* zoals wij, om op onze ongeziene kwalen vooruit te lopen, de eerste tekenen van een ziekte oproepen om deze te vermijden, wanneer wij purgeren;

Transcriptie

1 Sonnet 118 Like as, to make our appetites more keen, And brought to medicine a healthful state, With eager compounds we our palate urge; As, to prevent our maladies unseen, We sicken to shun sickness, when we purge; * Even so, being full of your ne er-cloying sweetness, To bitter sauces did I frame my feeding, And, sick of welfare, found a kind of meetness To be diseas d, ere that there was true needing. Thus policy in love, to anticipate The ills that were not, grew to faults assured, Which, rank of goodness, would by ill be cured. But thence I learn, and find the lesson true, Drugs poison him that so fell sick of you. * Bij deze regels moet men in aanmerking nemen dat in de dagen van Shakespeare veel medicijnen nog giftige stoffen bevatten die maakten dat als bijverschijnsel inderdaad lichte ziekteverschijnselen optraden, waarbij het lichaam antistoffen aanmaakte die op termijn zo n ziekte voorkwamen. Vertaald door: L.A.J.Burgersdijk Arie van der Krogt Gerard Messelaar Lucas Numan H.J. de Roy van Zuydewijn Peter Verstegen

2 Peter Verstegen Zoals wij om de eetlust aan te scherpen De smaakzin prikkelen¹) met specerij²), ¹) metafoor verloren ²) mist het meervoud dat vermet prikkelende kruidenmengsels onze tong aansporen; [wijst naar wisselende minnaars! Ons aan t ziekmakend¹) klisma²) onderwerpen, ¹) zie aantekening 1 ²) zie aantekening 2 / [klysma Opdat andere kwaal voorkomen zij, hoezo andere kwaal? de lichte tekenen van een ziekte oproepen om die te vermijden, wanneer wij purgeren; Zo kon jouw zoetheid mij nooit tegenstaan, misinterpretatie! precies zo, vervuld van uw nooit tegenstaande zoetheid, Maar zocht ik bittere saus* uit als ik at, mist het meervoud dat verwijst naar de wisselende [minnaars! Mijn welgedaanheid moe, stond het mij aan misinterpretatie! patiënt te zijn aleer ik klachten had. Bij liefdes list, om t kwade voor te zijn Dus tactiek in de liefde, om te voorkomen Eer het zich meldt¹), vond ik maar weinig baat²). ¹) iets vóór zijn éér het zich meldt! [²) misinterpretatie! Zo raakt gezondheid aan de medicijn, misinterpretatie! Of zij, te goed, pas beter wordt van kwaad. gebazel, zodat de lezer de strekking nu [helemáál ontgaat! Het was een les die mij tot lering strekte: het was voor mij een les / het strekte mij tot [lering Heelkruid¹) wordt gif als jij de kwaal verwekte²). ¹) geneeskrachtige plant ²) verwekt

3 Aantekening 1: de eerste tekenen van een ziekte oproepen om die te vermijden, wanneer wij purgeren; Bij deze regels moet men in aanmerking nemen dat in de dagen van Shakespeare veel medicijnen nog giftige stoffen bevatten die maakten dat als bijverschijnsel inderdaad lichte ziekteverschijnselen optraden, waarbij het lichaam antistoffen aanmaakte die op termijn zo n ziekte voorkwamen. Aantekening 2: [zoals wij] ons aan t ziekmakend klysma onderwerpen, opdat andere kwaal voorkomen zij, Purgeren door toepassing van het klysma i.p.v. het oraal gebruik van medicijnen zal de dichter niet voor ogen hebben gestaan toen zijn vers ontstond, gezien de weinig poëtische gedachten die zulks bij de lezer zullen opgeroepen. (Het is zó al erg genoeg )

4 H.J.de Roy van Zuydewijn Zoals we, om onze eetlust aan te sporen, Zoals wij, om onze eetlust aan te scherpen om de eetlust aan te sporen de smaak aansporen! [(stimuleren = aansporen) de smaak met scherpe brouwsels stimuleren, met prikkelende kruidenmengsels onze tong aansporen; metafoor verloren of, om een ziekte in de kiem te smoren, ziek om niet ziek te worden¹) ons purgeren²), ¹) zie aantekening ²) purgeren niét wederkerend! zo, waar jouw zoet me nooit de keel uithangt, gebrekkige, ridicule formulering! precies zo, vervuld van uw nooit tegenstaande zoetheid, heb ik me met de heetste saus* gevoed, mist het meervoud dat verwijst naar wisselende minwende ik mij eraan scherpe sauzen te eten, beter ( heetste overdone) [naars! en, van gezondheid ziek, ernaar verlangd om ziek te zijn, al voelde ik mij goed*. misinterpretatie Om kwaad dat zich niet voordeed voor te zijn, lariekoek! liet liefde zich tot de beleidsfout drijven, het goede zat, een kwalijk medicijn vertaler rammelt maar wat! (waarom die aan iets dat kerngezond was voor te schrijven. Maar in die leer ben ik nu ingewijd: een kruid is gif voor hem die aan jou lijdt. plant! [komma?) STREKKING VAN HET VERS VOLLEDIG [ZOEK! Aantekening: Ondanks véél verloren tekst toch nog wat strijdig geneuzel over

5 Arie van der Krogt Zoals wij scherpe kruiden in ons maal Gebruiken* om de eetlust te vergroten* met prikkelende kruidenmengsels onze tong aansporen; Of ter voorkoming van een vreemde kwaal twee metaforen verloren Met ziektekiemen worden ingespoten; dit staat niet in het oorspronkelijke vers! Zo deed ik, nooit verzadigd¹) van je ²) zoet, ¹) nee! juist vervuld van! ²) nooit (!) precies zo, vervuld van uw nooit tegenstaande zoetheid, [tegenstaande De bitterste gerechten op de borden; En van gezondheid ziek, leek het mij goed Om vóór het nodig was al ziek te worden. Om niet-bestaande kwalen vóór te zijn, dát hebben we al gehad, nú de conclusie! Verviel de liefde tot een fout als deze: misinterpretatie! Zij maakte uit het kwaad een medicijn, KUL! Om daarmee wat gezond was te genezen. slaat in deze context nergens meer op! STREKKING VAN HET Zo leerde ik de waarheid van het leven: slag in de lucht Wie aan jou lijdt, die wordt ermee vergeven. WÁÁRMEE EIGENLIJK? [VERS VOLLEDIG ZOEK!

6 Lucas Numan (6 heffingen i.p.v. 5) Zoals we, om onze lust tot eten aan te scherpen, met sterke kruiden animeren onze smaak; met prikkelende kruidenmengsels onze tong aansporen; metafoor verloren we, om ongeziene ziekte van ons af te werpen, Numan i.p.v. Shakespeare purgeren en d eerste tekens smoren in gebraak; idem zo ging, uw nooit mij stuitende zoet in me opgetast, precies zo, vervuld van uw nooit tegenstaande zoetheid, ik tijdens t etensuur van scherper sauzen proeven, vergrotende trap / Numan i.p.v. [Shakespeare en vond, van welzijn moe, het min of meer gepast om ziek te worden, eer dit waarlijk zou behoeven. Dus liefdes politiek: laat euvels die er niet zijn, waren opeens in uitgegroeide staat geen misstap wezen, ingevoerd waardoor n gezonde staat raakt aan de medicijn, die, ál te goed, door ziekte moet genezen. raakte moest Maar hij die lijdt aan u, zo heb ik wel geleerd, hij wordt gewaar dat medicijn in gif verkeert.

7 L.A.J.Burgersdijk Zooals wij, om onze eetlust aan te prikk len, Zie vooraf de aantekening betreffende de zinsbouw in het eerste kwatrijn! om de eetlust scherper te maken moet men [het gehemelte extra (aan)prikkelen t Gehemelt tergen met veel scherpe zaken, met prikkelende kruidenmengsels onze tong aansporen; beter! Of, wijl zich stil een ziekte kan ontwikk len, Purgeeren, ziekte ontvliedend ziek ons maken; dit kan de vertaler u beter zélf uitleggen Zoo mengde ik, van uw nimmer walgend zoet moet zijn: mij nimmer doende walgen! precies zo, vervuld van uw nooit tegenstaande zoetheid, = (mij) nooit tegenstaande Verzadigd, bitt re saucen bij mijn spijs, En achtte, van gezondheid krank, dit* goed, ingevoerd Ja zelfs, mij nood loos* ziek te maken wijs. op dat moment dácht hij het al nodig te hebben Der liefde slimheid, die denkbeeldig kwaad misinterpretatie! Voorkomen wilde, liet zich dwaas verblinden; En de gezonde, krank van overdaad, ingevoerd (zie r.7: van gezondheid krank ) Dacht kwaad een artsenij om baat te vinden; loopt vooruit op het distichon! Doch deze leer werd mij in t hart gegrift: bombast! Wien gij zoo krank maakt, is de laafdrank gift. metafoor van vertaler / bombast!

8 Aantekening: Zoals wij, om onze eetlust aan te prikk len, t Gehemelt tergen met veel scherpe zaken, of, wijl zich stil een ziekte kan ontwikk len, purgeeren, ziekte ontvliedend ziek ons maken; Natuurlijk blijft de lezer op de 4e regel hangen en wordt het zaak deze van een toelichting te voorzien, want anders heeft verder lezen geen zin. Of, in het beste geval, snapt hij wat de vertaler bedoelt met zich ontvliedend ziek maken en constateert hij alleen maar dat de regel eigenlijk had moeten luiden: of wij purgeren (maken ons ziekte ontvliedend ziek); purgeeren, om ons ziekte ontvliedend ziek te maken; (maar rijmt niet) (maar 6 heffingen) Zoals ieder weet moet er bij het vertalen van poëzie vaak erg véél in een kwatrijn worden ondergebracht, en deze vertaler blinkt uit in het door middel van spagaten, indikking, omkering en verschuiving (naar bijna juiste synoniemen) de koffer tóch dicht te krijgen. Er stond eigenlijk (met de koffer nog op een flinke kier): het gehemelte aansporen met prikkelende kruiden, of, aangezien in stilte een ziekte zich kan ontwikkelen, wij purgeren om deze in lichte mate op te roepen, waarna zij verder uitblijft; En daarvan heeft hij toen keurig uitgetelde, rijmende poëzie gemaakt

9 Gerard Messelaar Zoals wij ons gehemelte soms prikk len Om daardoor onze eetlust te vermeren Of vrezend, dat zich ziekte zal ontwikk len Zelf ziekte doen ontstaan door te purgeren; De regels 1, 2, 3 (zéker!), 10 en 11 behoren met een komma te eindigen. dát niét! zie aantekening! Zo, van uw zoetheid vol, die nimmer tegenstaat, Werd bitterheid gevoegd bij wat ik proefde hoezo zo! En slechts van weelde ziek, zocht ik reeds baat Bij ziek te zijn eer dat het waarlijk hoefde. over ziekte gesproken / misplaatst dat De zorg gewaande euvelen voor te zijn waar komen die nou weer vandaan? Heeft liefde met een werk lijk kwaad geboet staat er zoiets in het origineel? kan me niét Omdat het kwade werd tot medicijn Welvarendheid, slechts ziek door overvloed. wat stáát hier eigenlijk? Maar deze goede les leerde dit mij: leert Wie door u lijdt, vergiftigt artsenij. [herinneren effe denke ach ja, dat kun je óók wel zeggen Aantekening: of vrezend, dat zich ziekte zal ontwikk len zelf ziekte doen ontstaan door te purgeren; Met de interpunctie is het erbarmelijk gesteld: de komma moet niet áchter maar vóór vrezend staan, aangezien dit woord de bijzin inleidt. En de bijzin moet bovendien met een komma worden afgesloten! De vertaler bedoelt dus: of, vrezend dat zich ziekte zal ontwikk len, zelf ziekte doen ontstaan door te purgeren; De hoofdzin luidt nu: of zelf ziekte doen ontstaan door te purgeren, terwijl de vertaler de lezer trakteert op: of vrezend zelf ziekte doen ontstaan door te purgeren (wat grammaticaal al niet door de beugel kan). met prikkelende kruidenmengsels onze tong aansporen; de eerste tekenen van een ziekte oproepen om deze te vermijden, wanneer precies zo, vervuld van uw nooit tegenstaande zoetheid, [wij purgeren; Wie durft te stellen (en vol te houden) dat hier een sonnet van Shakespeare is vertaald? (Antwoord: W van Maanen)