11 e voortgangsrapportage project herstel wal- en kluismuren 23 februari 2018

Transcriptie

1 Stadsbedrijven BORG Telefoon e voortgangsrapportage project herstel wal- en kluismuren 23 februari 2018 De gemeente herstelt wal- en kluismuren (WKM) langs de grachten in Utrecht. Het betreft een meerjarenproject. Deze voortgangsrapportage beslaat de activiteiten in het jaar Samenvatting Het project heeft als doel de funderingen van de wal- en kluismuren te herstellen of vervangen. In deze rapportage worden vier onderdelen besproken. Eerst zal worden ingegaan op de uitgevoerde werkzaamheden langs de muren van de Oudegracht, Nieuwegracht en de Kromme Nieuwegracht (paragraaf 1). Daarna komen de planning en financiën (paragraaf 2) en extra aandacht voor de bomen (paragraaf 3) aan bod. Tot slot besteden we aandacht aan de omgevingscommunicatie (paragraaf 4). 1. Uitvoering algemeen Het restaureren van de wal- en kluismuren aan de Oudegracht, Nieuwegracht en de Kromme Nieuwegracht is onderverdeeld in 22 rakken. Een rak is een deel tussen twee gemeentelijke bruggen en heeft een oost- en een westzijde. De ervaring leert ons dat we ongeveer zes maanden werken aan één zijde van een rak. Tot halverwege 2015 werd uitsluitend gewerkt met de damwandmethode 1. Na een proef met een nieuwe in Utrecht ontwikkelde methode in 2015, de buispalenmethode 2, pasten we deze methode in 2017 veelvuldig op het project toe. Met de buispalenmethode is minder werkruimte nodig en daarmee verkleinen we het risico op schade aan bomen en boomwortels. We passen deze methode toe als de werf smaller is dan 3,5 meter of als de methode de kans op behoud van de bomen op de werf vergroot. 1 Damwandmethode: we plaatsen een bouwkuip van stalen damwanden in de gracht. Het water wordt weggepompt en daardoor komt de oude walmuur bloot te liggen. Deze wordt verwijderd. Dan brengen we de nieuwe fundering van damwanden aan en plaatsen daarop een nieuwe prefab walmuur. 2 Buispalenmethode: na het plaatsen van de bouwkuip van stalen damwanden wordt de ruimte tussen deze kuip en de walmuur gevuld met zand. In de walmuur boren we van bovenaf gaten voor de buispalen. De buispalen worden vervolgens in de grond geschroefd totdat ze op de juiste diepte staan. Er komt een hele reeks buispalen naast elkaar te staan die dient als fundering voor de nieuwe walmuur. De oude muur wordt verwijderd en een nieuwe walmuur wordt teruggeplaatst.

2 Op de Kromme Nieuwegracht zijn kluismuren aanwezig en daar werkten we met groutpalen als fundering. Grout is een mengsel van cement en water. In 2017 bleek dat de om- en onderliggende grond aan de Kromme Nieuwegracht te slap en te hol was om de groutpalen in aan te brengen. Daarom ontwikkelden we afgelopen jaar voor de situatie aan de Kromme Nieuwegracht een extra stap in de bouwmethode. Voorinjecties van grout zorgden ervoor dat de om- en onderliggende grond gestabiliseerd werd. Vervolgens moest door deze laag opnieuw geboord worden om definitieve groutpalen aan te brengen. Deze palen zijn ongeveer zes meter diep en circa 1,20 meter in diameter. De kluismuren en daarmee de voorzijde van de werfkelders staan nu daardoor op dikke stevige palen. Behaalde resultaten en planning Oudegracht (zie bijlage 1, Overzichtskaart rakken Oudegracht) Rak 1 oost: in de zomer afgerond Rak 3 west: in het voorjaar afgerond Rak 4 west: in uitvoering Rak 9 oost: planning uitgesteld van najaar 2017 naar voorjaar 2018 Rak 10 en 11 west: in uitvoering Rak 15 oost: in de zomer afgerond Rak 15 west: het zuidelijke en noordelijk deel (bij voormalige brouwerij De Boog) zijn afgerond, het middendeel is in uitvoering Behaalde resultaten en planning Nieuwegracht (zie bijlage 2, Overzichtskaart rakken Nieuwegracht en Kromme Nieuwegracht) In maart 2017 zijn we gestart met het herstel van de walmuren tussen de Magdalenabrug en de Pausdambrug (rak 17, 19 en 20) die een houten fundering hebben. Omdat de werven langs de Nieuwegracht smaller dan 3,5 meter zijn, hebben we hier de buispalenmethode toegepast. De Nieuwegracht is een smalle gracht. Er kan alleen vanaf het water worden gewerkt. In het vaarseizoen kon afgelopen zomer tegen verwachting in, vanaf het water worden doorgewerkt. Dit was mogelijk, doordat de situatie aan de Kromme Nieuwegracht aanleiding gaf het vaarverkeer volledig af te sluiten. Rak 16: werkzaamheden afgerond. Rak 18 oost: werkzaamheden afgerond Rakken 17 tot en met 20: in uitvoering

3 Rode lijn: uitvoering tot medio 2018 Groene lijn: uitvoering van medio 2018 tot medio 2019 Geen lijn: werkzaamheden afgerond

4 Behaalde resultaten en planning Kromme Nieuwegracht (zie bijlage 2, Overzichtskaart rakken Nieuwegracht en Kromme Nieuwegracht) De Kromme Nieuwegracht is opgedeeld in twee rakken: rak 21 en rak 22. Rak 21, Kromme Nieuwegracht tot Hieronymusplantsoen: Technisch gezien is dit een andere opgave dan de Oudegracht en Nieuwegracht, vanwege het herstel van de fundering van de wal- én kluismuren en de verbinding van de kluismuur met de werfkelder. Rak 21 is verdeeld in twee delen; het stuk tussen Pausdam en Jeruzalemstraat (deel 21 A) en een deel tussen Jeruzalemstraat en Hieronymusplantsoen (deel 21 B). Aan het begin van de Kromme Nieuwegracht bevindt zich de Paushuisbrug. De eerste helft van dit jaar verstevigden we de fundering en constructie van de monumentale Paushuisbrug. Het metselwerk is in het najaar afgerond. Op deel rak 21 A stopten we het werk eind januari 2017, nadat kort na aanvang van het werk bewegingen ontstonden in de kluismuur en de daarachter gelegen kelder. Bestaande scheuren waren groter geworden. Direct toen we de ongewenste beweging waarnamen, hebben we het werk stilgelegd. Inspecteurs van de afdeling Toezicht en Handhaving Bebouwde Omgeving zijn door ons ingelicht. Zij hebben, nadat ze de situatie hebben beoordeeld, de werkzaamheden formeel stilgelegd. Ergens anders op het rak konden we wel verder met het herstel van de funderingen. Daarna is er ook een ongewenste beweging ontstaan in onder andere de muur van het Paushuize en het Universiteitsgebouw (aan de andere kant van het water tegenover de kluismuren waar de werkzaamheden gestart waren). Bestaande scheuren zijn groter geworden. Op basis hiervan is het werk ook op deze plek direct stilgelegd en de rijweg afgesloten door de afdeling Toezicht en Handhaving Bebouwde Omgeving. Ook de vaarweg werd afgesloten. Inmiddels zijn aanvullende technische onderzoeken uitgevoerd en gaan Universiteit Utrecht en Provincie Utrecht medio 2018 herstelwerk aan hun fundering uitvoeren. Zolang de herstelwerkzaamheden van de Universiteit Utrecht en de Provincie Utrecht niet zijn afgerond, is het niet mogelijk om te werken aan dit gedeelte van rak 21. Daarom hebben wij de herstelwerkzaamheden aan de publieke zijde opgeschort. De afdeling Toezicht en Handhaving Bebouwde Omgeving heeft in het najaar geoordeeld dat de openbare weg op het deel 21A weer vrijgegeven kon worden. Op deel rak 21 B kon het fundatieherstel wel doorgaan. We plaatsten hier groutpalen in de grond en ankers in de kluismuren. We rondden het werk op dit deel grotendeels in december 2017 af. De kluismuur is hersteld en ook de ca. 1e meter van de fundatie van de werfkelder. Wel is gebleken dat een deel van de werfkelders (grotendeels particulier) ernstige gebreken vertoont. Inspecteurs van de afdeling Toezicht en Handhaving Bebouwde Omgeving hebben op ons verzoek de veiligheid van de weg beoordeeld. Zij concludeerden dat het helaas nog niet mogelijk is het totale Rak 21 B open te stellen voor fietsers en voetgangers. Wel is het mogelijk een deel te bestraten en open te stellen voor fietsers en voetgangers. Gemotoriseerd verkeer kan niet worden toegelaten. Wij zullen dit doen, zodra de vorstperiode ten einde is. Het betreft een tijdelijke openstelling. Tevens hebben de inspecteurs van de afdeling Toezicht en Handhaving Bebouwde Omgeving geoordeeld dat voor het resterende deel van rak 21B nadere onderzoeken nodig zijn om te bezien of ook dit gedeelte tijdelijk bestraat en opengesteld kan worden voor fietsers en voetgangers. In de bijlagen (1 en 2) is aangegeven welke rakken gereed zijn, welke in uitvoering zijn en welke voorbereid worden.

5 2. Planning en financiën In de bijlagen is te zien dat in 2017 de werkzaamheden op 3 rakdelen zijn afgerond. In het najaar 2017 is op vier rakken in de Oudegracht werk in uitvoering gekomen. Daarnaast zijn voorbereidende werkzaamheden verricht op een drietal rakken. De werkzaamheden aan zowel de Oude- als Nieuwegracht verlopen naar verwachting. In 2017 is voor ruim 8 miljoen euro aan werkzaamheden uitgevoerd. In 2017 is de gemeenteraad geïnformeerd over de financiële herijking van het project. De gemeenteraad heeft vervolgens bij het vaststellen van de Voorjaarsnota 2017 ingestemd met een extra budget van 12 miljoen euro. Hiermee kunnen de werkzaamheden worden vervolgd aan de Oudegracht, Nieuwegracht en het eerste deel van de Kromme Nieuwegracht (tussen Pausdam en Hieronymusplantsoen). Conform raadsbrief d.d. 15 mei 2017 is het beschikbare budget voor het herstel van rak 22 naar de begroting van rak 21 verplaatst. Hierdoor zijn er bij de herijking voor rak 22 geen middelen meer gereserveerd. Bovendien zijn we in 2017 nieuwe onderzoeken gestart naar subsidie-mogelijkheden. Deze onderzoeken lopen op dit moment nog. Het project heeft door de uitvoerende werkzaamheden inzicht gekregen in de staat van de werfkelders op de Kromme Nieuwegracht en deze staat baart zorgen. Sommige werfkelders zullen hersteld moeten worden. Daarnaast blijkt de eigendomssituatie van werfkelders, werfmuren en de relatie met de openbare weg op de Kromme Nieuwegracht diffuus te zijn. Samen met de afdeling Vergunningen, Toezicht en Handhaving wordt dit momenteel uitgezocht. Het herstel van de werfkelders en kosten daarvan zijn geen onderdeel van het project om de fundering van de wal- en kluismuren te herstellen. Daarnaast zijn bij het realiseren van dit project in de binnenstad, dus dichtbij het werk, opslaglocaties voor benodigde materialen nodig. De locaties die beschikbaar waren, hebben in de loop van 2017 een andere bestemming gekregen of zijn in verband met het afsluiten van de kromme nieuwe gracht niet langer bereikbaar. Dit betekent dat het project moet uitwijken naar een locatie in Nieuwegein. Deze veel complexere logistiek, vraagt om extra uitgaven binnen het project, die geen onderdeel uitmaakten van de herijking. Onze inzet is om deze extra uitgaven binnen de projectbegroting op te vangen. Voor de Oudegracht en Nieuwegracht zien we dat de werkzaamheden van het project steeds meer de werven in het centrum van de binnenstad naderen. Dit vraagt veel inzet van het omgevingsmanagement, gelet op de terrassen en de toegang tot de in de werfkelders gevestigde horeca en andere ondernemingen. Om de overlast voor horeca-ondernemers zo veel mogelijk te beperken, treffen we veel maatregelen. Zo leggen we bijvoorbeeld extra vlonders voor de aanleg van boten en verbreden we het terras. Niettemin hebben enkele ondernemers om een financiële vergoeding gevraagd in de vorm van een verzoek om nadeelcompensatie. Uiteraard behandelen we deze verzoeken conform de regels die daarvoor gelden. Samengevat verlopen de werkzaamheden grotendeels volgens planning. In 2017 zijn werkzaamheden op meerdere rakken afgerond en zijn we op andere rakken begonnen met onze werkzaamheden. De planning van het eerste deel van de Kromme Nieuwegracht blijft onze aandacht houden en is doordat we ook afhankelijk zijn van particuliere herstelwerkzaamheden minder goed te organiseren.

6 3. Bomen verdienen continu aandacht Het behoud van bomen is en blijft het uitgangspunt bij dit unieke project, maar de bomen hebben het niet gemakkelijk op de werven. De gemeente inspecteert twee keer per jaar de bomen langs de Oudegracht, Nieuwegracht en de Kromme Nieuwegracht vanwege de unieke groeiplaats. De nulmeting die door een boomtechnisch adviesbureau is aanbevolen, wordt standaard voorafgaand aan de start van de werkzaamheden gedaan. Zo hebben we actuele informatie over de conditie van de bomen en de boomwortels. Wortelonderzoek en trekproeven worden uitgevoerd waar nodig. Zo kan een nauwkeurige inschatting gemaakt worden wat de gevolgen zijn van de werkzaamheden voor de stabiliteit en de overlevingskans van de bomen. Deze aanbeveling hebben wij meegenomen in de aanpak van de werven. De Klankbordgroep, die toeziet op een goede uitvoering van het bomenbeleid op de werven, is de afgelopen jaren in ledental afgenomen. Er zijn nu nog twee leden over. Deze leden worden zo goed mogelijk over de geplande werkzaamheden met bomen vóóraf geïnformeerd. Bij de renovaties van de walmuren zijn er in 2017 zoals voorzien acht bomen geveld. Tevens zijn er dertien bomen geplant in het afgelopen plantseizoen (november 2016 tot april 2017). In het komend plantseizoen planten we weer nieuwe bomen, met extra aandacht voor de groeiplaats. 4. Omgevingscommunicatie Het project wal- en kluismuren vindt plaats in de binnenstad van Utrecht. Een levendige omgeving met veel ondernemingen en activiteiten. De werkzaamheden blijven niet onopgemerkt: er is kans op geluidsoverlast, trillingen en beperkte bereikbaarheid en zichtbaarheid. Bovendien zijn de technische uitdagingen groot, waardoor aanpassingen in de planning niet altijd te voorkomen zijn. Ook dit jaar hebben we hierop ingespeeld door knelpunten te inventariseren die bewoners en ondernemers mogelijk ondervinden. Het project streeft naar maatwerkoplossingen en voert daarom het gesprek met direct belanghebbenden. In 2017 organiseerden we verschillende informatieavonden waar we in gesprek gingen met bewoners en verstuurden we tientallen wijkberichten. We informeren de omgeving ruim voorafgaand aan de start van werkzaamheden, kort hiervoor, tijdens het werk én bij afronding. De projectwebsite houden we continu up-to-date. Door regelmatig en tijdig over de werkzaamheden te communiceren, blijft de omgeving geïnformeerd en betrokken. Bijlagen 1. Overzichtskaart rakken Oudegracht 2. Overzichtskaart rakken Nieuwegracht en Kromme Nieuwegracht