AFRIKAANS Graad 5 LEERSTOF VIR NOVEMBER Die leerlinge ontvang op 22 Oktober 2018 n volledige afbakening van al die werk wat geleer moet word.

Transcriptie

1 LG ADMIN 11 AFRIKAANS Graad 5 LEERSTOF VIR NOVEMBER 2018 Die leerlinge ontvang op 22 Oktober 2018 n volledige afbakening van al die werk wat geleer moet word. Die afbakening is of in die Afrikaanse skrif geplak of in n eksamenlêer. Die keuse waar dit gebêre word, berus by die kind. Tydens die uitdeel van die afbakening word die kind se naam op n klaslys afgemerk, sodat ek kan seker maak dat elkeen sy afbakening ontvang. Baie dankie. JUFFROU JANET COETZEE ** n Opdrag: Jou afbakening MOET elke dag by die skool wees! Ons gaan dit later saam deurwerk.

2 EKSAMENAFBAKENING L.G. ADMIN 11 AFRIKAANS KWARTAAL 4 GR.: 5 DATUM UITGEHANDIG EKSAMEN DATUM: Taalleer en Spelling en Begripstoe 22 Oktober Nov 2018 Wat is selfstandige naamwoorde? 1. n Selfstandige naamwoord is name van plekke (Secunda), diere (olifant), dinge (tafel), mense, plante, voëls, klippe, gebeurtenisse (Kersfees) toestande, ens. 2. n Selfstandige naamwoord kan na n lidwoord staan, bv. n seun die skool 3. n Selfstandige naamwoord het dikwels n meervoud of verkleiningsvorm, bv. Die seuns skop n balletjie in die straat. 4. n Selfstandige naamwoord dui ook geslag aan, bv. manlik en vroulik, bv. seun / dogter. Ons kry n paar soorte selfstandige naamwoorde. Die volgende moet jy ken: a. Soortname: Soortname is name van dinge, mense, diere, voëls, ens. bv. boek, rafel, meisie, seun, hond, ens. b. Eiename: Eiename is die name van n spesifieke persoon, plek, dier of ding. Die name word altyd met n hoofletter geskryf, bv. Karel, Suid-Afrika, Secunda, Maart, ens. c. Versamelname: Versamelname is die naam wat gegee word vir n versameling of groep dinge, diere, voorwerpe. Bv. n bundel gedigte n bos blomme bende misdadigers n boord vrugtebome d. Stofname: Stofname is die naam wat gegee word vir n stof, materiaal, mineraal, ens. Bv. yster, goud, sand, wol e. Maatname: Maatname is woorde wat n mens gebruik om n hoeveelheid van iets wat jy kan meet, bv. koppie tee, bottel melk. Byvoeglike naamwoorde? Die byvoeglike naamwoord beskryf die selfstandige naamwoord. 1. Jy kan n byvoeglike naamwoord in trappe van vergelyking gebruik, bv. mooi, mooier, mooiste. 2. Jy kan dit in die intensiewe vorm gebruik, bv. Sy dra n bloedrooi rok. Hy het n spierwit hemp aan. Soorte byvoeglike naamwoorde: a. Die b.nw kan voor die s.nw. staan, (attributief): Die goeie mense kom kuier. b. Die b.nw kan na die s.nw. staan, (predikatief): Die mense is goed.

3 -2- Werkwoord: Werkwoorde is aksiewoorde, m.a.w. doenwoorde, bv. Kyk, praat, loop, staan. Bv. Die seun skiet die leeu. Die boer slag die skape. Ontkenning: Ons gebruik die ontkennende vorm as ons iets negatief wil maak, bv. As ons wil sê dat ons dit nie gedoen het nie. a. In Afrikaans gebruik ons baie keer twee keer die woord nie. Die een nie kom dan gewoonlik na die werkwoord en ander nie kom baie keer aan die einde van die sin. Kyk na hierdie voorbeeld: Die koerant verskyn elke dag. Die koerant verskyn nie elke dag nie. b. Vir bevele word moenie dikwels gebruik. Bv. Lees dit! Moenie dit lees nie! c. Vrae werk net soos gewone stelsinne. Bv. Is hy die sokkerkaptein? Is hy nie die sokkerkaptein nie? d. As dit n baie kort sinnetjie is, gebruik ons partykeer net een nie: Bv. Ek lees. Ek lees nie. Hy slaap. Hy slaap nie. Daar is n paar woorde wat in die ontkenning heeltemal verander, bv. Gaan jy êrens heen? Ek gaan nêrens nie. Was jy al ooit in Amsterdam? Ek was nog nooit in Amsterdam nie. Is daar iemand? Daar is niemand nie. Wil jy nog roomys hê? Ek wil nie meer roomys hê nie. Daar is iets in jou tas. Daar is niks in my tas nie. Het jou ouma al kom kuier? My ouma het nog nie kom kuier nie. Het jy opgelet dat al die woorde n n vooraan kry? Nêrens, nooit, niemand, niks, nog nie, nie meer, ens. In Afrikaans gebruik ons meestal twee ontkennende woorde om n sin ontkennend (negatief) te maak, maar nie altyd nie, bv. Fran eet nie. André speel nie met sy boetie nie. Maak nou die volgende sinne ontkennend: 1. Ek sal weet wat om te doen. 2. Ons speel. 3. Slaan die bal! 4. Ons gaan êrens heen. 5. Het jy die vliegtuig gesien? 6. Het jy al jou huiswerk gedoen? 7. Hy het iemand buite sien loop. 8. Het jy al ooit so iets gesien? 9. Eet jou nagereg. 10. Ek het al vergeet hoe om die som te doen.

4 Tydsvorme: -3- TEENWOORDIGE TYD VERLEDE TYD TOEKOMENDE TYD het... ge-(ww.) sal... (ww.) Tanja doen werk. Tanja het werk gedoen. Tanya sal werk doen. Peet sit in die klas. Peet in die klas ge Peet in die klas Ons eet lekkers. Ons lekkers ge Ons lekkers is was sal... wees Michelle is moeg. Michelle was moeg. Michelle sal moeg wees. Tanja is kwaad. Tanja kwaad. Tanja kwaad het... gehad sal... hê Tanja het huiswerk. Tanja het huiswerk gehad. Tanja sal huiswerk hê. Tom het n fiets Tom n fiets ge Tom n fiets Sinstipes: a. Vraagsinne: Waar is die boeke wat ek uitgeneem het? Wie is nou in die biblioteek? Wanneer sluit die biblioteek? Hoe word ek 'n lid? Die woorde wat onderstreep is, lui 'n vraag in. Die vraagteken dui aan dat 'n vraag gestel word. b. Uitroepe: Ek sê foei tog! wanneer jy iemand jammer kry. Ek sê aitsa! as iemand gespog het. Ek sê mooi so! as iemand goed gedoen het. Ek sê voertsek! as ek 'n vreemde hond wegjaag. Ek sê hoera! as my span gewen het. Ek sê pasop! as iemand in gevaar is. Ek sê ekskuus! as ek op iemand se toon trap. c. Bevelsinne: As ons 'n opdrag gee of iemand beveel om iets te doen, gee ons 'n bevel. Dit is gewoonlik in die direkte rede (eie woorde). Die onderwyser sê: "Begin nou dadelik met julle werk!" My pa sê: "Jy moet asseblief die gras sny!" Hoofletters en leestekens: Hoofletters: Aan die begin van 'n sin en alle eiename. Ook na die "'n", bv. 'n Seun lees 'n boek. Sonette woon in Secunda. Leestekens: punt, komma, aanhalingsteken, uitroepteken, vraagteken, dubbelpunt Leestekens help ons lees. Leestekens gee eintlik leesinstruksies, bv. die punt sê: "Stop". 1. Lees die volgende paragraaf en soek die leestekens indie sinne (dit is die dubbelpunte, aanhalingstekens, kommas, punte, vraagtekens en uitroeptekens): Ons lees elke dag duisend klanke, kleure, gevoelens en geure rondom ons. Wys bietjie vir twee verskillende mense 'n prent en vra vir hulle: "Hoe lees jy hierdie prent?" Jy sal waarskynlik net soveel antwoorde kry as die aantal mense vir wie jy die vraag gevra het! Hoekom is dit so? Mense lees dinge verskillend, want mense verskil.

5 Skryftekens: Leer die woorde se spelling! a. Woorde met 'n deelteken: reën, geëet, moeë, geëindig, hoë, ens. b. Woorde met 'n kappie: sê, brûe, wêreld, sêgoed, môre, ens. c. Woorde met 'n koppelteken: nou-nou, na-aap, een-een, Suid-Afrika, Ben-hulle, kort-kort, Beaufort-Wes, ens. Afkortings: Ken die volgende: per persoon Suid-Afrika November Onder andere Ensovoorts p.p. S.A. Nov. o.a. ens. -4- Lettergrepe: Kyk na die volgende woorde se lettergreepverdeling: Spook - sto - ries (geslote) (oop) (geslote) Ver - sla - e (geslote) (oop) (oop) Verdeel die volgende woorde in lettergrepe en sê of hulle oop of geslote is: a. Watersloot b. Verdraagsaam c. Agterdeur d. Ouderdom e. Struikelblok Enkelvoud, meervoud, verkleining: tyd tye tydjie vliegtuig vliegtuie vliegtuigie oupa oupas oupatjie pa pa s pa tjie kursus kursusse kursusie mens mense mensie dokter dokters doktertjie Voornaamwoorde: Voornaamwoorde (vnw.) word in die plek van selfstandige naamwoorde gebruik. Watter soort voornaamwoorde is daar? Daar is nege soorte voornaamwoorde, maar ons gaan slegs van vier leer. 1. Persoonlike voornaamwoorde 2. Besitlike voornaamwoorde 3. Betreklike voornaamwoorde 4. Vraende voornaamwoorde ONTHOU: As die lettergreep op 'n klinker eindig, is dit oop. As dit op 'n medeklinker eindig, is dit geslote: 1. Persoonlik voornaamwoorde: Dit staan in die plek van die selfstandige voornaamwoord (s.nw.) Bv. Sylvia is siek. Sy is siek. Ek en Piet gaan kuier vir Sarel, Susan en Hans. Ons gaan kuier vir hulle.

6 -5- Onthou: Dit kan ook in ook optree as n persoonlike vnw. mits dit in die plek van n naam van n voorwerp staan. Bv. Die tafel is vuil, vee die tafel af. Die tafel is vuil, vee dit af. Ander voorbeelde: ek, jy, hy, sy, ons, julle, hulle, u. Enkelvoud Ek Jy Hy Sy Dit U Meervoud Ons Julle Hulle Hulle Hulle U 2. Besitlike voornaamwoorde: Dit dui besitting aan. ONTHOU: Ek kry n antwoord op wie se? Bv. Jou boek of joune. Haar boek of hare. Sy boek of syne. Hulle boek of hulle s n. Ons boë of julle s n. Die hond se. My boek of myne. Enkelvoud My Jou Sy Haar U Meervoud Ons Julle / Jul Hulle / Hul Hulle / Hul U 3. Vraende voornaamwoorde: Hierdie vnw. staan altyd aan die begin van n vraagsin en onthou om n vraagteken (?) aan die einde van die vraagsin te gebruik en onthou die woordorde verander dikwels. Bv. Wie? Wat? Hoekom? Waar? Wanneer? Hoe? Waarom? Watter? Waarna? Waarin? Ek gee die pakkie vir Susan. Vir wie gee ek die pakkie? Hy staan op die stoel. Waarop staan hy? Die leer staan teen die muur. Waarteen staan die leer? Ek wag vir die motor. Waarvoor wag ek? 4. Betreklike voornaamwoorde: Die betreklike vnw. het betrekking op die voorafgaande s.nw of vnw. Bv. Die man van wie jy hou, is gaaf. Die stoel waarop ek sit, is stukkend. Die man wat daar loop, is oud. Die motor waaroor ons gesels, is klaar verkoop. Die kind op wie jy vertrou, is siek. Die mes waarmee ek sny, is skerp.

7 -6- Bywoorde: Bywoorde vertel ons meer van die werkwoord in n sin. Bywoorde word gebruik om sinne uit te brei. Bywoorde help ons dus om inligting spesifiek te maak. Daar is bywoorde van tyd (wanneer gebeur iets), plek (waar gebeur iets) en wyse (hoe gebeur iets). Voorbeeld: Kom ons brei hierdie sin uit. Die duiwe kom terug. Bywoord van tyd: Die duiwe kom môre terug. Bywoord van plek: Die duiwe kom terug hierheen. Bywoord van wyse: Die duiwe kom aanhoudend terug. n Sin kan meer as een bywoord hê, byvoorbeeld: Die duiwe kom môre terug hierheen. of Die duiwe kom aanhoudend terug hierheen. Bywoorde kan in die verlede tyd en toekomstige tydsvorme ook gebruik word. Die duiwe sal môre terugkom. Toekomstige tyd Die duiwe sal oormôre week terugkom. Toekomstige tyd Die duiwe het gisteraand teruggekom. Verlede tyd Die duiwe het laasnag teruggekom. Verlede tyd Skryf die volgende sinne oor en onderstreep die bywoorde in elke sin: a. Rose kom netnou kuier. b. Rose se pa het vanoggend hier aangekom. c. My ma kom saans laat huis toe. d. Die duiwe vlieg fladderend weg. Voegwoorde: Voegwoorde verbind 2 sinne met mekaar deur middel van n woord. Woorde wat ons kan gebruik is dus, maar, omdat, tog, want. Onthou altyd die komma voor die voegwoord, bv. Sy wil n rok hê. Die rok moet groen wees. Sy wil n rok hê, maar dit moet groen wees. ONTHOU: Bv. nooit n komma voor die voegwoord en nie. Sy eet graag rys. Sy eet ook graag vleis. Sy eet graag rys en vleis. Verbind die sinne d.m.v. die volgende voegwoorde: anders, terwyl, omdat, daarna, daarom, tensy, sodat, inteendeel, nogtans omdat 1. Jy moet vroeg gaan slaap. Jy sal nie betyds wakker word nie. 2. Barend luister nie in die klas nie. Hy trek die kinders se aandag af. 3. Ek kan nie vanmiddag kom kuier nie. Ek moet winkel toe gaan. 4. Jy sal geen sakgeld meer kry nie. Jy moet jou kamer netjies hou. 5. Die inbreker het deur die venster geklim. Die mense het in die huis geslaap. 6. Willem hou nie van sokker nie. Hy wil speel. 7. Sy motor is gesteel. Hy ry met die bus. 8. Die polisie het die inbreker gevang. Hy na die tronk geneem. 9. Skakel af die lig. Jy kan slaap. 10. Die skape is maer. Hulle het nie voer gekry nie.

8 -7- MEMORANDUM: 1. Jy moet vroeg gaan slaap, anders sal jy nie betyds wakker word nie. 2. Barend luister nie in die klas nie, inteendeel hy trek die kinders se aandag af. 3. Ek kan nie vanmiddag kom kuier nie, want ek moet winkel toe gaan. 4. Jy sal geen sakgeld meer kry nie, tensy jy jou moet kamer netjies hou. 5. Die inbreker het deur die venster geklim, terwyl die mense het in die huis geslaap. 6. Willem hou nie van sokker nie, nogtans wil hy speel. 7. Sy motor is gesteel, daarom ry hy met die bus. 8. Die polisie het die inbreker gevang en hy is na die tronk geneem. 9. Skakel af die lig, sodat jy kan slaap. 10. Die skape is maer, omdat hulle het nie voer gekry nie. Onderwerp, Voorwerp en Gesegde Enkelvoudige sinne is die eenvoudigste soort sin. Dit is hoofsinne met net een werkwoord. n Enkelvoudige sin bestaan uit n onderwerp, net een gesegde en n voorwerp. Voorbeeld: My ma sny die vrugte. onderwerp gesegde voorwerp Die onderwerp: Die onderwerp van n sin is gewoonlik n naamwoord ( n selfstandige naamwoord of voornaam-woord). Om die onderwerp van n sin te identifiseer, vra jy wie of wat is verantwoordelik vir die aksie wat plaasvind. Wie / Wat is verantwoordelik vir die aksie in die voorbeeldsin? Antwoord: My ma. Die gesegde: Die gesegde dui op die aksie wat plaasvind. Wat doen die onderwerp? Antwoord: sny Die voorwerp: Die voorwerp van n sin is gewoonlik ook n naamwoord. Om die voorwerp van die sin te identifiseer, vra jy met wie of wat gebeur die aksie. Wat word gesny? Antwoord: die vrugte Veelvoudige sinne bestaan uit twee of meer hoofsinne wat met n voegwoord (en, want, maar) verbind is om een sin te vorm. Voorbeeld: Hoofsin 1: My ma eet die papaja. Hoofsin 2: My ma is honger. Veelvoudige sin met voegwoord: My ma eet die papaja, want sy is honger. Skryf die sinne oor en omkring die gesegde in geel, onderstreep die onderwerp in rooi en onderstreep die voorwerp groen. a. Ons eet heerlike vrugteslaai. c. Vriende help mekaar. b. Ons swem in die koel water. Sê nou wat die onderwerp, voorwerp en gesegde in die volgende sinne is: a. Cardo en Craig het in die hawe gespeel. d. Die viskopers kibbel oor pryse. b. Die vissersbote lê langs die kaai. e. Die seemeeue krys hard en lawaaierig. c. Die vissers dra swaar mandjies vis.

9 Vergelykings: Waar twee dinge met mekaar vergelyk word. -8- Vul die ontbrekende woorde in: a. So skaars soos hoendertande. b. So koel soos komkommer. c. So plat soos n pannekoek. d. So arm soos n kerkmuis. e. So doof soos n kwartel. Intensiewe vorm: Baie jonk: Baie oud: Baie duur: bloedjonk horingoud peperduur Baie goedkoop: Baie ryk: spotgoedkoop skatryk Samestellings: Wanneer 2 basisvorme saamgevoeg word om n nuwe woord te vorm. Soms voeg ons n verbindingsklank in die middel by. held + daad = heldedaad kind + skoen = kinderskoen eet + tyd = etenstyd dier + tuin = dieretuin Manlik en Vroulik: vriend vriendin hings merrie Trappe van vergelyking: arm armer armste ryk ryker rykste kleinseun eienaar kleindogter eienares goed beter beste baie meer meeste Homofone: Sommige woorde klink eenders, maar word anders gespel en beteken nie dieselfde nie. Hulle word homofone genoem. Bv. Hy vertel n leuen. Die verkeerskonstabel leun teen ons motor. Onderstreep die korrekte woord tussen hakies en maak dan n sin met die een wat jy nie gekies het nie: 1. Chinese eet (reis / rys) as hulle stapelvoedsel. 2. Jy moet altyd jou bes probeer en na die sterre (ryk / reik). 3. Ek wonder of ou Stoffel vanjaar die paal sal (hael / haal). 4. Sanette (vier / fier) vanjaar haar elfde verjaarsdag. 5. Ek (wy / wei) nie genoeg aandag aan my huiswerk nie. 6. Paul sal n verskoning van jou (eis / ys). 7. Altus is n (lit / lid) van ons skool se skaakklub. 8. Ons netbalkaptein het ons vanjaar met geesdrif (gely / gelei). Persoonsname: 1. Iemand wat blomme rangskik: bloemiste 2. n Persoon wat n motor bestuur: bestuurder 3. n Persoon wat die nuus lees: nuusleser 4. n Persoon wat preek: n predikant, dominee, pastoor Sinonieme: Woorde wat min of meer dieselfde betekenis het. 1. Hulle kom dikwels kuier / gereeld. 2. Hulle het skielik kom kuier / onverwags. 3. Hulle kuier rustig saam / gesellig.

10 Antonieme: Woorde met die teenoorgestelde betekenis: Hulle kom dikwels kuier: selde 2. Daar stap n ou man: jong 3. Die dogters stap eerste in: laaste Voorsetsels: Hier volg n lys voorsetsels. Kyk of jy hulle reg kan inspan in die sinne hieronder. na uit op by deur te per oor van met aan in vir bo om onder 1. Ons gaan vakansie. 2. Hy slaap die boom. 3. Ons sit die gras. 4. Ons wens haar geluk haar verjaarsdag. 5. Ons oupa is sy hart oorlede. 6. Jy sal jou spoor moet trap. 7. Piet is kwaad sy vriend. 8. Ek is bekommerd jou. 9. Lionel het my brief van die ongeluk laat weet. 10. Hulle het voet hier aangekom. 11. Hierdie somme is my vuurmaakplek. 12. Alex jaag met sy fiets die modder. Lydende- en bedrywende vorm: n Sin in die bedrywende vorm begin met die onderwerp en eindig met die voorwerp. Soms kan jy nie n sin in die bedrywende vorm skryf nie, dan word dit in die lydende vorm geskryf. n sin in die lydende vorm begin met die voorwerp en eindig met die onderwerp. Die lydende vorm het altyd die woorde word (teenwoordige tyd) of is (verlede tyd) en soms die woord deur. Bedrywende vorm: Lydende vorm: Ons eet gereeld Franse roosterbrood. Franse roosterbrood word gereeld deur ons geëet. (Hierdie sin klink lomp.) n Sin wat nie in die bedrywende vorm geskryf kan word nie: Sannie wil sout eet. 1. Lees die volgende sinne en doen dan die volgende: Skryf die sinne oor in jou werkboek. Trek n rooi blokkie om die onderwerp. Trek n blou blokkie om die voorwerp. Onderstreep die gesegde in groen. Skryf in watter tyd die sinne is: a. Die supermarkte verkoop sout. b. Hulle maak seep, glas en papier van sout. c. n Mens moet kos geniet! Ons noem sinne soos Vullis trek stad en Seun skiet inbreker die: Bedrywende vorm. Sinne soos n Stad word deur vullis getref en Inbreker word deur seun geskiet noem ons die: Lydende vorm.

11 (a) Vergelyk die volgende twee koerantopskrifte: -10- Vullis tref stad en Stad word deur vullis getref (b) (i) Watter twee woorde word by die tweede opskrif gevoeg? (ii) Hoe het die werkwoord tref verander? Kyk nou na die volgende opskrifte: Seun skiet inbreker Inbreker word deur seun geskiet inbreker Skryf die volgende sinne in die bedrywende vorm oor: a. Elize word deur Thandi gehelp. b. Die tertjies word deur Rashaad gebak. c. Die tafel word deur my boetie gedek. d. Die skat word deur Zandile ontdek. (Daar is nog voorbeelde in jou skrif.) Direkte- en indirekte rede; aanhalingstekens; dubbelpunt: In die direkte rede staan mense se woorde geskryf net soos wat hulle dit gesê het. n Woord soos sê: kom daar voor of daarna. Voor die direkte woord kom n dubbelpunt. Onthou die aanhalingstekens weerskante van die aanhaling. Shamiel sê: My duiwe het nie teruggekom nie. Ek is baie hartseer. Rose het gister gevra: Hoe is dit hier? Onthou julle nog die ou huis? Rose roep uit: Ag nee! Dis verskriklik dat jou duiwe weg is. In die indirekte rede word woorde deur iemand anders oorvertel. In die indirekte rede word mense se woorde oorvertel. Daar is sekere dinge wat verander as n mens sinne uit die direkte rede na die indirekte rede omskakel. Beskrywende woorde word gebruik om te beskryf hoe iemand geklink het toe hy die woorde gesê het. Die aanhalingstekens val weg. Die tydsvorm van die werkwoord buite die aanhalingstekens is baie belangrik. Gewoonlik word dat gebruik.

12 -11- Die voornaamwoorde verander. hier hierheen hiernatoe môre gister vandag vanoggend daar daarheen daarnatoe die volgende dag die vorige dag daardie dag daardie oggend hierdie môre-oggend môremiddag nou vanmiddag vanaand daardie die volgende oggend die volgende middag toe daardie middag daardie aand Let ook op dat die werkwoord kom gewoonlik verander na gaan. Shamiel sê sy duiwe het nie teruggekom nie en dat hy baie hartseer is. Rose het die vorige dag gevra hoe dit daar is en of hulle nog die ou huis onthou. Rose roep ontsteld uit dat dit verskriklik is dat sy duiwe weg is. Die volgende sin is in die direkte rede geskryf: Jabula sê: My rolskaats knyp sy tone. In die indirekte rede word dit soos volg geskryf: Jabula sê dat die rolskaatse sy tone knyp. Skryf die volgende sinne in die indirekte rede: 1. Elzahn sê: Hier is ook nooit iets lekker in die huis om te eet nie. 2. Ryno sê: Ek wens ek het n sonbril gehad, want ek weet klaar die son gaan baie skerp wees. 3. Lizel sê: Dit is tyd om te gaan bad en bed se kant toe te staan. 4. Ansia beweer: Ons ry môre-oggend baie vroeg Knysna toe. 5. Die pa raas: Julle moet nou ophou om so te lawaai. 6. Katie het gesê: Vandag gaan ek vir julle n ding of twee wys. Skryf nou die volgende sinne in die direkte rede: 1. Jabula sê dat hy die beste in sy klas kan skaats. 2. Ryno sê vir sy ma dat hy honger is. 3. Lizel het gesê dat sy daardie aand lekker moeg was. 4. Petrus skree dat ons hom nie so baie moet steur nie, aangesien hy werk. Figuurlike taalgebruik: Taal word letterlik gebruik wanneer woorde presies sê wat hulle beteken. Taal word figuurlik gebruik wanneer woorde iets beskryf wat nie werklik so is of lyk nie. Met figuurlike taal skep ons n denkbeeldige prentjie. Jy moet die stomp mes slyp. (letterlik) Hy slyp sy tande. (figuurlik) Figuurlike taal kikker ons alledaagse manier van skryf en praat op. jakkalsdraaie gooi die waarheid vermy katterig wees venynig en sarkasties wees die kat uit die boom kyk goed oor n saak dink voor jy iets doen Vergelykings is ook figuurlike taalgebruik. so listig soos n slang So mak soos n lam

13 -12- Idiome is ook figuurlike taalgebruik. n Mens moet nie idiome letterlik verstaan nie. Ken die volgende idiome en hul betekenis: 1. Kop in een mus wees: baie dik vriende 2. Voor op die wa: voorbarig wees 3. n Klip uit die pad rol: iemand help 4. Alles vir soetkoek opeet: alles glo 5. Op eiers loop: baie stadig loop Hier is die afbakening vir die eksamen. Die vraestel se puntetotaal is 50. Hard leer, want dan sal jy die vraestel kan beantwoord. Sterkte!