Gasmarkten in Europa: hoe weerbaar tegen schokken?
|
|
|
- Nina van de Velden
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Gasmarkten in Europa: hoe weerbaar tegen schokken? Machiel Mulder Faculteit Economie en Bedrijfskunde Rijksuniversiteit Groningen KVGN Utrecht 5 April 2018 Gebaseerd op: Henry Bartelet and Machiel Mulder (2018), Gas markets in the European Union: testing resilience (under review)
2 2 Opbouw verhaal EU beleid: Integratie van gasmarkten Europese Energie unie Testing weerbaarheid: hypothesen Resultaten 5 crises Conclusies
3 3 EU beleid: sinds jaren gericht op integratie van gasmarkten
4 Huidig EU beleid: Europese Energieunie 4 Doelen: milieu + voorzieningszekerheid Instrumenten: Leveringszekerheid vraagt om extra beleid diversificatie van aanvoerroutes (o.a. LNG) meer interconnectiecapaciteit
5 5 Beleidsvraag: in hoeverre is aanvullend beleid voor leveringszekerheid nodig? Oftewel: Hoe staat het met de weerbaarheid van de gasmarkten tegen schokken? Hypothesen over weerbare markten 1. na een schok volgt er meteen een prijsreactie 2. na een prijsreactie reageren marktpartijen door vraag/aanbod aan te passen 3. onvrijwillige acties (afschakelingen) vinden niet plaats 4. na de reactie van marktpartijen gaat de prijs terug naar oude niveau
6 6 Maatstaf weerbaarheid: effect van schok op prijsbeweging
7 7 Schokken in de Europese gasmarkt sinds 2009 Period Disturbance Market Size of disturbance January 2009 February 2012 March 2013 March 2013 Disruption gas transits Ukraine Disruption gas transits Ukraine Nyhamna plant outage (Norway) Interconnector outage NCG (GER) NCG (GER) NBP (UK) NBP (UK) 60% compared to normal import levels 30% compared to normal import levels 10% compared to normal import levels 25% of recent UK demand levels a) Weather (actual temperature below normal temperature) -10 degrees Celsius -11 degrees Celsius -8 degrees Celsius -4 degrees Celsius Start date End date January 6 January 20 February 2 February 7 March 3 March 22 (0700 GMT) Lasted a few days c) March 22 (1500 GMT) December 2017 Baumgarten explosion PSV (IT) 40% compared to normal import levels b) +2 degrees Celsius December 12 December 13
8 8 Schok 1: Oekraïne gas crisis januari tijdens koude winter
9 9... meer gas naar Duitsland, o.a. uit Engelse opslagen
10 10... sterke prijsreactie, ook in UK
11 11 Schok 2: Oekraïne gas crisis februari wederom tijdens koude winter
12 12... meer gas uit opslagen... ook door lage temperatuur
13 meer gas via Polen en uit Noorwegen naar Duitsland, maar vertraagd 13
14 Prijzen scherp omhoog en omlaag in diverse Europese landen, maar vertraagd 14
15 15 Schok 3: uitval Nyhamna installatie in Noorwegen, 3 maart tijdens vrij koude dagen in UK
16 16 Na wegvallen gas uit Noorwegen binnen paar dagen meer gas uit België
17 17. UK gas opslagen worden extra benut
18 18 prijsreactie in NBP blijft aanvankelijk beperkt
19 19 Schok 4: uitval Interconnector, 22 maart na wekenlang lage temperaturen
20 20 NBP prijs was al gestegen naar grote hoogte, steeg nog verder
21 21 hoge prijzen waren prikkel om LNG naar UK te brengen, met vertraging (concurrentie met Azië)
22 22 Schok 5: explosie Baumgarten, 12 december relatief hoge temperaturen in Italië
23 23 hoge prijzen waren prikkel om LNG naar UK te brengen, met vertraging (concurrentie met Azië)
24 24 sterke kortstondige prijsreactie in Italiaanse gasmarkt
25 25 Samenvattend: prijsreacties zorgen voor afdoende reacties marktpartijen alleen in februari 2012 onvrijwillige afschakelingen Period January 2009 February 2012 March 2013 Price increase a) Market response 28% (NCG) storage, yamal pipeline, imports NL 52% (NCG) storage, imports NO and NL 46% (NBP) imports NL and BE, LNG import, storage Forced terminations Duration of increased price level b) no 13 days 0.9 yes 12 days 2.0 no 38 days 1.9 Ratio duration price increase/duration disturbance December % (PSV) storage, imports SW no 1 day 1.0
26 26 Conclusies integratie van gasmarkten zorgt voor meer weerstand tegen schokken marktreactie lijkt amper gehinderd door knelpunten in infrastructuur extra beleid voor meer interconnectiecapaciteit en diversificatie invoer is niet zonder meer efficient
27 27 41st International IAEE conference Contact details: Prof. Machiel Mulder Centre for Energy Economics Research Faculty of Economics and Business University of Groningen Nettelbosje AE Groningen The Netherlands machiel.mulder@rug.nl Homepage:
Economische perspectieven voor waterstof invloed van elektriciteits- en gasmarkt en klimaatbeleid
Economische perspectieven voor waterstof invloed van elektriciteits- en gasmarkt en klimaatbeleid 1 Machiel Mulder Hoogleraar Regulering Energiemarkten Bijeenkomst Energietransitie & Waterstof Noordelijke
De Toekomst van Aardgas: Een schaakspel op meerdere borden
De Toekomst van Aardgas: Een schaakspel op meerdere borden Symposium De Gassamenstelling van de toekomst, 28 mei 2015, Regardz De Eenhoorn, Amersfoort Aad Correljé TU Delft TBM Economics of Infrastructures
Gasopslag als flexibiliteitsoptie
Gasopslag als flexibiliteitsoptie Jeroen de Joode IIR Congres Gasopslag 2010, 15-16 September 2010 www.ecn.nl Opslag Flexibiliteit Belangrijkste punten 1. Gasopslag is geen doel (en geen markt) op zich:
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 542 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
En de prijzen zullen ze verder stijgen?
En de prijzen zullen ze verder stijgen? Paul de Vries, /TUDelft, Nederland Publieksmoment Woonbeleidsplan Vlaanderen, Brussel, 29 november 2011 Delft University of Technology Challenge the future De prijzen
Kosten van windenergie wat zijn gevolgen voor de electriciteitsvoorziening?
1 Kosten van windenergie wat zijn gevolgen voor de electriciteitsvoorziening? Prof. dr. Machiel Mulder Faculteit Economie en Bedrijfskunde, RUG Economisch Bureau, Autoriteit Consument en Markt 2 e NLVOW
Betalingsachterstand bij handelstransacties
Betalingsachterstand bij handelstransacties 13/05/2008-20/06/2008 408 antwoorden 0. Uw gegevens Land DE - Duitsland 48 (11,8%) PL - Polen 44 (10,8%) NL - Nederland 33 (8,1%) UK - Verenigd Koninkrijk 29
Integratie van de Nederlandse en Duitse gasmarkt toegenomen Gerard Kuper en Machiel Mulder 1
Integratie van de Nederlandse en Duitse gasmarkt toegenomen Gerard Kuper en Machiel Mulder 1 Integratie van nationale gasmarkten werd lange tijd belemmerd door beperkingen in de grensoverschrijdende transportcapaciteit.
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - januari 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Grootschalige energie-opslag
Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien Uitgebreid onderzoek
Een Duurzaam Nederlands Energiebeleid?
Een Duurzaam Nederlands Energiebeleid? "Dutch energy policy; Part 1: Which priorities for renewable energy? 6e Energy Economics Policy Seminar CPB, Tilec, EZ en NMa 7 december 2010 Aad Correljé TU Delft
Grootschalige energie-opslag
Er komt steeds meer duurzame energie uit wind Dit stelt extra eisen aan flexibiliteit van het systeem Grootschalige opslag is één van de opties om in die flexibiliteit te voorzien TenneT participeert in
Veranderingen in de petrochemische industrie VS-Lezing. Theo Olijve 27 maart 2014
Veranderingen in de petrochemische industrie VS-Lezing Theo Olijve 27 maart 2014 Wake-up call! De Europese chemie staat voor een enorme uitdaging De chemie is een motor van de economie; die positie mogen
Marktanalyse Powerhouse
Tegengestelde berichten op de oliemarkt. Afgelopen week Tegengestelde berichten op de oliemarkt deze week zorgen dat de prijs nauwelijks is veranderd. De topman van Schlumberger (een grote partij voor
Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde
Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde Plan De veranderingen in de internationale oliemarkten Gevolgen voor ARA, rol van energiehub Energietransitie,
Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven
Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven America First! Wat is het potentiële banenverlies voor België en Europa? VIVES discussion paper
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage. Datum 19 maart 2015 Betreft Verslag energieraad 5 maart 2015
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Basis gegevens tender
Geachte heer / mevrouw, Graag maken wij gebruik van de mogelijkheid om u te bedanken voor het verkregen vertrouwen. In dit rapport worden de resultaten weergegeven van de hierboven genoemde tender. Uw
HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN?
HOE BETAALT U? HOE ZOU U WILLEN BETALEN? 2/09/2008-22/10/2008 Er zijn 329 antwoorden op 329 die voldoen aan uw criteria DEELNAME Land DE - Duitsland 55 (16.7%) PL - Polen 41 (12.5%) DK - Denemarken 20
Nut en noodzaak van schaliegas in Nederland
Nut en noodzaak van schaliegas in Nederland Paul van den Oosterkamp, Jeroen de Joode Schaliegas Congres - IIR Amersfoort, 30-31 Oktober 2013 www.ecn.nl Visie ECN Rol gas in NL energiesysteem nu en straks
Zonnestroom en windstroom Samen meer
Zonnestroom en windstroom Samen meer Van niche naar impact Wim Sinke -- Peter Eecen Perslunch ECN Amsterdam, CASA 400 2 juni 2015 www.ecn.nl Structuur Context klimaat + economie Uitzicht op 2050 Wind Technologie,
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - December 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA
ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom
Reguleren is balanceren
De energieketen Reguleren is balanceren afnemers netbeheerders producenten efficiëntie betaalbaarheid betrouwbaarheid milieuvriendelijkheid Te bespreken reguleringsmaatregelen Onderdeel energieketen Type
trends en ervaringen
5 "ntwi''elingen op de energiemar't in het 3uitenland trends en ervaringen 1 "ondiale trends van marktmacht naar staatsmacht "e sterk gestegen vraag en onvoldoende 0itbreiding van de prod04tie- 4apa4iteit
Rijksuniversiteit Groningen. Visitekaart instructie
Rijksuniversiteit Groningen Visitekaart instructie Visitekaart Visitekaart invoer Vanaf de basislijn op 26,5 mm wordt alle informatie ingevoerd. De verschillende soorten informatie worden gegroepeerd en
Grensoverschrijdend. Interoperabel ticketing
Grensoverschrijdend Interoperabel ticketing Bas van Os en Bas van Weele Dag van de Rail Utrecht, 21 juni 2017 Inhoud Probleem en oplossing Account-BasedReizen en EUROPEAN Travellers Club Waarom? vanuit
Potplanten en jonge planten 2007
Importnota Potplanten en jonge planten 2007 HBAG Bloemen en Planten Aalsmeer, oktober 2008 Jan Lanning Monique Sassen Inleiding Het HBAG Bloemen en Planten heeft op basis van het meest recente AIPH-Union
Visie GTS Methodebesluit 2014 e.v.
Visie GTS Methodebesluit 2014 e.v. Sectorbrede KBG voor landelijke netbeheerders 24 augustus 2012 Efficiëntie GTS Nederlandse wet en regelgevend kader biedt alleen ruimte om een frontier shift vast te
De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen.
De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen Twitter: @BM_Visser De Nederlandse postzegel Dubbel zoveel CO2 als het wereldgemiddelde
Bijgaand stuur ik uw Kamer het verslag van de Energieraad die op 8 juni 2015 plaatsvond in Luxemburg.
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso,
Prioriteiten op energiegebied voor Europa Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 22 mei 2013 Nieuwe omstandigheden op de wereldwijde energiemarkt
" # # $ &! " " # # $ % & ' & ' % ( )*+, ' &!!
" ##$ &! " "##$ % &' &' % ( )*+, ' &!! ' $ ##$ -./ 0 #$ $!! $ ##$ 1 23 &#$!$#02$.#$4'3 6 3 % $! 7$.-7./ - / $ 2#$ $ ', 2&# $ 7. ' 3! 2 0 ' # 2#$ 44 '447. 7'* ##$ 2! #$ 4 $ 3$3 '2#$8 39212:7' 234##$12'
Demand response en balancering
Demand response en balancering congres flexibiliteit industrie en energie/netwerkbedrijven 15 oktober 2015 Erik van der Hoofd 1 Doel en kader het Europese gekoppelde systeem en synchrone zones Nederland
Regulering & toezicht van infrastructuur op de Nederlandse energiemarkt
Regulering & toezicht van infrastructuur op de Nederlandse energiemarkt Mira Huussen Directie Toezicht energie Delft, 22 mei 2008 DTe houdt toezicht op de Nederlandse energiemarkt Missie en doelstelling:
Lidstaten worden het eens over invoering CO2-reservepot per 2021
Lidstaten worden het eens over invoering CO2-reservepot per 2021 26 March 2015 Olie De nog altijd relatief lage olieprijs klom de afgelopen dagen weer omhoog. Dat is grotendeels toe te schrijven aan een
Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening
Naar een hoogefficiënte en duurzame toekomstige energie-voorziening J.W. Tolkamp - SOLIDpower 23/01/2017 The research leading to these results has received funding from the European Union s 7 th Framework
WKK in de huidige gasmarkt. Peter van den Berg WKK dag Energy Matters 7 maart 2014
WKK in de huidige gasmarkt Peter van den Berg WKK dag Energy Matters 7 maart 2014 Onderwerpen Verdiencapaciteit WKK in de glastuinbouw en de ontwikkeling hierin Termijn transacties Op korte termijn Verband
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Juli 2016
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - Juli 2016 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief
Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief Jeroen de Joode Schaliegasbijeenkomst provincie Noord-Brabant s-hertogenbosch, 27 september 2013 www.ecn.nl Hoofdboodschap Rol gas in NL energiesysteem
Ontwikkelingen naar een duurzame energiemarkt. Klaas Hommes, TenneT 28 juni 2014
Ontwikkelingen naar een duurzame energiemarkt Klaas Hommes, TenneT 28 juni 2014 Transitie Veranderingen in productie Veranderingen in balancering Nieuwe kansen Vergroening 20-03-2013 2 Ontwikkeling: transitie
BEHEERSCOMITÉ DIERLIJKE PRODUCTEN 19 OKTOBER 2017
BEHEERSCOMITÉ DIERLIJKE PRODUCTEN 19 OKTOBER 217 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Voorzitter: Luis Carazo Jimenez Verslaggever: Glenn Van Herrewege
Energie en geopolitiek
Energie en geopolitiek Pieter Boot Groningen, 15 juni 2009 Deze presentatie Introductie Internationale energiemarkt Energie voorzieningszekerheid Energie en beleid 1 Introductie Dalende prijzen na juli
Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving
Persconferentie 12/02/2014 Nulgroei in 2014: opluchting, maar geen opleving Internationale conjunctuur en economische toestand 2 Verbetering ondernemersvertrouwen in 2013, maar terugval in 2014 30,00 NBB-barometer
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - November 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
OPEN DAGEN WO FEBRUARI 2016. Kijk voor aanvullende informatie op de site van de universiteit. Lever tijdig een roze formulier in bij de decanenkamer.
OPEN DAGEN WO FEBRUARI 2016 Kijk voor aanvullende informatie op de site van de universiteit. Lever tijdig een roze formulier in bij de decanenkamer. 1 FEBRUARI 2016 (13:15-16:00) Meeloopdag International
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directie Europese en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres
Beschouwingen over de invoering van smart metering in Brussel
Compteurs évolués Beschouwingen over de invoering van smart metering in Brussel Michel Quicheron Seminarie BRUGEL 1 april 2009 01/04/2009 1 Samenvatting 1. De slimme meter (smart meter): definitie, wettelijke
gemaakt. Hierdoor daalde gas flink donderdag.
1 Marktprijzen Nu Verandering vorige publicatie Verandering 3 maanden Macro-economie AEX 448.3 1.72% 3.26% USD per $1.11 0.14% -2.88% GBP per 0.84-1.93% 3.61% Olie en kolen Olie (Brent M1) [$/BBL] $46.96
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 2102 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2015
M A R K T M O N I T O R E N E R G I E - juni 2015 Geachte relatie, Bijgaand ontvangt u de maandelijkse marktmonitor van Energy Services. De Marktmonitor is een maandelijkse uitgave van Energy Services.
Technische Briefing. Overzicht Nucleair Park. 11 januari 2016
Technische Briefing Overzicht Nucleair Park 11 januari 2016 Overzicht van het nucleair park Doel 1 15 februari 2015: volgens de wet van 2003 wordt de elektriciteitsproductie na 40 jaar uitbating stop gezet
Vaardigheden van Nederlandse leraren taal, rekenen, problemen oplossen
Vaardigheden van Nederlandse leraren taal, rekenen, problemen oplossen Bart Golsteyn Maastricht University School of Business and Economics Onderwijseconomie Achtergrond Leraren spelen een cruciale rol
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 23 april 2013 (26.04) (OR. en) 8578/13 JEUN 40 EDUC 114 SOC 255
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 23 april 2013 (26.04) (OR. en) 8578/13 JEUN 40 EDUC 114 SOC 255 NOTA van: aan: Betreft: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente vertegenwoordigers
Onderwerp : Consultatie strategische prioriteiten E&G groothandelsmarkten, zaaknummer
Autoriteit Consument en Markt Energiekamer Postbus 16326 2500 BH DEN HAAG Woerden : onze ref. : doorkiesnr. : 0348 48 43 55 e-mail : fvdv@vemw.nl Onderwerp : Consultatie strategische prioriteiten E&G groothandelsmarkten,
MAANDELIJKSE BOORDTABEL ELEKTRICITEIT EN AARDGAS - JANUARY
- JANUARY 2017 - GROOTHANDELSMARKT Bron 10/2016 Evolutie 11/2016 Evolutie 12/2016 Evolutie Energie afgenomen van Elia-net [1] Synergrid GWh = = = DNB Synergrid GWh nog niet beschikbaar = nog niet beschikbaar
Datum 12 september 2014 Betreft Beantwoording van vragen inzake de precaire situatie wat betreft de energievoorziening in België
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Europese feestdagen 2019
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 01-02
Toerisme in perspectief. NBTC Holland Marketing Afdeling Research
Toerisme in perspectief NBTC Holland Marketing Afdeling Research Inleiding In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factoren
Europese feestdagen 2018
Januari - Februari - Maart Bestemming Januari Februari Maart Nederland (NL) 01-01 Bestemming Januari Februari Maart België (BE) 01-01 Bosnie en Herzegovina (BA) 01-01 02-01 01-03 Bulgarije (BG) 01-01 03-03
antwerp management school
2 1 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN De commissie stelt het volgende vast: 1. De rijksoverheid heeft haar ICT-projecten niet onder controle. 2. De politiek beseft het niet, maar ICT is overal. 3. De rijksoverheid
Match van vraag en aanbod
Match van vraag en aanbod Globale verkenning van oplossingen, kosten en markt (bijgewerkte versie) Denktank Structurele veranderingen Energiemarkt, maart 2014 Frans Rooijers, Bettina Kampman Groei fluctuerend
Gas Industry Conference 2014 Speech (in Dutch) Maria van der Hoeven, Executive Director IEA
Gas Industry Conference 2014 Speech (in Dutch) Maria van der Hoeven, Executive Director IEA Rotterdam, 2 October 2014 Dames en heren, Het is fijn om weliswaar kort- terug te zijn in Nederland en om met
EconomieeenInleiding. 1: Wereldreis. o Voorbeelden: VS, EU, Japan 2: Overzicht
EconomieeenInleiding 1: Wereldreis o Voorbeelden: VS, EU, Japan 2: Overzicht o Wat is macro-economie? o Concepten, variabelen o Overzicht boek = structuur cursus en lessen #1 1 Op wereldreis Inleiding
TRACTATENBLAD VAN HET. Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte; (met Protocollen, Bijlagen en Slotakte) Oporto, 2 mei 1992
19 (1992) Nr. 8 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2012 Nr. 46 A. TITEL Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte; (met Protocollen, Bijlagen en Slotakte) Oporto, 2
Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam
Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Keynote bij het Colloquium Perspectieven in Brussel: anticiperen om beter te besturen Brussel,
Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK
Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Kees den Blanken Cogen Nederland Driebergen, Dinsdag 3 juni 2014 Kees.denblanken@cogen.nl Renewables genereren alle stroom (in Nederland in
ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek
ALV KIVI NIRIA Afd. Elektrotechniek Toekomst volgens TenneT Klaas Hommes Arnhem, 25 april 2012 Stay tuned. Safety first! Voor uw en onze veiligheid vragen wij uw aandacht voor de volgende veiligheidsmaatregelen:
Globalisering, technologische verandering en de polarisatie van de arbeidsmarkt
VIVES BRIEFING 207/04 Globalisering, technologische verandering en de polarisatie van de arbeidsmarkt Koen Breemersch KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, VIVES Met dank aan Cathy Lecocq
BIJLAGE I LIJST MET NAMEN, FARMACEUTISCHE VORM, STERKTE VAN HET GENEESMIDDEL, TOEDIENINGSWEG, AANVRAGERS IN DE LIDSTATEN
BIJLAGE I LIJST MET NAMEN, FARMACEUTISCHE VORM, STERKTE VAN HET GENEESMIDDEL, TOEDIENINGSWEG, AANVRAGERS IN DE LIDSTATEN 1 AT - Oostenrijk Flutiform 50 Mikrogramm/5 Mikrogramm pro Sprühstoß Druckgasinhalation
To e-cf or not to e-cf? Jose de Leeuwe-Wisniewski 6 maart 2014
To e-cf or not to e-cf? Jose de Leeuwe-Wisniewski 6 maart 2014 Programma e-cf Korte introductie e-cf Nut en noodzaak Stand van zaken in Europa In Nederland e-cf in de praktijk Ronde tafel discussie Het
Press release Statistics Netherlands
Press release PR00-277 8-12-2000 9:30 AM Inflation rate in November levelling out Consumer prices in November were up 3.0% on November last year. The inflation rate is therefore 0.1% lower than last month,
Vooruitzichten voor de bouw in Nederland en Europa
Vooruitzichten voor de bouw in Nederland en Europa Taco van Hoek Directeur EIB Nieuwjaarsreceptie NRK - De Meern, 14 januari 2016 1 Inhoud Drie vragen Wat was het beeld tijdens de crisisjaren? Wat zijn
EU-Speak _ leslla docenten
EU-Speak _ leslla docenten Wat heeft een docent nodig om de laaggeletterde volwassen immigrant te leren lezen en schrijven? EU-Speak 1 Partners: Engeland, Zweden, Denemarken, Duitsland, Spanje, Nederland
FACTSHEET KIWIFRUIT (HS code ) (8 februari 2013)
FACTSHEET KIWIFRUIT (HS code 08 10 50) (8 februari 2013) Summery De wereldproductie van kiwi s was in de eerste heft van het vorige decennium redelijk stabiel op een niveau van ruim 1 miljoen ton daarna
CELSIUS* *Combined Efficient Large Scale Integrated Urban Systems. Roland van Rooyen Oubbol Oung Astrid Madsen 25-06-2015
CELSIUS* *Combined Efficient Large Scale Integrated Urban Systems Roland van Rooyen Oubbol Oung Astrid Madsen 25-06-2015 This project has received funding from the European Union s Seventh Framework Programme
Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen
For a presentation in ppt format, Please call +31 6 11356703 or send an e-mail to info@flostock.com Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen Robert Peels Supply Chain Innovations April
Uitdagingen van de energie transitie
Uitdagingen van de energie transitie Presentatie Congres Energy Next Dordrecht 10 december 2015 Remko Bos Directeur Energie ACM Vicepresident CEER 1 ACM als toezichthouder ACM bevordert kansen en keuzes
Arbeidsmigranten en gelukzoekers
Arbeidsmigranten en gelukzoekers Prof. Dr. Hans Kasper Horst, 13 september 2017 Aantal inwoners op 1 januari Achtergrond: Limburg krimpt 1.200.000 10.000 1.150.000 8.000 1.100.000 1.050.000 1.000.000 950.000
Inpassing van duurzame energie
Inpassing van duurzame energie TenneT Klantendag Erik van der Hoofd Arnhem, 4 maart 2014 doelstellingen en projecties In de transitie naar duurzame energie speelt duurzame elektriciteit een grote rol De
De Europese Energie Unie
De Europese Energie Unie Mooie ambities in zwaar weer Jos Notenboom jos.notenboom@pbl.nl 2020 energie- en Klimaatdoelen Wetgeving sinds 2009 Nederlandse Beleid Energieakkoord sinds 2013 Energie Unie Commissie
Nieuwe kolencentrales en CCS antwoorden op vragen Natuur & Milieu. Ad Seebregts, ECN Beleidsstudies
Nieuwe kolencentrales en CCS antwoorden op vragen Natuur & Milieu Ad Seebregts, ECN Beleidsstudies Outline Doel: Informeren aanwezigen, banken & beleggers Vragen geformuleerd door Natuur & Milieu Nieuwe
USD / 1.16 1.15 1.14 1.13 1.12 1.11
Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Marktprijzen Macro-economie Markten in mineur Afgelopen week De angst voor een wereldwijde economische vertraging is weer toegenomen na een slechte
Maatschappelijk acceptatie van schaliegas
Datum 12-06-2013 1 Maatschappelijk acceptatie van schaliegas Linda Steg Rijksuniversiteit Groningen, Vakgroep Psychologie Datum 12-06-2013 2 Datum 12-06-2013 3 Doelframing theorie Doelen bepalen hoe we
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief
Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Den Haag, 27 augustus 2018 Documentatie (1) Europese Commissie & SPC, Pension Adequacy
Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning
Ontmanteling & Hergebruik in NL: Een gezamenlijke inspanning New emmergy 17 mei 2017 Berend Scheffers Ons energiesysteem 2 Energiesysteem Nederland 2015. Bron: NEV 2016, ECN, PBL, CBS, RVO Rol van gas
De in deze pdf vermelde gegevens zijn ter informatie en onder voorbehoud van type- en schrijffouten.
Energiemarktanalyse Groenten & Fruit door Powerhouse Marktvisie Nu Vorige keer Verwachting komende week Hoogste 14/15 Laagste 14/15 Macroeconomisch Economische groei eurozone nog verrassend goed. AEX 443.76
Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn
Pensioenbeleid als antwoord op onzekerheid over de lange termijn Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Keynote bij het Colloquium Perspectieven in Brussel: anticiperen om beter te besturen Brussel,
Energiedossiers tijdens het Nederlandse voorzitterschap
Energiedossiers tijdens het Nederlandse voorzitterschap Vleva, Minaraad, 28 januari 2016 Jan Haers LNE/AIB Energie-attaché PV Het Luxemburgse voorzitterschap (2 de helft 2015) Raad Energie van 26 november
Tweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 00 0 9 03 Voorzienings- en leveringszekerheid energie Nr. 79 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW EN INNOVATIE Aan de Voorzitter van de Tweede
TRACTATENBLAD VAN HET
43 (1998) Nr. 4 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 2010 Nr. 115 A. TITEL Protocol bij het Verdrag van 1979 betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand,
Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030
Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Prof. dr. M.B. Katan, Prof. dr ir R. Rabbinge & Prof. dr. L.E.M. Vet Bijeenkomst Commissie Corbey / Utrecht, 16 januari 2015 1 Light use efficiency: terrestrial
MAANDELIJKSE BOORDTABEL ELEKTRICITEIT EN AARDGAS - APRIL
GROOTHANDELSMARKT Bron 01/2014 Evolutie 02/2014 Evolutie 03/2014 Evolutie Energie afgenomen van Elia-net [1] Synergrid GWh 7.396 6.664 DNB Synergrid GWh 5.112 4.535 nog niet beschikbaar Andere klanten
Euroschuldencrisis en beleggingsalternatieven. Koen De Leus Senior Economist KBC Group
Euroschuldencrisis en beleggingsalternatieven Koen De Leus Senior Economist KBC Group Agenda Constructiefouten EMU en oplossingen Beleggingsalternatieven Obligaties Aandelen Vastgoed 2 19 oktober 2012
Bijkomende informatie:
Vlaamse overheid Koning Albert II-laan 35 bus 40 1030 BRUSSEL T 02 552 77 05 F 02 552 77 01 www.vlaanderen.be Beheerscomité dierlijke producten 19 april 2018 //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Omgaan met volatiliteit en onzekerheid tools om onzekerheid en risico s te managen
Omgaan met volatiliteit en onzekerheid tools om onzekerheid en risico s te managen VEMW Energiedag Ronald Huisman, Energy Global en Erasmus School of Economics 28 juni 2017 Volatiliteit Volatiliteit betekent
Brexit Stand van Zaken. Joren Schep Brexitloket.nl Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Brexit Stand van Zaken Joren Schep Brexitloket.nl Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 1. Key players EU UK X X Michel Barnier Jean-Claude Juncker Theresa May Stephen Barclay Guy Verhofstadt (EP) Mark
Overzicht en perspectieven voor een duurzame ontwikkeling van asfalt in een economie in voortdurende verandering. Wim Teugels Nynas N.V.
Overzicht en perspectieven voor een duurzame ontwikkeling van asfalt in een economie in voortdurende verandering Wim Teugels Nynas N.V. Een economie in beweging In een tijdspanne van 2 jaar is de olie
IBM PERFORMANCE EVENTS. Smarter Decisions. Better Results.
Smarter Decisions. Better Results. 1 Beat the business case Nuon Heat Esther Sanders, Rob Caarls 2 Agenda Nuon Heat De situatie voorafgaand aan het project Primaire doelstelling(en) De aanpak De uitkomsten