garant 9/01/13 Spel en spelen: opvattingen van docenten Onderwijsassistent over spel in het onderwijs UITGEZOCHT Samenvatting
|
|
- Karen Smets
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Spel en spelen: opvattingen van docenten Onderwijsassistent over spel in het onderwijs Diny van der Aalsvoort, Ilse Moerkerk, Ranjeeta Algoo en Yvanka Menke Samenvatting De doelstelling van dit onderzoek was om vast te stellen hoe docenten van de opleiding Onderwijsassistent van het ROC Midden Nederland in Amersfoort over spel denken aan de hand van vignetten. Daarnaast namen ze deel aan een online enquête met vragen over hoe zij spel aanbieden in hun opleiding. Opvallend in de resultaten is dat de opleiders zowel gedrag als interpretaties van dat gedrag opmerken in de vignetten over spel en dit doen ongeacht of er een in beeld is. Ze vinden allemaal dat ze spel verweven in hun lessen. De betekenis van deze uitkomsten wordt besproken. Achtergrond van de studie Spel en spelen in het basisonderwijs Spel is geen gemakkelijk te definiëren begrip. Omdat dit begrip zo veel omvattend is en lastig te definiëren is sluiten we in navolging van Kwakkel-Scheffer (2006) aan bij kenmerken van spel. Een belangrijk kenmerk van spel is dat het vrijwillig is: het kind speelt omdat het er plezier aan beleeft en intrinsiek gemotiveerd is. Een ander kenmerk van spel is dat spel activiteit impliceert: spelen betekent bezig zijn met iets. Ook is spelen gericht op het proces: het kind geeft zich over aan het hier en nu. Tenslotte is bij spel sprake van eigen regels die de speler bepaald heeft en die al spelend kunnen veranderen. Spel staat niet op zichzelf: het voltrekt zich in relatie tot de omgeving waarin het zich voordoet en is daar niet los van te zien. Het transactionele model van ontwikkeling, uitgewerkt door Sroufe, Carlson en Collins (2005), verheldert de samenhang tussen het spelende kind en de omgeving waarin dit zich voordoet. Dit model bestaat uit drie op elkaar inwerkende factoren: het kind, de omgeving van het kind en de omstandigheden die de omgeving beïnvloeden. Als er veranderingen optreden in de omstandigheden, dan zijn deze van invloed op de omgeving van het kind. Daarnaast is sprake van een wederzijdse invloed van de omgeving op het kind: spel doet zich alleen voor als het kind zich veilig voelt. Het belang van spel voor de ontwikkeling Kinderen spelen omdat ze het plezierig vinden. Tegelijkertijd bevordert spel alle ontwikkelingsdomeinen: de cognitieve ontwikkeling, de taalontwikkeling, de sociale en emotionele ontwikkeling en de sensomotorische ontwikkeling. Vooral in de voor- en vroegschoolse opvang is het gelegenheid geven tot spelen bij uitstek een manier om de ontwikkeling van kinderen te stimuleren. Het is daarom van belang dat leerkrachten en en spel kennen en herkennen. Spel biedt verschillende mogelijkheden om adequaat met kinderen om te gaan. Zo is de nabijheid van een volwassene voor een kind belangrijk omdat het zich dan sneller veilig en vertrouwd om tot spelen te komen. Voor de leerkracht maakt het kijken naar spel het mogelijk om de ontwikkeling van het kind in kaart te kunnen brengen en 25
2 DINY VAN DER AALSVOORT, ILSE MOERKERK, RANJEETA ALGOO EN YVANKA MENKE 26 te volgen. Ook invoegen bij het spel en meedoen is een beproefd middel om de ontwikkeling van het kind te stimuleren (Kwakkel- Scheffer, 2006). Hoewel het erg belangrijk is dat leerkrachten en en spel stimuleren, blijkt steeds opnieuw uit onderzoek dat de basisschool weinig tijd geeft om echt te kunnen spelen. Vaak worden activiteiten wel op een speelse manier aangeboden, maar kinderen ervaren dergelijke activiteiten pas als spel wanneer zij daarin hun eigen invloed op kunnen uitoefenen en dat is vaak niet het geval: de activiteit kent vaste regels, of een vaste hoek en een vaste afspraak wanneer het kind er mag spelen; er is een tijdslimiet; als de activiteit de spontane belangstelling van het kind niet heeft zal het kind deze niet ervaren als spel. Toch zijn er veel momenten die leerkrachten en en zouden kunnen aangrijpen om spel mogelijk te maken en daarmee kinderen de kans te geven door spel te ontwikkelen. Het is daarom van groot belang dat zowel leerkrachten als en voldoende kennis hebben over spel waardoor ze ook meer aandacht kunnen besteden aan het spel van een kind. Het beroep Onderwijsassistent en het primair onderwijs Sinds 1 augustus 1996 hebben scholen de mogelijkheid om een ter ondersteuning van de groepsleraar aan te stellen. Als assisteer je bij onderwijstaken, zoals eenvoudige administratieve taken, het ondersteunen van leerlingen bij hun leerproces, het uitvoeren van taken in de klas onder begeleiding van een bevoegde leraar. Er zijn kwalificaties voor de (Amse, de Doelder, Homminga, Oostrik & Rijken, 2002). In een eerdere studie is onderzoek gedaan naar de opvattingen over spel van studenten van de opleiding Onderwijsassistent (Van der Aalsvoort, Moerkerke, Albers, & Pen, 2010). In deze bijdrage gaat het om de opvattingen van hun opleiders. Methode Deelnemers De zeven docenten die werkzaam zijn op de opleiding Onderwijsassistent van het ROC Midden Nederland in Amersfoort deden mee. Deze docenten geven les in diverse vakken waaronder Nederlands, Rekenen, Taal, Schrijven en Kinderliteratuur, Didactiek, Ontwikkelingspsychologie, Pedagogiek en Pedagogisch klimaat. Hun gemiddelde leeftijd is 40,8 jaar en ze werken tussen de 2 maanden en 9 jaar op de opleiding. Van de deelnemers heeft één een Middelbare Beroeps Opleiding afgerond en de overige respondenten een Hoger Beroeps Opleiding. Onderzoeksplan Het onderzoek hield in dat de docenten mondeling vragen hebben beantwoord over vignetten waarin spel voorkomt. Vignetten zijn korte verhaaltjes met een situatie waarin kinderen spelen. Het gebruik van vignetten is een betrouwbare manier om bij respondenten aannames te ontlokken over hun houding en rol ten opzichte van het thema. De vier vignetten van dit onderzoek zijn ontwikkeld door het Lectoraat Spel. De vignetten zijn afgeleid uit observaties van spel in het basisonderwijs tijdens kringactiviteiten (Langbein & van der Aalsvoort, 2009) en bij het buiten spelen (Moerkerke & van der Aalsvoort, 2010) 1. In twee vignetten was de aanwezig en in twee ervan niet. Bij elk vignet zijn drie vragen gesteld. De eerste vraag heeft betrekking op het handelen van de leraar in het vignet: Wat is jouw rol in deze situatie? Bij de tweede vraag gaat het om het doel van het handelen van de respondent: Heb je een beeld van wat je wilt uitlokken in deze situatie? De derde vraag gaat over het inzicht van de respondent in de ontwikkeling van kinderen: Heb je een beeld van het gedrag wat je van het kind denkt te zien? De afname van de vignetten werd opgenomen met een geluidsrecorder en is letterlijk uitgetypt. 1 Voor vignetten zie onderaan artikel.
3 SPEL EN SPELEN: OPVATTINGEN VAN DOCENTEN ONDERWIJSASSISTENT OVER SPEL IN HET ONDERWIJS Interpersoonlijk : Er is sprake van een objectieve waarneming van de situatie die in het vignet wordt geschetst. Een uitspraak zoals: Ik zou wel even met leerling nummer één een gesprekje aanknopen, is een voorbeeld dat verwijst naar gedrag van de. Intrapersoonlijk : Een uitspraak zoals: De wil uitlokken dat die kinderen samen over de boekjes gaan praten, samen gaan lezen en samen ervaringen opdoen, verwijst naar een interpretatie van het gedrag van de in de situatie die in het vignet wordt geschetst. Interpersoonlijk leerling: Er is sprake van een objectieve waarneming van de situatie die in het vignet wordt geschetst. Een uitspraak zoals: Dat ze om de beurt schieten en dan zelf een rij maken en dat regelen. En kennelijk lokt dat uit dat de anderen mee willen doen, nu zijn ze met z n drieën en daarna zijn ze met z n zevenen, verwijst naar gedrag van de leerling of van leerlingen. Intrapersoonlijk leerling: Er is sprake van een interpretatie van de situatie die in het vignet wordt geschetst. Een uitspraak zoals Maar op zich wordt er wel leuk gespeeld, want het andere kind heeft er niet echt problemen mee, als ik het zo bekijk, verwijst naar de beleving van gedrag van de leerling of van leerlingen. TABEL 1. Voorbeelden van elke categorie De docenten hebben vervolgens schriftelijk gereageerd op stellingen over spel en op de vraag op welke manier zij aandacht besteden aan spel in hun vak. Uitwerking van de gegevens De mondelinge uitspraken van de deelnemers zijn geanalyseerd naar vier categorieën: interpersoonlijk en leerling en intrapersoonlijk en leerling. Deze categorieën zijn afkomstig uit de literatuurstudie die voorafging aan het onderzoek (Van der Aalsvoort et al., 2010). Ze maken het mogelijk om onderscheid te kunnen maken tussen gedrag en tussen interpretaties van dat gedrag. Tabel 1 bevat voorbeelden van elke categorie. Voor het vaststellen van de inter-beoordelaars betrouwbaarheid is de Kappa berekend van de transcripten bij acht vignetten. Het ging om 25% van de zeven transcripten. Er zijn drie transcripten vergeleken. De beide onderzoekers hebben de transcripten afzonderlijk gescoord. De Kappascore bij de vier transcripten van leraren is hoog:,94 (spreiding:,90 = 1.00). De enquêtevragen zijn opgesteld aan de hand van literatuur over spel (Van der Aalsvoort et al., 2010) en digitaal verstuurd via de website Vijf van de zeven deelnemers vulden de enquête in. Niet alle vragen zijn in dit onderzoek verwerkt (Zie voor details Algoo & Menke, 2010). Resultaten Scores van de deelnemers gelet op vignetten De gemiddelde scores per categorie staan in tabel 3. Uit de vergelijking van de gemiddelde scores gelet op categorieën blijkt dat de docenten vaker uitspraken doen over het element intrapersoonlijk bij de vignetten waarin de niet aan- 27
4 DINY VAN DER AALSVOORT, ILSE MOERKERK, RANJEETA ALGOO EN YVANKA MENKE 28 Inter-persoonlijk Twee vignetten waarin aanwezig is wezig is, dan bij die waarin zij wel aanwezig is maar dit verschil is niet significant. Scores van de deelnemers gelet op de enquête Tabel 3 bevat de scores van de vijf docenten. De uitkomsten zijn beschrijvend van aard. Twee vignetten waarin niet aanwezig is M SD M SD 3,3 1,5 3,0 1,4 Inter-persoonlijk leerling 2,9 1,6 3,1 0,9 Intrapersoonlijk 2,4 1,8 3,6 1,1 Intrapersoonlijk leerling 3,4 1,9 2,9 1,9 TABEL 2. Gemiddelde scores en standaarddeviaties per categorie voor de twee vignetten met en zonder van de docenten Ja Nee Weet niet Spel betreft activiteiten van kinderen zoals zakdoekje leggen, voetballen, tikkertje, hinkelen en verstoppertje. Bij spel neemt een kind zelf het initiatief tot spelen Bij spel op school gaat het om activiteiten zoals knutselen, gymlessen, verhaaltjes voorlezen of een dvd kijken. Als een kind doet alsof hij iemand anders is, dan is hij aan het spelen Met spel moet het kind resultaten bereiken, bijvoorbeeld het kennen van kleuren, vormen en getallen. Tijdens spel maken kinderen hun eigen regels Een kind is aan het spelen wanneer het op een speelse manier sommen en letters oefent. Een kind moet plezier beleven aan het spelen, anders speelt het niet Tijdens spel bepaalt het kind zelf wat hij gaat doen en met wie TABEL 3. Antwoorden op de stellingen Tabel 3 laat, hoewel het om een kleine groep gaat, duidelijk zien dat de verschillen tussen de leden van het docententeam groot zijn. Gelet op de manier waarop de docenten spel verweven in hun les, theorie of praktijk melden vier van de vijf docenten dat zij spel verweven in hun lessen ongeacht welk type les het is.
5 SPEL EN SPELEN: OPVATTINGEN VAN DOCENTEN ONDERWIJSASSISTENT OVER SPEL IN HET ONDERWIJS Conclusies en discussie Literatuur Met dit onderzoek is geprobeerd kennis te verkrijgen over de opvattingen over spel bij docenten van de opleiding Onderwijsassistent. Uit de uitspraken van de docenten na het lezen van de vignetten komt niet duidelijk één categorie naar voren: zowel gedrag als de mogelijke redenen voor dit gedrag van de en van de leerling worden genoemd. We concluderen daaruit dat de docenten het belang van de motieven van de en van het kind onderkennen: ze kunnen zich goed verplaatsen in de en in het kind. Uit de enquête concluderen we dat de docenten meerdere kenmerken van spel onderkennen. Tegelijkertijd twijfelen ze, zoals bij de stelling: Een kind is aan het spelen wanneer het op een speelse manier sommen en letters oefent. Het zou kunnen zijn dat de aard van de lessen die zij geven van invloed is op hun beeld over wat spel inhoudt. Ook de mogelijkheden die ze zien om spel in hun opleiding aan bod te laten komen heeft daarmee te maken. Vier van de vijf docenten zegt dat ze spel integreren in hun lessen. Het maakt echter nogal een verschil of het dan om zogenaamde theorie- of praktijklessen gaat. Voor vervolgonderzoek zou het nuttig zijn om naast een vignettenonderzoek aanvullende observaties te doen tijdens de lessen. Diepte-interviews zouden eveneens informatie kunnen opleveren om met de docenten te bespreken hoe ze hun opvattingen over spel en hun feitelijke handelen integreren. De teamleider van de opleiding Onderwijsassistent die opdracht gaf voor dit onderzoek, is geadviseerd om de uitkomsten van het onderzoek te gebruiken voor het ontwikkelen van een themadag op het gebied van spel voor de docenten. De docenten zelf zouden hier mede invulling aan kunnen geven om ieders expertise op het gebied van spel kenbaar te maken en van elkaar te leren. Algoo, R., & Menke, I. (2010). Opvattingen van opleiders van de opleiding Onderwijsassistent over spel van kinderen in het basisonderwijs. Utrecht: Bachelor These, FMR. Amse, M., Doelder, K. de, Homminga, S., Oostrik, H., & Rijken, R.(2002) Een in de klas: goed!? s-hertogenbosch: KPC Groep. Kwakkel-Scheffer, J.J.C. (2006). Het belang van spelen op school. In G.M. van der Aalsvoort, J.J.C. Kwakkel-Scheffer, & A.K. de Vries (Red.), Puur plezier op de basisschool (pp ). Leuven: Acco. Stevens, L. M., & Harskamp, E. G. (1996). Actuele opvattingen over onderwijs aan jonge kinderen. Tijdschrift voor Onderwijsresearch, 21, Van der Aalsvoort, D., Moerkerke, I., Albers, M., & Pen, W. (2010). Hoe studenten in opleiding tot denken over spel van kinderen in het basisonderwijs. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 49, trefwoorden O ver de auteurs Diny van der Aalsvoort was van 2008 tot 2012 lector Spel van Hogeschool Utrecht. In die hoedanigheid heeft ze het onderzoek begeleid waarover hier wordt gerapporteerd. Sinds maart 2011 is ze als lector verbonden aan Hogeschool Saxion, bij de pabo APO voor het thema Rekenwiskundedidactiek. Ilse Moerkerke (1957) is werkzaam in het ROC Midden Nederland (Amersfoort) in de sector Zorg en Welzijn. Als vakdocent geeft zij hier vooral les in de agogische vakken, zoals pedagogiek, psychologie en is zij stagedocent. 29
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieOpvattingen over spel: een vergelijking tussen studenten, leraren en opleiders via vignetten over situaties die naar spel verwijzen
Opvattingen over spel: een vergelijking tussen studenten, leraren en opleiders via vignetten over situaties die naar spel verwijzen Diny van der Aalsvoort, Saxion Deventer, Academie voor Pedagogiek & Onderwijs
Nadere informatieVragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden
Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar
Nadere informatieOmgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten
Omgaan met verschillen in de klas: Onderzoeksresultaten Jolien Geerlings PhD Onderzoeker J.Geerlings@uu.nl Overzicht 1) Inleiding 2) Wat hebben we precies onderzocht? 3) Hoe gaan we om met verschillen
Nadere informatieToelichting competenties
Toelichting competenties De vraag van dit onderzoek was of leerkrachten, intern begeleiders en schoolleiders die werken met nieuwkomers aanvullende of extra competenties nodig hebben bovenop de bekwaamheidseisen
Nadere informatieBewegingsonderwijs en spel: de eerste stappen in de virtuele werkelijkheid
Bewegingsonderwijs en spel: de eerste stappen in de virtuele werkelijkheid Diny van der Aalsvoort Er wordt veel gespeeld in de gehele basisschoolperiode. Bewegen vormt daarbij een belangrijk onderdeel.
Nadere informatieMartine van Schaik
Martine van Schaik m.vanschaik@hsmarnix.nl Leerkrachten van 9 basisscholen en drie begeleiders vanuit Marnix en Saxion Deelnemers aan het project Deelnemers scholen regio Deventer: Deventer: De kleine
Nadere informatieSchooldiagnose Contacten met Ouders
Schooldiagnose Contacten met Ouders Uitslagen Schooldiagnose R.K.basisschool Johannes Paulus Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De schooldiagnose... 3 Gegevens... 5 Schoolgegevens... 5 Periode
Nadere informatieHoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving
Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving De relatie tussen leesvaardigheid en de ervaringen die een kind thuis opdoet is in eerder wetenschappelijk onderzoek aangetoond: ouders hebben een grote invloed
Nadere informatie1 Aanbevolen artikel
Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht
Nadere informatieOnderzoek: Studiekeuze
Onderzoek: Studiekeuze Publicatiedatum: 31-01- 2014 Over dit onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 29 t/m 31 januari 2014, deden 712 scholieren en 1064 studenten mee. De uitslag van de peiling
Nadere informatieDe olifant die woord hield
De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte
Nadere informatieOnderzoek: Studiekeuzecheck
Onderzoek: Studiekeuzecheck Publicatiedatum: 11-4- 2014 Over dit onderzoek Het 1V Jongerenpanel, onderdeel van EenVandaag, bestaat uit 7000 jongeren van 12 t/m 24 jaar. Aan dit online onderzoek, gehouden
Nadere informatieWERKEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS? je eerste stap is HeT indicatief intakegesprek
WERKEN IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS? je eerste stap is HeT indicatief intakegesprek Je denkt eraan om leraar te worden in het voortgezet onderwijs. Je hebt je georiënteerd, er met anderen over gesproken
Nadere informatieIn hoeverre ben jij al bezig met de keuze voor een studie na de middelbare school? (bovenbouwscholieren)
In hoeverre ben jij al bezig met de keuze voor een studie na de middelbare school? (bovenbouwscholieren) Ik ben daar heel erg mee bezig 39,4% Ik ben daar redelijk mee bezig 50,4% Ik ben daar niet zo mee
Nadere informatieSWPBS: meer dan behaviorisme? W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
SWPBS: meer dan behaviorisme? Programma Welkom & intro: de kern Pedagogische kwaliteit: de opdracht & keuzes in de uitvoering Theoretische kaders De functie & kwaliteit van feedback Belonen/ erkennen/
Nadere informatie2.1 FaVoriete leestips
Verhalend 2.1 FaVoriete leestips Van klasgenoten heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften die mij leuk lijken: 1.... 2.... 3.... Van de leraar heb ik de volgende tips gekregen van boeken/tijdschriften
Nadere informatieONDERZOEK IN DE LERARENOPLEIDING! Wat vinden lerarenopleiders en hun managers daar eigenlijk van?
ONDERZOEK IN DE LERARENOPLEIDING! Wat vinden lerarenopleiders en hun managers daar eigenlijk van? Cora Veenman-Verhoeff MSc Dr. Ellen Klatter Docent Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Lector Versterking
Nadere informatieschoolverlaters 2012-2013
schoolverlaters 20122013 Uitslagen Vragenlijst Samenwerkingsschool Emmaüs Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 3 Gegevens... 5 Schoolgegevens... 5 Periode van afname... 5 Aantal
Nadere informatieHGW in de groep. Uitslagen Quick Scan. Basisschool De Bakelgeert
HGW in de groep Uitslagen Quick Scan Basisschool De Bakelgeert Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De QuickScan... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal respondenten...
Nadere informatieTevredenheid ouders. Uitslagen Vragenlijst. De Bakelgeert
Tevredenheid ouders Uitslagen Vragenlijst De Bakelgeert Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 2 Gegevens... 4 Organisatiegegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal respondenten...
Nadere informatieWetenschap en techniek verbinden met gecijferdheid
Wetenschap en techniek verbinden met gecijferdheid Onderzoeskproject met de leerkrachten van groep 1-2 van 9 basisscholen en drie begeleiders vanuit Marnix en Saxion Opbouw Kennis maken: vragen verzamelen
Nadere informatieWeergave van digitaal assessment project Go or no go
Weergave van digitaal assessment project Go or no go log uit beelen, chantal - PABO Terug naar overzicht Persoonlijke gegevens en omstandigheden Studentennummer Roepnaam Tussenvoegsel Achternaam Adres
Nadere informatieOnderwijsassistent (niveau 4 BOL, 3 jaar) Wat zijn mijn taken als onderwijsassistent?
Onderwijsassistent Onderwijsassistent (niveau 4 BOL, 3 jaar) Een school, een groepsleraar en een lokaal met vaak 25 of meer kinderen. Dat kan heel gezellig zijn voor de leerlingen, maar voor de leraar
Nadere informatieRapport Docent i360. Test Kandidaat
Rapport Docent i360 Naam Test Kandidaat Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Sterkte/zwakte-analyse 3. Feedback open vragen 4. Overzicht competenties 5. Persoonlijk ontwikkelingsplan Inleiding Voor u ligt het
Nadere informatieIntroductie van de pilot. Waarom deze pilot? Wat is het belangrijkste doel van de pilot? Wat is de positie binnen de eigen organisatie?
Introductie van de pilot. Waarom deze pilot? Bij de Fontys PABO Eindhoven krijgen studenten nu van verschillende docenten en studieloopbaanbegeleiders (SLB) uitleg bij onderwerpen die relevant zijn voor
Nadere informatieleerlingen sociale veiligheid
Verslag vragenlijst voor leerlingen over sociale veiligheid juni 2011 OBS De Rolpaal Samenvatting Eens in de 2 jaar wordt er een vragenlijst afgenomen over de sociale veiligheid op school. Dit is in 2009
Nadere informatieSamen staan we sterk in de ontwikkeling van het kind. Mijn kind en VVE ouderbetrokkenheid
Samen staan we sterk in de ontwikkeling van het kind Mijn kind en VVE ouderbetrokkenheid Agenda themakoffiemiddag 13.15u-13.30u 13.30u-14.30u 14.30u-14.45u inloop met koffie / thee fototentoonstelling
Nadere informatieenquete T ouders ARH Uitslagen Vragenlijst Adriaan Roland Holstschool
enquete T ouders ARH Uitslagen Vragenlijst Adriaan Roland Holstschool Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 2 Gegevens... 4 Schoolgegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal
Nadere informatieEn, wat hebben we deze les geleerd?
Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:
Nadere informatieLeren op een prachtige school
Meerwerf basisschool Tuindorpschool www.meerwerf.nl Leren op een prachtige school midden in Den Helder R Rust en ruimte In het oude centrum van Den Helder ligt onze prachtige Tuindorpschool. Al generaties
Nadere informatieStap 3 Leeractiviteiten begeleiden
Stap 3 Leeractiviteiten begeleiden Bij het begeleiden van leeractiviteiten kun je twee aspecten aan het gedrag van leerkrachten onderscheiden, namelijk het pedagogisch handelen en het didactisch handelen.
Nadere informatieRapportage Onderzoek buitenles
Rapportage Onderzoek buitenles In opdracht van: Contactpersoon: Jantje Beton en IVN Natuureducatie Wilma Nugteren Utrecht, maart 2018 Postbus 681 3500 AR Utrecht Telefoon: 030 263 10 80 e-mail: info@duo-onderwijsonderzoek.nl
Nadere informatieObservatielijst peuters. Analyse doelen Jonge kind
Observatielijst peuters Analyse doelen Jonge kind Mei 2016 Verantwoording 2016 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande
Nadere informatieStellingen leerlingvragenlijst
Stellingen leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 1.0 sept 2011 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst Stellingen en toelichtingen
Nadere informatieReflectie verslag Vakdidactiek
Reflectie verslag Vakdidactiek Judith Koedam 0838338 Klas 1A 1 Inhoudsopgave: Voorkant Blz. 1 Inhoudsopgave Blz.2 Les 1 Blz. 3 Les 2 Blz. 4 Les 3 Blz. 5 Les 4 Blz, 6 2 Les 1: 22 Septem eptember 2010 Wat
Nadere informatiepggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden
pggm.nl Mantelzorg en dementie in de beleving van PGGM&CO-leden Enquête Mantelzorg en dementie 2014 Vooraf In juli 2014 vroegen wij onze leden naar hun ervaringen met mantelzorg in het algemeen, en mantelzorg
Nadere informatieFactsheet persbericht. Helft allochtone stagiairs vermoedt discriminatie bij sollicitatie
Factsheet persbericht Helft allochtone stagiairs vermoedt discriminatie bij sollicitatie Inleiding Stageperiode Om een stageplek te vinden moeten vrijwel alle studenten solliciteren. Maar hebben allochtone
Nadere informatieMorele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders
Morele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders Auteurs: Drs. G. van der Meulen Referentie: WvdJ/SL 11.0426 Datum: maart 2007 Het lectoraat Morele vorming in het
Nadere informatieMinicursus Verbindend Communiceren. Geschreven door: Jan van Koert
Minicursus Verbindend Communiceren Geschreven door: Jan van Koert Geweldloze communicatie is een wijze van communiceren die leidt tot gehoord en verstaan worden. Met helderheid, zonder beschuldigen en
Nadere informatie1.4 Visie Het Timpaan
1.4 Visie Het Timpaan De visie op het onderwijs in de onderbouw is bij het Timpaan Basisontwikkeling. In de schoolgids wordt komen de volgende punten aanbod die uit Basisontwikkeling herkend worden. Heterogene
Nadere informatiePeiling schooltijden St.Michaëlschool
Peiling schooltijden St.Michaëlschool Uitslagen Vragenlijst Basisschool Sint Michael Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Periode van afname...
Nadere informatieTaal & Rekenen ThiemeMeulenhoff
Taal & Rekenen ThiemeMeulenhoff Aan: ThiemeMeulenhoff Door: MWM2 Onderzoek: Taal & Rekenen volgens MBO-respondenten Versie 1 Het auteursrecht van dit onderzoeksrapport berust bij ThiemeMeulenhoff. Het
Nadere informatieOnderwijsassistent. Kenmerken. Werkzaamheden. Na deze opleiding:
Onderwijsassistent Een leraar of lerares komt soms handen tekort in de klas. Als onderwijsassistent zorg je er samen met de leerkracht voor dat alle leerlingen de aandacht krijgen die ze verdienen. In
Nadere informatieUitdagen zorgt voor leren! Hoe je interactie voor taal- en denkontwikkeling kunt realiseren in alle vakken
Ronde 8 Anne-Christien Tammes & Sjouke Sytema Marnix Academie, Utrecht Contact: a.tammes@hsmarnix.nl s.sytema@hsmarnix.nl Uitdagen zorgt voor leren! Hoe je interactie voor taal- en denkontwikkeling kunt
Nadere informatieBeschrijving van de gegevens: hoeveel scholen en hoeveel leerlingen deden mee?
Technische rapportage Leesmotivatie scholen van schoolbestuur Surplus Noord-Holland Afstudeerkring Begrijpend lezen 2011-2012, Inholland, Pabo-Alkmaar Marianne Boogaard en Yvonne van Rijk (Lectoraat Ontwikkelingsgericht
Nadere informatieBERK FLEXIBELE OPVANG
ONDERNEMERSRAPPORTAGE ONDERZOEK KLANTTEVREDENHEID 2013 BERK FLEXIBELE OPVANG oktober 2013, uitgevoerd door: Wij maken het duidelijk. www.xs2quality.nl info@xs2quality.nl INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Onderzoeksvariabelen
Nadere informatieStellingen en normering leerlingvragenlijst
Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 2.0 juli 2012 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 2.0 Stellingen
Nadere informatieFaculteit Educatie LECTORAAT SPEL
Faculteit Educatie LECTORAAT SPEL Spel en spelen voor iedereen? Toch? Diny van der Aalsvoort Lector Spel Opzet presentatie Lectoraat Spel: wat is dat? Wat is spel? Intermezzo Het transactionele model Onderzoek
Nadere informatieTijdschrift voor Didactiek der B-wetenschappen 7 (1989) nr.1 79
Tijdschrift voor Didactiek der B-wetenschappen 7 (1989) nr.1 79 Boekbespreking Techniek in het natuurkunde-onderwijs M.J. de Vries, Uitg.: Technische Universiteit Eindhoven, 1988 Dissertatie, 278 p. De
Nadere informatieTransactionele Analyse. Transactionele analyse Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Transactionele analyse Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie Transactionele analyse of TA is de term die gebruikt wordt voor de persoonlijkheidstheorie en tevens psychotherapeutische behandelmethode zoals
Nadere informatiebewegingsonderwijs Kennisbasis bewegingsonderwijs op de Pabo
bewegingsonderwijs Belang van het vak Het bewegingsonderwijs aan de Pabo is exclusief gericht op de bevoegdheid voor groep 1 en 2, voorts op bewegen in brede context: bewegingsactiviteiten die op de basisschool
Nadere informatieHoe hoopvol zijn de Vlamingen?
Perstekst Hoe hoopvol zijn de Vlamingen? Onder impuls van Cera werden meer dan 3000 Vlamingen via allerlei kanalen uitgenodigd om na te gaan hoe hoopvol ze zijn. Dat blijkt heel erg mee te vallen. 80%
Nadere informatieDeelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek
Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek In deze deelopdracht ga je het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek onderzoeken. Geerts en van Kralingen (2011) definiëren onderwijsconcept
Nadere informatieVragenlijst ouders 2015
Vragenlijst ouders 2015 Uitslagen Vragenlijst KBS De Wilgenburg Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal respondenten...
Nadere informatieResultaten enquête. Schriftelijke en mondelinge communicatie van Basisschool de Gansbeek naar ouders
Resultaten enquête Schriftelijke en mondelinge communicatie van Basisschool de Gansbeek naar ouders 1. Inleiding Naar aanleiding van de enquête die is gehouden onder de ouders van Basisschool de Gansbeek
Nadere informatiePeiling Flexibel werken in de techniek 2015
Peiling Flexibel werken in de techniek 2015 Peiling Flexibel werken in de techniek 2015 Inleiding Voor goede bedrijfsresultaten is het voor bedrijven van belang om te kunnen beschikken over voldoende goede,
Nadere informatieLEOZ Generiek competentieprofiel leraar Passend Onderwijs: de ontwikkelscan
LEOZ Generiek competentieprofiel leraar Passend Onderwijs: de ontwikkelscan Juni 2013 Erica de Bruïne (Hogeschool Windesheim) Hans van Huijgevoort (Fontys OSO) Hettie Siemons (Hogeschool Utrecht, Seminarium
Nadere informatieRapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success
Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de
Nadere informatieEen les rekenen / wiskunde: ontdekkingen aan de schaduw (voorbeeldles hoger onderwijs)
Een les rekenen / wiskunde: ontdekkingen aan de schaduw (voorbeeldles hoger onderwijs) Nico den Besten Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door het
Nadere informatieTevredenheid kinderen en ouders
Tevredenheid kinderen en ouders Uitslagen Vragenlijst De Bakelgeert Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 2 Gegevens... 4 Organisatiegegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal
Nadere informatiedidactisch handelen
didactisch handelen 20121217 Uitslagen Quick Scan De Driehoek Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De QuickScan... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal respondenten...
Nadere informatietevredenheidsonderzoek leerlingen 678 2015
tevredenheidsonderzoek leerlingen 678 2015 Uitslagen Vragenlijst Basisschool 't Stekske Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Periode van
Nadere informatieWelzijn Breed (Onderwijsassistent)
Crebo Duur Niveau Leerweg Start Locatie(s) 25485 3 jaar Niveau 4 BeroepsOpleidende Leerweg (BOL) Augustus Auditorium, Elst Onze opleidingen in Elst kenmerken zich door kleinschaligheid en persoonlijk contact.
Nadere informatieENQUÊTE: toetsing op maat
ENQUÊTE: toetsing op maat Bezoekers van de website van de PO-Raad konden hun mening geven over toetsing op maat. Tussen 22 januari en 6 februari 2013 hebben 201 mensen de enquête volledig ingevuld. De
Nadere informatieOmgaan met Bumpy Moments in de context van Technisch Beroepsonderwijs
VELON/VELOV CONFERENTIE Brussel, 4-5 februari 2016 Omgaan met Bumpy Moments in de context van Technisch Beroepsonderwijs Fontys Hogescholen, Eindhoven Dr. E. Klatter, Dr. K. Vloet, Dr. S. Janssen & MEd
Nadere informatieDe diep verstandelijk gehandicapte medemens
De diep verstandelijk gehandicapte medemens Eerste druk, mei 2012 2012 Wilte van Houten isbn: 978-90-484-2352-1 nur: 895 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming
Nadere informatieEen eigen verbouwing. Omdat ik het leuk vind om te verbouwen en leuk dat elk groepje een eigen verbouwing had. 19 maart 2015, Anne Remmerswaal
Een eigen verbouwing Omdat ik het leuk vind om te verbouwen en leuk dat elk groepje een eigen verbouwing had. 19 maart 2015, Anne Remmerswaal Educatie- en Competentiestudies (ECS), Wageningen Universiteit
Nadere informatieDe kwaliteit van het onderwijs in rekenen en wiskunde
De kwaliteit van het onderwijs in rekenen en wiskunde A.H. Corporaal Inspectie van het Onderwijs 1 inleiding Ongeveer een jaar voordat het PPON-onderzoek werd uitgevoerd waarover kortelings is gerapporteerd
Nadere informatie1 Introductie. We wensen je veel plezier met deze kaarten! Pieternel Dijkstra en Petra Bunnik
1 Introductie Leerlingen hebben recht op onderwijs dat bij hen past en dat hun individuele capaciteiten laat opbloeien. Deze kaarten helpen leerkrachten en docenten, intern begeleiders, remedial teachers,
Nadere informatielec toraat engels Driestar hogeschool
lec toraat engels Driestar hogeschool TA L E N T I N O N T W I K K E L I N G Rapportage enquêtes voortgezet onderwijs Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding... 5 Hoofdstuk 2 Theoretische achtergrond... 6
Nadere informatieRapportage Onderzoek Werkdruk
Rapportage Onderzoek Werkdruk Utrecht, juli 2018 Postbus 681 3500 AR Utrecht Telefoon: 0302631080 e-mail: info@duo-onderwijsonderzoek.nl website: www.duo-onderwijsonderzoek.nl INHOUDSOPGAVE 1 ACHTERGROND
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieSociale Veiligheid 2015
Sociale Veiligheid 2015 Uitslagen Vragenlijst Nutsbasisschool De Hoogakker Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 2 Gegevens... 4 Schoolgegevens... 4 Periode van afname... 4
Nadere informatieExit vragenlijst ouders 2015
Exit vragenlijst ouders 2015 Uitslagen Vragenlijst Nutsbasisschool De Hoogakker Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 3 De vragenlijst... 3 Gegevens... 6 Schoolgegevens... 6 Periode van afname...
Nadere informatieKijk maar naar enkele reacties van leerlingen en ouders.
Inleiding 7 Steeds vaker komen we op school leerlingen tegen van wie de ouders gescheiden zijn. Eén op de drie huwelijken wordt ontbonden en veelal zijn daarbij kinderen betrokken. Uit onderzoek blijkt
Nadere informatieHoogbegaafdheid in de praktijk
Hoogbegaafdheid in de praktijk De ervaringen en meningen van ruim 2600 leraren basis en voortgezet onderwijs Paulien Bakker Talent Nico van Kessel ITS Nijmegen Robert Sikkes Het Onderwijsblad Februari
Nadere informatieOnderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel
Onderzoek Stress 5 Juni 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 20 mei tot en met 5 juni 2014 in samenwerking met 7Days, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 949 scholier en
Nadere informatieNatuurkundeles 8 januari 2007, 6 e uur (13.30-14.20 uur), klas 2a2 (2 vwo) 1 e les. 2a2, 26 leerlingen, 15 meisjes en 11 jongens.
Natuurkundeles 8 januari 2007, 6 e uur (13.30-14.20 uur), klas 2a2 (2 vwo) 1 e les ent: Klas: Onderwerp: Materialen: Lokaal: Bord: Man 2a2, 26 leerlingen, 15 meisjes en 11 jongens. Significante cijfers.
Nadere informatieVragenlijst Sociale Veiligheid (lln)
Vragenlijst Sociale Veiligheid (lln) Uitslagen Vragenlijst De Bakelgeert Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 De vragenlijst... 3 Gegevens... 3 Schoolgegevens... 4 Periode van afname... 4 Aantal
Nadere informatieHoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016
Hoe leer ik kinderen rekenen in groep 3 en 4? Weekschema PABWJ314X1 2015-2016 Cursusdoelen 1. De student heeft kennis van getalfuncties, inzicht in de telrij, (structuur van) getallen en getalrelaties
Nadere informatieVragenlijst ouders. Uitslagen Vragenlijst. CBS De Stifthorst
Vragenlijst ouders Uitslagen Vragenlijst CBS De Stifthorst Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 3 De vragenlijst... 4 Gegevens... 6 Schoolgegevens... 6 Periode van afname... 6 Aantal respondenten...
Nadere informatieVragenlijst leerlingen (Sociale Veiligheid/Burgerschap)
Vragenlijst leerlingen (Sociale Veiligheid/Burgerschap) Uitslagen Vragenlijst Ericaschool Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 3 De vragenlijst... 4 Gegevens... 4 Schoolgegevens... 5 Periode van
Nadere informatieOnderzoeksboekje. Klas: Namen:
Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science
Nadere informatieOnderzoek Passend Onderwijs
Rapportage Onderzoek passend onderwijs In samenwerking met: Algemeen Dagblad Contactpersoon: Ellen van Gaalen Utrecht, augustus 2015 DUO Onderwijsonderzoek drs. Liesbeth van der Woud drs. Tanya Beliaeva
Nadere informatieWie de schoen past. Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW
Wie de schoen past Kaleidoscoop op het ROC ASA, voor studenten opleiding onderwijsassistent en SPW Het ROC ASA in Amsterdam heeft de afgelopen drie jaar het programma Kaleidoscoop ingevoerd. Daardoor volg
Nadere informatieBronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden. Inhoudsopgave Pagina. Bron 1 Design Marcel Wanders. 2. Bron 2 ADHD in de klas. 2
Bronnenbank Onderwijstheorie Tessa van Helden Inhoudsopgave Pagina Bron 1 Design Marcel Wanders. 2 Bron 2 ADHD in de klas. 2 Bron 3 Recensie over Boijmans van Beunigen 3 Bron 4 Flip in de klas. 4 Bron
Nadere informatieOnderzoek: Leraren over grote klassen
Onderzoek: Leraren over grote klassen Publicatiedatum: 2-4- 2014 Marinde van Egmond Petra Klapwijk Over dit onderzoek Het onderzoek is een driehoeksmeting bestaande uit een online enquête met zowel open
Nadere informatieA1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik
Mediawijsheid A1) Kennismakingsgesprek over sociale media en internetgebruik Ik heb samen met de kinderen een gesprek gevoerd over de sociale media en het internet gebruik. Ik heb voor mezelf thuis een
Nadere informatieEffectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015
Effectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015 Gegevens meting leraren Respons : 45 leraren, 21 mannen & 24 vrouwen Scholen : Blariacum College (Venlo) Summa College (Eindhoven) Vakcollege Tilburg
Nadere informatieOnderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS)
1 (13) Onderzoek Inwonerspanel: Maatschappelijke stage (MAS) Auteur Tineke Brouwers Respons onderzoek Op 31 mei kregen de panelleden van 12 tot en met 16 jaar (89 personen) een e-mail met de vraag of zij
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieAdviseer het Van Lodenstein College als ouders van harte achter de identiteit van deze school staan.
Advies voortgezet onderwijs Wegwijzer bij het opstellen van het advies van de groepsleerkracht bij de overgang van leerlingen van de basisschool naar voortgezet onderwijs Doel van de wegwijzer Ouders en
Nadere informatieVormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015
Vormingsaanbod voor universiteiten en hogescholen 2014/2015 Inhoud 3 Vooraf 5 Een andere kijk op spijbelen 6 Over de diepere betekenis van kinderspel 7 Kinderen hebben zo hun kijk op quality time 8 Plan
Nadere informatie259 mensen hebben de enquête volledig ingevuld. Dat is bijna een kwart van alle schoolbesturen (22%).
ENQUETE: Groepsgrootte in het basisonderwijs 259 mensen hebben de enquête volledig ingevuld. Dat is bijna een kwart van alle schoolbesturen (22%). 1. Hoeveel scholen vallen er onder uw bestuur? Ingevuld
Nadere informatie1 Het sociale ontwikkelingstraject
1 Het sociale ontwikkelingstraject Tijdens de schoolleeftijd valt de nadruk sterk op de cognitieve ontwikkeling. De sociale ontwikkeling is in die periode echter minstens zo belangrijk. Goed leren lezen,
Nadere informatieActiviteitenbeleid 2013
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Hoofdstuk 2: Hoofdstuk 3: Hoofdstuk 4: Hoofdstuk 5: Hoofdstuk 6: Pedagogisch beleid TintelTuin De 6 competenties Visie Activiteitenbeleid binnen het (dag)programma Laat zien
Nadere informatieFactsheet persbericht. Toekomst van studenten onzeker
Factsheet persbericht Toekomst van studenten onzeker Inleiding Studententijd De overheid komt met steeds meer nieuwe wetten en voorstellen om te bezuinigen en de student te motiveren zijn/haar studie in
Nadere informatieICT in Digi-Taal Presentatie titel
ICT in Digi-Taal Presentatie titel de rol van human centered ICT Ingrid Mulder Lector Human Centered ICT Hogeschool Rotterdam Rotterdam, 00 januari 2007 Engels en Digi-Taal in het basisonderwijs Rotterdam,
Nadere informatie