Presentatie Lezing OLVG

Transcriptie

1 Presentatie Lezing OLVG Graag neem ik jullie even mee naar mijn praktijk op maandag ongeveer anderhalve maand geleden. En hoe mooi en sereen de wachtwachtkamer in Amsterdam Westerpark dan ook mag lijken, heel mooi en sereen was de ochtend niet. De praktijk werd gebeld door de dochter van een 73 jarige patiënte met het bericht dat het zó toch echt niet meer gingen dat er nu écht wat moest gebeuren en dat het in de thuissituatie niet meer veilig was. Inmiddels had ik ook in de elektronische mail gezien dat huisartsenpost eerder al betrokken was en dat het ging om een mij welbekende dementerende patiënte die nog zelfstandig thuis woont, fysiek verder prima in orde is, maar wel de neiging heeft om weg te lopen, op zoek naar het huis van haar moeder. Al enige tijd waren we aan het proberen om de thuiszorg uit te breiden, maar omdat de thuiszorgorganisaties aan het eind van het jaar door hun budgetten heen zitten en kampen met een personeelstekort, was dat niet gelukt. Ook het involveren van een casemanager dementie een functie die inmiddels is afgeschaft maar blijkbaar in een andere vorm nog wel bestaat wie houdt het nog bij allemaal was niet gelukt. Ondertussen waren wij, de dochter en de buren er maar druk mee. Dit soort noodsituaties kosten je vervolgens een dag aan regelwerk, gedurende een normale spreekuur dag, om de zorg voor deze vrouw in deze escalerende situatie op orde te krijgen. Dit zijn taferelen die voor de huisartsen hier niet vreemd zijn ben ik bang. Patiënten blijven langer thuis; verzorgingshuizen bestaan niet meer, middelen en personeel worden schaarser; patiënten worden snel ontslagen uit het ziekenhuis en komen kwetsbaar naar huis: Is dít dan de toekomst van de huisartsenzorg?? Ik mijn deel van de lezing zal ik in gaan op de veranderingen in de huisartsgeneeskunde; veranderingen waar we nu in zitten maar ook veranderingen die nog voor ons liggen. Mijn belangrijkste boodschap is dat de problemen en uitdagingen waarvoor we ons gesteld zien een gedeeld vraagstuk zijn; een gedeelde verantwoordelijkheid van de 1 e en de 2 e lijn. In mijn analyse zal ik proberen aan te geven waar we elkaar precies raken en hoe we in de toekomst samen zouden kunnen optrekken. Ik zal eindigen met een praktijkvoorbeeld waar al samenwerking tot stand gekomen is.

2 Eerst wil ik jullie een aantal belangrijke cijfers laten zien. Het Sociaal Cultureel plan bureau meldt in haar rapport uit 2016 dat in % van de Nederlandse bevolking 65+ zal zijn. Tegen die tijd zal het aantal mensen dat ouder is dan 75 verdubbeld zijn en zal het aantal chronisch zieken in 2030 tot ongeveer 7 miljoen gestegen zijn. Dat betekent, zoals we al wisten, dat heel wat meer zorg op ons af komt. Als we deze chronische ziektes eens wat nader bekijken, zien we dat de grootste zorgzwaarte nu met name komt uit de hoek van geestelijke gezondheid, cardiovasculaire ziektes en kanker. De verwachting is dat in 2030 coronaire hartziekten en Diabetes Mellitus nog steeds bovenaan staan in zorgzwaarte. Dit zijn aandoeningen waar we beide in de toekomst veel aandacht aan zullen blijven besteden. De vraag is nu; kunnen we met de bestaande middelen deze toenemende zorgvraag wel aan? Welke keuzen moeten we maken? Welke veranderingen zijn nodig om de toenemende zorgvraag aan te blijven kunnen? Samengevat: waar we beiden meer en meer mee te maken krijgen is: Een sterk vergrijzende samenleving en een toenemende zorgzwaarte en zorgvraag. Wat aansluit bij deze gedeelde problematiek is: dat onze middelen schaarser en schaarser aan het worden zijn. We hebben beiden moeite met het vinden van adequaat geschoold personeel en de kosten rijzen de pan uit. We geven jaarlijks 95 miljard uit aan gezondheidszorg en dat bedrag zal alleen maar verder toenemen door de toenemende vraag. Zonder nieuwe maatregelingen zullen dus de kosten verder stijgen komende jaren. We zien dat ruim 50% van de kosten gemaakt worden in de 2elijn; 12% in de 1 e lijn. Het is dan ook helder waarom de 1 e lijn zo een aantrekkelijke partner is in het mede oplossen van het financiële probleem. Het is dan ook niet voor niets dat substitutie nu zo een populaire term is. Het moge duidelijk zijn dat we, bij het nemen van maatregelen om de hoge kosten te beteugelen, keuzen moeten en kunnen maken. Wat blijkt is dat 10% van onze bevolking maar liefst 72% van onze middelen gebruikt. We zullen zorgvuldig moeten kijken wáár

3 we interventies dus zullen moeten gaan toepassen. Hoe Marc Bruijnzeels, directeur van het Jan van Es Instituut dat zo mooi zegt: we have to choose our battles. Even terug naar de casus van de demente vrouw in de thuissituatie alwaar het vastloopt. Dit soort situaties zijn aanleiding voor de huisartsen om te lobbyen voor kleinere praktijken. Minder patiënten op naam, meer tijd voor de complexe en tijdrovende patiënt. Echter; is daar genoeg geld voor? En zijn er genoeg huisartsen om aan die vraag te voldoen? Alternatief is dat we meer ondersteunend personeel krijgen. Nadeel daarvan is dat we meer en meer een manager worden van onze praktijk en bepaalde expertise gaan verliezen terwijl dat toch een van de kernwaarden is van ons vak; de generalistische blik, een dokter van alle markten thuis. Waar dit debat zal eindigen is nog niet helder, maar de komende jaren moeten we antwoorden op vinden op deze prangende vragen. Voor welke uitdagingen staan we nog meer? Onder invloed van transities en decentralisatie blijven kwetsbare patiënten, zoals al aangestipt in mijn intro, meer en meer thuis wonen en moet er dus meer in de thuissituatie opgelost worden. Dit langere thuis wonen gaat gepaard met een complexere zorgvraag. De zorgvraag verandert en vraagt om een andere aanpak; Het gaat niet meer om enkelvoudige zorgvragen maar om mulit problematiek- complexere zorgvragen. Het gaat van diseasemanagement naar case management. Ook mensen zelf veranderen. Er is een nieuwe trend gaande. Er is een nieuwe kijk op gezondheid. Positieve Gezondheid zoals door Machteld Huber geïntroduceerd, is een voorbeeld daarvan. Gezondheid gaat niet meer om het aan of afwezigheid van ziekte maar gezondheid wordt bepaald door meerdere aspecten. Dit biedt mensen een nieuw perspectief op hun eigen ziek zijn en geeft handvaten om zelf meer de regie over hun leven en vooral gezondheid te voeren. Dit is een trend die volop in de belangstelling staat. Of ik nou jullie toekomst visie van de specialisten lees of die van de huisartsen; het gedachtengoed van positieve gezondheid komt er volop in terug. De essentie van deze andere blik op gezondheid, ook wel integrale gezondheidszorg genoemd, is de focus op gezondheidsbevórdering in plaats van op zíektebestrijding. Deze brede, meer holistische, benadering geeft meer aandacht aan andere facetten van de persoon. De relatie tussen patiënt en hulpverlener staat centraal waaarbij de arts meer

4 de rol van coach aan gaat nemen. Het gaat hier niet meer om maximale zorg maar om optimale zorg. In de eerste lijn vraagt dit om meer samenhang tussen zorg en welzijn. De verbinding met welzijn is echter relatief nieuw maar, in mijn visie, wel noodzakelijk. Ook de gemeente is nu meer en meer een essentiële partner geworden. Dit zijn partners die we als huisartsen nog helemaal niet zo goed kennen en die zelf ook nog heel wat te leren heeft over de zorg. Tot slot is de verbinding tussen de sociale wijkteams en eerstelijnszorg steeds belangrijker. Daarbij speelt de wijkverpleging uiteraard een belangrijke en centrale rol. Dit draagt bij aan het vormen van een netwerk waar burgers op terug kunnen vallen. Het realiseren van integrale wijkgerichte zorg met de bijbehorende samenwerking tussen het sociale en medische domein vraagt om aanpassing van de organisatie en infrastructuur van de eerstelijnszorg. Daarom zal vanaf 2019 de financiering daarvoor een andere vorm krijgen. Voor de huisartsen hier, betekent dat ze zich prominenter in de wijk moeten gaan organiseren; met elkaar als ook met de andere domeinen in de wijk. En hoe gaan de specialisten zich in de toekomst organiseren? In de toekomstvisie van de FMS wordt gesproken over NETWERKGENEESKUNDE. De rol van de specialist gaat hierin ook echt veranderen. Ik citeer uit de toekomstvisie van de FMS: In 2025 is de medisch specialist onderdeel van een netwerk rondom de patiënt. Zorg wordt gepland rondom de patiënt, voor een deel fysiek en voor een deel virtueel. En het betekent dat het werk van de medisch specialist zich niet beperkt tot één gebouw of één lijn. Veel handelingen die vroeger binnen de muren van het ziekenhuis plaatsvonden, vinden nu op andere plekken plaats. De lijnen gaan verdwijnen. Dat is natuurlijk een heel interessante uitspraak: de lijnen gaan verdwijnen..wat betekent dat? Gaat dat echt gebeuren? De vraag die dit bij mij oproept is: wordt de specialist dan een onderdeel van ons netwerk? En hier kom ik dan naar een eindstuk van mijn betoog.

5 Ik wil hier een oproep doen tot een intensievere samenwerking van het OLVG met de huisartsen in Amsterdam. We staan samen voor een aantal vraagstukken waarin we niet tegenover elkaar moeten komen te staan maar die we samen op moeten lossen. En laten we in deze vraagstukken vooral niet tegenover elkaar staan komen te staan door bv de verzekeraars of geldkwesties. Het opheffen van de lijnen zouden daarbij heel goed helpen. Hoe heerlijk zou het zijn als die niet meer bestonden. We hebben een gedeelde maatschappelijke verantwoordelijkheid om de kosten te beteugelen, om zorg toegankelijk te houden en zorgverleners in een betrouwbare en prettige omgeving hun werk kunnen laten doen waarin de patiënten de aandacht krijgen die zij verdienen. Ik wil daarom een voorstel doen voor het samen opstellen van een substitutie agenda voor de komende jaren. Werken aan het samen oplossen van het ICT vraagstuk en samen kijken welke e-health toepassingen zinvol zijn in te investeren in de stad. We moeten ons beiden verantwoordelijk voelen voor transmurale afspraken en vooral niet ieder op ons eigen eilandje met onze eigen belangen ons eigen beleid zitten te maken, want die neiging hebben we nogal eens. In de afgelopen jaren hebben we gelukkig om fundament van samenwerking en vertrouwen gelegd om op verder te bouwen. Zo hebben we gezien dat we afgelopen jaren elkaar, mn binnen de chronische zorg, meer en meer gevonden, Met met name de cardioloog, internisten, longartsen en oogartsen loopt dit goed. Deze samenwerking heeft geresulteerd in een aantal functionerende samenwerkingsafspraken waar we trots op kunnen zijn. Maar ook vanmiddag hebben we kunnen zien dat er al veel goede 1,5 lijns initiatieven zijn. Een samenwerking, en dan kom ik echt aan het einde, die ik daar uit wil lichten, was het opzetten van anderhalvelijns consulten. Op initiatief van de SAG zijn we, let wel, reeds in 2014 met oud voorzitter van het OLVG Peter van der Meer op werkbezoek gegaan in Maastricht om het concept Blauwe Zorg te bewonderen. Op de terugweg besloten we, vol enthousiasme, dat dit er in Amsterdam ook maar moest komen. Dit was zorg van de toekomst. Met deze constructie zouden we kosten besparen en daarmee onze maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen, de zorg toegankelijk houden, geen

6 onnodige DOT s openen en de zorgverzekeraar, die ook mee was, zag het uiteraard ook helemaal zitten. Echter de werkelijkheid bleek weerbarstig. Alleen al het convenant tekenen waarin we verklaarden dat we ons verantwoordelijk voelen om zinnige en zuinige zorg op de juiste plek volgens de Triple Aim gedachte te leveren, bleek al een pittige uitdaging. Ook stond in het convenant dat je als organisatie het gemeenschappelijke belang boven het eigen belang stelt. Een dergelijke intentie tot afspraak proberen te maken is behoorlijk spannend voor de deelnemers kan ik U zeggen. Dat bleek des te meer toen het concept verder werd uitgewerkt en nieuwe aspecten bloot kwamen te liggen en duidelijk werd wat de impact voor iedere organisatie was. En die impact was blijkbaar zo groot dat zelfs as we speak het concept nog niet draaiende is in Amsterdam. Echter is er zeker ook goed nieuws, want de aanhouder wint in dit geval. In het voorjaar zal daadwerkelijk gestart worden met het specialistisch advies consult: Huisartsen +punt Amsterdam. De financiering is rond, de locatie is rond en maar liefst 4 disciplines zijn bereid te starten in de Spuistraat van het OLVG en op de hap van BovenIJ ziekenhuis!