Verantwoord Beleggen Rapportage 2e halfjaar 2016 Achmea IM Beleggingsfondsen

Transcriptie

1 Verantwoord Beleggen Rapportage 2e halfjaar 2016 Achmea IM Beleggingsfondsen

2 1 Voorwoord & activiteiten Uitbreiding Team Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Klantadvies MVB beliefs ESG integratie Staatsobligaties Achmea IM MVB-seminar: De energietransitie Resultaten benchmarkstudie Nederlandse Pensioenfondsen gepubliceerd Inleiding verantwoord beleggen Wat houdt verantwoord beleggen in? Wat zijn de uitgangspunten? Wat doet Achmea Investment Management? Hoe legt Achmea IM verantwoording af? Wat is de scope van deze rapportage? ESG Integratie Aandelen Bedrijfsobligaties Staatsobligaties Green Bonds Uitsluitingsbeleid Wat zijn controversiële wapens? Hoe wordt de uitsluitingslijst samengesteld? Uitsluiting controversiële wapens Verbod beleggen in clustermunitie Veranderingen in de uitsluitingslijst Schenders van het VN Global Compact Hoe wordt de uitsluitingslijst samengesteld? Uitsluiting structurele Global Compact schenders Engagement Achmea Investment Management en de dialoog De minimale uitgangspunten Het engagementproces Engagementthema s opgestart in

3 4.5 Mogelijke engagementthema s voor Engagement door Achmea Investment Management Ondernemingen in engagementprogramma Global Compact schendingen Mensenrechten Global Compact schendingen arbeidsomstandigheden Global Compact milieuschendingen Global Compact schendingen corruptie Sociale kwesties in de voedingsmiddelen- en landbouwketen Mensenrechten Arbeidsrechten Duurzame agrarische productie Eerlijk loon Kleine boeren problematiek Kwaliteit van bestuur en toezicht Goed ondernemingsbestuur CO 2 management in de vastgoedsector ESG risico s en kansen in de (bio)-farmaceutische industrie Toegang tot gezondheidszorg Bedrijfsethiek Transparantie bij klinisch onderzoek Productkwaliteit Innovatiemanagement Privacy en bescherming van consumenten- en persoonsgegevens Beleid Risicomanagement Transparantie Samenwerking Milieu-uitdagingen voor Europese elektriciteitsbedrijven Aanwezigheid van een proactieve milieustrategie Efficiëntie van energiecentrales Innovatie bedrijfsmodel Transparantie over lobbyactiviteiten Milieu-uitdagingen voor de olie- en gassector (opgestart in 2016) Verantwoord Belastingbeleid (nieuw) Collectief engagement Eumedion Rapportageverplichting VN Global Compact Transparantie inzake Klinische Tests

4 5.4 UN PRI Clearinghouse CDP Corporate Governance Institutionele belegger als actief aandeelhouder Stemgedrag Achmea Investment Management Agenderingsrecht aandeelhouders Corporate Governance ontwikkelingen Bijlagen Bijlage 1: Uitgangspunten van het Global Compact van de Verenigde Naties Bijlage 2: Bepalingen Nederlandse Corporate Governance Code Bijlage 3: Engagementverslag Robeco 1 juli december

5 1 Voorwoord & activiteiten In dit hoofdstuk doen we verslag van de belangrijkste ontwikkelingen op het vlak van Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) binnen Achmea Investment Management (Achmea IM). Het verantwoord beleggen beleid is continu in ontwikkeling. Daarnaast kunnen er nieuwe initiatieven zijn opgezet of ondersteund, en nieuwe inzichten uit onderzoek verkregen. Achmea IM rapporteert halfjaarlijks in dit rapport over deze activiteiten. 1.1 Uitbreiding Team Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Achmea IM heeft de ambitie om meer dialogen met ondernemingen (engagement) in eigen beheer uit te voeren. Enerzijds vanuit de overtuiging dat dit bijdraagt aan een verbetering van engagementdienstverlening voor de klanten door meer focus te kunnen leggen op belangrijke thema s, anderzijds vanuit de eigen overtuiging dat het goed is een betrokken belegger te zijn en verantwoordelijkheid te nemen voor een groter deel van de dialogen. Daarom is in het tweede helft van 2016 een ervaren engagementspecialist aangetrokken met vele jaren ervaring op engagementvlak. In het volgend halfjaarverslag zullen wij verslag doen van ons engagementplan voor 2017 en verder. Het Team MVB van Achmea IM bestaat door de aanstelling van de engagementspecialist momenteel uit 5 vaste krachten. 1.2 Klantadvies MVB beliefs Team MVB heeft in de laatste zes maanden van 2016 een groot aantal klanten geholpen bij het formuleren van de overtuigingen rondom Maatschappelijk Verantwoord Beleggen, het formuleren van de ambities rondom MVB en het formuleren van vernieuwd MVB-beleid. Voor deze adviestaken heeft Achmea IM een vast format ontwikkeld waarmee samen met het bestuur van een pensioenfonds of verzekeraar een aantal voor hen relevante voorkeuren rondom MVB kunnen worden vastgesteld. Hierbij kunnen wij ook thematische argumentenkaarten gebruiken om een bestuur in staat te stellen een genuanceerde visie op MVB-thema s te kunnen formuleren. De geformuleerde overtuigingen en ambities zijn in de beleggingsplannen van de betreffende pensioenfondsen verankerd en hieraan zal in 2017 door de klanten verdere invulling worden gegeven. Achmea IM streeft ernaar zoveel mogelijk klanten te assisteren bij het stellen van (hernieuwde) MVB-ambities en doelstellingen. 1.3 ESG integratie Staatsobligaties ESG-integratie maakt al langere tijd deel uit van het beleggingsproces binnen het Staatsobligatie team van Achmea IM. Diepgaande analyse van ESG data resulteert namelijk in een verdiepingsslag van het traditionele macro-economische onderzoek en vormt daarmee een waardevolle bron van extra informatie. Achmea IM heeft recentelijk aanvullend eigen onderzoek verricht naar ESG factoren voor landen waarbij o.a. gebruik wordt gemaakt van MSCI ESG landenscores. Recentelijk heeft het staatsobligatieteam vervolgonderzoek gedaan naar de relatie tussen de landenscores en impact op de obligatiemarkten. Uit dit onderzoek blijkt dat er een duidelijk verband bestaat tussen de risicohouding van financiële markten ten aanzien van landen en de ESG factor Governance. Naast het statistisch onderzoek kan het team de ESG-cijfers van landen ook kwalitatief beoordelen. Hiervoor is een heatmap ontwikkeld waarmee relatieve scores tussen twee landen gemakkelijker kunnen worden vergeleken. Naast deze verdieping in onderliggende data van landen vergelijkt het team de cijfers met eigen verwachtingen. Daarbij is het belangrijk om te realiseren dat ESG-cijfers backwardlooking zijn. Ter illustratie heeft Polen begin 2016 een goed cijfer voor de Governance factor gekregen terwijl de huidige conservatieve regering afgelopen jaar zeer omstreden beleid heeft gevoerd. Ze willen de macht van de media beteugelen en nemen wetten aan buiten het parlement en oppositie om. De verwachting bij het team is dan ook dat het G-cijfer begin 2017 lager zal uitkomen. Deze vergelijking van de ex-post cijfers en de eigen ex-ante visie stimuleert de discussie binnen het team en leidt tot een verdieping in de landenanalyse. Op deze manier trachten wij het ESG-integratie proces continue te verbeteren. 1.4 Achmea IM MVB-seminar: De energietransitie In november organiseerde Achmea IM het jaarlijkse MVBseminar. In 2015 stond het brede thema van klimaatverandering centraal, dit jaar brachten wij een verdieping aan en stond het seminar volledig in het teken van de energietransitie. DNB heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de kosten die gepaard gaan met de energietransitie en Diederik Dicou, Hoofd Economisch Beleid van DNB presenteerde als eerste externe spreker de resultaten van dit onderzoek. De overgang naar een duurzame energievoorziening heeft volgens DNB verstrekkende gevolgen voor de economie en het minst wenselijke scenario is dat van een abrupte overgang. Dit terwijl er wel een radicale transitie nodig is om op termijn een CO 2 -neutrale economie te bereiken in ons land. DNB pleit hierbij desalniettemin voor een scenario waarbij de overgang beheerst verloopt. Vanuit het perspectief van de energiesector sprak Directeur Patrick Lammers van Essent -onderdeel van het Duitse beursgenoteerde Innogy. De ontwikkelingen die spelen binnen deze sector zijn ingrijpend. De traditionele rol van voormalige nutsbedrijven als energieopwekkers zal in de toekomst niet meer zo vanzelfsprekend zijn. Een rol die deze bedrijfstak steeds meer ziet voor zichzelf is die van energiemakelaar waarbij opwekking van energie steeds vaker decentraal plaatsvindt, maar er wel aan het grotere energienetwerk moet worden aangeboden. Het bijeen brengen van vraag en aanbod zal een belangrijke toekomstige rol zijn voor de sector. Een duidelijk pleidooi voor een faciliterende overheid, waarbij er langjarig (energie- en milieu-) beleid wordt gevoerd en er wordt gezorgd voor een level-playing field was een ander belangrijke insteek van de directeur van Essent. Wat al deze veranderingen voor institutionele beleggers kunnen betekenen en hoe zij invulling kunnen geven aan de thematiek van energietransitie werd toegelicht door het hoofd Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en de Portfolio Manager Infrastructuur van Achmea IM. Binnen de beleggingscategorie infrastructuur bieden zich veel beleggingskansen aan die gerelateerd zijn aan de energietransitie. Naast het doen van (doel)investeringen in 4

6 infrastructurele projecten, kan vanuit een verantwoord beleggen perspectief ook een aantal andere MVB-instrumenten worden ingezet, zoals een actief stembeleid en het voeren van dialoog met ondernemingen in de portefeuille. Het seminar werd door de vele aanwezige pensioenfondsbestuurders besloten met een informele en nuttige discussie. 1.5 Resultaten benchmarkstudie Nederlandse Pensioenfondsen gepubliceerd De Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) heeft begin november de 10 e editie van de benchmarkstudie naar verantwoord beleggen onder Nederlandse pensioenfondsen gepubliceerd. Van de 50 grootste pensioenfondsen heeft het onderwerp verantwoord beleggen bij 49 besturen op de agenda gestaan, dit is de hoogste dekking ooit gemeten in de benchmarkstudie. Dit onderstreept het belang dat pensioenfondsbestuurders aan verantwoord beleggen hechten. Ten aanzien van transparantie is nog veel progressie te boeken; zo blijken slechts 13 pensioenfondsen een lijst van de beleggingen te publiceren. Een van de aanbevelingen die de VBDO maakt is het meten van impact van het MVB-beleid, bijvoorbeeld aan de hand van de door de VN opgestelde Sustainable Development Goals. Achmea IM heeft de benchmarkstudie voor en met veel pensioenfondsklanten ingevuld en heeft over de resultaten en verbetermogelijkheden aan haar klanten gerapporteerd en gepresenteerd. In juni heeft Achmea Investment Management een initiatief ondersteund dat het Call for Action: Dutch Sustainable Investing (SDGI) Agenda wordt genoemd. Dit is een initiatief van een aantal financiële instellingen (Verzekeraars, pensioenfondsen, vermogensbeheerders en banken). Hierin wordt de Nederlandse overheid (onder andere verschillende ministeries en ministers) opgeroepen tot samenwerking tussen private en publieke sector op het gebied van het implementeren van de UN Sustainable Developement Goals. Achmea IM heeft actief deelgenomen aan dit initiatief, onder anderen door deel te nemen in een van de werkgroepen. In december 2016 is het definitieve rapport aan Minister Ploumen aangeboden VN Sustainable Development Goals werkgroep De Verenigde Naties hebben eind 2015 de Sustainable Development Goals (duurzame ontwikkelingsdoelstellingen) geadopteerd, waarmee op 17 verschillende thema s doelstellingen zijn geformuleerd voor overheden om binnen een tijdsbestek van 15 jaar te behalen. Zie onderstaande de 17 thema s, waaronder circa 150 subdoelstellingen vallen. 5

7 2 Inleiding verantwoord beleggen Achmea Investment Management beheert beleggingspools waar verschillende pensioenfondsen in participeren. Sinds 2008 past Achmea Investment Management verantwoord beleggen instrumenten toe bij het beheren van het vermogen in deze beleggingspools. In deze halfjaarlijkse rapportage leest u over de laatste stand van zaken met betrekking tot deze instrumenten en vindt u terug welke activiteiten voor de beleggingspools zijn ondernomen. Beleidsdocumenten en rapportages zijn terug te vinden op de website van Achmea Investment Management. 2.1 Wat houdt verantwoord beleggen in? Achmea Investment Management staat voor een goed en betaalbaar pensioen. Achmea Investment Management is van mening dat verantwoord beleggen bijdraagt aan het realiseren van een goed en betaalbaar pensioen voor huidige en toekomstige generaties. Daarom besteedt Achmea Investment Management waar nodig en mogelijk binnen de fiduciaire verantwoordelijkheid aandacht aan ecologische, sociale en governance onderwerpen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen door ondernemingen waarin belegd wordt speelt een belangrijke rol. 2.2 Wat zijn de uitgangspunten? Voor het verantwoord beleggen beleid hanteert Achmea Investment Management de principes van het Global Compact van de Verenigde Naties als uitgangspunt. Deze principes hebben betrekking op vier hoofdthema s: Mensenrechten Arbeidsnormen Milieu Anticorruptie Het VN Global Compact bestaat uit tien breed geaccepteerde principes (zie bijlage 1). Deze principes vinden hun oorsprong in internationale verdragen zoals de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en principes van de International Labour Organisation (ILO). Het VN Global Compact verlangt van bedrijven dat zij binnen hun eigen invloedsfeer kernwaarden op het gebied van mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en anticorruptie omarmen, ondersteunen en uitoefenen. 2.3 Wat doet Achmea Investment Management? Bij het in praktijk brengen van het Achmea Investment Management verantwoord beleggen beleid, wordt gebruik gemaakt van vier instrumenten: 1. Uitsluiting, van producenten van controversiële wapens en ondernemingen die op structurele wijze principes van het Global Compact schenden; 2. Engagement, het aangaan van de dialoog met ondernemingen; 3. Corporate governance en stemmen op aandeelhoudersvergaderingen 4. Landenbeleid geënt op de Sanctiewet 1977 De instrumenten, de gemaakte keuzes en de recente ontwikkelingen worden ieder in afzonderlijke hoofdstukken besproken. 2.4 Hoe legt Achmea IM verantwoording af? Transparantie is onafscheidelijk verbonden aan een goed verantwoord beleggen beleid. Achmea Investment Management rapporteert daarom tweemaal per jaar over hoe zij de afgelopen periode invulling gaf aan het verantwoord beleggen beleid. Ook rapporteert Achmea Investment Management over de wijze waarop instrumenten zijn ingezet op sociale, governance en milieuthema s. Achmea Investment Management rapporteert via een verantwoord beleggen rapportage. Met behulp van een zogenoemd vote disclosure system geven wij inzicht in het stemgedrag. De rapportages en het systeem zijn toegankelijk via de website van Achmea Investment Management. Daarnaast staan op deze website de volgende documenten: 1. Verantwoord beleggen beleid 2. Uitsluitingsbeleid ten aanzien van controversiële wapens en structurele Global Compact schenders 3. Corporate governance en stembeleid 2.5 Wat is de scope van deze rapportage? Het verantwoord beleggen beleid is van toepassing op onderstaande beleggingsfondsen: Achmea Investment Management Wereldwijd Aandelen Fonds Achmea Investment Management Euro Investment Grade Credits Fonds Achmea Investment Management EMU Staatsobligaties Fonds Achmea Investment Management Wereldwijd High Yield Fonds Achmea Investment Management Geldmarkt Fonds In deze rapportage is verantwoording afgelegd voor het in de beleggingsfondsen gevoerde verantwoord beleggen beleid. Daarnaast voert Achmea IM een aantal beleggingsfondsen die fund-of-funds zijn. Op deze fondsen is het MVB-beleid van de externe vermogensbeheerder van toepassing. 2.6 ESG Integratie Vanuit de overtuiging dat in de markt het belang van ontwikkelingen op milieu en sociaal gebied niet voldoende wordt onderkend wordt er waarde gehecht aan informatie op dit gebied door Achmea IM. Voor de door Achmea Investment Management beheerde beleggingsfondsen worden daarom daar waar mogelijk duurzaamheidsfactoren op een systematische en consistente manier geïntegreerd in het reguliere beleggingsproces. Dit vanuit de overtuiging dat het inzichtelijk maken van relevante ecologische, sociale en goed bestuur (ESG) factoren, en daarmee verbonden bedrijfsspecifieke risico s, bijdraagt aan het maken van beter geïnformeerde beleggingsbeslissing. Het draagt bij aan het behalen van een goed rendement en het streven naar een goed en betaalbaar pensioen Aandelen Voor de aandelenportefeuilles waar een fundamenteel beleggingsproces van toepassing is wordt een ESG integratie strategie toegepast. Sinds 2011 worden duurzaamheidsfactoren op een systematische en consistente manier geïntegreerd in het beleggingsproces. Dit vanuit de overtuiging dat het inzichtelijk maken van relevante ecologische, sociale en goed bestuur (ESG) 6

8 factoren en daarmee verbonden bedrijfsspecifieke risico s bijdraagt aan het maken van beter geïnformeerde beleggingsbeslissing. Binnen het kwantitatieve (factor) beleggingsproces voor aandelen heeft ESG-integratie een plek binnen de factor kwaliteit gekregen. Dit na het uitvoerig testen van verschillende ESG-integratie scenario s. Het includeren van waardevolle duurzaamheidsinformatie van ondernemingen ten aanzien van enerzijds risicoblootstelling en anderzijds door het management van de onderneming ingevoerde beheersmaatregels blijkt zich het beste te laten vangen in deze factor. ESG-integratie is daarmee toegepast op alle intern beheerder aandelenstrategieën Bedrijfsobligaties Bij het beheer van het Euro Investment Grade Credits Fonds past Achmea IM op structurele wijze een ESGintegratiestrategie in het beleggingsproces toe. Voor alle ondernemingen worden ESG risico s en kansen met gebruikmaking van de MSCI ESG Research inzichtelijk gemaakt. Binnen het beleggingsproces wordt vervolgens een gedetailleerde analyse gemaakt van de ESG risico-opslag die de issuer voor de uitgegeven obligatielening zou moeten bieden. Dit naast de reguliere kredietwaardigheids- en andere relevante economische criteria. Op basis van deze gedetailleerde analyses van risico-opslagen wordt bepaald in welke mate een issuer/lening een aantrekkelijke vergoeding biedt voor gelopen risico s. Deze informatie vormt de basis voor de beleggingsbeslissingen Staatsobligaties Voor het EMU staatsobligatiefonds worden bestuurlijke, milieu en sociale risico s waar van toepassing en relevant meegewogen in de kwantitatieve en kwalitatieve landenanalyses. In de bepaling van het risico of een land de uitgeleende hoofdsom en bijhorende rente volledig en op tijd terug kunnen betalen zijn ESG risico s dus meegewogen. Bij het identificeren van deze risico s maken de Achmea IM portefeuillemanagers gebruik van ESG landenanalyses van de onafhankelijke dataleverancier MSCI ESG Research Green Bonds Green Bonds zijn obligaties die zijn uitgegeven door overheden, internationale instellingen of ondernemingen, waarbij de opbrengsten expliciet worden gebruikt voor financiering van duurzaamheids-, ook wel groene projecten. Veelal leveren zij hiermee een directe bijdrage aan een verminderde belasting van het klimaat, bijvoorbeeld door realisatie van CO 2 -emissies in bestaande producten, het op hernieuwbare wijze genereren van energie, of het doorvoeren van veranderingen in de bestaande energie infrastructuur zodat dit bijdraagt aan de energietransitie. De opbrengsten van deze obligaties moeten specifiek aan dergelijke projecten worden uitgegeven. Green Bonds hebben veelal dezelfde risicorendementskenmerken als reguliere obligaties, hoewel zich bescheiden verschillen in spread (zowel als negatief) kunnen voordoen. Achmea IM heeft de mogelijkheid om in Green Bonds te beleggen voor de vastrentende waarden fondsen. Hierbij hanteert Achmea IM een eigen raamwerk voor het beoordelen van de mate waarin de obligatie als groen kan worden gekwalificeerd. Dat betekent dat niet alle als Green Bond bekend staande obligaties ook door Achmea IM als groen worden beoordeeld. Ten aanzien van het gevolgde proces van de issuer toetsen wij of de Green Bond voldoet aan: Principes rondom het gebruik van het opgehaalde kapitaal Principes rondom het proces van projectbeoordeling en selectie Principes rondom het beheer van beschikbaar kapitaal Principes rondom verslaglegging Ten aanzien van inhoud toetsen wij vervolgens hoe de Green Bond zich verhoudt tot de Climate Bond Initiative taxonomie. Dit doen wij onder meer door te beoordelen of de opbrengsten van de obligatie worden besteed aan de juiste oplossingen. Zie onderstaand een overzicht voor deze taxonomie. Overzicht 1 Taxonomie Climate Bond Initiative Bron: Climate Bond Initiative Achmea Investment Management zal naast de interne activiteiten de ontwikkelingen in de markt op dit gebied blijven monitoren, onderzoeken en toepassen indien gepast. Dit met het doel een goed rendement te behalen zodat een goed en betaalbaar pensioen voorop blijft staan. 7

9 3 Uitsluitingsbeleid Er zijn verschillende redenen waarom een belegger ervoor kiest om niet te beleggen in bepaalde ondernemingen. Zo kan men ervoor kiezen om niet te beleggen in ondernemingen die ongewenst gedrag vertonen of ondernemingen die bepaalde controversiële producten produceren. Wanneer een onderneming betrokken is bij een controversieel product, veelal een kernactiviteit van de onderneming, is een engagementbeleid niet reëel. Het is immers lastig de onderneming over te halen een ander product te produceren. In dat geval hanteert Achmea Investment Management op voorhand een uitsluitingsbeleid. Daarnaast kunnen ondernemingen die op structurele wijze met hun gedrag internationale normen rondom mensenrechten, milieu, arbeidsnormen of corruptie schenden (vormgegeven in de principes van het Global Compact) en bij achterblijvende engagementresultaten worden uitgesloten van het beleggingsuniversum. Het uitsluitingsbeleid van de beleggingspools richt zich hiermee op twee criteria, namelijk controversiële wapens en structurele schenders van het Global Compact. 3.1 Wat zijn controversiële wapens? Voor Achmea Investment Management zijn wapens controversieel wanneer deze wapens onevenredig veel leed en slachtoffers veroorzaken en geen onderscheid maken tussen burger- en militaire doelen. Ook na afloop van een conflict veroorzaken deze wapens nog op aanzienlijke schaal slachtoffers en ontwrichten deze de maatschappij en de economie. In de praktijk gaat het om de volgende typen wapens: 1. Nucleaire wapens 2. Biologische wapens 3. Chemische wapens 4. Antipersoonsmijnen 5. Clustermunitie 3.3 Uitsluiting controversiële wapens Verbod beleggen in clustermunitie Met betrekking tot het verbod tot beleggen in clustermunitie heeft de AFM geïnventariseerd welke ondernemingen per 1 januari 2017 voldoen aan de criteria geformuleerd in artikel 21a Besluit Marktmisbruik. Uit deze inventarisatie blijkt dat de onderstaande beursgenoteerde ondernemingen in ieder geval onder de wettelijke definitie van een verboden onderneming als bedoeld in artikel 21a Besluit Marktmisbruik vallen. Aan deze lijst van ondernemingen zijn geen toevoegingen gedaan ten opzichte van voorgaand jaar. De lijst ziet er als volgt uit: Hanwha Corporation Motovilihinskie Zavody Poongsan Corporation Orbital ATK Textron Veranderingen in de uitsluitingslijst Op basis van onderzoeksresultaten van ISS-Ethix is er een aantal wijzigingen doorgevoerd in de uitsluitingslijsten. De volgende nieuwe ondernemingen zijn aangemerkt als producenten van nucleaire wapens: Fortive Corp. GP Strategies Corp. Toshiba Corp. Deze ondernemingen zijn aan de uitsluitingslijst toegevoegd. Er zijn geen ondernemingen van de uitsluitingslijst afgevoerd op basis van de laatste screening van het universum door ISS-Ethix. Bij het bepalen van de definitie van controversiële wapens zoekt Achmea Investment Management aansluiting bij internationale verdragen die door Nederland zijn ondertekend en bij het beleid van de Nederlandse overheid. Het volledige uitsluitingsbeleid kunt u terugvinden op de website van Achmea Investment Management. 3.2 Hoe wordt de uitsluitingslijst samengesteld? De Achmea Investment Management beleggingsfondsen beleggen direct wereldwijd in aandelen en bedrijfsobligaties. Hierbij gaat het enkel om financiële markten die ontwikkeld zijn, dus er wordt niet in opkomende markten belegd. Het uitsluitingsbeleid is van toepassing op deze beleggingen. Het onafhankelijke onderzoeksbureau ISS-Ethix stelt ieder halfjaar vast welke ondernemingen betrokken zijn bij de productie van controversiële wapens (tabel 1). Daartoe bekijkt het onderzoeksbureau het gehele belegbaar universum. Wanneer het onderzoeksbureau betrokkenheid vaststelt leidt dit tot uitsluiting. 8

10 Tabel 1 Uitsluitingslijst controversiële wapens per 1 januari 2017 Bron: ISS-Ethix SRI Advisors + indicatieve AFM lijst Onderneming AECOM Aerojet Rocketdyne Holdings Inc* Aeroteh SA Airbus Group SE Areva SA Aryt Industries Ltd Babcock International Group PLC BAE Systems PLC Boeing Co/The Booz Allen Hamilton Holding Corp Brookfield Asset Management Inc Brookfield Business Partners LP BWX Technologies Inc CACI International Inc China Shipbuilding Industry Co., Ltd. Cohort PLC Constructions Industrielles de la Mediterranee SA Engility Holdings Inc Exelis Inc Fluor Corp Fortive Corp General Dynamics Corp GP Strategies Corp GrafTech International Ltd Hanwha Corp* Harris Corp Honeywell International Inc Huntington Ingalls Industries Inc Jacobs Engineering Group Inc L-3 Communications Holdings Inc Larsen & Toubro Ltd Leidos Holdings Inc Leonardo-Finmeccanica SpA Lockheed Martin Corp Moog Inc Motovilihinskie zavody PAO* Northrop Grumman Corp Orbital ATK Inc* Poongsan Corporation* Poongsan Holdings Corp Premier Explosives Ltd Raytheon Co Rolls-Royce Holdings PLC S&T Dynamics Co Ltd S&T Holdings Co Ltd Safran SA Serco Group PLC SGL Carbon SE Textron Inc* Thales SA Toshiba Corp Ultra Electronics Holdings PLC United Technologies Corp Walchandnagar Industries Ltd Per 1 januari 2017 is geen van de ondernemingen in het beleggingsuniversum betrokken bij de productie van biologischeen/of chemische wapens. Ondernemingen met een asterisk staan op de indicatieve AFM lijst ten aanzien van clustermunitieproducenten. 3.4 Schenders van het VN Global Compact Naast producenten van controversiële wapens vindt Achmea IM ook dat ondernemingen die op grove en structurele wijze internationaal breed gedragen normen op het gebied van mensenrechten, arbeidsnormen, milieu en (anti)corruptie schenden moeten worden uitgesloten van het beleggingsuniversum. Achmea IM heeft een maatschappelijke rol te spelen en neemt hierin onder meer door toepassing van dit uitsluitingsbeleid haar verantwoordelijkheid. Dit doet Achmea IM op onderstaande wijze 3.5 Hoe wordt de uitsluitingslijst samengesteld? De Achmea IM beleggingspools beleggen direct wereldwijd in aandelen en bedrijfsobligaties. Hierbij gaat het enkel om ontwikkelde markten, er wordt niet in opkomende markten belegd. Het uitsluitingsbeleid is van toepassing op deze beleggingen. Het onafhankelijke onderzoeksbureau ISS-Ethix stelt ieder halfjaar vast welke ondernemingen betrokken zijn bij structurele schendingen van internationale normen. Leidraad hierbij zijn de principes van het Global Compact op het vlak van mensenrechten, arbeidsnormen, milieunormen en anticorruptie. Daartoe bekijkt het onderzoeksbureau het gehele belegbaar universum. 9

11 Wanneer het onderzoeksbureau heeft geverifieerd dat een onderneming een schending pleegt op één van bovengenoemde principes leidt dit tot verdere analyse van de onderneming door de Beheerder. Omdat een schending snel kan ontstaan, maar ook weer snel kan worden opgeheven, komen alleen de structurele schenders van principes in aanmerking voor uitsluiting. Achmea IM stelt dat een schending structureel is wanneer deze ten minste 24 aaneengesloten maanden heeft plaatsgevonden. Zolang dit niet het geval is, heeft het aangaan van de dialoog met de onderneming (engagement) de voorkeur. Uitsluiten in deze fase zou voorbarig zijn. Na vaststelling van de lijst van structurele schenders bepaalt de Beheerder of de ondernemingen worden aangehouden, uitgesloten dan wel op de watchlist geplaatst worden. Dit besluit wordt genomen op basis van onderstaande relevant bevonden criteria: 1. de houding van de onderneming ten aanzien van de schending en de bereidheid het gesprek met aandeelhouders aan te gaan (constructief/niet-constructief) 2. de ontwikkelingen t.a.v. de casus en door de onderneming gemaakte stappen om schending (deels) op te heffen (//negatief) 3. de ernst van de schending: sommige schendingen beïnvloeden complete bevolkingsgroepen, andere niet (hoog/middel) 4. de sterkte van de casus waarbij wordt gekeken naar reeds gedane uitspraken van nationale of internationale gezaghebbende instanties (sterk//zwak). Aan de hand van informatie op deze criteria vormt de Beheerder zich een beeld van de ontwikkelingen en ernst van de schending en wordt al dan niet overgegaan tot uitsluiting van de onderneming voor de aandelen- en vastrentende waardenpools. Beleggingen in uitgesloten ondernemingen worden verkocht. Geen nieuwe aandelen of obligaties worden aangekocht zolang de onderneming op de uitsluitingslijst staat. Bij een geverifieerde opheffing van de schending zal de onderneming van de uitsluitingslijst worden verwijderd. Tabel 2 Uitsluitingslijst structurele Global Compact schenders per 1 januari 2017 Bron: ISS-Ethix SRI Advisors en Achmea Investment Management Onderneming Alstom SA Bank Hapoalim Bank Leumi Le-Israel Centrais Eletricas Brasileiras S.A. - Eletrobras Centrais Eletricas Brasileiras SA - Eletrobras Pfd B Chevron Corporation Cintas Dongfeng Motor Incitec Pivot Limited Mizrahi-Tefahot Bank T-Mobile US Inc. Vale S.A. Vale SA Pfd A Wal-Mart Stores, Inc. Global Compact schending Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Milieunorm - water- en grondvervuiling Arbeidsnorm - recht op vereniging en vakbondsvrijheid Mensenrechten - levering wapens aan controversieel regime Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Arbeidsnormen - recht op vereniging en vakbondsvrijheid Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Mensenrecht - recht op zelfbeschikking Arbeidsnorm - recht op vereniging en vakbondsvrijheid 3.6 Uitsluiting structurele Global Compact schenders Per 1 januari 2017 zijn wereldwijd veertien ondernemingen voor beleggingen uitgesloten vanwege structurele schendingen van Global Compact principes. Negen ondernemingen zijn uitgesloten in verband met de schending van het recht op zelfbeschikking (mensenrecht), één onderneming vanwege levering van wapentuig aan een controversieel regime, drie ondernemingen vanwege het schenden van recht op vereniging en vakbondsvorming (arbeidsnorm) en één onderneming vanwege vervuilen van land en water (milieu). Zie tabel 2 voor het volledige overzicht. Daarnaast heeft de Beheerder besloten 14 ondernemingen op de watchlist te plaatsen. Deze ondernemingen hebben op structurele wijze principes van het Global Compact geschonden, maar op basis van bovengenoemde criteria is vooralsnog niet besloten tot uitsluiting over te gaan maar via de dialoog (engagement) het beleid van de onderneming te beïnvloeden. 10

12 4 Engagement Een onderneming is gericht op het maken van winst. Dit streven naar winstmaximalisatie kan echter op gespannen voet komen te staan met internationale richtlijnen voor verantwoord ondernemen, zoals het VN Global Compact. Wanneer ondernemingen deze internationale richtlijnen systematisch schenden wordt gedrag onverantwoord. Daarmee ontstaat er een risico voor de continuïteit van de onderneming en houdbaarheid van winstrealisatie op de lange termijn. Daarom is het in het voordeel van de onderneming en al haar belanghebbenden dat richtlijnen voor verantwoord ondernemen worden gerespecteerd. Daarom gaat Achmea Investment Management in dialoog met ondernemingen. Inzet: het duidelijk stellen van kaders, het ontwikkelen van kennis bij ondernemingen en het definiëren van 'good practices'. Zo draagt Achmea Investment Management bij aan het bewaken van het juiste evenwicht en beschermt het haar belangen en die van haar klanten. 4.1 Achmea Investment Management en de dialoog Engagement is het aangaan van de dialoog met ondernemingen. Het is het centrale middel in het verantwoord beleggen beleid van Achmea Investment Management. Met het aangaan van de dialoog willen wij het duurzame gedrag van ondernemingen verbeteren en tegelijkertijd aandeelhouderswaarde vergroten. De dialoog kan op diverse manieren gevoerd worden: 1. proactief; een onderneming wordt aangesproken op de (neven)effecten van haar bedrijfsprocessen; 2. reactief; een onderneming wordt aangesproken op ongewenste activiteiten en gedragingen; 3. ter bevordering van een algemene standaard op bijvoorbeeld sectorniveau. 4.2 De minimale uitgangspunten De beginselen van het VN Global Compact vormen een minimaal uitgangspunt voor verantwoord ondernemen. Structurele schendingen van het VN Global Compact vergroten het risico op nadelige gevolgen voor de onderneming, haar directe omgeving zoals lokale gemeenschappen of het milieu en voor andere belanghebbenden. Activiteiten die (mogelijk) leiden tot een schending van de principes van het VN Global Compact staan veelal in de belangstelling van nietgouvernementele organisaties (NGO s) en de media en schaden het milieu, lokale gemeenschappen en daarmee de reputatie van de ondernemingen. In de praktijk leiden deze schendingen ook vaker tot rechtszaken, die boetes of het uitbetalen van schadeclaims door de ondernemingen tot gevolg kunnen hebben. Dit zijn directe negatieve financiële effecten, die ook de belangen van aandeelhouders schaden. Ondernemingen dienen te voorkomen dat zij zich schuldig maken aan structurele schendingen van de beginselen van het VN Global Compact. Mochten zij zich daaraan wel schuldig maken, dan is het noodzakelijk dat zij deze schendingen opheffen en voorkomen dat de schendingen in de toekomst opnieuw zullen optreden. Dit zijn belangrijke aandachtspunten bij het voeren van een dialoog. Daarnaast kan ook de dialoog worden aangegaan over onderwerpen die gerelateerd zijn aan maatschappelijk verantwoord ondernemen, de rapportage daarvan en aan corporate governance gerelateerde onderwerpen. Dit met het doel de kansen en risico s van een onderneming beter in kaart te krijgen en met als doel het duurzame gedrag van ondernemingen te verbeteren en aandeelhouderswaarde op de langere termijn te creëren. 4.3 Het engagementproces Jaarlijks bepaalt Achmea Investment Management in samenspraak met haar klanten welke twee thema s centraal staan in het engagement-traject. Om goed geïnformeerd en gedegen een dialoog te voeren worden namens de beleggingspools op de gekozen onderwerpen themaonderzoeken uitgevoerd. Op basis van onderstaande thema s zijn in het recente verleden dialogen met ondernemingen gestart: 1. Global Compact schendingen arbeidsomstandigheden 2. Global Compact milieuschendingen 3. Global Compact corruptieschendingen 4. Global Compact mensenrechtenschendingen 5. Veilige arbeidsomstandigheden in de kledingsector 6. CO 2 management in de vastgoedsector 7. Kwaliteit van bestuur en toezicht 8. Sociale kwesties in de voedingsmiddelen- en landbouwketen 9. Data Privacy 4.4 Engagementthema s opgestart in 2016 Begin 2016 hebben de klanten van Achmea IM aangeven op welk thema zij graag in 2016 de dialoog zouden willen voeren. De voorkeur is uitgegaan naar de volgende thema s: 1. Milieu uitdagingen voor olie en gasbedrijven; 2. Verantwoord belastingbeleid Beide thema s zijn inmiddels opgestart er kan over beide thema s in deze rapportage verslag worden uitgebracht. 4.5 Mogelijke engagementthema s voor 2017 Aan het begin van 2017 zal Achmea IM haar klanten een aantal mogelijke thema s voorleggen die in 2017 kunnen worden opgepakt. De klantvoorkeuren voor de mogelijke thema s bepalen uiteindelijk welke twee thema s zullen worden uitgewerkt. 4.6 Engagement door Achmea Investment Management Achmea Investment Management voert een engagementprogramma dat ambitieus is en dat aansluit bij een aantal speerpunten binnen het Maatschappelijk Verantwoord Beleggen beleid. Deze speerpunten zijn gekozen vanuit een maatschappelijk- en klantperspectief, of vloeien voort uit de eigen identiteit die de Achmea-organisatie kenmerkt. Daarom leggen wij binnen het engagementprogramma extra nadruk op dialogen op de volgende terreinen: Klimaatverandering; Mensenrechten; Arbeidsnormen; 11

13 Gezondheid; Natuur & Milieu Voor het doen van vooronderzoek en het voeren van de dialoog met ondernemingen maakt Achmea IM gebruik van meerdere institutionele samenwerkingsverbanden en dienstverleners. Naast het zelf voeren van de dialoog met (met name) Nederlandse ondernemingen, maakt Achmea IM gebruik van Eumedion, het Nederlandse samenwerkingsinitiatief voor Governance kwesties en UN PRI voor internationale collectieve engagement initiatieven op de ES&G-pijlers. Daarnaast maakt Achmea IM gebruik van Robeco en van ISS-ISS-Ethix op respectievelijk thematisch engagement en voor engagement met schenders van internationaal breed gedragen principes van het Global Compact (ook wel normatief engagement). Op deze manier ontplooit Achmea IM een breed palet aan engagementactiviteiten en geeft ze invulling aan eigen waarden en normen voor de intern beheerde beleggingsfondsen. Engagement is een zaak van lange adem. Voor de diverse trajecten wordt uitgegaan van een looptijd van drie jaar. Tijdens deze doorlooptijd zijn er ook periodes zonder noemenswaardige voortgang in de dialoog. Vaak is dit het geval tijdens het opstarten van een dialoog of bij herbezinning van een gekozen strategie, in geval de voortgang niet de gewenste resultaten laat zien. Anders dan bij het instrument uitsluiting waarbij pensioenfondsen of beleggingspools op voorhand niet beleggen in ondernemingen, geldt voor engagement dat er wel belegd wordt in ondernemingen die ter discussie staan. Achmea Investment Management heeft namens haar beleggingspools dan als aandeelhouder de mogelijkheid om het management aan te sporen het beleid of activiteiten te wijzigen. 4.7 Ondernemingen in engagementprogramma Per ultimo 2016 voert Achmea Investment Management op de vijf vaste thema s (de vier Global Compact aandachtsgebieden en goed ondernemingsbestuur) en op drie milieuthema s, vier sociale thema s en corporate governance thema s 65 dialogen met 59 ondernemingen. Hiervan worden 28 dialogen gevoerd op thema s die mede door klanten van Achmea Investment Management gekozen zijn. Tabel 3 geeft inzicht in het aantal dialogen uitgesplitst naar: 1. ESG-thema 2. Beleggingsregio Tabel 3 Totaal aantal activiteiten per thema en regio Bron: Robeco en Achmea Investment Management Vermeldenswaardige ontwikkelingen binnen de engagementthema s zijn in de komende paragrafen toegelicht. Voor ieder thema is inzichtelijk gemaakt welke ondernemingen zijn opgenomen in het engagementprogramma. Per onderneming is kort de teneur van de dialoog aangegeven. 4.8 Global Compact schendingen Mensenrechten Het doel van dit engagementthema is het opheffen van de geconstateerde mensenrechtenschendingen en het ontwikkelen van beleidssystemen en rapportages die verband houden met het voorkomen van nieuwe schendingen. Structurele schendingen van de beginselen van mensenrechten kunnen betrekking hebben op de activiteiten van ondernemingen in landen met controversiële regimes. Door hun activiteiten in deze landen genereren de ondernemingen inkomsten voor de betreffende regimes, die deze inkomsten vervolgens vaak niet ten goede laten komen aan de lokale bevolking. Daarnaast komt het voor dat lokale gemeenschappen direct worden geschaad door de activiteiten van de ondernemingen. Andere voorbeelden van schendingen op het gebied van mensenrechten zijn onrechtmatigheden tegen de lokale bevolking door personeel of ingehuurde veiligheidsdiensten van ondernemingen. De onderneming moet aantonen dat de schending van de VN Global Compact principes is opgeheven. Het is wenselijk dat een externe, onafhankelijke partij vaststelt dat de schending is opgeheven. In de laatste twee kwartalen van 2016 is met vier (vermeende) schenders van mensenrechten principes gesproken; Anglo American, Rio Tinto, Johnson & Johnson en Newmont Mining Corp. De activiteiten van Anglo American in de Colombiaanse Cerrejon steenkolenmijn waren in het verleden zeer controversieel. De onderneming werd in verband gebracht met het onvrijwillig verhuizen van lokale gemeenschappen en het gebruik van geweld tegen vakbondsleiders door beveiligingsdiensten. Het engagement was gericht op de vraag hoe de onderneming omgaat met deze kwesties uit het verleden. Inmiddels weten we meer van haar inspanningen, het contact met lokale belanghebbenden en het strenge en transparante auditproces dat door het bedrijf wordt gebruikt zodat we de dialoog met goed gevolg af hebben gesloten. Tijdens een conference call met vertegenwoordigers van Glencore en de UNPRI werkgroep Mensenrechten is gesproken over veiligheid en de aanpak van Glencore. Het bedrijf geeft inmiddels meer aandacht aan adequate veiligheidstraining. Dat betekent onder meer trainingen aan beveiligingsdiensten, waaronder ook vaak politiepersoneel. Glencore zet bij voorkeur lokale beveiligers in, omdat zij de taal spreken en goed bekend zijn met de plaatselijke situatie. De onderneming is nog wel op zoek naar de beste manier om veiligheidsrisico s te beoordelen. Glencore werd bovendien gevraagd naar een incident in Katanga, Congo waarbij een mijn instortte. De onderneming gaf aan dat het onderzoek in volle gang is, maar intussen biedt Glencore de getroffen personen compensatie, zoals financiële steun en hulp bij het zoeken naar werk. We blijven het onderzoek nauwlettend volgen. 12

14 Johnson & Johnson (JNJ) heeft aanzienlijke problemen op het gebied van ethiek. Er waren vragen over het ethisch beleid in het algemeen en enkele berichten over terugroepacties in het bijzonder. In oktober is gesproken met de Chief Quality Officer van Johnson & Johnson, waarbij werd ingegaan op specifieke zorgpunten: het communicatiebeleid over gezondheidsrisico s en de risicobeheersystemen die zorgen dat toeleveranciers hoge kwaliteits- en veiligheidsnormen volgen. Ten slotte was meer inzicht nodig in het proces rond de terugroep van producten en de voortgang om deze te beperken. De onderneming ontkent het bestaan van systematische fouten bij de afhandeling van incidenten en wijst in specifieke gevallen naar de acties van individuele medewerkers. JNJ geeft aan dat de onderneming juist hogere kwaliteitsnormen heeft ontwikkeld. Eventuele problemen worden sindsdien onmiddellijk geëscaleerd. De aanpak is robuuster gemaakt met de oprichting van een commissie voor kwaliteitsevaluatie, die meteen bij het eerste waarschuwingssignaal bijeenkomt. Zij besluit vervolgens of een product van de markt moet worden gehaald. Naar aanleiding van de incidenten is gevraagd of JNJ zelf vindt dat de ondernemingscultuur zou moeten veranderen. De onderneming gaf als antwoord dat veel belanghebbenden de onderneming blijven beschouwen als een van de meest ethische en duurzame ondernemingen. Als reden voor het grote aantal rechtszaken werd verwezen naar de omvang van de onderneming en de Amerikaanse claimcultuur. We zijn nog niet helemaal tevreden met dit ontwijkende antwoord en zetten het engagement voort. De relatie tussen Newmont Mining (Newmont) en de lokale gemeenschap rond de Conga koper- en goudmijn in Peru is altijd een moeizame geweest. Lokale protesten leidden in april 2016 tot de beslissing om de Congamijn helemaal af te stoten. De onderneming heeft in de afgelopen jaren een onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren en verbeterplannen opgesteld om zo de relatie met de lokale gemeenschappen te verbeteren, maar zonder het gewenste effect. Newmont heeft de afgelopen jaren grote stappen gezet op duurzaamheidsgebied, waardoor er niet langer reden is om aan te nemen dat de onderneming de principes van het UN Global Compact schendt. Newmont werd in 2016 benoemd tot sectorleider in de Dow Jones Sustainability Index en een recent rapport van dataleverancier Reprisk laat zien dat de onderneming het laagste risicoprofiel van de sector heeft. De onderneming heeft een overkoepelend mensenrechtenbeleid en specifiek beleid voor de dialoog met belanghebbenden, de omgang met inheemse bevolking, hervestiging en de inzet van beveiligingspersoneel. Dit beleid en concrete voorbeelden zijn te vinden op de website en in het duurzaamheidsverslag van de onderneming. We sluiten de dialoog met Newmont Mining succesvol af. De dialoog met mijnbouwbedrijf Rio Tinto vindt zijn oorsprong in de lastige relatie tussen het bedrijf en de bewoners nabij de Oyu Tolgoi kopermijn in Mongolië. Tijdens het engagement heeft de onderneming de resultaten gedeeld van onafhankelijke audits over de impact van de mijn op mens en milieu. Een klein deel van de actiepunten hieruit staan nog open. De onderneming heeft haar inspanningen voor een dialoog met de lokale gemeenschap rond de Oyu Tolgoi-mijn geïntensiveerd en heeft nu zelfs een samenwerkingsovereenkomst met hen gesloten. We sluiten het engagement met Rio Tinto succesvol af. Tabel 4 Voortgang Global Compact schendingen Mensenrechten Bron: Robeco en Achmea Investment Management Onderneming Anglo American Bunge Ltd. Johnson & Johnson General Motors Glencore International Newmont Mining Corp. Rio Tinto Stora Enso Oyj (zwart = gewijzigde status, grijs = status quo) 4.9 Global Compact schendingen arbeidsomstandigheden Voortgang Positief Het doel van dit engagementthema is het opheffen van de gevonden schendingen van het VN Global Compact en het ontwikkelen van beleid, systemen en rapportages die verband houden met het voorkomen van nieuwe schendingen. Structurele schendingen van het VN Global Compact, in het bijzonder de principes die gaan over arbeidsnormen, vormen financiële en reputatierisico s voor de onderneming en voor belanghebbenden zoals aandeelhouders. Ondernemingen dienen te voorkomen dat zij zich schuldig maken aan structurele schendingen van deze beginselen van het VN Global Compact. Mochten zij zich daaraan wel schuldig maken, dan is het wenselijk dat zij deze schendingen opheffen en voorkomen dat schendingen in de toekomst opnieuw zullen optreden. Structurele schendingen van de beginselen over arbeidsomstandigheden kunnen betrekking hebben op kinderarbeid en andere vormen van gedwongen arbeid in de ketens van toeleveranciers van ondernemingen. Ook discriminatie van bijvoorbeeld zwangere vrouwen of personeel van een bepaalde etnische achtergrond komt voor, zowel binnen bedrijven zelf als binnen de ketens. Om een schending effectief te verhelpen wordt op basis van SMART-doelstellingen de dialoog gevoerd op onder meer de volgende aandachtsgebieden; beleid voorkomen schendingen, implementatie, dialoog belanghebbenden, rapportages dialoog, externe verificatie en transparantie. Na een moeizame start en twee conference calls in 2015 en 2016 met Investor Relations gaf General Motors (GM) een uitgebreide reactie op vragen over ketenbeheer. De onderneming gaf uitleg over hoe zij risicovolle toeleveranciers in kaart brengt. Dit soort informatie is cruciaal voor aandeelhouders omdat ze inzicht geven in de risico's op verstoringen of schade aan mens en milieu via toeleveranciers. Dit is ook belangrijk tegen de achtergrond van het incident met dodelijke afloop bij de fabriek in Kunshan in augustus De 13

15 onderneming heeft aanzienlijke inspanningen geleverd om risico's eerder in de toeleveringsketen te identificeren en te beheersen. Zo heeft GM de transparantie vergroot en maakt het informatie over ketenbeheer ook openbaar. Dit was nog niet zo aan het begin van onze dialoog in We rapporteren voorzichtig positieve voortgang. Tabel 5 Voortgang Global Compact schendingen arbeidsomstandigheden Bron: Robeco en Achmea Investment Management BHP Biliton Entergy Corp. Newmont Mining Corp. Rio Tinto PLC Royal Dutch Shell PLC Sempra Energy Volkswagen Succesvol Neutraal Geen Negatief Onderneming General Motors Co. Mattel VINCI SA (zwart = gewijzigde status, grijs = status quo) 4.10 Global Compact milieuschendingen Voortgang Het doel van dit engagementthema is het opheffen van de gevonden schendingen van het VN Global Compact en het ontwikkelen van beleid, systemen en rapportages die verband houden met het voorkomen van nieuwe milieuschendingen. Structurele schendingen van het VN Global Compact, in het bijzonder de principes die gaan over milieu, vormen financiële, operationele en reputatierisico s voor de onderneming en voor haar belanghebbenden zoals aandeelhouders. Ondernemingen dienen daarom te voorkomen dat zij zich schuldig maken aan structurele schendingen van deze beginselen van het VN Global Compact. Mochten zij zich daaraan wel schuldig maken, dan is het wenselijk dat zij deze schendingen opheffen en voorkomen dat de schendingen in de toekomst opnieuw optreden. De dialoog wordt gevoerd aan de hand van SMARTdoelstellingen. De onderneming moet aantonen dat schending van de VN Global Compact principes structureel is opgeheven waarbij het wenselijk is dat een externe onafhankelijke partij vaststelt dat de schending is opgeheven. Bij het opheffen van de schending moet ook gedacht worden aan het nemen van corrigerende maatregelen, schadeloosstelling van betrokkenen en het opzetten en uitvoeren van herstelplannen. (zwart = gewijzigde status, grijs = status quo) 4.11 Global Compact schendingen corruptie Omkoping en corruptie zijn niet verenigbaar met goed ondernemingsbestuur en hebben een negatieve invloed op de (creatie van) aandeelhouderswaarde. Het leidt tot nadelige economische, sociale en politieke uitkomsten. Overtredingen van internationale principes op het gebied van anticorruptie kunnen schadelijk zijn voor de reputatie van een bedrijf en de waarde van merken. Eén van de universele principes van het VN Global Compact is gericht op corruptie. Dit principe roept bedrijven op om preventieve en handhavingsmaatregelen in te stellen en een effectief systeem op te zetten voor de bestrijding van corruptie. Dit engagementthema heeft als doel het anticorruptiebeleid en de maatregelen tegen corruptie bij bedrijven te verbeteren. Daarnaast moet ook voldoende duidelijk worden gemaakt welke acties worden ondernomen tegen werknemers, agenten en onderaannemers die betrokken zijn bij beschuldigingen in verband met corruptie. Hierbij is het belangrijk dat er transparant wordt gecommuniceerd over verrichte onderzoeken en over doorgevoerde veranderingen. Tijdens een conference call met het hoofd van Investor Relations van Volkswagen is de publicatie van het onafhankelijk onderzoeksrapport over het dieselschandaal besproken zoals dat was aangekondigd voor het laatste kwartaal van Men liet weten dat Volkswagen (VW) wel van plan is om de bevindingen van het rapport openbaar te maken, maar dat de exacte publicatiedatum ervan nog niet bekend is. Tabel 7 Voortgang Global Compact schendingen corruptie BHP Biliton streeft ernaar de gevolgen van de instorting van de Fundão-dam te herstellen. Het heeft bovendien inspecties uitgevoerd bij alle andere grote dammen die de onderneming beheert en bij de joint ventures die ze niet zelf exploiteert. BHP heeft besloten om een centrale functie voor dambeheer in het leven te roepen, waardoor de onderneming bijzonder specialistische expertise in huis heeft. Daarnaast zal de onderneming de technologische mogelijkheden bekijken om het dambeheer nog verder te verbeteren. Tabel 6 Voortgang Global Compact milieuschendingen Bron: Robeco en Achmea Investment Management Bron: Robeco en Achmea Investment Management Onderneming Eni SpA GlaxoSmithKline Royal Philips NV Tyco International Volkswagen (zwart = gewijzigde status, grijs = status quo) Voortgang Positief Positief Neutral Negatief Onderneming Voortgang 14