europa en Azië aangeschreven om hen te vragen de toegang tot gezondheidszorg beter te integreren in hun strategie. Daarnaast voerden we de dialoog met ondernemingen over het verbeteren van de toegang tot medicijnen. Na engagement met Takeda, de grootste medicijnfabrikant in Japan, heeft dit bedrijf een nieuw Acces to Medicine beleid geïntroduceerd. ESG-Integratie We nemen materiële kansen en risico s op het gebied van gezondheidszorg mee in de beleggingsprocessen. Een voorbeeld hiervan is de aandacht bij infrastructuur beleggingen voor veiligheid en gezondheid. Deze onderwerpen zijn een vast onderdeel van de monitoringgesprekken en ook op bestuurlijk niveau wordt hiervoor aandacht 6 gevraagd, PGGM zeker wanneer prestaties achterblijven.

7 Mensenrechten Engagement met bedrijven in de landbouwketen We publiceerden samen met enkele andere beleggers een statement waarin beleggers verklaren met voedselondernemingen in gesprek te gaan over arbeidsomstandigheden in de landbouwketen. De eerste bedrijven in deze sector zijn aangeschreven. Dit engagementtraject wordt de komende 2 jaar voortgezet met als doel de landbouwsector bewust te maken van de verwachtingen van investeerders ten aanzien van arbeidsnormen in de toeleveringsketen en het verbeteren van hun praktijken en de rapportages over deze kwesties. Een nieuw mensenrechtenbeleid We vinden dat we als belegger een verantwoordelijkheid hebben op het gebied van mensenrechten. In 2016 hebben we daarom het PGGM-mensenrechtenbeleid opgesteld waarin we aangeven hoe we invulling geven aan onze verantwoordelijkheden op het gebied van mensenrechten in ons bedrijf en in onze beleggingen. Verbeteringen in de mijnbouwsector We voeren actief gesprekken met bedrijven uit de mijnbouwsector. Bij Glencore plc en Freeport- McMoRan Inc. constateren we dat de beoordeling van potentiële mensenrechtenschendingen beter in kaart worden gebracht en dat hun rapportages over deze risico s zijn verbeterd. Goed ondernemingsbestuur Samenwerking voor beteren corporate governance Goed functionerende ondernemingen zijn een voorwaarde voor duurzame ontwikkeling en dragen bij aan een beter rendement. In 2016 hebben wij daarom meegewerkt aan de reactie van Eumedion op de herziening van de Nederlandse principes voor goed ondernemingsbestuur en goed aandeelhouderschap. Daarnaast werkten we aan een raamwerk voor goed ondernemingsbestuur en goed aandeelhouderschap voor de Amerikaanse markt, die begin 2017 is gepubliceerd. Eerste uitsluiting op basis van ondernemingsbestuur In 2016 sloten we voor het eerst een onderneming uit nadat engagement over hun ondernemingsbestuur zonder resultaat bleef: kabelbedrijf Altice N.V.. Na vele gesprekken over de introductie van ongelijke stemrechten en andere governance-kwesties bleek Altice niet bereid de gewenste aanpassingen te doen. 7 PGGM

8 Stabiel financieel stelsel Compensatiebeleid voor financiële dienstverleners We geloven in belonen voor het behalen van echte resultaten en dat beloningsprikkels gericht op de lange termijn werken. We werken daarom voor alle beleggingscategorieën met een compensatierichtlijn waarin het normenkader voor acceptabele niveaus van management fees, performance fees, transactiekosten en redemption fees zijn beschreven. Deze richtlijn zorgt bovendien voor meer inzicht in de kosten van vermogensbeheer voor onze klanten. Daarnaast sturen we op duidelijke en transparante compensatiestructuren. Gedrag van tegenpartijen in kaart In 2016 ontwikkelden we onze Duurzaamheidsladder door. Hiermee beoordelen en rangschikken we bancaire tegenpartijen op hun bijdrage aan een stabiel financieel stelsel. We kijken onder andere naar transparantie, compensatie en goed gedrag voor de lange termijn. Over die scores voeren we gesprekken met de voornaamste banken. Deze brochure betreft een samenvatting van het PGGM jaarverslag verantwoord beleggen Voor meer informatie over verantwoord beleggen verwijzen wij u naar onze website. Deze brochure is een uitgave van PGGM Vermogensbeheer B.V. Contact: Dr. Marcel Jeucken Managing Director Responsible Investment responsible.investment@pggm.nl Disclaimer Wij bieden deze samenvatting van het PGGM jaarverslag verantwoord beleggen 2016 aan als een vorm van dienstverlening aan onze klanten en daarnaast aan overige geïnteresseerden. Hoewel wij de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht hebben genomen bij de samenstelling van deze rapportage, kunnen wij niet garanderen dat deze informatie altijd volledig en/of juist is. Evenmin garanderen wij dat het gebruik ervan leidt tot de juiste analyses voor specifieke doeleinden. Wij kunnen derhalve nimmer verantwoordelijk worden gehouden voor onder andere maar niet uitsluitend eventuele onvolkomenheden, onjuistheden en/of op een later tijdstip aangebrachte wijzigingen. Zonder onze voorafgaande schriftelijke toestemming is het gebruik van deze rapportage niet toegestaan anders dan voor het genoemde doel waarvoor wij deze rapportage hebben opgesteld.