Jaarverslag 2011 en Jaarrekening Gereformeerde Hogeschool Zwolle

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 en Jaarrekening 2011 Gereformeerde Hogeschool Zwolle De Raad van Toezicht van de Gereformeerde Hogeschool heeft het jaarverslag en de jaarrekening 2011 van de Gereformeerde Hogeschool goedgekeurd op 24 april A. van der Veer, voorzitter drs. D. de Jonge, secretaris. Mr. T. Abbo LL.M, lid. C. Boer, lid. Drs. B. Wesseling MSM, lid Zwolle, 24 april 2012 Het College van Bestuur van de Gereformeerde Hogeschool heeft het jaarverslag en de jaarrekening 2011 van de Gereformeerde Hogeschool vastgesteld op 14 mei Drs. J.D. Schaap MPM, voorzitter Zwolle, 14 mei 2012

2 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2011 van de Gereformeerde Hogeschool. Met dit integrale jaarverslag/ jaarrekening geven wij een beeld van de ontwikkeling en de resultaten van de GH en verantwoorden wij ons beleid en de uitvoering daarvan in In 2010 hebben we besloten bij te sturen om onder andere tegenvallers in financiële zin op te vangen. Met behulp van een externe adviseur hebben we onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de voorgestelde maatregelen, waarna medio 2011 het reorganisatieplan is vastgesteld. In de besluiten voor de korte termijn was het oogmerk dat vanaf 2011 weer zwarte cijfers geschreven konden worden. We kunnen met genoegen constateren dat dat doel is bereikt. Toch heeft dat ook een schaduwkant, immers: reorganiseren brengt onzekerheid, spanning en pijn met zich mee. Zeker als het gaat om het afscheid nemen van gewaardeerde collega s. Bij de bezuinigingen die nodig waren wilden wij de primaire processen, met name de opleidingen en het onderzoek, zoveel mogelijk ontzien om de uitstekende kwaliteit te kunnen behouden. We zijn dan ook bijzonder verheugd dat de GH, ondanks smallere budgetten en een toename aan kwaliteitseisen, prima scores behaalde in de Keuzegids Hoger Onderwijs De GH behoort met een tweede plek tot de top van hboinstellingen in Nederland. Onze opleidingen Verpleegkunde en Godsdienst Pastoraal Werk scoorden zelfs de eerste plaats in hun opleidingscategorie. Ook de adviesdienstverlening werd opnieuw gecertificeerd. Voor wat betreft de kwalificering van het onderzoek wordt nu gewerkt aan het bereiken van de onvoorwaardelijke validatie door de VKO, eind In het verslagjaar is gebleken dat de resultaten van de adviesdienstverlening de begroting opnieuw niet haalden. De te bereiken resultaten zijn voor 2012 naar beneden bijgesteld naar een niveau waarvan we nu aannemen dat die goed te halen is. In 2011 was de studenteninstroom hoger dan in 2010, al was de verdeling anders dan andere jaren. Bij de Pabo was de instroom lager, terwijl bij de andere opleidingen (HBO-V, MWD, SPH, GPW) meer studenten zich inschreven. Als geheel groeide het totaal aantal studenten. Het mag duidelijk zijn dat er in 2011 op verschillende fronten binnen de GH veel werk is verzet, met goede resultaten. Daarvan doen we graag verslag. De kwaliteit van de opleidingen is onverminderd hoog, het onderzoek via de lectoraten nam in omvang toe en ontwikkelt zich positief en de kennisdienstverlening (die aanluit op opleidingen en onderzoek) is, ondanks de daling in omzet, nog steeds een substantieel onderdeel van de hogeschool. Net als voorgaande jaren gaat onze dank uit naar al onze medewerkers en diegenen die betrokken zijn bij het werk van de GH. Dankzij hun enthousiaste en toegewijde inzet hebben we de in dit jaarverslag gepresenteerde activiteiten kunnen uitvoeren en mochten wij goede resultaten behalen. Alles onder de zegen van onze God, op wie wij vertrouwen! Namens het College van Bestuur, Drs. J.D. (Jacob) Schaap MPM Voorzitter 2

3 Inhoud Voorwoord... 2 Verslag van de Raad van Toezicht... 5 Algemeen... 5 Verslag van de auditcommissie... 5 Verslag van de remuneratiecommissie... 6 Bezoldiging... 6 Samenstelling... 6 Hoofdstuk 1 Algemeen... 7 Onderwijs- en dienstenaanbod... 7 Organisatie... 8 Horizontale verantwoording... 9 Klachten en beroepsprocedures Studentenpastoraat Ondersteunende diensten Organisatieschema GH per 1 september Hoofdstuk 2 Strategisch beleid Missie Visie Instellingsplan Onderzoek Samenwerking Toekomstige ontwikkelingen Hoofdstuk 3 Onderwijs Visie Opleidingen Maatwerk en contractactiviteiten Relatie met het werkveld Relatie met andere opleidingen Hoofdstuk 4 Studenten Marketing en Communicatie Ontwikkeling totaal aantal studenten Ontwikkeling studenteninstroom Bindend afwijzend studieadvies Handicap en studie Alumni Hoofdstuk 5 Personeel Personeelsbeleid Personeelsbestand: 2011 in cijfers

4 Ziekteverzuim en begeleiding Arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden Scholing en promotietrajecten Inschrijving personeelsleden Hoofdstuk 6 Kwaliteitszorg Interne en externe kwaliteitszorg Hoofdstuk 7 Internationalisering Beleid Internationale uitwisseling docenten Beurzen Uitwisseling studenten Hoofdstuk 8 Materiële voorzieningen Huisvesting Veiligheidsbeleid Mediatheek Hoofdstuk 9 Financiën Inleiding Begroting Treasury management en vastgoedbeleid Bezoldigingsbeleid Letter of Representation Lijst met gebruikte afkortingen Jaarrekening 2011 GH Balans per 31 december Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Grondslagen Toelichting behorende bij de balans Niet in de balans opgenomen verplichtingen Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Bezoldiging van bestuurders en toezichthouders Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) Overige gegevens Accountantsverklaring Bijlage 1: Verdere gegevens Bijlage 2: Trends en Kengetallen geconsolideerde jaarrekening

5 Verslag van de Raad van Toezicht Algemeen De Raad van Toezicht (RvT) ziet toe op het gevoerde beleid en de algemene gang van zaken in de Gereformeerde Hogeschool (GH). De Raad controleert of de instelling op een adequate wijze wordt bestuurd door het College van Bestuur (CvB). Ook bewaakt de RvT de doelstelling en de grondslag van de GH. In de statuten en in het bestuursreglement is de Branchecode Governance voor hbo-instellingen verwerkt en zijn de taken en bevoegdheden van RvT en CvB duidelijk onderscheiden. Daarmee zijn belangrijke beginselen van goed bestuur vastgelegd. In 2010 zijn voorbereidingen getroffen om de statuten van de stichting GH aan te passen aan de nieuwe bepalingen uit de Wet Versterking Besturing. In 2011 zijn de statuten daadwerkelijk aangepast en, na goedkeuring door de RvT en instemming van de medezeggenschapsraad (MR), vastgesteld door het CvB. Hieronder wordt uiteengezet welke thema s in 2011 binnen de Raad van Toezicht aan de orde zijn geweest. Daarnaast leest u welke werkzaamheden door de commissies van de RvT zijn verricht en hoe de RvT in 2011 was samengesteld. Ten slotte wordt ook de bezoldiging van de RvT in 2011 vermeld. Onderwerpen De Raad van Toezicht vergaderde in 2011 zes maal, waarvan twee keer met de MR. In april vond de jaarlijkse vergadering met de MR plaats. Tijdens die vergadering is onder andere het functioneren van het CvB aan de orde geweest (in afwezigheid van het CvB). Daarnaast bespraken de RvT en de MR diverse zaken die verband hielden met de voorgenomen reorganisatie: de conclusies van het onderzoek naar de bestuurs- en besliscultuur en de uitwerking van reorganisatiemaatregelen voor de korte en langere termijn. De opvattingen van de MR over het functioneren van het CvB zijn door de leden van de remuneratiecommissie van de RvT met het CvB besproken. Belangrijke agendapunten voor de Raad van Toezicht hadden in 2011 raakvlak met het financieel en strategisch beleid van de GH: de meerjarenbegroting, trends en ontwikkelingen in het hbo, een samenvatting van de strategische agenda van de staatssecretaris (het hoofdlijnenakkoord HBO-OCW), de herstructurering van de GH, de optimalisering van de huidige huisvesting, het identiteitsbeleid, marketingbeleid en bestuurlijke zaken. Op het gebied van het financieel beleid behandelde de RvT de begroting voor 2012 en de jaarrekening over 2010 (beiden werden goedgekeurd), de meerjarenscenario s, de accountantsverklaring en de werking en de gevolgen van het nieuwe bekostigingssysteem. Op het gebied van het strategisch beleid is goedkeuring gegeven aan het voorstel de strategie van de GH (zoals vastgelegd in het strategisch plan ( Instellingsplan ) van de GH voor de jaren ) te herijken in Ook is het samenwerkingsbeleid met andere instellingen voor hoger onderwijs besproken. De kaderstelling voor 2012 werd goedgekeurd. Op het gebied van de identiteit hadden de rapportages van onderzoeksbureau Blauw over de positionering en de naamgeving van de GH de aandacht (dit laatste ook in relatie tot wat is geschreven in het strategisch plan ). Met betrekking tot het marketingbeleid boog de RvT zich over het rapport Belangstellende en Nieuw Ingeschreven studenten 2011, de voortgang en met name de resultaten van de adviesdienstverlening en, vanzelfsprekend, ook de ontwikkeling van de instroom en het totale studentenaantal van de GH. De bestuurlijke zaken die aan de orde kwamen waren de jaarverslagen van de RvT en het bestuur over 2010, de samenstelling van de Raad van Toezicht, het functioneren van de leden van RvT en CvB en de aanvullende financiering van het studentenpastoraat. Op het terrein van de organisatieontwikkeling is het reorganisatieplan goedgekeurd. Dat plan voorziet voor de GH in reductie van het aantal fte s en in een vereenvoudiging van de organisatie(structuur). Ten slotte is de berichtgeving rond inspectieonderzoeken naar diplomakwaliteit bij de hogescholen (in 2011 uitgebreid onder de aandacht in de media) aan de orde geweest. Onder meer is ingezoomd op de werking van examencommissies bij de GH, met name op de juridische compliance rond examencommissies. Verslag van de auditcommissie Leden van de auditcommissie van de Raad van Toezicht waren, net als in 2010, de heren C. Boer (voorzitter) en D. de Jonge (lid). De werkzaamheden van de commissie bestonden in 2011 onder andere uit het bespreken van 5

6 de begroting 2012 en de jaarrekening 2010 met het CvB (bij de vergadering over de jaarrekening was ook de accountant aanwezig) en het adviseren van de RvT over de besproken stukken. Met het CvB besprak de commissie in de loop van het jaar verschillende dossiers. Onder andere over huisvesting, het financiële meerjarenbeleid, risicomanagement, de moeilijke ontwikkeling van de resultaten van de adviesdienstverlening en de financiële kant van het reorganisatieplan. Ook de slinkende financiën van de Stichting Gereformeerd Studentenpastoraat Zwolle zijn aan de orde geweest. De auditcommissie werkt op basis van een reglement dat door de Raad van Toezicht is vastgesteld. Verslag van de remuneratiecommissie De selectie- en remuneratiecommissie werd in 2011 gevormd door mevrouw drs. B. Wesseling (voorzitter) en de heer D. de Jonge (lid). De commissie voerde een functioneringsgesprek met de voorzitter van het CvB. De inhoud van dat gesprek ging onder andere over het feit dat in 2011 het CvB uit één lid bestond. Eerst vanwege een vacature in het CvB en vanaf 1 september 2011 zo georganiseerd, als onderdeel van de reorganisatie. Uiteraard is ook doorgesproken over de verschillende facetten van de reorganisatie. Het bezoldigingsbeleid van de leden van het CvB is niet gewijzigd. Op de website van de Gereformeerde Hogeschool staan de hoofdlijnen van het remuneratiebeleid CvB vermeld. Het beleid is gelieerd aan de HAYregeling en past binnen de Wet Normering Topinkomens. Bezoldiging De honorering van de leden van de Raad van Toezicht gebeurt volgens de vastgestelde regeling. De bedragen vindt u in hoofdstuk 9. Samenstelling De samenstelling van de Raad van Toezicht is in 2011 gewijzigd. De heer Van der Heide was lid tot juni 2011, de heer Abbo trad in diezelfde maand toe tot de Raad. Informatie over de functies van de leden en over de commissies is te vinden op website van de GH. De Raad van Toezicht bestond in 2011 uit de volgende personen: De heer ds. A. van der Veer te Zwolle, geb. 30 januari 1942, predikant binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken, oud-voorzitter van de EO en programmamaker bij de EO; voorzitter, lid remuneratiecommissie; termijn: De heer C. Boer te Hellendoorn, geb. 1 december 1951, directeur bij ABN-AMRO; lid, lid auditcommissie, termijn verlengd tot 1 januari De heer drs. J.S. van der Heide te Terneuzen, geb. 11 april 1959, voorzitter Raad van Bestuur ziekenhuis Bernhoven te Oss-Uden-Veghel; lid, lid remuneratiecommissie sinds december 2009; termijn 2001 juni Nevenfuncties: lid adviesraad MTI, lid NVZ bestuurscommissie O&O, bestuurslid Medirisk verzekeringen. De heer drs. D. de Jonge te Amersfoort, geb. 28 december 1954, werkzaam bij de gemeente Amersfoort als controller en locogemeentesecretaris; secretaris, lid auditcommissie; termijn ; is herbenoemd tot Nevenfunctie: voorzitter van de Stichting Gereformeerd Studentenpastoraat Zwolle. Mevrouw drs. B. Wesseling MSM te Hoogland, geb. 9 mei 1956, manager zorg & innovatie Stichting Interact Contour Groep; vicevoorzitter; lid remuneratiecommissie tot november 2009; termijn ; termijn verlengd tot 1 januari De heer mr. T. Abbo LL.M te Dirksland, geb. 16 augustus 1963, werkzaam als advocaat (Abbo Slachter Van Tricht Advocaten, Oud-Beijerland). Nevenfuncties: voorzitter klachtencommissie van het Weel-Bethesda ziekenhuis te Dirksland; lid scheidsgerecht voor kerkelijk werkers in de Protestantse Kerk in Nederland; secretaris St. Vrienden van de Wegwijzer te Middelharnis, secretaris St. Huisman Foundation te Nijkerk, bestuurslid St. Hervormd Diakonale Gezondheidszorg Goeree-Overflakkee. Termijn: Dit jaarverslag is opgesteld door het College van Bestuur en vastgesteld door de Raad van Toezicht. 6

7 Hoofdstuk 1 Algemeen De Gereformeerde Hogeschool is een instelling voor hoger onderwijs die meer en meer functioneert als een centrum van kennis en kennisontwikkeling. In de hbo-opleidingen die de GH aanbiedt staat een Bijbelse visie op mens en samenleving centraal. Specifiek voor de hogeschool is dat zij die visie ontwikkelt en uitdraagt in overeenstemming met de grondslag van de Stichting Gereformeerde Hogeschool waarvan de hogeschool uitgaat: de leer van de Bijbel, zoals die wordt nagesproken in de Drie Formulieren van Eenheid. Aan de hogeschool studeren voornamelijk studenten uit verschillende gereformeerde, reformatorische en protestantse kerken en evangelische groeperingen. Deze christelijke studenten kiezen voor de GH met name vanwege het op de Bijbel gefundeerde onderwijs (overigens is dit niet de enige reden: ook de al jarenlang goede kwaliteit en de ervaren persoonlijke betrokkenheid zijn belangrijke redenen voor studenten om voor de GH te kiezen). De GH richt zich sinds 1998 in haar werving van studenten nadrukkelijk op alle genoemde doelgroepen. Naast en in het verlengde van de opleidingen doet de hogeschool (praktijkgericht) onderzoek dat aan de reguliere wetenschappelijke criteria voldoet. Basis van het onderzoek zijn vraagstukken uit de beroepspraktijk, vooral op het gebied van onderwijs, zorg (verpleegkunde), welzijn, theologie en kerk. Ook biedt de Gereformeerde Hogeschool adviesdiensten, onder andere ten bate van het primair en secundair onderwijs. De oorsprong daarvan ligt in de fusie met een landelijke gereformeerde schoolbegeleidingsdienst die in het verleden is gerealiseerd. De overige adviesdienstverlening wordt verricht in het verlengde van de opleidingen van de academies voor Theologie en Health Care. Onderwijs- en dienstenaanbod Opleidingen De hogeschool kent de volgende opleidingen: een hogere beroepsopleiding tot verpleegkundige (HBO-V), voltijd, deeltijd en duaal; een opleiding tot leraar bij het basisonderwijs (Pabo), voltijd, deeltijd, een traject Opleiden in de school en sinds 1 september 2010 ook een Universitaire Pabo; de hogere sociaal agogische opleidingen, Social Work, waaronder vallen: Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD), voltijd en deeltijd; Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH), voltijd en deeltijd; een opleiding Godsdienst Pastoraal Werk (GPW), voltijd en deeltijd, in samenwerking met en gedragen door verwante gereformeerde organisaties, namelijk de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg, ThUK) en Stichting De Driehoek. De opleiding wordt daarnaast gesteund door onder andere Centrum G; de (niet-bekostigde) deeltijdopleidingen bachelor en master Godsdienstleraar. Bij deze opleidingen wordt samengewerkt met de Theologische Universiteiten van Kampen en Apeldoorn; de master Educational Leaderschip (MEL) in samenwerking met Penta Nova; de master Special Educational Needs (SEN) in samenwerking met Windesheim; de master Leren en Innoveren (MLI) in samenwerking met Driestar Educatief en de Christelijke Hogeschool Ede. Lectoraten Aan de GH zijn drie lectoraten verbonden, met de daarbij horende kenniskringen: het lectoraat Samenlevingsvraagstukken (start 2002). Het lectoraat functioneert sinds begin 2008 als Centrum voor Samenlevingsvraagstukken; het lectoraat Morele Vorming (binnen de Educatieve Academie, start 2006); het lectoraat Zorg en Spiritualiteit (start 2008). De lectoraten werken samen met de lectoraten van de hogescholen in Ede en Gouda, en ook met lectoraten van andere hogescholen, of met afdelingen van universiteiten. De GH participeert in het lectoraat Educational Leadership van Penta Nova, een samenwerkingsverband van de hogescholen Windesheim, INholland, de Marnixacademie, Driestar Educatief en de Christelijke Hogeschool Ede. 7

8 Adviesdienstverlening De adviesdienstverlening verzorgt in het onderwijs cursussen, begeleiding van leerkrachten en teams van scholen, interim-management, begeleiding bij dyslexie en begeleiding van Professional Development School projecten. Ook verzorgt de GH trainingen, scholing en advisering op de terreinen van zorg, theologie en kerk. Een voorbeeld daarvan is de opleiding Praktijkondersteuner Huisartsenpraktijk. De adviesdienstverlening bij de GH zit in het verlengde van kennisdienstverlening, via opleiding en onderzoek. De wisselwerking met de praktijk is van groot belang voor de opleidingen. Stichting Gereformeerde Hogeschool Op 31 december 2009 is het aantal stichtingen van de Gereformeerde Hogeschool door een fusie, mee op advies van de huis accountant, teruggebracht naar één stichting. De verkrijgende stichting (de stichting voor Gereformeerd Hoger Beroeps Onderwijs) heeft de naam Stichting Gereformeerde Hogeschool gekregen. Deze stichting GH nam de rechten en plichten van de stichtingen waarmee zij is gefuseerd over. De scheiding tussen publiek en privaat is in administratieve zin duidelijk voldoende gewaarborgd; in het project Bedrijfsprocessen zijn daar heldere afspraken over gemaakt. De private activiteiten betreffen voornamelijk advies, onderzoek en scholingsdiensten voor de werkvelden waarvoor de GH ook opleidt. Elders in het jaarverslag is daarover meer informatie te vinden. In november 2011 zijn de statuten van de stichting GH aangepast en na goedkeuring van de RvT en positief advies van de MR werden ze vastgesteld door het College van Bestuur. In deze statuten zijn de nieuw van kracht geworden bepalingen in de WHW (Wet versterking besturing) verwerkt. Organisatie College van Bestuur De stichting Gereformeerde Hogeschool wordt bestuurd door het CvB als bedoeld in artikel 10.2, eerste lid van de WHW, onder toezicht van de RvT. Het CvB is belast met de voorbereiding, vaststelling, uitvoering en evaluatie van het beleid van de GH, de dagelijkse leiding over de organisatie en over de medewerkers van de GH. De taken en bevoegdheden van het CvB zijn vastgelegd in het bestuurs- en beheerreglement. De heer drs. J.D. Schaap MPM is sinds 1 oktober 2003 voorzitter van het College van Bestuur. Nevenactiviteiten: lid bestuur HBO-raad (tot 6 oktober 2011), lid bestuur Zestor, lid bestuur ROC Menso Alting Zwolle, lid stuurgroep Actieplan Professionalisering in de Jeugdzorg (tot oktober 2011). Maandelijks wordt het Beleidsoverleg gehouden: een overleg van CvB met de leidinggevenden van de opleidings- en adviesafdelingen en de managers van de centrale diensten. Het Beleidsoverleg heeft als taak om het beleid van de stichting GH te initiëren, voor te bereiden, uit te voeren en te evalueren. In het overleg worden ook de beleidsplannen van de verschillende afdelingen besproken en op elkaar afgestemd. De leden van het Beleidsoverleg adviseren het CvB over het te voeren beleid. Medezeggenschap De hogeschool kent een centrale medezeggenschapsraad (MR), het wettelijk advies- en overlegorgaan ten behoeve van de medezeggenschap van medewerkers en studenten. Het College van Bestuur overlegt regelmatig met de MR over de beleidsonderwerpen waarover de MR adviesof instemmingsrecht heeft en over zaken die door de MR worden ingebracht. In april is de jaarlijkse vergadering geweest van MR, RvT en CvB. De RvT heeft ook met de leden van de MR gesproken over het functioneren van het CvB, in afwezigheid van het CvB. In deze vergadering zijn tevens het strategisch- en financieel beleid aan de orde geweest en de reorganisatie (inclusief de daarin verwoorde maatregelen voor de korte en langere termijn). In juni is daarover opnieuw overleg geweest tussen RvT en MR. In 2011 heeft de MR geadviseerd over of ingestemd met de volgende beleidszaken: Instemming: aanpassing van het systeem voor beoordelen en belonen (als vervolg op een evaluatie); vergoeding voor de studentleden van de MR; Reglement van de opleidingscommissie; regeling Financiële tegemoetkoming voor studenten met studievertraging zonder aanspraak op gemengde studiefinanciering; 8

9 Integriteitscode; Klokkenluidersreglement; Studentenstatuut ; Onderwijs- en examenregelingen van de verschillende opleidingen; functieprofiel (opleidings)directeur academie; plan van aanpak voor de vervulling van de vacature opleidingsdirecteuren; Arbobeleidsplan; herzien protocol ziekteverzuim; statuten van de GH; besluiten aangaande de reorganisatie, zowel die voor de langere termijn als de korte termijn. Postief advies: begroting GH Naast deze documenten werden ook de kaders voor 2012 aan de MR voorgelegd. Er is in 2011 uitgebreid aandacht geweest voor het reorganisatieplan en de conclusies uit het onderzoek naar de bestuurs- en besliscultuur. De belangrijkste besluiten met betrekking tot het reorganisatieplan betreffen het verplatten van de organisatiestructuur en het reduceren van de formatie. In het kader van de bezuinigingen is ook gesproken over het sluiten van de twee nog resterende nevenlocaties van de GH in Groningen en Bunschoten. Tot overeenstemming zijn CvB en MR in 2011 nog niet gekomen. Met de MR is meermalen gesproken over de ontwikkeling van de opbrengsten van de adviesdienstverlening. Het achterblijven van die resultaten bij de begroting is reden tot zorg, voor zowel MR als CvB. Het CvB voert actief beleid om de opbrengsten van de begroting te halen, zodat de kosten en risico s verminderd worden. Daarnaast zijn aan de orde geweest: het beleid met betrekking tot taaklasten, de structuur van de nieuw gevormde academies Social Work & Theologie en de Educatieve Academie, de ontwikkeling van Zwolle Studenten Stad (Zwolse8) en de participatie daarin van de GH, het parkeerbeleid bij de GH en de nog niet onvoorwaardelijke validatie onderzoek. Op het niveau van de opleidingen fungeren opleidingscommissies en werkveldcommissies. De taken van deze commissies zijn vastgelegd in het algemeen deel van het Studentenstatuut en de specifieke delen van de Onderwijs- en examenregeling (OER). De commissies hebben een adviserende functie. De reglementen voor de opleidingscommissies zijn in 2010 herzien. Horizontale verantwoording De Gereformeerde Hogeschool hecht groot belang aan goed overleg met haar omgeving of, om in governancetermen te spreken: zij kent de waarde van horizontale verantwoording en dialoog. Bij de ontwikkeling van beleid wordt stakeholders gevraagd naar hun mening over de koers van (een onderdeel van) de GH. Zo zijn bij de ontwikkeling van het strategisch plan naast medewerkers en leden van de MR, ook vertegenwoordigers van toeleverende scholen, stage-instellingen (afnemende werkveld) en studenten betrokken. De resultaten van de gesprekken zijn verwerkt in de definitieve tekst van het strategisch plan In het kader van een scenario-analyse zijn in 2011 diverse (ook externe) deskundigen gevraagd om over trends, ontwikkelingen en scenario s voor de GH mee te denken. De resultaten van de gedachtevorming zijn vastgelegd in conceptscenario s, mede in het kader van de komende prestatieafspraken met de staatssecretaris en het hoofdlijnenakkoord van OCW met de HBO-raad aangaande het profiel van de GH bijvoorbeeld. Op het niveau van de opleidingen fungeren, zoals al aangegeven, opleidingscommissies (bestaande uit docenten en studenten) en werkveldcommissies (vertegenwoordigers uit het werkveld). Deze commissies hebben een adviserende functie ten aanzien van het opleidingscurriculum. Studenten worden betrokken bij de evaluaties van de opleidingen en voorstellen voor verbetering worden met hen besproken. In het kwaliteitszorgsysteem is ook voorzien in evaluaties middels onderzoek onder afgestudeerden, stageinstellingen, stagebegeleiders en werkgevers. Rond de lectoraten zijn adviesgroepen georganiseerd: vertegenwoordigers van werkveld en de wereld van de wetenschap adviseren lector en kenniskring over het onderzoeksprogramma. De adviesdiensten onderhouden structureel contact met klanten. Regelmatig spreken directeuren, coördinator en/of contactpersonen (groepen) klanten. 9

10 In de verslaggeving van de academies en de lectoraten staan de resultaten van de horizontale dialoog beschreven. U kunt daarin ook meer lezen over conferenties, symposia, studiedagen met externen, onderzoek voor gemeenten en dergelijke. Examencommissies Aan elke opleiding is een examencommissie verbonden. Doelen en taken zijn omschreven in het algemeen deel van het Studentenstatuut, en in de opleidingsspecifieke delen. De reglementen zijn in 2011 aangepast aan de eisen van de tijd. Een deel van die eisen komt voort uit nieuwe bepalingen in de WHW, een ander deel is verwerkt vanuit de Handreiking examencommissies van de HBO-raad. Met deze aanpassingen zijn de examencommissies meer onafhankelijk geworden. Leidinggevenden (of andere functionarissen met een financiële verantwoordelijkheid binnen de instelling) kunnen binnen de GH geen zitting nemen in examencommissies. Met de examencommissies zijn de aanpassingen niet alleen doorgesproken, maar ook samen ontwikkeld. Om de kwaliteit van het werk van examencommissies te versterken wordt met de hogeschoolleiding halfjaarlijks over beleidszaken en over de toepassing van de reglementen en de activiteiten van de examencommissies gesproken. Vanzelfsprekend zijn deze zaken ook aan de orde in het docentenoverleg van elke opleiding. Het spreekt voor zich dat opleidingen, directie en docenten, alsmede leden van opleidings- en examencommissies, er allen voor willen zorgdragen dat er op zijn minst geen twijfels zijn over door de GH afgegeven diploma s. Klachten en beroepsprocedures Studenten en medewerkers van de Gereformeerde Hogeschool mogen bij een geschil of klacht rekenen op een onafhankelijke en rechtvaardige uitspraak. Voor studenten zijn er het College van beroep voor de examens, de Commissie van beroep voor studenten GH en het klachtenmeldpunt. In 2011 hebben het College van beroep voor de examens en de Commissie van beroep voor studenten geen klachten ontvangen. In 2011 heeft het klachtenmeldpunt een klacht behandeld (in 2009 werden er zes klachten ingediend; in 2010 drie klachten). De klacht had betrekking op de afwezigheid zonder afmelding van een docent bij de opleiding SW en de hoge studielast in de vierde periode. De klacht is volgens de geldende procedure en naar tevredenheid afgehandeld. Voor studenten is tenslotte nog een faciliteit: de Geschillenregeling. Deze regeling is ingesteld naar aanleiding van de Wet versterking besturing. In het verslagjaar waren er geen geschillen, waarmee er vanzelfsprekend ook geen beroep is gedaan op deze regeling. Medewerkers kunnen zich wenden tot de Bezwarencommissie functiewaardering hbo en de Commissie van beroep voor voortgezet en hoger beroepsonderwijs van het LVGS (Landelijk Verband van Gereformeerde Schoolverenigingen). In 2011 zijn er (evenals in 2010) geen klachten ingediend. Daarnaast zijn er voor studenten en medewerkers de Klachtencommissie Seksuele Intimidatie Gereformeerd Onderwijs en de Geschillencommissie Medezeggenschapsaangelegenheden. Ook deze commissies hebben in het verslagjaar geen klachten ontvangen. Er zijn bij de GH drie vertrouwenspersonen: twee intern en één extern. Deze vertrouwenspersonen hebben studenten voorlichting gegeven over hun rol binnen de GH. Uit het jaarverslag van de vertrouwenspersonen aan het CvB blijkt dat zij in 2011 één klacht, één melding, drie procedurevragen en zeven adviesvragen (bijv. zorg en advies bij persoonlijke problemen of bij problemen in de thuissituatie) hebben ontvangen. Profileringsfonds In het Studentenstatuut van de GH (algemeen deel), is beleid geformuleerd met betrekking tot het Profileringsfonds. Daarbij gaat het om de financiële ondersteuning voor studenten op grond van artikel 7.51 WHW. In 2011 zijn twee aanvragen ontvangen en gehonoreerd. In beide gevallen was de toekenningsgrond gelegen in het vervullen van een bestuurlijke functie in een (lokale) studentenorganisatie. Er is in ,94 uitbetaald. Studentenpastoraat Het Studentenpastoraat binnen de GH gaat uit van de Stichting Gereformeerd Studentenpastoraat Zwolle. De stichting had in 2011 één studentenpastor in dienst. Van het Studentenpastoraat is in de loop van het jaar een 10

11 separaat jaarverslag beschikbaar op de website van het studentenpastoraat ( en op de website van de GH ( Ondersteunende diensten Als gevolg van de reorganisatie zijn ten opzichte van 2010 wijzigingen in de structuur van de GH doorgevoerd. Onder de facilitaire dienst vallen nu ook de mediatheek, systeembeheer en de audiovisuele dienst, de financiële administratie en de afdeling studentenzaken. De afdeling P&O is ongewijzigd gebleven. Het organisatieschema op de volgende pagina geeft de huidige structuur weer. Organisatieschema GH per 1 september 2011 Stichting Vrienden van de GH Raad van Toezicht Stichting Studentenpastoraat College van Bestuur MR Stafdiensten Facilitaire Organisatie Educatieve Academie - Opleiding: Pabo - Advies - Lectoraat Morele Vorming Academie Social Work & Theologie - Opleiding: MWD - Opleiding: SPH - Opleiding: GPW / GL - Lectoraat Centrum voor Samenlevingsvraagstukken Academie Health Care - Opleiding: HBO-V - Opleiding: POH - Lectoraat Zorg en Spiritualiteit Stafdiensten: - Controller - Internationalisering - Kwaliteitszorg - Marketing & Communicatie - Onderwijscoördinator ICT - Personeel & Organisatie Facilitaire Organisatie: - Catering - Financiën - Interne Organisatie - Mediatheek - Receptie en Conciërges - Secretariaat CvB - Studentenadministratie - Systeembeheer / AV Dienst 11

12 Hoofdstuk 2 Strategisch beleid Missie De Gereformeerde Hogeschool heeft in haar strategisch plan ( ) de volgende missie geformuleerd: De Gereformeerde Hogeschool is een centrum van kennis. We leveren vanuit onze identiteit op relevante, inspirerende en professionele wijze een bijdrage aan de ontwikkeling van (jonge) mensen, ontplooiing van talenten, welzijn en sociale samenhang. We leiden studenten op en onderzoeken de beroepspraktijk in de sectoren onderwijs, zorg, welzijn, theologie, management en bestuur. Volgend op opleiding en onderzoek bieden we nascholing en adviesdiensten aan. Wij verbinden onze expertise met de expertise van nationale en internationale partners, om samen te werken aan vernieuwing en verbetering van de beroepspraktijk. We werken vanuit Bijbelse kaders. We staan in de traditie van het christelijk geloof zoals verwoord in het Apostolicum 1 en de drie formulieren van Enigheid 2. Op basis hiervan willen we in de context van een open samenleving onze identiteit ontwikkelen en laten doorwerken in onze praktijk van opleiding en onderzoek (en adviesdienstverlening). De missie van de GH is kortweg samen te vatten met Als je gelooft in je werk!. Deze formulering verwijst allereerst naar de basis van waaruit wij in de GH willen werken: ons geloof in Jezus Christus. De missie heeft een tweede laag, namelijk dat het geloof ook betekenis heeft voor het werken in de beroepspraktijk. De derde laag is de overtuiging dat de betekenis die we vanuit dat geloof geven aan onze sociale en maatschappelijke omgeving van belang is voor de werkvelden waar de GH zich op richt. We willen een geprofileerde bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de werkvelden, in een open samenleving, met respect voor andersdenkenden. Visie We willen de Gereformeerde Hogeschool verder uitbouwen tot een centrum van kennis voor professionele ontwikkeling, waarin de meerwaarde van geloven in je werk in de opleiding geïntegreerd aangeboden en doorlopend nader onderzocht en uitgewerkt wordt. Wat ons betreft zijn kennis en identiteit stevig aan elkaar verbonden. Als je gelooft in je werk geeft dat perspectief op de praktijk en op de wijze waarop die praktijk kan bijdragen aan zingeving van mensen in hun diverse situaties. En vice versa: vanuit dat perspectief kan het zingevingproces van mensen in hun context worden onderzocht en begrepen, en vertaald naar de inrichting van de praktijk. Die bijdrage van identiteit is niet in de eerste plaats of uitsluitend theoretisch, maar gebaseerd op kennis van de praktijk en kennis van maatschappelijke ontwikkelingen. We richten ons daarom op kennisontwikkeling waarin opleiding, onderzoek en advies elkaar versterken en waar - vanuit een kritische reflectie op de maatschappelijke context van de beroepsuitoefening - de verbinding tussen persoon, professie, instelling, maatschappij en identiteit de focus is. Opleiden Wij leiden studenten op voor het beroep van hun keuze, in nauwe afstemming en samenwerking met het werkveld. Bovendien willen wij hen bewegen om vanuit hun christelijk geloof betekenis te geven aan het beroep. Daarin krijgen studenten veelal te maken met mensen die in de knel komen in de steeds veranderende samenleving, mensen die zorg nodig hebben of jongeren die in hun leer- en gedragsontwikkeling moeten worden (be)geleid. De GH heeft vanuit de identiteit gekozen voor opleidingen voor beroepen die gericht zijn op mensen in vaak kwetsbare posities en jongeren in ontwikkeling: dat zijn de werkvelden onderwijs, zorg, welzijn en theologie. Vanuit de reflectie op de beroepspraktijk en maatschappelijke vraagstukken willen wij ook bijdragen aan de professionele ontwikkeling op het gebied van management, personeel en bestuur in deze werkvelden. 1 De apostolische geloofsbelijdenis die in twaalf artikelen de kern van het christelijk geloof samenvat. 2 De geschriften die in de 16 e en 17 e eeuw zijn ontstaan tijdens de Reformatie, namelijk: de Heidelbergse Catechismus (1563), de Nederlandse Geloofsbelijdenis (1561) en de Dordtse Leerregels ( ). 12

13 Onderzoek De GH wil het bestaande onderzoek uitbouwen en kennis ontwikkelen en delen. Kennis over vraagstukken die uit de beroepspraktijk voortkomen of die ontstaan door de dynamiek van maatschappelijke veranderingen en gewijzigd bestuurlijk beleid. We willen deze kennisfunctie realiseren met nationale en internationale netwerkpartners. Begeleiding en advies De Gereformeerde Hogeschool ziet vanuit de identiteit van de instelling voor zichzelf en voor christenen een duidelijke maatschappelijke opdracht. De GH wil daarom waar realistische kansen liggen voor nascholing en adviesdienstverlening ondernemend zijn met een aanvaardbaar risicoprofiel. Zo willen we vormgeven aan onze maatschappelijke opdracht en op bescheiden schaal extra middelen genereren om blijvend te kunnen investeren in opleiding en onderzoek. We richten ons daarbij op die adviesdiensten die een logische samenhang hebben met het kennisdomein van de GH. Kernwaarden Het ondernemende krijgt vorm in het proces van kennisontwikkeling. We zijn daarbij gericht op sociale innovatie. Bovendien zijn we vanuit onze christelijke identiteit waarden-gedreven in de omgang met mensen en organisaties, met onze omgeving (duurzaamheid) en met eventuele publieke of private resultaten die we inzetten voor kennisontwikkeling. Het betekent ook dat we nadrukkelijk over de muren van onze organisatie heen kijken. We mengen ons in discussies, we nemen deel aan ontwikkelingen buiten onze instelling. We zoeken vanuit onze identiteit naar betekenisgeving. Studenten, partners, klanten en stakeholders mogen van ons een betekenisvolle bijdrage verwachten aan de zingeving en de vormgeving van hun professioneel handelen. Van hieruit richten wij onze organisatie in: de opleidingen en daarbij behorend onderzoek staan centraal, nascholing en advies zijn daarvan afgeleid. Instellingsplan De hierboven vermelde missie en visie zijn ontleend aan het Instellingsplan van de Gereformeerde Hogeschool voor Dit plan is ontwikkeld in interactie met het werkveld en met medewerkers en studenten. Na positief advies van de leden Beleidsoverleg, goedkeuring door de RvT en instemming van de MR stelde het College van Bestuur het Instellingsplan op 17 februari 2010 vast. In de loop van 2010 bleek het strategisch plan te ambitieus. Daarom is in het reorganisatieplan een bijstelling op het strategisch plan voorgesteld. Die bijstelling is medio 2011 geaccordeerd door de RvT en de MR. Hieronder wordt eerst aangegeven wat de beleidsvoornemens waren, welke kaders voorzien waren voor 2011 en op welke punten de bijstelling is ingezet en tenslotte welke stappen door de GH ondernomen worden tot een nieuw strategisch plan. Beleidsvoornemens In het Instellingplan zijn de volgende doelen geformuleerd: 1. realiseren van een systematische focus op en benadering van kennisontwikkeling; 2. versterken van de internationale inbedding; 3. versterken van de kwalitatieve en kwantitatieve groei; 4. verbreden van het opleidingsaanbod op het terrein van bestuur en organisatie; 5. vormgeven aan een ontwikkelingsgericht en levensfasebewust personeelsbeleid; 6. herkenbaar maken van de kernwaarden GH in het gedrag van medewerkers; 7. vormgeven aan de christelijke identiteit; 8. realiseren van duurzame ontwikkeling; 9. realiseren van hoogwaardige kwaliteit; 10. succesvol onderhouden en ontwikkelen van onze relaties. Kaderbrief De strategische doelen worden jaarlijks geconcretiseerd in een kaderbrief. In de herziene kaderbrief 2011 is aangegeven dat de context van het werk van de GH behoorlijk lastiger is geworden. We kregen met financiële tegenvallers te maken door verandering van het bekostigingssysteem (onder andere het vervallen van de Pabo-up), een lager studentenaantal (gebaseerd op het aantal per 1 oktober 2009) en voorgenomen bezuinigingen door het toen nieuw aangetreden kabinet Rutte. Ook het realiseren van baten uit de adviesdienstverlening werd naar 13

14 verwachting moeilijker, mede door de gevolgen van de kredietcrisis en de verslechterde financiële positie van met name het diensten-afnemend werkveld onderwijs. Dat bracht de noodzaak om inhoudelijke aanpassingen te doen in de strategie en bezuinigingen door te voeren in de GH middels een reorganisatie, zo is aangegeven in de herziene kaderbrief Om de exploitatie in evenwicht te brengen is beleid ingezet om de formatie te reduceren, op de materiele kosten te bezuinigen en de inrichting van de GH te veranderen en tot slot zijn ook de strategische doelstellingen aangepast. Om tot goede besluiten te komen is vooral op verzoek van de personeelsgeleding van de MR een extern geleid onderzoek ingesteld naar de inhoud van het reorganisatieplan en de bestuurs- en besliscultuur in de GH. De belangrijkste punten in de besluitvorming rond de reorganisatie zijn vervolgens geworden: risicoprofiel van de GH naar beneden bijstellen (minder ambitie ten aanzien van adviesdienstverlening, ombuigen naar op safe spelen en anders eventueel maatregelen treffen om de kosten te reduceren); besparingen doorvoeren, zowel materieel als personeel (17,4 fte); verminderen van de overhead, ook door inperken van het aantal managementfuncties; vooralsnog geen uitvoering geven aan het hierboven genoemde doel 4 (verbreden van het opleidingsaanbod op het terrein van bestuur en organisatie); niet zelfstandig masters ontwikkelen; ten aanzien van de instroom een hogere instroom dan in 2010 realiseren, mee door een vernieuwde marketingaanpak. Voor wat betreft de financiële kaders is gesteld dat het financiële rendement van de GH 4% moest zijn, halverwege 2011 is besloten dit percentage op 3% te stellen. De streefnorm voor solvabiliteit moet eind 2011 weer uitkomen op minimaal 25%, en de liquiditeitsratio op minimaal 1. Op het punt van het financiële beleid is een extra toelichting op zijn plaats. Voor de GH geldt dat de rijksbekostiging 2/3 e deel uit maakt van de totale baten van de GH. In verband met overgang naar het nieuwe bekostigingssysteem per 1 januari 2011 heeft de GH een nadeel wat betreft de diplomapremie ten opzichte van het verleden: kwaliteit telt veel minder, in de nieuwe bekostiging. Ook heeft de opleiding GPW in het nieuwe model minder bekostigde studenten omdat hier relatief veel studenten zijn die al een bachelorgraad hebben. Vanuit compensatiemaatregelen bij de invoering van het nieuwe bekostigingssysteem krijgt de GH van OCW hiervoor compensatie: in K, in K en in K. Tevens zal vanaf 2012 de rijksbekostiging met 22,- per student verminderd worden onder gelijktijdige verhoging van het collegegeld. Daardoor wordt het risicoprofiel van de GH groter, aangezien de rijksbijdrage een bedrag per jaar is, terwijl een student zich ieder moment kan uitschrijven. In 2012 en verder zal het bedrag per student lager zal zijn dan in 2011 vanwege het effect van bezuinigingen van het kabinet. In de kaderbrief zijn de volgende projecten genoemd: Locatieonafhankelijk werken en studeren; Onderzoeksvaardigheden; Tentamens optimaliseren; doorvoeren nieuwe wetgeving en inzichten met betrekking tot examencommissies; Informatiemanagement, met onder andere voorbereiding vervanging B&E (het studenteninformatiesysteem) en het beoordelen van de ICT-architectuur van de GH; Project om te komen tot optimalisering van de inkoop. In de kaderbrief is aan de academies gevraagd in de planvorming in te gaan op terugdringen van de uitval, verhogen van de instroom, opleidingen en lectoraten meer aan elkaar verbinden, verbeteren rendement adviesdienstverlening en onderzoek onder tegelijkertijd het verminderen van de risico s voor de GH (concreet is daarom een vermindering van de adviesdienstverleningsomzet voorzien) en het voeren van risicomanagement. 14

15 Bereikte resultaten Het zal duidelijk zijn dat de bereikte resultaten enerzijds te maken hebben met besluiten rond de voorgenomen reorganisatie, en anderzijds betrekking hebben op de reguliere resultaten. De reorganisatie heeft veel energie gekost aan alle betrokkenen, zoals we ook al in het voorwoord schreven. Een van de belangrijkste conclusies kan gelukkig zijn dat het primaire proces voor studenten, opleidingen, onderzoek en op beperktere schaal adviesdienstverlening kon worden gecontinueerd. Van de resultaten, waarvan vele als prima beoordeeld kunnen worden, wordt in de verschillende onderdelen van dit jaarverslag verder verslag gedaan. In de loop van 2011 is het reorganisatieplan uitgewerkt. De zogenaamde kortetermijnmaatregelen zijn begin 2011 bijna allemaal gerealiseerd: de organisatiestructuur is vereenvoudigd (er zijn nu drie in plaats van vier academies), er zijn duidelijk minder managementfuncties binnen de GH (ongeveer 6 fte), de geplande formatiereductie is op één fte na per 1 januari 2012 geëffectueerd. De financiële kaders (rendement voor 2011 minimaal 3%; solvabiliteit groter of gelijk aan 25% en liquiditeit niet lager dan 1) zijn gehaald. In het hoofdstuk over financiën wordt hier nader op ingegaan. De instroom was duidelijk hoger dan in 2010 (zie hoofdstuk 4, Studenten). Met een veranderde marketingaanpak bij de wervingsactiviteiten en met extra inspanningen (door zowel medewerkers als studenten) hebben we de gestelde doelen kunnen realiseren. Het project Locatieonafhankelijk werken en studeren heeft geen vervolg gekregen vanwege andere prioriteiten. In de verschillende opleidingen zijn de leerlijnen Onderzoeksvaardigheden opnieuw doordacht en gestroomlijnd. De rol van examencommissies is met alle betrokkenen intensief doorgenomen. Daarnaast zijn reglementen aangepast aan de nieuwe eisen. Het project Informatiemanagement is van start gegaan, en heeft als eerste resultaat een uitvoerig advies aan Beleidsoverleg en het CvB opgeleverd ten aanzien van de vervanging van het huidige studentinformatiesysteem. Het project Centrale inkoop heeft de analysefase achter de rug, maar er is nog geen nieuw beleid uit voortgekomen. In de hieronder weergegeven resultaten en activiteiten komen ook de punten aan bod die de academies betreffen. Onderzoek Het onderzoek in de GH vindt vooral plaats vanuit de lectoraten. Daarnaast wordt binnen de opleidingen gewerkt aan het versterken van de onderzoekende houding van studenten. Er zijn studieonderdelen ingevoerd waarbij studenten in de praktijk (wetenschappelijk) onderzoek uitvoeren. Aan de Gereformeerde Hogeschool zijn drie lectoraten met kenniskringen verbonden: het lectoraat Samenlevingsvraagstukken richt zich binnen sociaal-maatschappelijke situaties op mensen die extra ondersteuning of begeleiding nodig hebben; het lectoraat Morele Vorming richt zich binnen het onderwijs op de morele vorming van kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 18 jaar; Het lectoraat Zorg en Spiritualiteit houdt zich bezig met de spirituele hulpverlening binnen de gezondheidszorg. Elk lectoraat heeft een eigen website, waarop de resultaten van de onderzoeken worden gepubliceerd. Hieronder geven we de belangrijkste resultaten van de drie lectoraten. Lectoraat Samenlevingsvraagstukken Begin 2011 was het Lectoraat Samenlevingsvraagstukken gepositioneerd in de Academie Zorg en Welzijn. Kennisontwikkeling, onderzoek, kennisdeling, advies en onderwijs vormden de belangrijkste werkdomeinen. Het lectoraat is ondergebracht in het Centrum voor Samenlevingsvraagstukken (CvSv). Naast de lector werken er zes onderzoekers en een secretaresse. Meer informatie is te vinden op Het jaar 2011 stond mede in het teken van een nieuwe indeling van de academies binnen de hogeschool. Met ingang van september 2011 is de Academie Zorg en Welzijn gesplitst in een Academie Health Care en een Academie Social Work. Tevens is de tot dan toe zelfstandige Academie Theologie onderdeel gemaakt van de laatstgenoemde academie met als volledige naam Academie Social Work en Theologie. 15

16 2011 was het jaar van de uitvoering van de in 2010 nieuw vastgestelde strategie van het Centrum voor Samenlevingsvraagstukken. Die strategie had een aantal speerpunten: 1. een heldere inhoudelijke profilering; 2. aansluiting bij de strategie van de opleidingen Social Work en een versterking van de relatie tussen onderzoek, onderwijs en professionaliteitsverbetering en 3. het realiseren van een verantwoorde bedrijfsvoering. Ad 1: De inhoudelijke profilering heeft ertoe geleid dat het Centrum voor Samenlevingsvraagstukken haar positie in de markt van toepassingsgericht onderzoek heeft versterkt door een scherpere profilering op de aandachtsgebieden Krachtbronnen van de Civil Society en Netwerkondersteuning. Op het eerste aandachtsveld werd eind 2010 in samenwerking met Stichting Present Nederland een groot onderzoeksproject binnengehaald op het gebied van de Pedagogische Civil Society (ZonMw). Binnen het tweede aandachtsveld werd eveneens eind 2010 een RAAK-aanvraag toegekend over Netwerkondersteuning. Met beide opdrachten was de onderzoeksportefeuille van 2011 voor een belangrijk deel gevuld. Ad 2: De voorgenomen onderlinge afstemming tussen de in 2010 geformuleerde strategie met de strategische planning van de opleidingen Social Work liep in 2011 vertraging op door de genoemde organisatieverandering. De strategievorming op het niveau van de nieuw ontstane Academie Social Work en Theologie is nu gepland in het voorjaar van Dat neemt niet weg dat er vanuit het Centrum voor Samenlevingsvraagstukken met veel energie is gewerkt aan een versterkte relatie tussen onderzoek enerzijds en onderwijs en professionalisering anderzijds. Het Centrum heeft haar aandeel in het onderzoeksonderwijs (versterken programmalijn onderzoeksvaardigheden bij zowel de opleidingen MWD, SPH en de opleidingen GPW en GL) versterkt en uitgebreid. Tevens zijn medewerkers van het Centrum intensief betrokken bij afstudeerprojecten. Ook zijn er - naast continuering van de door het Centrum georganiseerde Minor Samenlevingsopbouw - nieuwe initiatieven genomen voor het uitbouwen van het onderwijs in samenlevingsopbouw, wijk- en buurtgericht werken en netwerkondersteuning. In deze initiatieven wordt ook zoveel mogelijk samenwerking gezocht met organisaties uit het werkveld. Ad 3: Op het gebied van de bedrijfsvoering heeft het Centrum grote vooruitgang geboekt. Er is een planningssystematiek ingevoerd die het mogelijk maakt dat de lector het team onderzoekers aanstuurt op basis van kosten en baten. Er zijn op basis van de vastgestelde begroting duidelijke taakstellingen geformuleerd met betrekking tot 2 e en 3 e geldstroomfinanciering. In de jaarrekening zijn de financiële resultaten verwerkt; die kunnen als kostendekkend worden getypeerd. Highlights uit 2011 waren de lectorale rede van de in 2010 gestarte nieuwe lector Jan Hoogland op 27 januari; het congres Ontmoeten met passie van stichting Ontmoeting en stichting Het Passion te Hummelo op 25 maart, waar het in 2010 afgeronde onderzoek Van grote betekenis! naar de effectiviteit van de Time-out voorziening Het Passion in Hummelo (Gelderland) werd gepresenteerd; de afronding van het onderzoek Kracht en kwetsbaarheid in Wageningen, het laatste van de vier Gelderland-onderzoeken naar Sociale Cohesie in verschillende Gelderse gemeenten (met financiële steun van de Provincie Gelderland); het onderzoek Nieuwe zorgzaamheid over de vraag naar gereformeerde ouderenzorg (in opdracht van Accolade Zorggroep); het onderzoek Ontmoetingnetwerken: van waarde! (in opdracht van stichting Ontmoeting) en het samen met de Academie voor Theologie uitgevoerde onderzoek Jong, [goed] gelovig en kerk. De lector en alle onderzoekers van het CvSv namen deel aan de HSAO-dagen in april te Rotterdam, georganiseerd door het lectorenplatform Zorg en Welzijn. Lectoraat Morele Vorming Het lectoraat Morele Vorming is gepositioneerd binnen de Educatieve Academie. Het lectoraat is in 2011 actief geweest op het gebied van kennisontwikkeling, onderzoek, advies, kennisdeling en onderwijs. Het staat onder leiding van lector dr. Pieter Vos en is in 2006 gestart. Op de website staat uitgebreide informatie over de activiteiten van het lectoraat. In 2011 zijn diverse projecten opgestart en/of afgerond. Het lectoraat heeft in opdracht van de Onderwijsraad een landelijk kwantitatief onderzoek uitgevoerd naar de taakopvatting van docenten ten aanzien van vorming en persoonsontwikkeling van leerlingen/studenten. Het betreft docenten van basisschool tot universiteit. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd op de website van de Onderwijsraad en verwerkt in een advies voor de Eerste Kamer. Tevens schreef de lector een essay over vorming in het voortgezet onderwijs dat opgenomen is in een bundel die eveneens aan de Eerste Kamer is aangeboden. 16

17 In samenwerking met een aantal basisscholen in verschillende regio s heeft het lectoraat een onderzoek opgestart naar de betekenis van identiteit van samenwerkingspartners in de Brede School. De resultaten van dit onderzoek worden verwacht in Verder is een scan morele vorming ontwikkeld voor het basisonderwijs, waarbij studenten van de opleiding Pabo betrokken zijn (minor waardenvol onderwijs). Met het oog op de verdere doorwerking van resultaten van onderzoek is het boek Moraal in het klaslokaal geschreven (uitgegeven in de Dixit-reeks van de ZEG-hogescholen). Het boek dient als opleidingsboek voor Pabo s en lerarenopleidingen en bestaat uit bijdragen van de kenniskringleden. Een van de bijdragen heeft bovendien als uitgangspunt gediend voor het ontwikkelen van een opleidingsvisie ten behoeve van een curriculumvernieuwing van de eigen Pabo-opleiding. De lector is nauw betrokken bij deze visieontwikkeling. Verder verscheen een internationale bundel met de proceedings van de IAPCHE-Europe conference Bridging the Gap: Connecting Christian Faith and Professional Practice, onder redactie van onder meer de lector. Ook publiceerden leden van de kenniskring resultaten van onderzoek in diverse vaktijdschriften en wetenschappelijke bundels. De lector en leden van de kenniskring hebben in 2011 diverse lezingen, workshops, presentaties van onderzoeken en adviserende bijdragen gegeven. In juni 2011 heeft het lectoraat een interne audit doorlopen met het oog op de visitatie onderzoekskwaliteit van de VKO voor de GH als geheel. Aan de audit lag een zelfevaluatierapport ten grondslag over vier en een half jaar lectoraat. De audit is uitgevoerd door een aantal collega-lectoren buiten de GH en een vertegenwoordiger van het onderwijsveld. Het eindoordeel luidde op alle vastgestelde criteria voldoende tot goed en leverde tevens een aantal waardevolle aanbevelingen op. De lector heeft naast het lectoraat sinds 2010 een betrekking als universitair docent Ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit. Verder is hij lid van verschillende netwerken, waaronder een groep van identiteitslectoren van de Besturenraad en de landelijke Werkgroep Theologische Ethiek. De lector heeft ook zitting in de Raad voor Identiteit van het Gomarus College/ROC Menso Alting. Lectoraat Zorg en Spiritualiteit Hieronder wordt een samenvatting gegeven van de activiteiten en resultaten; meer informatie kunt u vinden op de website van het lectoraat: Nadat medio 2010 het lectoraat onderdeel ging uitmaken van de opleiding Health Care van de Gereformeerde Hogeschool is er hard gewerkt aan een strategie om de onderzoeksfunctie binnen de opleiding vorm en inhoud te geven. Hierbij is het uitgangspunt dat kennisontwikkeling en -uitwisseling vorm en inhoud moet krijgen in samenwerking tussen het werkveld, de opleiding en het lectoraat. Een strategienota hierover is in de eerste helft van 2011 vastgesteld. Op basis daarvan zijn er onderzoeksprojecten gestart met werkveldpartners als opdrachtgever. Daarnaast zijn dit jaar lopende onderzoeksprojecten gecontinueerd en afgesloten. Leden van de kenniskring hebben bijgedragen aan kennisverspreiding in de vorm van presentaties/lezingen en publicaties. In november van dit jaar was het lectoraat medeorganisator van de Internationale studentenconferentie over spirituele zorg. De samenstelling van de kenniskring heeft in 2011 enkele wijzigingen ondergaan en de activiteiten van de leden van de kenniskring zijn verder ingekaderd. De communicatie over de activiteiten van het lectoraat heeft structureel vorm en inhoud gekregen door het uitgeven van een digitale nieuwsbrief. Zoals aangegeven is dit jaar de strategische beleidsnotitie van het lectoraat onder de titel Samen werken aan kennisontwikkeling over mensgerichte zorg vastgesteld 3. Deze notitie is tot stand gekomen in nauwe samenspraak met de opleiding Health Care en werkveldpartners. Kern van de strategie is om de onderzoeksfunctie van de opleiding vorm en inhoud te geven met praktijkgericht onderzoek binnen de gezondheidszorg. De kennis die op deze manier gegenereerd wordt, willen we verspreiden binnen het werkveld en de opleiding. Er is een koppeling gekomen met het afstudeertraject van de opleiding, zodat studenten participeren in onderzoeksprojecten. Inhoudelijk zijn onderzoekslijnen vastgesteld rond het thema Mensgerichte zorg. Hierbij wordt onderzoek gedaan vanuit het perspectief van patiënten/cliënten en professionele en informele zorgverleners. Het plan van het lectoraat is door het werkveld enthousiast ontvangen en heeft geleid tot onderzoeksopdrachten die door 3 Beleidsnotitie Academie Health Care, Gereformeerde Hogeschool, april

18 studenten in het kader van hun afstuderen onder begeleiding van docenten (masterniveau) worden uitgevoerd. Docenten zijn op deze wijze direct betrokken bij het werk van het lectoraat. Deze projecten worden medio 2012 afgerond. Met de uitvoering van deze projecten beogen we een duurzame samenwerkingsrelatie met werkveldpartners op het gebied van praktijkgerichte kennisontwikkeling tot stand te brengen. We noemen slechts enkele van de vele onderzoeksprojecten: De mantelzorger in het ziekenhuis. Opdrachtgever: Universitair Medisch Centrum Utrecht, Cluster Neurologie/Neurochirurgie. Zorg voor het welzijn van psychogeriatrische bewoners. Opdrachtgever: Accolade Zorggroep, Bosch en Duin. Bejegening van verzorgingshuisbewoners door zorgverleners. Opdrachtgever: Zorgcombinatie Zwolle, Locatie Woonzorgcentrum Molenhof. Observeren van mentaal welbevinden van somatische verpleeghuisbewoners. Opdrachtgever: Icare, Zorgcentrum Altingerhof, Beilen. Behoefteonderzoek opvoedingsondersteuning. Opdrachtgever: Zorggroep Oude en nieuwe Land, Emmeloord. In 2011 zijn diverse onderzoeksprojecten afgerond, waaronder: a. Pilot over opvattingen en houding van verpleegkundestudenten over spiritualiteit en spirituele zorg. Deze studie vormt de inleiding voor een langlopend internationaal onderzoek (4 jaar). Hierbij wordt samengewerkt met partners in Engeland, Wales, Noorwegen en Malta. Het doel van de studie was het testen van de meetinstrumenten en de uitvoering van het onderzoek. De resultaten waren van dien aard dat in september gestart kon worden met het eigenlijke onderzoek. Van de pilot is een artikel geschreven dat begin 2012 zal worden gepubliceerd. b. Onderzoek Jongeren en Zingeving op het Berechja College op Urk. Uit het onderzoek blijkt dat docenten nog moeite hebben zingevingsproblematiek te herkennen en daarbij steun/begeleiding te bieden. Naar aanleiding van het onderzoek heeft het lectoraat een presenstatie voor docenten en ouders verzorgd. Er wordt gesproken over een vervolgproject. c. Onderzoek naar de spirituele anamnese in de medische oncologie. Dit onderzoek is uitgevoerd op de afdeling medische oncologie van het Radboud ziekenhuis te Nijmegen. Er wordt gewerkt aan een wetenschappelijke publicatie. d. Onderzoeken naar bejegening vanuit het perspectief van patiënten en bewoners in het ziekenhuis Röpcke Zweers te Hardenberg en de Zorgcombinatie Zwolle. De onderzoeken geven aanleiding tot vervolgonderzoek onder zorgverleners. Het lectoraat is projectpartner in het onderzoek Spiritual care in curative cancer care: experiences and expectations of patients and nurses. Het onderzoek wordt gesubsidieerd door het Koningin Wilhelmina Fonds. Projectleider is het Helen Dowling Instituut in Utrecht, Centrum voor de psychosociale begeleiding van kankerpatiënten. Het project heeft een looptijd van 3-4 jaar. Op 4 en 5 november 2011 vond in de Mozes & Aäronkerk in Amsterdam de 5 e internationale studentenconferentie over spirituele zorg plaats onder de titel Spiritual Care in Health Care Professions: Context and Practice. Deze conferentie is georganiseerd door het lectoraat Zorg & Spiritualiteit in samenwerking met het lectoraat Verpleegkundige Beroepsethiek (CHE) en de opleiding Verpleegkunde van Hogeschool InHolland. Veel internationale sprekers gaven een lezing of presentatie tijdens de conferentie. Ongeveer 200 studenten, docenten, zorgverleners en onderzoekers hebben deelgenomen aan de conferentie. De inhoud van de bijdragen (lezingen en presentaties) staat weergegeven op de website van het lectoraat. De conferentie heeft bijgedragen aan de internationale dialoog over spirituele zorg en is door deelnemers als goed geëvalueerd. De 6 e conferentie zal in 2013 plaatsvinden in Portugal. Het lectoraat maakt deel uit van kennisnetwerken rond het thema spiritualiteit en gezondheidszorg en werkt samen met kennisinstituten op dit gebied. Dit netwerk heeft in april 2011 een expertmeeting georganiseerd in de Radboud Universiteit te Nijmegen over onderzoek naar spiritualiteit in de zorg. Er wordt gewerkt aan een publicatie over de uitkomsten van deze dag. De leden van de kenniskring maken deel uit van European Spirituality Research Network for Nursing and Midwifery. Zij namen deel aan een door dit netwerk georganiseerde internationale pre-conference, met deelnemers uit Europa en de Verenigde Staten. 18

19 De lector is tevens als externe beoordelaar en begeleider betrokken bij een promotiestudie over Spiritual Care Compentencies of Nurses and Midwives van een Maltese verloskundige aan de University of Glamorgan, Wales. Twee leden van de kenniskring participeren in het Kennisnetwerk van het kenniscentrum Levensbeschouwing en religie in de GGZ. Samenwerking De GH heeft regionaal, nationaal en internationaal samenwerking met partners in onderwijs, zorg, welzijn en theologie. Regionaal Op regionaal niveau heeft de Gereformeerde Hogeschool een samenwerkingsrelatie met andere onderwijsinstellingen op mbo- en hbo-niveau. Met Windesheim, het Deltion college, Landstede, het ROC Menso Alting Zwolle en de Katholieke Pabo Zwolle is er op opleidingsniveau continue en projectmatige samenwerking, onder meer met betrekking tot de doorstroom van het mbo naar het hbo en in de uitvoering van het buitenschools curriculum. De Pabo heeft convenanten gesloten met een negental clusters van basisscholen die gezamenlijk werken aan de doorontwikkeling van werplekleren. Daarnaast zijn met twee clusters convenanten gesloten om te komen tot regionale academies waarbinnen kennis wordt gedeeld en nieuwe kennis wordt ontwikkeld. De gemeente Zwolle heeft initiatief genomen om te komen tot gemeentelijk hoger onderwijsbeleid. In samenwerking met de hogescholen Windesheim, de Katholieke Pabo Zwolle en ARTEZ zijn stappen gezet om de ontwikkeling van Zwolle Studentenstad te intensiveren. De gemeenteraad van Zwolle heeft dit beleid bekrachtigd. Een uitvoeringsagenda is in de maak. In het contact met de diverse werkveldinstellingen in de regio is de aansluiting van de instromende en uitstromende studenten een belangrijk thema. De (stage)instellingen zijn via werkveldcommissies betrokken bij de kwaliteitszorg en vernieuwing van de opleidingen van de GH. Nationaal Op nationaal niveau werkt de GH samen met diverse instellingen op het gebied van opleiding, onderzoek en advies. De opleiding Pabo participeert in Penta Nova, een samenwerkingsverband van vijf hogescholen, die gezamenlijk managementopleidingen verzorgen voor het primair, voortgezet en mbo/bve-onderwijs. In samenwerking met andere hogescholen wordt onder andere de master Educational Leadership aangeboden. De master Special Educational Needs wordt aangeboden in samenwerking met Windesheim en de master Leren en Innoveren in ZEGverband. De opleiding werkt ook samen met de Vrije Universiteit in Amsterdam (voor de Universitaire Pabo en het opzetten van een landelijk expertisecentrum voor po en vo) en met de hogescholen Saxion en Edith Stein op het gebied van wetenschap en techniek. De opleiding HBO-V participeert in de Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn Oost- Nederland. In de opleidingen Godsdienst Pastoraal Werk en Godsdienstleraar werkt de Gereformeerde Hogeschool samen met de Theologische Universiteiten in Kampen en Apeldoorn en het diaconaal steunpunt van de Gereformeerde kerken (vrijgemaakt). Alle opleidingen hebben contact met verschillende instellingen rondom de stages van studenten en nemen deel aan de landelijke overlegplatforms. Internationaal Ook over de grens onderhoudt de Gereformeerde Hogeschool contact met verschillende organisaties, vooral in relatie tot stages. De GH heeft internationaal samenwerkingsverbanden met organisaties in Europa (Frankrijk, België, Noorwegen, Duitsland, Zwitserland en Roemenië), Noord-Amerika (Iowa), Zuid-Amerika (Suriname en Peru), Afrika (Malawi, Nigeria, Ghana, Kenia, Nigeria en Zuid-Afrika) en Azië (India). Vooral in de HBO-V zijn er relatief veel studenten die een stage in het buitenland volgen. In hoofdstuk 7 is meer informatie te vinden over het internationaliseringsbeleid van de GH. Informatie over de diverse samenwerkingslijnen via de lectoraten van de GH is eerder al beschreven, onder het kopje Onderzoek. 19

20 Toekomstige ontwikkelingen Investeringen In de voorbereidingen van het nieuwe strategisch plan voor de GH zit de ambitie om minimaal voor de komende jaren de huisvestingsituatie te optimaliseren. Inmiddels is een plan ontwikkeld om het pand aan de Grasdorpstraat te verbeteren en te upgraden. Zoals het er nu uitziet is vanuit een zelfstandige positie nieuwe huisvesting voor de GH de komende jaren niet gemakkelijk haalbaar en koersen we op de verbetering van de huidige huisvesting. Ten aanzien van een eventuele verbouwing zullen eisen van duurzaamheid en verbetering van de klimaatbeheersing belangrijke ijkpunten zijn. In de zomer van 2012 zal rond het nieuwe instellingsplan een besluit worden genomen. In 2012 worden ook voorbereidingen getroffen om te komen tot verbetering en vernieuwing van het studentinformatiesysteem. Voor wat betreft de exploitatielasten daarvan wordt verwacht dat deze vergelijkbaar zullen zijn met de lasten van het vigerende systeem. Met de transitie naar het nieuwe systeem zijn echter wel veel middelen en menskracht gemoeid. Financiering In 2009 heeft de GH financiële meerjarenscenario s ontwikkeld; het scenario waarbij kosten het sterkst gereduceerd dienden te worden heeft zich voorgedaan. Ook voor de toekomst is het vrijwel zeker dat er kortingen zullen zijn op de rijksbijdragen, al dan niet met gedeeltelijke compensatie door collegegeldverhoging voor bepaalde groepen van studenten. Dat heeft in 2010 tot bijstelling van het meerjarenperspectief geleid. Er wordt rekening gehouden met lagere beschikbare budgetten bij gelijkblijvende studentenaantallen. Wat de financiering betreft speelt de GH daar op in door enerzijds voortdurend scherp op de kosten te letten en die waar het kan verder te reduceren en anderzijds de baten te vergroten door gerichte acties op groei van het aantal studenten. Deze acties, gecombineerd met een strikt investeringsbeleid en een goede kaspositie, leiden ertoe dat de GH geen additionele externe financiering nodig heeft voor het financieren van haar activiteiten. Wel zijn er plannen in ontwikkeling zoals hierboven aangegeven voor investeringen in de huidige huisvesting en daar zal externe financiering voor nodig zijn. De mate waarin deze investering en bijkomende financiering plaats kan vinden is doorgerekend binnen de huidige geactualiseerde meerjarenperspectieven zodat een afgewogen en verantwoorde beslissing binnen het strategisch traject genomen kan worden, in het licht van de meerjarenontwikkelingen. Personeelsbezetting In het reorganisatieplan 2010 was voorzien in een reductie van 17,4 fte ten opzichte van 1 januari 2010, waarvan op 31 december ,4 is gerealiseerd. Voor 2013 en volgende jaren wordt verwacht dat het budget per student zal dalen. Allereerst als gevolg van het wegvallen van 2% van de lumpsum voor profilering en onderzoek (die mogelijk alsnog verkregen kunnen worden). Daarnaast zal door bezuinigingen van het kabinet (OCW) het budget per student dalen. Denk daarbij aan het niet (volledig) gecompenseerd krijgen van de opslagen voor werkgevers in het onderwijs als het om de pensioenbijdrage gaat, geen compensatie voor prijsstijgingen en dergelijke. Met deze ontwikkelingen wordt inmiddels gewerkt, hetgeen vermoedelijk eerder een daling van de formatie met zich meebrengt dan een stijging. Verwachting beïnvloedende factoren Op dit moment verwachten wij geen bijzonderheden, anders dan dat er zich in de komende jaren minder studenten zouden kunnen aanmelden (hoewel de instroom in 2011 is gestegen ten opzichte van 2010), of dat bezuinigingen hoger uitvallen dan hierboven wordt aangenomen. Continuïteitsrisico s Een duidelijk risico ligt in de bezuinigingsplannen van het kabinet, die kunnen leiden tot een verdere (mogelijk forse) verlaging van de vergoeding per student. Het zou kunnen zijn dat de GH het lastig krijgt die (forse) reductie in budget in de komende jaren op te vangen, gezien de kleinschaligheid. Ook een negatieve ontwikkeling van de totale studentenpopulatie en een afnemend diplomarendement zijn een risico. De ontwikkeling van de studentenaantallen vertoont de laatste twee jaren een grilliger beeld dan voorheen: de instroom fluctueert en er is een grotere uitval dan voorzien (hoewel de uitval lager ligt dan het landelijk gemiddelde). Enerzijds is dat een teken van kwaliteitsbewaking, anderzijds wordt daardoor het te besteden budget kleiner. Een ander risico ligt in verdergaande bezuinigingen in de markt voor kennisdienstverlening, met name in het primair en secundair onderwijs. Die trend doet zich al enkele jaren voor, hetgeen steeds tot nieuwe efficiencyslagen en kostenreductie heeft geleid. Voor 2012 wordt op dit moment niet anders verwacht. 20

21 Hoofdstuk 3 Onderwijs Visie De visie van de GH op onderwijs heeft een duidelijke relatie met de missie van de hogeschool. Die visie is als volgt verwoord: de Gereformeerde Hogeschool richt zich in opleiden, onderzoeken en adviseren op wat God voor mensen betekent en welke plaats Hij aan de mens heeft toegekend. In samenwerking met het werkveld wil de GH een actieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van onderwijs, zorg, welzijn en theologie. Onze studenten leren niet alleen de bekwaamheden die nodig zijn voor de uitoefening van hun beroep, zij leren ook om vanuit hun christelijke geloofsovertuiging verantwoordelijkheid te dragen in hun visie op mens en samenleving. Daarbij vervult het ontwikkelen van kennis via onderzoek en het delen ervan in toenemende mate een rol. Opleidingen De Gereformeerde Hogeschool biedt de volgende bacheloropleidingen en opleidingsvarianten: Verpleegkunde (HBO-V) in voltijd, deeltijd en duaal; Opleiding tot leraar basisonderwijs (Pabo) in voltijd en deeltijd, een traject Opleiden in de school en een Universitaire Pabo; Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) in voltijd en deeltijd; Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD) in voltijd en deeltijd; Godsdienst Pastoraal Werk (GPW) in voltijd en deeltijd; Godsdienstleraar (GL) in deeltijd. De opleiding tot Godsdienstleraar heeft naast een bachelorprogramma ook een masterprogramma. Positionering De opleidingen van de Gereformeerde Hogeschool behaalden in 2011 wederom de top van alle opleidingen in Nederland. Stonden de GH-opleidingen in de Keuzegids HBO Voltijd 2010 allemaal in de top 5; in de Keuzegids HBO Voltijd 2011 kwam de HBO-V van de GH zelfs als beste verpleegkundeopleiding van Nederland uit de bus en behaalden de andere beoordeelde opleidingen een tweede plaats. Een bevestiging van de kwaliteit die de GH wil bieden. Ook de deeltijdopleidingen van de GH behoren volgens de Keuzegids tot de top van Nederland. In de Keuzegids HBO Deeltijdstudies 2011 scoorden HBO-V en MWD een tweede plaats en behaalde GPW de derde plek. De deeltijdvariant van de SPH stond op de 5 e plek en de deeltijdpabo van de GH stond op plaats 8 van de 31 beoordeelde Pabo s in Nederland. Ook in de Elsevier en de Nationale Studentenenquête behaalde de GH hoge noteringen. In Elsevier de beste studies editie 2011 (oktober 2011) zijn drie van de zes opleidingen van de GH onderzocht: HBO-V, SPH en Pabo. De HBO-V en SPH behaalden beide een 2 e plaats onder de 21 beoordeelde opleidingen. De Pabo steeg met een 5 e plaats twee plekken ten opzichte van 2010 (onder 47 beoordeelde Pabo s in Nederland). Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat studenten de GH vooral waarderen om de christelijke identiteit, die ook tot uitdrukking komt in de grote persoonlijke betrokkenheid van het personeel op de studenten. Daarnaast valt de grote waardering voor kwaliteit en deskundigheid van docenten op. Dit beeld komt overeen met de gegevens uit het jaarlijkse interne curriculum- en instroomonderzoek van de GH. Een voordeel van kleinschaligheid is dat de opleidingen meestal adequaat kunnen reageren op klachten. Studenten weten in de open setting van de opleidingen de weg naar verbeteringen over het algemeen snel te vinden. Verbeterpunten voor de opleiding worden gewoon door studenten aangedragen of komen aan het licht uit de diverse evaluaties die plaatsvinden in het kader van de kwaliteitszorg. Opleidingen waarmee de GH zich positief onderscheidt (bron: Keuzegids HBO Voltijd 2011): HBO-V: 1e plaats in de categorie Verpleegkunde en één van de 22 excellente opleidingen in het hbo; GPW: 2e plaats in de categorie Godsdienst en Pastoraal Werk; MWD: 2e plaats in de categorie Maatschappelijk Werk en Dienstverlening; Pabo: 2e plaats in de categorie Pabo s Noord-Nederland en één van de 22 excellente opleidingen in het HBO; SPH: 2e plaats in de categorie Sociaal Pedagogische Hulpverlening. 21

22 Rendementen In onderstaande tabellen worden de verschillende rendementscijfers met betrekking tot opleidingen weergegeven. Al jaren behaalt de GH een behoorlijk rendement. Natuurlijk is het van belang bij het denken in termen van rendement te zien of diploma s behaald zijn. Maar daarnaast moet ook vermeld worden dat het rendement van studeren vooral ook immateriële kanten heeft. Misschien moeilijk of niet te meten, maar van onschatbare waarde. Als eerste het propedeuserendement: Percentage propedeuse behaald Na 1 jaar vt 19,5 15,0 22,3 18,7 14,5 14,7 26,6 >1 jaar vt 44,4 45,1 46,2 50,3 57,5 53,9 Totaal vt 19,5 59,4 67,4 64,9 64,8 72,2 80,5 Na 1 jaar dt 24,7 28,1 32,9 20,8 25,8 29,5 32,6 >1 jaar dt 29,3 25,3 27,3 43,8 32,4 29,4 Totaal dt 24, ,2 48,1 69,6 61,9 62,0 Percentage uitval propedeutische fase Na 1 jaar inschrijving vt 27,3 31,7 29,0 30,8 29,6 22,3 12,7 >1 jaar 3,3 3,7 2,8 6,2 5,2 6,8 Totaal percentage uitval prop. vt 27,3 35,0 32,7 33,6 35,8 27,5 19,5 Na 1 jaar inschrijving dt 41,2 39,0 40,5 40,3 28,1 28,6 27,3 >1 jaar 2,4 1,3 11,7 2,3 9,5 11,4 Totaal percentage uitval prop. dt 41,2 41,4 41,8 52,0 30,4 38,1 38,7 Het percentage studenten dat binnen een jaar de propedeuse haalt blijft de laatste jaren redelijk constant. In 2010 is dat percentage ten opzichte van 2009 voor de voltijd iets gestegen. Voor de deeltijdopleidingen is het propedeuserendement licht gedaald. Voor wat betreft de deeltijdopleidingen gaat het overigens om kleine aantallen, waardoor percentages soms groot lijken. We streven ernaar de uitval na het eerste jaar zoveel als mogelijk te beperken. Daar slagen we redelijk goed in. In de afgelopen periode is te zien dat het totaal aantal studenten dat een propedeusediploma haalt is gedaald. Dit is mee een gevolg van scherpere selectie in de propedeuse. Percentage diploma hoofdfase behaald Instroomcohort < 4 jaar inschrijving vt 14,6 15,2 12,0 15,0 18,9 13,0 Na 4 jaar inschrijving vt 31,6 37,7 38,8 40,5 40,2 >=5 jaar inschrijving vt 8,1 8,3 9,2 10,0 Totaal vt 14,6 46,8 57,8 62,1 68,6 63,2 < 4 jaar inschrijving dt 8,5 16,5 16,9 18,0 9,5 12,5 13,0 na 4 jaar inschrijving dt 10,4 20,2 22,9 18,2 20,7 >= 5 jaar inschrijving 5,6 12,4 10,2 9,8 Totaal dt 8,5 16,5 27,3 43,8 44,8 40,9 43,5 22

23 Percentage uitval hoofdfase Instroomcohort Na 1 jaar inschrijving HF vt 1,4 2,4 1,6 1,7 2,5 < 1 jaar inschrijving HF vt 0,6 1,0 4,6 Totaal vt 1,4 3,0 2,6 1,7 7,1 Na 1 jaar inschrijving HF dt 1,2 3,8 2,6 9,0 7,6 < 1 jaar inschrijving HF dt 1,3 1,3 5,6 2,9 Totaal dt 1,2 5,1 3,9 14,6 10,5 Percentage nog ingeschreven Instroomcohort Voltijd 70,5 59,2 45,7 11,1 2,0 0,9 0,3 Deeltijd 57,7 41,5 31,7 13,0 4,5 3,8 4,6 Het aantal studenten dat in de hoofdfase uitvalt vertoonde in 2011 een dalende tendens, zowel voor de voltijd- als voor de deeltijdopleidingen. Het aantal studenten dat binnen vier jaar afstudeert is in 2011 voor de voltijdopleidingen en de deeltijdopleidingen ten opzichte van 2010 niet gestegen. De verschillende opleidingen zijn bezig om de rendementscijfers te verbeteren door het intensiveren van de studieloopbaanbegeleiding en/of het uitvoeren van gerichte verbeterplannen. Vooralsnog heeft dat nog niet voldoende resultaat gehad. Tegelijk zijn ook de eisen in de studie opgeschroefd: de lat is hoger gelegd. Desalniettemin, uit de Keuzegids HBO 2011 blijkt dat de Gereformeerde Hogeschool een relatief hoog uitstroomrendement kent. Dat is belangrijk en daar streven we ook naar. Maar een zekere relativering bij het nastreven van goed rendement is ook op zijn plaats, zoals eerder al gesteld. De gerichtheid op het streven naar goede kwaliteit (door onderwijs en student) staat voorop. Als dat een goed rendement tot gevolg heeft, is dat vanzelfsprekend prima! Accreditatie en visitatie In 2011 is in de academies Theologie en Health Care een begin gemaakt met het opstellen van het zelfevaluatierapport van de opleidingen GPW/GL en HBO-V. De opleidingen van deze academies worden in de eerste helft van 2012 gevisiteerd. Binnen de Academie Social Work en Theologie heeft in 2011 daarbij met name reguliere continuering van het onderwijsproces en de kwaliteitszorg centraal gestaan. De aanbevelingen van de visitatiecommissie voor de opleiding SPH zijn opgepakt: de internationale contacten binnen Europa zijn uitgebreid en in de opleiding is het bestuderen van internationale vakliteratuur uitgebreid. Verbeterbeleid De opleidingen in de GH werken voortdurend aan verbeteringen in het onderwijs. Dit gebeurt op basis van het strategisch beleid, naar aanleiding van de interne kwaliteitsmetingen en ook op basis van aanbevelingen van visitatiecommissies. In 2011 is binnen de Educatieve Academie een consortium gevormd met een negental clusters, gericht op de versterking van werkplekleren. Daarvoor is een subsidie verkregen van Daarnaast is er een aanvraag gedaan ter versterking van de academische basisscholen, om daar een verdiepingsslag te kunnen realiseren. Onderzoek heeft een stevige plaats gekregen in het curriculum. Alle medewerkers zijn geschoold in het doen van onderzoek. De curriculumherziening die van start is gegaan, is gekoppeld aan een professionaliseringstraject gericht op een versterking van de relatie met het werkveld. Daarbij gaat het werkveld ook verantwoordelijkheid dragen voor de vormgeving van het curriculum, om de afstemming met de praktijk zo goed mogelijk te laten zijn. Met betrekking tot het onderdeel HBO-V binnen de academie Health Care is in 2010 gestart met een werkgroep herziening curriculum derde en vierde jaar. De uitkomsten van deze evaluatie en analyse zijn verwerkt in de beleidsnotitie curriculumaanpassing. Op basis daarvan zijn verschillende werkgroepen gevormd die aanpassingen in curriculumjaar 3 en 4 zullen realiseren. Doel is om per september 2012 te starten met dit herziene onderwijs. Daarnaast zullen een viertal nieuwe minoren worden ontwikkeld. Tevens vindt er een specifieke evaluatie en 23

24 analyse plaats van jaar 1 en 2 met als doel om eventuele herzieningen hiervan te gaan bewerkstelligen in cursusjaar Deze aanpassingen kunnen dan gaan starten vanaf september Alle afstudeeronderzoeken van studenten verpleegkunde vinden sinds september 2011 plaats onder de verantwoordelijkheid en nauwe aansturing van het lectoraat. De afstudeeronderzoeken zijn daardoor ook gerelateerd aan de inhouden van het lectoraat Zorg en Spiritualiteit. In de begeleiding van de afstudeerprojecten zijn universitair geschoolde HC-docenten en de kenniskring van het lectoraat betrokken. In 2011 heeft verbetering van de samenwerking tussen de sociale opleidingen (academie SW en Theologie) en het Centrum voor Samenlevingsstukken centraal gestaan, naast blijvende aandacht voor het toetsbeleid. In 2011 is bij GPW vooral aandacht besteed aan verdere curriculumvernieuwing vanuit het vastgestelde praktischtheologisch concept. Verschillende competentietoetsen zijn vernieuwd en de stages zijn aangescherpt waar het gaat om de bewaking van de procesgang rondom te stages. In 2011 zijn de reglementen van examencommissies, opleidingscommissies en diverse aspecten van de onderwijsen examenregeling geactualiseerd. Bovendien zijn deze reglementen in overeenstemming gebracht met de veranderingen die in de WHW zijn gekomen als gevolg van de Wet versterking besturing. Daarbij is ook zo veel als mogelijk en waar van toepassing de handreiking voor examencommissies van de HBO-raad (die in februari 2011 verscheen) verwerkt. De daarvoor benodigde besluitvormingsprocedures zijn doorlopen. Op basis van voorstellen van een projectgroep zijn alle procedures, bepalingen en de herziene werkwijzen met de leden van examencommissies doorgesproken. Voor het eerst zijn ook jaarverslagen van examencommissies door het College van Bestuur ontvangen (begin 2012, over het studiejaar ). Aan de ene kant is dit alles zeker te typeren als een professionaliserings- en kwaliteitsslag, maar ook is duidelijk dat er sprake is van formalisering, juridisering en bureaucratisering van dit deel van het onderwijswerk. Binnen de teams van de opleidingen is ook de veranderde regelgeving met betrekking tot examencommissies, opleidingscommissies en onderwijs- en examenreglement behandeld. Maatwerk en contractactiviteiten De contractactiviteiten van de Educatieve Academie zijn ondergebracht bij de afdeling Advies & Scholing (onderdeel van dezelfde Academie). Met deze activiteiten richten we ons op het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. In 2011 is verder gewerkt aan de doelstelling met betrekking tot een verdere uitbreiding van de scholingsactiviteiten. Dit betreft de volgende activiteiten: Het programma Opleiden in de school in het kader van de ontwikkeling van werkplekleren; Het onderwijsprogramma in Penta Nova voor onderwijskundig leiderschap; De master Special Educational Needs in het kader van passend onderwijs; Het identiteitstraject Geloven in Onderwijs; Het samenstellen van een actueel aanbod nascholing. De omzet van de contractactiviteiten is naast bovengenoemde mede gerealiseerd door de productgroepen rond passend onderwijs, gekoppeld aan handelingsgericht- en opbrengstgericht werken, schoolontwikkeling, identiteitsontwikkeling en adaptief onderwijs. Het lectoraat Morele Vorming heeft gericht bijgedragen aan een project van de Onderwijsraad met betrekking tot vorming van docenten. Ze publiceerde boeken en artikelen rond de deugdethiek. Daarnaast heeft het lectoraat zich beziggehouden met visievorming rond De Brede School. Het Expertisecentrum rond dyslexie, onder de vlag van de coöperatie ONL (Onderwijszorg Nederland) is sterk uitgebreid door een grote toename van leerlingen die zich via scholen hebben aangemeld voor diagnose en behandeling. Dit project kende een behoorlijke voorinvestering in de jaren 2009 en vooral In 2011 is voor het eerst een klein overschot geboekt: het begint aan de verwachtingen te beantwoorden. Het project Levend Water, een bijbelgetrouwe methode voor bijbelonderwijs, heeft het materiaal voor de onderbouw helemaal kunnen afleveren. Dat betekent dat de methode nu compleet beschikbaar is gekomen voor de scholen en het afgelopen jaar heeft dit ook geresulteerd in meer omzet. De totale omzet van Advies en Scholing voor de Educatieve Academie over 2011 bedroeg (2010: ). In deze cijfers is merkbaar dat de scholen minder 24

25 besteden. Dat betekent dat er een nog sterker accent gelegd moet worden in de samenwerking met het werkveld, en het nog preciezer inspelen op de behoeften die daar leven. In de ontwikkelingstrajecten gebeurt dit samen optrekken ook steeds meer. Het betreft dan vooral de activiteiten rond handelingsgericht- en opbrengstgericht werken, de onderzoekende leerkracht en de vorming van professionele leergemeenschappen en het opzetten van scholingstrajecten voor de zittende docenten. In 2011 waren de contractactiviteiten van Theologie (omzet: ) vooral gericht op ondersteuning van kerkelijke gemeenten in transitieprocessen. Daartoe zijn in overleg met kerkelijke gemeenten verschillende instrumenten ontwikkeld die ook voor andere kerkelijke gemeenten nuttig zijn. Door de afdeling is een onderzoek uitgevoerd in samenwerking met Centrum voor Samenlevingsvraagstukken naar de relaties tussen christelijke jongeren en kerkelijke ondersteuning. Over de uitkomsten is gepubliceerd en een congres belegd. De Academie Health Care verzorgde ook in 2011 de succesvolle opleiding Praktijkondersteuner voor de Huisartsenpraktijk. De instroom van nieuwe cursisten in deze opleiding blijft op hetzelfde niveau. De opleiding wordt landelijk goed gewaardeerd, wat ook blijkt uit deelname van cursisten uit heel Nederland. Daarnaast is gestart met de cursus Ouderenzorg in de eerste lijn. Deze cursus bevat een samenwerkingsonderdeel met betrekking tot het programma Easycare. Deze samenwerking wordt onderhouden met de afdeling Geriatrie van het Radboud Ziekenhuis. In 2011 zijn twee groepen cursisten gecertificeerd en is een derde groep gestart. Kerndocenten en coördinator POH participeren in verschillende landelijke overlegvormen en platformen. De academie Health Care heeft in 2011 een training zelfsturende teams ontwikkeld en verzorgd voor 25 coördinatoren en 550 medewerkers van een organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking. Voorafgaand aan de training heeft een nulmeting in de teams plaatsgevonden naar teameffectiviteit. Deze meting wordt in januari 2012, bij afsluiting van de training, herhaald om zo ook met de opdrachtgever te beoordelen wat de effecten van de training zijn en welke vervolgvragen hier nog uit voortvloeien in verdere coaching en begeleiding van de verschillende teams. De opleidingen SW hebben in het verslagjaar geen contractactiviteiten verricht, anders dan die via Centrum voor Samenlevingsvraagstukken. Relatie met het werkveld De GH kent verschillende vormen van samenwerking met het werkveld. Alle opleidingen hebben een werkveldcommissie en diverse docenten zijn ook werkzaam in het werkveld of de onderwijsbegeleiding. Binnen de lectoraten wordt onderzoek in en voor het werkveld verricht. De samenwerking met het werkveld binnen de Educatieve Academie is verder geïntensiveerd. Een toenemend aantal scholenclusters met een PC-achtergrond kiest actief voor samenwerking met de EA. Men ervaart kwaliteit en een krachtige identiteit. Op een reeks van scholen wordt de scholing Geloven in Onderwijs uitgevoerd die gericht is op het vormgeven van de identiteit in het dagelijks werk. Een toenemend aantal scholen levert leerkrachten om te worden geschoold tot werkplekcoach. De academische Pabo heeft op een aantal scholen geleid tot nieuwe vormen van samenwerking waarbij studenten uit deze route hoog gekwalificeerd onderzoek verrichten. Hieruit komt een samenwerking met de VU voort. De werkveldcommissie is aanzienlijk versterkt en telt nu circa 15 leden. Deze commissie levert belangrijke input voor wat de te maken keuzes betreft. De projectgroep werkplekleren die samen met het werkveld adviezen heeft ontwikkeld m.b.t. de vormgeving van het werkplekleren heeft waardevolle input geleverd voor het nieuwe curriculum. Binnen de opleidingen SPH en MWD stemmen de opleidingsmanager en de lector de strategie af met de werkveldpartners. Medio 2011 is een nieuwe directeur Social Work & Theologie aangesteld die deze afstemming vooral beleidsmatig verder zal aansturen. De opleidingen GPW/GL hebben regelmatig overleg met de Theologische Universiteiten in Kampen en Apeldoorn, om op de hoogte te blijven van elkaars ontwikkelingen en voor het afstemmen van de werkzaamheden voor de kerken. Gezamenlijk worden cursussen voor geïnteresseerde gemeenteleden belegd op terrein van de theologie in het samenwerkingsverband AKZ+. Deze cursussen voorzien in een behoefte, gezien de toenemende belangstelling. 25

26 De werkveldcommissie theologie is dit jaar twee keer bijeengekomen. De Werkveldcommissie is een gecombineerde commissie van GPW en GL. Bijeenkomsten kennen een gezamenlijk deel en een opleidingsspecifiek deel. In het opleidingsspecifieke deel GL is veel aandacht besteed aan de invoering van de verplichte kennisbasis en de landelijke toetsing daarvan. In het opleidingsspecifieke deel GPW is veel aandacht besteed aan de plaats van de GPW-er als geestelijk verzorger en de toelating tot de vereniging geestelijk verzorgers VGVZ. De vereniging leraren godsdienst levensbeschouwing heeft een officiële vertegenwoordiger in de WVC aangewezen. De academie Theologie participeert in het Landelijk Overleg Orgaan Theologie. In dit overlegorgaan is gestart met regelmatige bijeenkomsten tussen LOO-partners, vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers en beroepsverenigingen om de actualiteit en kwaliteit van de opleidingen te borgen: het brancheoverleg. In 2011 is vanuit het LOO een actie gestart om veel aandacht te vestigen op de mogelijkheden van levensbeschouwelijke en pastorale begeleiding in zorginstellingen. De contacten met de Vereniging Geestelijk Verzorgers in Zorginstellingen verlopen hartelijk. Relatie met andere opleidingen Alle opleidingen van de Gereformeerde Hogeschool erkennen studiepunten die aan andere opleidingen zijn behaald. Voorwaarde is dat de eindtermen van het behaalde curriculumonderdeel in grote mate overeenkomen met de eindtermen die de GH-opleiding hanteert. Als een vrijstelling wordt aangevraagd op grond van elders behaalde studiepunten dan gebeurt dat altijd in overleg met de studiecoördinator. De examencommissie beslist uiteindelijk over het toekennen van vrijstellingen/studiepunten. Studenten kunnen ergens anders behaalde studiepunten ook opvoeren binnen de vrije studieruimte. Studenten die elders een propedeuse van een verwante opleiding hebben gehaald kunnen in het tweede jaar instromen. Meestal gaat dat gepaard met een nauwkeurige vergelijking van de inhoud van de studieonderdelen. Doel daarvan is eventuele manco s vroegtijdig te signaleren, zodat studievertraging kan worden voorkomen. 26

27 Hoofdstuk 4 Studenten Marketing en Communicatie Beleid In 2011 heeft de GH de manier van studentenwerving aangepast. Het ontstaan van nieuwe voorlichtingsactiviteiten en -instrumenten en de behoefte om de voorlichting in samenwerking met het werkveld vorm te geven zijn hierin de belangrijkste drijfveren geweest. Daarnaast wilde de GH de voorlichting beter afstemmen en laten aansluiten op het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Het marketingbeleid van de GH is er op gericht om de juiste student op de juiste opleiding te krijgen. Ook de voorlichting naar potentiële studenten die voor een verkorte route of een andere opleidingsvariant in aanmerking komen heeft de GH in 2011 geïntensiveerd. Doel hiervan is de aansluiting op het vo en mbo beter te waarborgen. Geheel in lijn met de visie op werving van studenten heeft de GH in 2011 de website: doorontwikkeld. De website scoort op inhoud, bereikbaarheid, vormgeving en interactiviteit prima cijfers, zo blijkt uit de Benchmark hbo-websites 2011, uitgevoerd door Strategy on Demand en ScienceGuide. Volgens dat onderzoek kan de website als het gaat om de techniek nog verbeterd worden. Dat heeft de stafafdeling Marketing en Communicatie dan ook als ontwikkelpunt meegenomen voor Activiteiten In 2011 organiseerde de Gereformeerde Hogeschool 5 open dagen en avonden voor potentiële studenten. Daarnaast heeft een groot aantal belangstellenden gedurende het studiejaar gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een proefstudie- of meeloopdag te volgen. Ook bij belangrijke (christelijke) evenementen als de EOjongerendag, het Flevofestival, Festival 316, Vecht Gospel Festival en Opwekking hebben GH-studenten voorlichting gegeven over de verschillende opleidingen. De GH participeerde evenals voorgaande jaren in 2011 actief in de stichtingen Promotie Zwols Beroepsonderwijs en Papaja. In beide stichtingen zijn de Zwolse mbo- en hbo-instellingen vertegenwoordigd. De stichtingen hebben tot doel Zwolle als studiestad te promoten, bijvoorbeeld met de organisatie van de Studiebeurs Zwolle en de GRASweek, een introductieweek voor alle Zwolse hbo-studenten. Daarbij is in 2011 ook op bestuurlijk niveau tussen de Zwolse mbo- en hbo-instellingen samenwerking ontstaan, in de zogenaamde Zwolse8. Aansluiting met vo en mbo In nauw contact met decanen en studieloopbaanbegeleiders in het voortgezet en middelbaar onderwijs wordt bekeken hoe de aansluiting op de GH verbeterd kan worden. Daar zijn zowel medewerkers van de opleidingen als van de stafafdeling Marketing en Communicatie bij betrokken. In de voorlichting proberen we studenten gericht te benaderen voor het opleidingstraject dat het best past bij hun vooropleiding. Verschillende opleidingen bieden mbo-studenten de mogelijkheid voor een verkort traject. De Pabo biedt mbostudenten de mogelijkheid om plaats te nemen in een digiklas, waarin ze worden bijgeschoold op het gebied van taal, rekenen en de zaakvakken en tevens de mogelijkheid hebben om alvast toetsen te doen. Bij de opleiding HBO- V is in 2011, in samenwerking met het ROC Menso Alting College, gewerkt aan een instroommodule om mbostudenten beter voor te bereiden op het hbo-programma. Ook binnen de afdeling Social Work heeft de coördinator mbo-hbo een speciale brugmodule ontwikkeld voor mbo-studenten. In 2011 heeft deze brugmodule in de periode april-mei met succes plaatsgevonden. Deelnemers vanuit het mbo hebben deze module afgesloten met het doen van een capaciteitentest, zodat zij in september goed voorbereid konden beginnen aan hun hbo-studie SPH of MWD. Studiekeuzegesprekken intakegesprekken In 2011 is een werkgroep ingesteld om het beleid met betrekking tot de studenteninstroom onder de loep te nemen. Studenten geven bij inschrijving aan waarom zij bij de GH willen studeren; en ook worden (intake)gesprekken met studenten gevoerd al of niet in groepsverband. Een vernieuwde vragenlijst bij de inschrijving moet bijdragen aan een betere voorspelling van de geschiktheid van de student voor de voorgenomen studie. Dit project werd gestart mee met het oog op het terugdringen van de uitval. In het voorjaar van 2012 wordt het advies van de werkgroep verwacht over op welke wijze studiekeuzegesprekken en intake nog beter vorm gegeven kunnen worden. 27

28 Ontwikkeling totaal aantal studenten Aantal studenten per 1 oktober per opleiding: Pabo Voltijd Deeltijd HBO-V Voltijd Deeltijd MW&D Voltijd Deeltijd SPH Voltijd Deeltijd GPW Voltijd Deeltijd GL2 Deeltijd GL1 Deeltijd Totaal In 2011 is sinds 2007 weer een lichte stijging in het totale studentenaantal van de GH zichtbaar. Het studentenaantal blijft de laatste vier jaar net onder de 1400 studenten. De inzet voor de komende jaren is om dat minimaal zo te houden, maar het liefst zien we een stijging richting de 1450 studenten. 28

29 Ontwikkeling studenteninstroom Instroom studenten in de propedeutische fase (eerste keer hoger onderwijs) Pabo Voltijd Deeltijd HBO-V Voltijd Deeltijd MW&D Voltijd Deeltijd SPH Voltijd Deeltijd GPW Voltijd Deeltijd GL2 Deeltijd GL1 Deeltijd Totaal Voltijd Deeltijd In 2011 zien we een stijging in de instroom van voltijdstudenten en een daling in de instroom van deeltijdstudenten. Al blijft de totale instroom nog altijd achter bij de prognose van enkele jaren geleden, sinds 2007 is het totale aantal nieuw ingeschreven studenten weer gestegen. Nadere analyse van de instroom leert dat bij de Pabo de instroom is gedaald (dat was verwacht, mee doordat in het basisonderwijs veel minder formatieplaatsen beschikbaar zijn door inkrimping), terwijl bij de andere opleidingen van de GH de instroom aanzienlijk hoger was. Dit laatste komt mee door de andere aanpak van de werving en uiteraard doordat in het onderwijs nu minder banen lijken te zijn. In 2011 heeft er onderzoek plaatsgevonden naar de positionering en het imago van de GH bij onder andere studenten (en hun ouders/verzorgers), medewerkers en het werkveld. De uitkomsten van dat onderzoek worden gebruikt voor het bepalen van het strategisch beleid van de GH voor de komende jaren. 29

30 Bindend afwijzend studieadvies Uit de jaarverslagen van de examencommissies blijken de volgende aantallen: Bindend afwijzend studieadvies * HBO-V vt HBO-V dt 3 Pabo vt Pabo dt 3 Pabo duaal 3 GPW vt GPW dt 2 SPH vt SPH dt 0 MWD vt MWD dt 1 Totaal *: de cijfers zijn niet helemaal vergelijkbaar met de voorgaande jaren omdat ervoor gekozen is deze cijfers op te nemen in de jaarverslagen van examencommissies per studiejaar; niet meer, zoals voorheen, per kalenderjaar. Het aantal bindende studieadviezen is gedaald ten opzichte van Duidelijk is te zien dat bij bijna alle opleidingen een daling is ingezet. Bij de Pabo komt dat doordat er een speciaal voortraject (Summer Course) voor rekenen en taal is opgezet, en daarnaast, en dat geldt ook voor de andere opleidingen, door verdere verbetering van de studiebegeleiding. Bij de HBO-V is een toename, het onderzoek daarnaar loopt nog. Handicap en studie In 2011 is verder uitvoering gegeven aan het instellingsplan Handicap en studie GH. Het plan is gericht op het verder terugdringen van belemmeringen voor studenten met een functiebeperking. Zodra er sprake is van studeren met een beperking vindt een intakegesprek plaats met gebruikmaking van een nieuw ontworpen en vastgesteld intakeformulier. Dit intakegesprek vindt altijd plaats in aanwezigheid van de coördinator van de opleiding en de interne contactpersoon die zich bezighoudt met de begeleiding van studeren met een beperking. Vanuit de intake volgt een studieadvies. In 2011 studeerden er aan de GH verschillende studenten met een beperking (weliswaar een klein aantal). Zo zijn er voorzieningen geregeld voor een blinde student, een student met verminderd gezichtsvermogen, een student in een rolstoel en een dove student. Dyslexie is de meest voorkomende functiebeperking bij studenten aan onze opleidingen. Op basis van onderzoek wordt voor deze studenten vanaf najaar 2011 het voor hen prettig leesbare lettertype Calibri gebruikt. Daarnaast voorziet de GH in extra tentamentijd, tentamen op A3-formaat en indien nodig een tentamen in een aparte ruimte of een voorgelezen tentamen. In 2011 is er overleg geweest met Eleos, een gereformeerde stichting voor Geestelijke GezondheidsZorg. Uitkomst van dat overleg is dat de GH haar studenten adequaat kan doorverwijzen voor specialistische hulp, mocht dat nodig zijn. Eindigde de GH bij de gebruikerstoets Studeren met een handicap 2010 nog op de vijfde plaats, in 2011 staat de GH op de website van Studiekeuze123 op de tweede plaats wat betreft opvang bij de start, hulpmiddelen en faciliteiten, aanpassingen in het onderwijs en informatie en voorlichting. 30

31 Alumni In het alumnibeleid hanteert de Gereformeerde Hogeschool het uitgangspunt een levenslange relatie te willen onderhouden met iedere alumnus. Deze relatie moet voor de alumni een meerwaarde hebben op kennis- en netwerkniveau. Bij het afstuderen ontvangt de gediplomeerde een cadeau; een onderdeel daarvan wil de blijvende relatie tussen GH en alumnus ondersteunen. De GH heeft voor een decentraal alumnibeleid gekozen dat vanuit de verschillende opleidingen/academies wordt ingevuld. De opleidingen werken aan het optimaliseren van de registratie van de alumni en de overgang naar het contact met alumni via met name sociale media. 31

32 Hoofdstuk 5 Personeel Personeelsbeleid Personeelsbeleid is een zaak van permanente aandacht en bijsturing. In onze visie staat of valt de kwaliteit van de GH met de kwaliteit, identiteit en de vitaliteit van de medewerkers die daar dagelijks hun werkzaamheden verrichten. En laten we niet vergeten dat de kwaliteit van het onderwijs staat of valt met de kwaliteit van de onderwijsgevende voor de klas. Die kwaliteit heeft vanzelfsprekend een directe relatie met de inbreng van studenten of cursisten tijdens de studie. Ook de GH staat voor de uitdaging om vanuit de diverse beleidskaders vorm te geven aan een gedifferentieerd personeelsbeleid. Daarin moet rekening worden gehouden met de verschillende mogelijkheden, beperkingen en verwachtingen van medewerkers in allerlei levensfasen. De hoofdthema s met betrekking tot het personeelsbeleid zijn ten opzichte van voorgaande jaren niet principieel veranderd. Ontwikkeling en vitaliteit blijven belangrijke aandachtsgebieden. Om handen en voeten te geven aan het personeelsbeleid is de zogenaamde gesprekscyclus een belangrijk instrument. In 2011 heeft een evaluatie plaatsgevonden van deze cyclus. Naar aanleiding van de evaluatie is besloten tot enkele, met name instrumentele aanpassingen. De belangrijkste aanpassing betreft de invoering van een portfolio. Vanaf 2012 wordt de herziene cyclus gehanteerd door de leidinggevenden. In 2008 zijn de in het kader van actieplan leerkracht gemaakte afspraken met betrekking tot de functiemix afgerond. Het ministerie van OCW heeft gedurende 4 jaar ( ) extra gelden ter beschikking gesteld voor het verbeteren van de zogenaamde functiemix van docerend personeel. Over de inzet van die gelden zijn met de vertegenwoordigers van de vakbonden afspraken gemaakt. Genoemde afspraken zijn bedoeld als een impuls voor de kwaliteitsverbetering van het docentencorps. De afspraak was dat uiterlijk in 2012 ongeveer 65% van de docenten in een schaal 11- of schaal 12-functie werkzaam zou zijn. Tot en met 2010 zijn 13 docenten (bijna 10 fte) naar een hogere docentfunctie bevorderd en daarmee hebben we voldaan aan de afspraken en is het afgesproken percentage al in 2010 ruimschoots gehaald (66%). De leergang Leiderschapsontwikkeling voor leden van het beleidsoverleg is in 2011 afgerond. Door de vermindering van het aantal managementfuncties in de GH (onder andere minder overhead) is de samenstelling van het beleidsoverleg gewijzigd. Gezocht wordt naar een goed MDvervolg in Verder is er specifiek aandacht geweest voor alle facetten van het ziekteverzuim en het werving- & selectiebeleid. Voor beide onderwerpen zijn de protocollen geactualiseerd en hernieuwd onder de aandacht gebracht van het beleidsoverleg en de MR. Voor het ziekteverzuim geldt dat dit in 2010 was toegenomen, mee als gevolg van zaken als reorganisatie. Verderop komen we hierop terug. Personeelsbestand: 2011 in cijfers Jaar Aantal Het totaal aantal medewerkers dat in dienst is bij de Gereformeerde Hogeschool is in vergelijking met 2010 met ruim 7% gedaald (en in 2010 was het in vergelijking met 2009 met bijna 5% gedaald). Dit heeft te maken met het onderdeel formatiereductie, een van de kortetermijnmaatregelen die voortkwamen uit de reorganisatie. In de tabellen zijn oproepkrachten en extra gewerkte uren door medewerkers buiten beschouwing gelaten. Zij werden in 2011 voor 2,75 fte ingezet. 32

33 De verdeling fulltime/parttime totale personeel in fte Omvang dienstverband Fulltime 63,00 72,00 70,0 68,00 60,0 > 75% en < 100% 23,66 22,35 29,6 24,76 26,5 > 50% en < 75% 34,62 41,18 35,6 31,70 29,1 > 0% en < 50% 16,13 15,40 18,6 15,99 13,6 Totaal 137,41 150,90 153,8 140,45 129,2 De tabellen laten de situatie per zien. Het aantal fte s daalde in vergelijking met 2010 met bijna 9%, terwijl dit percentage tussen 2009 en % was. De gemiddelde werktijdfactor per medewerker is 0,63 fte (in 2010: 0,64 fte). Verhouding man-vrouw in percentages Jaar Onderwijs Beheers personeel incl. management Onderwijzend personeel Totaal m/v m/v M V /61 48/ /58 50/ /60 50/ /61 52/ /53 49/ Totaal De trend die begon in 2007, namelijk dat het vrouwelijk deel van het personeelsbestand groter is dan het mannelijk deel, zette in 2011 verder door. De GH volgt daarmee de trend die in het hele hbo is te zien. Het lijkt te gaan in de richting van 50/50. En dat is op zich voor de GH een goede lijn. Leeftijdsopbouw personeel GH < De gemiddelde leeftijd over 2011 bedraagt ruim 44,8 jaar. Dat betekent een hele lichte stijging t.o.v. voorgaande jaren (2010: 44,7). De gemiddelde leeftijd hbo-breed lag in 2010 op 45,3 jaar (bron: ABP werkgeversspiegel). 33

34 Fulltime en parttime 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 Fulltime >75% en <100% >50% en <75% >0 en <50% 10,0 0, Procentueel is het aantal fulltimers in 2011 licht gedaald ten opzichte van Het gemiddelde dienstverband is minimaal gestegen in vergelijking met Door de reorganisatie is de schil van parttimers kleiner geworden. Dat is minder gewenst, omdat bij lagere inkomsten al vlug aan vermindering fte s moet worden gedacht in de GH (dat heeft onder andere met kleinschaligheid te maken). Het creëren van dit type inactiviteit is in verhouding erg kostbaar. Ziekteverzuim en begeleiding De Gereformeerde Hogeschool hanteert een ziekteverzuimbeleid met als voor de hand liggend motto voorkomen is beter dan genezen. De individuele medewerker en zijn of haar leidinggevende zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor preventieve maatregelen om ziekte zoveel als mogelijk te voorkomen. De gesprekscyclus is daarbij het meest aangewezen instrument; uiteraard ook andere meer informele contacten. Het arbeidgerelateerde zorgpakket Livvit (van Zilveren Kruis Achmea) wordt steeds vaker ook preventief ingezet. De extra aandacht voor het hogere ziekteverzuim in 2010 heeft zijn vruchten afgeworpen. Het ziekteverzuim over het jaar 2011 is met een procentpunt gedaald. Interessant is hoe het percentage zich over de kwartalen heeft ontwikkeld. Het eerste kwartaal liet nog een cijfer zien van 5,15%. De twee kwartalen daarna liepen de percentages terug tot respectievelijk 3,6% en 2,8%. De herfst- en wintermaanden laten gewoontegetrouw een hoger ziekteverzuim zien: het liep weer op tot 4%. De verwachting is dat het ziekteverzuimpercentage in 2012 weer onder de 4% kan uitkomen. Er heeft in april 2011 een sociaal-medisch overleg plaatsgevonden tussen de Arboarts, de leidinggevenden en de manager P&O. Tijdens dit overleg wordt met alle zorg en vertrouwelijkheid de situatie van medewerkers die langdurig verzuimen besproken, met als doel het onderling afstemmen of afspreken van activiteiten die gericht zijn op re-integratie en preventie. Ook wordt aandacht besteed aan frequent verzuimende medewerkers. Zijn betreffende medewerkers erop aangesproken? Wat zijn de oorzaken? Wat is er aan te doen? Enzovoort. 34

35 Ziekteverzuimgegevens GH Ziekteverzuimgegevens GH Ziekteverzuimpercentage mannen 2,6 4,5 2,6 3,9 1,6 vrouwen 5,8 5,7 4,5 2,1 2,9 totaal 4,1 5,1 3,5 3,0 2,2 Gemiddeld aantal ziektedagen mannen 12,5 14,9 10,7 11,6 5,4 vrouwen 18,9 14,9 11,2 6,5 10,1 totaal 15,7 14,9 11 9,0 7,7 Arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden Het arbeidsomstandighedenbeleid is gericht op het waarborgen en bevorderen van de veiligheid en de gezondheid van medewerkers van de Gereformeerde Hogeschool. De motivatie daarvoor is tweeledig: de GH wil een goede werkgever zijn en is gebaat bij gezonde en vitale medewerkers. In 2011 is er naar aanleiding van een voorstel daartoe besluitvorming geweest met betrekking tot de gehele Arboorganisatie. Er is besloten dat die veel meer in samenhang zal worden vormgegeven. Daarvoor is een plan opgesteld dat in 2012 zal worden uitgevoerd. Het doel is om te komen tot een breder gedragen integraal arbobeleid. Het eerder genoemde arbeidgerelateerde pakket Livvit draagt ook bij aan goede arbeidsomstandigheden. In totaal 11 medewerkers hebben daar in 2011 gebruik van gemaakt (in 2010 waren dat 12 medewerkers), zowel preventief als curatief. Vanuit preventief oogpunt wordt er regelmatig aandacht gegeven aan de risico s met betrekking tot het werken met beeldschermen en computermuizen. Regelmatig wordt de interne, gecertificeerde werkplekonderzoeker ingezet om de werkplek te beoordelen en zo nodig aan te passen. Vanuit het arbeidgerelateerde pakket is het mogelijk om beeldschermbrillen aan te laten meten, waar enkelen gebruik van hebben gemaakt. Vanuit de decentrale arbeidsvoorwaarden is ook aandacht voor de gezondheid van medewerkers. Het is mogelijk gemaakt om tegen een zeer gereduceerd tarief gebruik te maken van de sportfaciliteiten die Hogeschool Windesheim te bieden heeft. In het kader van ziekteverzuim zijn in 2011 in totaal 20 medewerkers door de bedrijfsarts begeleid (in 2010 waren dat er 25). Bij 6 van hen was sprake van arbeidgerelateerde verminderde psychische belastbaarheid. Zowel het aantal begeleide medewerkers als het aantal medewerkers waarbij sprake was van arbeidgerelateerde verminderde psychische belastbaarheid is sterk afgenomen ten opzichte van 2010: respectievelijk met 20% en 33%. Er was vanuit de GH in 2011 geen sprake van instroom van medewerkers in de WIA. Scholing en promotietrajecten Een belangrijk onderdeel van het personeelsbeleid is de deskundigheidsbevordering. Het is een structureel onderwerp van gesprek in de beoordelingscyclus. In 2011 is ruim geïnvesteerd in het op peil houden en uitbreiden van kennis en vaardigheden van medewerkers, meer op individuele basis. Dat is een lager bedrag dan in 2010: Het beschikbare budget voor 2011 is niet volledig benut. Vermoedelijk is de reorganisatie daaraan debet geweest, hoewel in de reorganisatie er juist voor gekozen is niet te beperken op professionaliseringsmiddelen. In de Educatieve Academie is een professionaliseringstraject begonnen dat pas in het najaar van start is gegaan. Dit heeft ook geleid tot een zekere onderbenutting. Door verschillende opleidingen is gewerkt aan teamgerichte professionalisering. Zo zijn de theologische opleidingen dit jaar extra geschoold op narratief en contextueel pastoraat door mevrouw Dr. Hanneke Meulink. Daarnaast heeft het team Theologie uitgebreid gestudeerd op flexibilisering van het onderwijs in relatie tot 35

36 onderzoek en nascholing. Een en ander heeft geleid tot een experiment waarin deze drie taken direct op elkaar betrokken worden. In 2012 worden de uitkomsten van dit experiment gerapporteerd. Docenten van de Pabo zijn verder geprofessionaliseerd in het begeleiden van studenten door een aantal scholingsbijeenkomsten voor studieloopbaanbegeleiders. Ook op het gebied van toetsing zijn docenten verder geschoold. De adviseurs hebben een reeks bijeenkomsten gehad waar ze door uitwisseling van ervaringen nieuwe kennis konden genereren. Er is daarnaast voor alle medewerkers van de Educatieve Academie een start gemaakt met het werken aan een verbreding van competenties met het oog op veranderende eisen vanuit de omgeving. Met inschakeling van een extern bureau heeft een nulmeting plaatsgevonden waarop vervolgens gerichte scholing plaatsvindt, zowel individueel als per groep. Het team Health Care volgde een studiedag over het Neuman Systems Model. Dat model vormt voor een groot deel de basis voor de opleiding HBO-V. Een docent volgt de master onderwijskunde, een andere docent heeft deze in 2011 afgerond. Tevens hebben twee teamleden de opleiding coaching en training afgerond. Een docent heeft de master Health Care en Social Work afgerond. Ook hebben twee docenten hun didactische aantekening behaald. Het team Social Work is het afgelopen jaar onder begeleiding van een extern deskundige bezig geweest met het ontwikkelen van een nieuwe structuur in de werkorganisatie, waarbij ook culturele aspecten onder de loep zijn genomen. De teamleden van het Centrum voor Samenlevingsvraagstukken hebben gezamenlijke training gevolgd over projectmanagement. In 2011 waren 7 medewerkers bezig aan een promotietraject. Dat zijn er 4 meer dan in Deze trajecten worden deels bekostigd door de regeling Promotievouchers. Twee trajecten worden mede bekostigd door het werkveld of door andere onderwijsinstellingen. De resterende kosten worden opgevangen door het reguliere budget voor deskundigheidsbevordering. Het huidige percentage gepromoveerden bij de Gereformeerde Hogeschool is licht gedaald naar 6% (in 2010 was dat 7,6%). Twee gepromoveerde medewerkers, die weliswaar een kleine aanstelling hadden, hebben hun werkzaamheden aan de GH beëindigd. Mee door de reorganisatie zijn deze vacatures niet ingevuld. Inschrijving personeelsleden In 2011 heeft één medewerker gebruik gemaakt van de mogelijkheid om zich in te schrijven voor een masteropleiding die mee door de GH wordt aangeboden: de Master Educational Leadership bij Penta Nova. Ter vergelijking: in 2010 heeft geen van de medewerkers een opleiding gevolgd die door de GH wordt aangeboden. 36

37 Hoofdstuk 6 Kwaliteitszorg Interne en externe kwaliteitszorg Het instellingsplan kent ten aanzien van het kwaliteitsbeleid een aantal speerpunten. Dit jaar richten we onze verslaggeving op een aantal van die speerpunten. Als geheel werd het al jaren functionerende kwaliteitszorgsysteem onderhouden, worden sommige onderdelen aangepast, geactualiseerd en verder regulier uitgevoerd. Ten aanzien van de speerpunten passeren vervolgens studenten, medewerkers, het werkveld en goed bestuur beknopt de revue: Studenten waarderen de opleidingen hoog, in het bijzonder met betrekking tot de beroepsvoorbereiding, de begeleiding in de studie en de kwaliteit van docenten. Voor de inrichting van de eigen organisatie richten we ons op deugdelijk bestuur naar de principes van good governance, stimulerend personeelsbeleid. Medewerkers waarderen de GH hoog, in ieder geval met betrekking tot ondervonden waardering voor hun werk, mogelijkheden voor ontwikkeling en betrokken leiderschap. De werkvelden waarderen de GH met betrekking tot de kwaliteit van afgestudeerden, kwaliteit van onderzoek en advies en zijn bereid tot het aangaan van langdurige samenwerking. Waardering studenten Uit de studenttevredenheidsonderzoeken in 2010 en 2011 blijkt dat op deze punten de waardering in beide jaren zeer hoog is. Bij de NSE-rubriek Studie in het algemeen geven studenten beroepsvoorbereiding en docenten een gemiddelde tevredenheidsscore van 4,1 op een vijfpuntschaal. De studiebegeleiding wordt met een gemiddelde score van 3,9 eveneens hoog gewaardeerd. De waardering van de algemene sfeer van de opleiding is uitzonderlijk hoog met een score van 4,48. Van de 15 items in deze rubriek scoren zes items een tevredenheidsscore van 4,0 of hoger. Dit mag een uitstekende waardering genoemd worden. Alleen de studielast (met een score 3,4) wijkt af van dit patroon en is een aandachtspunt voor verbeterbeleid. Op de vraag of de studenten de studie zouden aanraden aan familie of vrienden geeft 88% aan dat (zeker) wel te doen. Uit alumnionderzoek komt eveneens een hoge waardering voor de opleiding naar voren, waarbij met name de waardering van docenten hoog is. Good Governance In 2011 is aan de verantwoording van good governance goede aandacht gegeven. De GH heeft inmiddels alle volgens de code voorgeschreven documentatie op de website gepubliceerd. Tevens is in 2011 de doorvoering van de WHW-wijzigingen (voorlopig) afgerond. Veel aandacht is gegeven aan de vormgeving van de examencommissie nieuwe stijl, zoals elders in dit jaarverslag al eerder en uitvoeriger is aangegeven. Met betrekking tot personeelsbeleid: zie ook de hierboven aangehaalde medewerkersenquête. VKO In 2011 heeft een validatie plaatsgevonden van het kwaliteitssysteemonderzoek. De beoordeling door het panel was een voorwaardelijke validatie. De aanbevelingen zijn overgenomen en worden in 2012 verder uitgewerkt. NVAO In 2011 was accreditatie van een opleiding niet aan de orde. Wel is de voorbereiding in gang gezet voor accreditatie in 2012 naar de beoordelingskaders van de beperkte opleidingsaccreditatie en de zogenaamde instellingsaudit. Interne audits De voorgenomen Interne audits zijn in 2011 gehouden bij diverse ondersteunende diensten en advies. Processen zijn zo nodig geoptimaliseerd en verbetertrajecten zijn ingezet. De sectie onderwijsadvies is opnieuw positief beoordeeld voor het ISO-certificaat (in het kader van het Edventure keurmerk). Bij de opleidingen is onder andere een audit Toetsbeleid uitgevoerd, mee ten nutte van het voorbereidingstraject examencommissie nieuwe stijl. 37

38 Nationale Studentenenquête Inhoud Algemene vaardigheden Wetenschappelijke vaardigheden hbo* Voorbereiding beroepsloopbaan Docenten Informatievoorziening Informatiepunt Studiefaciliteiten Toetsing en Beoordeling Studierooster Studielast Studiebegeleiding Betrokkenheid kwaliteitszorg NSE 2010 / 2011 Gereformeerde Hogeschool Landelijk Jaar GH PABO HBOV SPH MWD GPW PABO HBOV SPH MWD GPW ,78 3,68 3,89 3,86 3,82 3,88 3,43 3,42 3,49 3,45 3, ,79 3,66 3,86 3,88 3,83 3,97 3,44 3,44 3,53 3,45 3, ,06 3,94 4,22 4,21 4,05 4,14 3,75 3,80 3,84 3,75 3, ,04 3,93 4,12 4,10 4,09 4,08 3,72 3,80 3,83 3,72 3, ,47 3,35 3,60 3,67 3,46 3,47 3,16 3,30 3,20 3,14 3, ,66 3,61 3,77 3,67 3,69 3,47 3,45 3,48 3,47 3,38 3, ,98 4,11 3,93 4,03 3,58 4,03 3,97 3,55 3,68 3,56 3, ,90 4,09 3,85 3,84 3,67 3,78 3,90 3,53 3,64 3,48 3, ,98 3,96 4,02 4,12 3,82 4,08 3,64 3,59 3,58 3,54 4, ,96 3,94 3,94 4,08 3,91 4,07 3,59 3,60 3,59 3,52 4, ,73 3,79 3,68 3,76 3,58 3,76 3,41 3,29 3,28 3,25 3, ,75 3,83 3,72 3,59 3,77 3,61 3,38 3,32 3,32 3,27 3, ,89 3,88 3,94 3,91 3,83 3,85 3,73 3,61 3,58 3,58 3, ,98 4,05 3,87 3,93 4,00 3,96 3,69 3,65 3,62 3,58 3, ,73 3,80 3,74 3,62 3,63 3,67 3,74 3,42 3,39 3,34 3, ,71 3,81 3,66 3,56 3,65 3,79 3,71 3,45 3,45 3,34 3, ,62 3,65 3,50 3,60 3,62 3,68 3,20 3,15 3,23 3,11 3, ,63 3,75 3,61 3,61 3,50 3,48 3,21 3,18 3,26 3,15 3, ,90 3,99 3,60 3,85 3,95 4,11 3,29 3,07 2,97 2,89 3, ,09 4,16 3,87 4,15 4,16 4,06 3,30 3,14 3,07 2,95 3, ,34 3,29 3,46 3,34 3,26 3,46 3,03 3,28 3,18 3,20 3, ,39 3,41 3,50 3,35 3,19 3,57 3,04 3,29 3,20 3,17 3, ,12 4,12 4,22 4,25 3,84 4,09 3,68 3,63 3,59 3,52 3, ,11 4,16 4,10 4,13 4,04 4,07 3,66 3,64 3,61 3,51 3, ,48 3,52 3,37 3,62 3,26 3,66 3,26 3,07 3,09 2,99 3, ,51 3,55 3,48 3,59 3,44 3,36 3,26 3,11 3,16 3,04 3,38 *: de waarden 2010 en 2011 voor dit thema kunnen niet goed vergeleken worden. In 2010 werd geen onderscheid gemaakt tussen wo en hbo, in 2011 wel. Bron: NSE 2010 en 2011 De tevredenheid van studenten aan de GH ligt in 2011 ongeveer op hetzelfde hoge niveau als in 2010 en is daarmee vrijwel steeds boven het landelijk gemiddelde. Studiebegeleiding en Algemene vaardigheden hbo zijn categorieën die voor alle opleidingen van de GH zowel in 2010 als in 2011 op een zeer hoog niveau scoren. De scores weerspiegelen de goede positie van de GH in landelijke rankings. Waardering medewerkers Uit de in 2011 gehouden medewerkersenquête blijkt dat deze aspecten inderdaad hoog gewaardeerd worden. Een andere ambitie uit het instellingsplan betreft de versterking van het lerend vermogen en kennisdeling. Ten aanzien van deze ambitie blijkt volgens de uitkomsten van de medewerkersenquête nog een slag te maken. 38

39 Waardering werkveld Uit diverse bronnen blijkt de kwaliteit van afgestudeerden positief gewaardeerd te worden. Uit alumnionderzoeken en hearings komt naar voren dat de werkloosheid gering is en dat men in het werk waardering ondervindt voor de reflectieve vaardigheden die vanuit de opleiding zijn meegegeven. Evaluaties van onderzoek en advies zijn overwegend positief. Opleidingen verschillen in de mate waarin binnen het werkveld langdurige relaties worden aangegaan. Door de natuurlijke band met het christelijk onderwijs is de Pabo hierin voorloper. Bezwaar en Beroep In 2011 zijn geen zaken aan de orde geweest (noch bij het Cobex, noch bij het College van Beroep voor Studenten). Het laatstgenoemde college wordt in 2012 opgeheven. Studenten worden voor bezwaar en beroep verwezen naar het College van Beroep Hoger Onderwijs. 39

40 Hoofdstuk 7 Internationalisering Beleid In 2011 werd het internationaliseringsbeleid dat in 2009 is ontwikkeld verder geïmplementeerd. In het beleid gaan we ervanuit dat onze afgestudeerden intercultureel competent zijn. De studenten moeten zich kunnen bewegen in de multiculturele beroepspraktijk, zowel in binnen- als buitenland. We willen ook dat de medewerkers van de GH internationaal zijn georiënteerd. Zij moeten in staat zijn kennis te verwerven uit andere contexten en die in te kunnen zetten bij hun eigen leerproces en dat van studenten. In 2011 werd gewerkt aan de prioriteiten die in 2009 zijn geformuleerd voor internationalisering. Deze prioriteiten zijn: bevorderen van inkomende en uitgaande studiemobiliteit; bevorderen van inkomende en uitgaande docentmobiliteit; toenemende inzet op het terrein van ontwikkelingssamenwerking door middel van stage- en afstudeerprojecten; kwaliteitshandhaving en verbetering van huidige internationaliseringsactiviteiten. Internationale uitwisseling docenten De GH onderhield in 2011 contacten met Dordt College (VS) in het kader van studentuitwisseling en het SPICEprogramma. Er is gekeken naar mogelijkheden om relaties aan te gaan en uit te bouwen met onderwijsinstellingen binnen Europa. Drie medewerkers van de Educatieve Academie hebben bezoek gebracht aan St. James Primary School in Bournemouth (Engeland). Dit bezoek heeft plaatsgevonden in het kader van de versterking van de internationalisering met in dit geval de focus primair op een verbetering van de beheersing van de Engelse taal en daarnaast een kennisname van het Engelse onderwijssysteem. Verder onderhielden docenten contacten met en/of reisden naar onderwijsinstellingen in onder andere Stellenbosch (Zuid-Afrika), Cluj (Roemenië) en Sárospatak (Hongarije). Een medewerker van Social Work heeft contacten gelegd met een Noorse hogeschool, gericht op samenwerking bij de sociale en theologische opleidingen. De GH continueerde haar lidmaatschap van IAPCHE (International Association for the Promotion of Christian Higher Education). Bij de theologische opleidingen werd tweemaal een gastcollege verzorgd door buitenlandse docenten. De eerste keer over hermeneutiek in een Zuid-Afrikaanse context, de tweede keer over missionair werk in Bangladesh. Beurzen De deelname aan het Leven Lang Leren-programma werd voortgezet. In 2011 maakten 4 studenten gebruik van een Erasmusbeurs voor hun buitenlandstage. De GH rondde relevante aanvragen en rapportages met succes af. Het Centrum Internationalisering Lerarenopleidingen (CILO) kende opnieuw 17 studenten een BIOS-beurs toe voor hun stage in een ontwikkelingsland. In het studiejaar kregen 28 studenten (van Social Work en HBO-V) een GH-beurs van 400,- ten behoeve van hun buitenlandstage of onderzoek in het buitenland. Uitwisseling studenten In 2011 verbleven in totaal 48 studenten in het buitenland voor stage of afstuderen. Sommigen van hen vertrokken al in 2010, of blijven tot in Het gaat om: 17 Pabostudenten naar Suriname, Zuid-Afrika, Nigeria, Peru of de VS; 10 Social Work-studenten naar Noorwegen, Suriname of Zuid-Afrika; 21 Verpleegkundestudenten naar België, Zwitserland, Suriname, Kenia, Ghana, Malawi, Zuid-Afrika, India of de VS. De theologische opleiding zijn in 2011 gestart met de voorbereiding voor een verplichte studieweek in het buitenland, voor voltijdstudenten. 40

41 Sinds 2000 verzorgt de Gereformeerde Hogeschool het SPICE-programma voor haar partnerschool Dordt College (Sioux Center, Iowa, VS). In januari 2011 kwamen 12 Amerikaanse studenten naar Zwolle. De SPICE-studenten verbleven in gastgezinnen en volgden een op maat gemaakt Engelstalig programma. SPICE staat voor Study Program in Contemporary Europe. 41

42 Hoofdstuk 8 Materiële voorzieningen Huisvesting 2010 stond in het teken van de planontwikkeling voor nieuwbouw op een andere locatie, aan de Blaloweg te Zwolle. Binnen deze planontwikkeling is het visie- en ambitiedocument Duurzame huisvesting GH opgesteld. Dit document heeft als motto Rentmeesterschap is een opdracht meegekregen. De planontwikkeling zag er veelbelovend uit. Toch is in de herfst van 2010 definitief besloten af te stappen van het scenario nieuwbouw, en het scenario renovatie Grasdorpstraat te onderzoeken. Net na de zomer van 2011 is het haalbaarheidsonderzoek Renovatie bestaande huisvesting aan de Grasdorpstraat opgeleverd. Het ziet er naar uit dat dit plan integraal onderdeel wordt van de strategie van de GH. Naast planontwikkeling (langere termijn) hebben er vanuit het onderhoudsplan diverse onderhoudswerkzaamheden aan het huidige pand van de GH plaatsgevonden, met als doel het handhaven van de kwaliteit van het huidige gebouw. Een voorbeeld hiervan is dat er valbeveiliging is gerealiseerd. Beleidsmatig is er voor gekozen om de ingezette lijn van een terughoudend investeringsbeleid voort te zetten. Per november 2011 is een nieuw parkeerbeleid ingevoerd. Doel van het beleid is om de druk op de parkeervoorzieningen van de GH te verminderen. Door het stellen van heldere criteria is er meer regie op dit thema gekomen. Veiligheidsbeleid In het kader van de veiligheid is een ontruimingsoefening gehouden, voor studenten en medewerkers, in november Deze jaarlijkse oefening, die overigens goed verliep, is onderdeel van het jaarprogramma bedrijfshulpverlening. Doel van dit programma is, naast het bijhouden en versterken van kennis en vaardigheden, het creëren van een kritisch bewuste houding van studenten en medewerkers ten aanzien van de veiligheid. Mediatheek De medewerkers van de mediatheek hebben ook in 2011 zorg gedragen voor de opbouw van een uitgebreide en actuele collectie op de terreinen onderwijs, zorg, welzijn en theologie. De collectie bevat naast fysieke documenten ook materialen en digitale bronnen. Het opbouwen van de collectie gebeurt op basis van het geformuleerde aanschafbeleid, in overleg met de contactpersonen vanuit de opleidingen/afdelingen. Speerpunten in 2011 waren onder ander: ouderenzorg, spiritualiteit in de zorg en hulpverlening, bijbelcommentaren Oude en Nieuwe Testament en klassieke jeugdliteratuur. Veel aandacht is er geweest voor het saneren van de fysieke collectie. Een gevolg hiervan is dat het fysieke bezit van de mediatheek in 2011 gedaald is van tot exemplaren (in 2009 waren er nog exemplaren). Het aantal online bronnen in de catalogus is gestegen tot 243 (in 2010: 221). De mediatheek biedt toegang tot de databanken Academic Search Elite, Picarta, Lexis Nexis Newsportal, Invert, Surfmedia, Vakbibliotheek GGZ, Databank Tuchtrecht, Keesings Historisch Archief en de E-books van Bohn Stafleu Van Loghum via Springerlink. Deze databanken worden door studenten en medewerkers goed gewaardeerd, blijkt uit de jaarlijkse enquêtes. In 2011 is de deelname van de GH aan de HBO Kennisbank uitgebreid. Verschillende opleidingen hebben een workflow ontwikkeld voor het opnemen van afstudeerprojecten in de HBO Kennisbank. Op deze manier zijn veel afstudeeronderzoeken in de HBO Kennisbank opgenomen. Daarnaast zijn ook de publicaties van de lectoraten van de Gereformeerde Hogeschool opgenomen. Deze publicaties zijn vanuit de HBO Kennisbank ook toegankelijk in het Forum voor Praktijkgericht Onderzoek, De HBO Kennisbank wordt gevuld vanuit de repository van de GH. In 2011 werden de mogelijkheden van de geautomatiseerde catalogus VubisSmart nog beter benut. Reserveren, verlengen en rappelleren verloopt volledig elektronisch met het catalogussysteem VubisSmart via internet. De 42

43 bibliotheekcatalogus is verder geprofessionaliseerd door middel van het plaatsen van afbeeldingen bij beschrijvingen van onderwijsmaterialen en posters. Daarnaast neemt de Mediatheek op de website van de Gereformeerde Hogeschool een duidelijke plaats in. Onderdelen op de website zijn onder andere het zoeken en verwerken van informatie. Het totaal aantal uitleningen is in 2011 met 5,1% gestegen ten opzichte van Het gebruik van de papieren collectie blijft dus behoorlijk op peil, terwijl daarnaast de digitale bronnen een steeds belangrijker rol gaan vervullen. Vanuit de Mediatheek worden bijeenkomsten Informatievaardigheden georganiseerd voor de verschillende opleidingen. In 2011 hebben 13 groepen, ongeveer 225 studenten, lessen Informatievaardigheden gevolgd. In deze lessen wordt onder andere aandacht besteed aan het zoeken van literatuur via de catalogus, databanken en internet, het beoordelen van de kwaliteit van literatuur en het maken van een literatuurlijst. In het najaar van 2011 zijn de eerste stappen gezet om te komen tot het vervangen van het studentinformatiesysteem. De verwachting is dat dit project begin 2013 tot afronding komt. De Gereformeerde Hogeschool heeft in 2009 de Meerjarenafspraak 3 met de HBO-raad ondertekend. Drijfveren voor deelname aan dit energieconvenant zijn het streven naar maatschappelijk verantwoord ondernemerschap, kostenreductie en profilering op het punt van een groen imago. Deze deelname aan MJA3 heeft geleid tot het opstellen van een EnergieEfficiencyPlan. In dit plan zijn de volgende maatregelen opgenomen: toepassing van energiezuinige TL- verlichting, het beëindigen van de verhuur aan een externe partij op de zondag, powermanagement op PC s en het optimaliseren van de instellingen van de klimaatregeling. Deze maatregelen hebben in 2011 een besparing opgeleverd van 13% op het gasverbruik en 14% op het elektraverbruik. 43

44 Hoofdstuk 9 Financiën Inleiding Het resultaat over 2011 is uitgekomen op een positief resultaat van Dit resultaat is vooral te danken aan de verlaging van de kosten. Met de in 2010 ingezette reorganisatie zijn de kosten voor 2011 en verdere jaren structureel op een lager niveau gebracht. Vanwege een verwachte negatieve ontwikkeling van zowel de rijksbijdragen als de dienstverleningsbaten is een reorganisatieplan opgesteld om financiële ruimte te creëren voor de toekomst. De kosten zijn in 2011 gedaald met circa 2 miljoen ten opzichte van Belangrijk onderdeel hiervan is de daling van personeelskosten, ook als geabstraheerd wordt van de kosten van afvloeiing opgenomen in 2010 (circa 1,1 miljoen). Deze daling heeft ook gevolgen gehad voor de opbrengst advies dienstverlening. Gelijktijdig wordt, als gevolg van de economische situatie waardoor potentiële klanten moeten bezuinigen, op het onderdeel advies dienstverlening een verslechtering van de markt verwacht. Door deze ontwikkelingen is de advies dienstverlening lager uitgekomen dan 2010 en lager dan de begroting. Daarnaast zijn deze inkomsten gedaald ten opzichte van de begroting door het niet doorgaan van een aantal subsidietrajecten. Ondanks de tegenvallers in de inkomsten van de adviesdienstverlening is de GH in staat geweest een goede liquiditeitspositie te behouden door de lasten te beheersen en terughoudend te zijn in de investeringen. Door het positieve resultaat is de solvabiliteit op de door de GH gehanteerde norm van 25% uitgekomen, namelijk 26%. Wat betreft de risicobeheersing is er in 2011 opnieuw door het management uitgebreid aandacht besteed aan het meerjarenperspectief van de GH. Door de veranderende bekostiging door het Rijk is de verwachting dat bij gelijkblijvende studenten aantallen de bekostiging verder zal gaan dalen. Dit is mede aanleiding geweest tot het inzetten van een herbezinning op de strategische koers van de Hogeschool. Deze bezinning zal in 2012 moeten gaan leiden tot een nieuw strategisch document waarin de koers voor de komende jaren zal worden uitgelijnd. Begroting 2012 Voor de begroting van 2012 is uitgegaan van een verdere daling van de personeelskosten die in lijn ligt met de reorganisatie en de daling van de totale baten. Gezien de ontwikkeling van de dienstverleningsomzet heeft er voor de begroting van 2011 een herijking plaatsgevonden van de diensten die geleverd worden via de academies. Dit heeft er toe geleid dat er gerichter op nascholing gestuurd wordt, omdat dit dicht bij de kerncompetentie van de school behoort, en daar heeft de school ook de juiste ingang. De aandacht is voor de adviesdienstverlening vooral gericht op margeverbetering, en niet zozeer op groei van de omzet. Daarom is de begroting 2012 substantieel lager dan vorig jaar. De aandacht in 2012 zal zich richten op het verbeteren van de productiviteit en waar mogelijk dus margeverbetering en omzetbehoud. In de begroting 2012 is de rijksbijdrage opgenomen volgens de gebruikelijke systematiek waarbij de academies en de daaronder ressorterende afdelingen de toerekening van deze opbrengsten krijgen. De opbrengsten van de collegegelden zijn begroot aan de hand van reële opleidingsrendementen. De personele lasten zijn vooral verhoogd voor (mogelijke) CAO-verhogingen. De afschrijvingen en overige instellingslasten zijn volgens de gebruikelijke systematiek begroot. Er is nog niet gerekend met majeure kortingen op de rijksbijdrage voor de begroting van In 2012 zal continue aandacht nodig zijn om de kosten verder te reduceren om de vermoedelijk negatieve ontwikkeling in de rijksbijdragen te kunnen opvangen en om op die manier ook het risicoprofiel van de GH te verlagen. 44

45 Begroting 2012 Gereformeerde Hogeschool GH Totaal Mutatie Bedragen * 1000 Totaal Totaal Bedrag % Rijksbijdragen OC&W % Collegegelden % Dienstverlening % Overige baten % Totale baten % Salarissen % Sociale lasten % Deskundigheidsbevordering % Inhuur & gastdocenten % Overige % Personele kosten % Afschrijvingen % Huisvesting % Organisatie % Professionele diensten % Marketing % Niet-Personele kosten % Totale kosten % Resultaat uit gewone bedrijfsvoering % Financiële Baten/(Lasten) % Resultaat uit gewone bedrijfsvoering % Rendement % (=Resultaat/Baten) 2,0% 2,1% Personele kosten / Totale baten 75,0% 75,4% Treasury management en vastgoedbeleid De GH kent een treasurystatuut waarin het treasurybeleid en de daarbij behorende bevoegdheden zijn weergegeven. Het treasurybeleid is risicomijdend. Overtollige liquiditeiten worden ondergebracht op een depositorekening tegen een geldend rentepercentage van rond de 2%. De looptijd van de deposito s is momenteel veelal een maand. Door de positieve financiële resultaten en de extra inspanningen in het beheer van de, tijdelijk, overtollige liquide middelen zijn de financiële baten gestegen van naar Mede vanwege het feit dat ook in de toekomst de financiële resultaten onder druk staan en vanwege stabilisatie van de studentaantallen is in 2010 besloten om geen nieuwbouw te realiseren. Dit laat onverlet dat investeringen gedaan moeten worden in huisvesting; in 2011 is gestart met planvorming. Deze planvorming zal in 2012, rekening houdend met de strategische koers, verder uitgewerkt moeten worden In het meerjarenperspectief is ruimte gecreëerd om investeringen te kunnen plegen in de huisvesting. Bezoldigingsbeleid College van Bestuur De Raad van Toezicht heeft de hoofdlijnen van het bezoldigingsbeleid van het CvB vastgesteld in oktober De rechtspositie van de het CvB is toen herzien op basis van de Uitwerking bezoldiging toezichthouders hogescholen, 45

46 op voorstel van de remuneratiecommissie. Op de website van de GH is de actuele uitwerking van de hoofdlijnen weergegeven. De voorzitter van het College van Bestuur heeft een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Er zijn geen nieuwe specifieke afvloeiingsregelingen getroffen, behoudens de afspraak die er voor de voorzitter van het CvB al was. De hoogte van de vaste bezoldiging staat weergegeven in onderstaande tabel. Voor het CvB is geen variabele beloning van toepassing. Op de arbeidsovereenkomst van het CvB is niet de CAO-HBO van toepassing. De pensioenafspraken volgen de lijnen van de CAO-HBO. Aan het CvB is met ingang van 1 juli 2007 de mogelijkheid van een leaseauto ter beschikking gesteld, onder de conditie van een bijdrage voor privégebruik. Een en ander is vastgelegd in een berijderregeling. Overzicht bezoldiging College van Bestuur 2010 en 2011 Naam Jaar Bruto jaarsalaris Belastbare onkostenvergoeding Werkgeversbijdrage pensioen Bijtelling auto Totale bezoldiging J.D. Schaap, voorzitter J.D. Schaap, voorzitter De bezoldigingsgegevens voor het CvB van de GH sluiten aan op het begrippenkader van het Wetsvoorstel voor Normering van Topinkomens in de publieke en semi-publieke sector (WNT). De sociale werkgeverslasten zijn geen onderdeel van de bezoldiging omdat de hoogte van deze premies (die voor rekening van de werkgever komen) niet samenhangen met de hoogte van het inkomen van de bestuurder, maar met andere factoren als leeftijd, en de keuze voor eigen risicodragerschap van de hogeschool. Overzicht declaraties College van Bestuur 2010 en 2011 Naam Jaar Representatiekosten Reis- en verblijfskosten Overige kosten Totaal J.D. Schaap, ,00 608,00 690, ,00 voorzitter J.D. Schaap, voorzitter ,85 349,58 145,00 514,43 Overzicht honorering leden Raad van Toezicht 2011 De honorering van de leden van de Raad van Toezicht bestaat uit een bedrag van EUR 250,- (netto) per bijgewoonde vergadering. De voorzitter ontvangt een vergoeding van EUR 2.500,- (netto). Deze bedragen zijn ongewijzigd ten opzichte van Naam Bruto Reiskosten Totaal A. van der Veer, voorzitter B. Wesseling, lid J.S. van der Heide, lid D. de Jonge, lid C Boer, lid T. Abbo, lid Totaal

47 Letter of Representation De geconsolideerde jaarrekening 2011 bevat een Letter of Representation, waarin het College van Bestuur van de GH (uitgebreid) verklaart dat ten behoeve van de accountantsverklaring, bedoeld in artikel 2.9. derde lid van de WHW, alle bij hem bekende informatie is verstrekt aan de instellingsaccountants, en dat het College van Bestuur niet betrokken is geweest bij onregelmatigheden in de bedrijfsvoering van de GH. Hieronder wordt in elk geval verstaan handelingen die in strijd zijn met wet- of regelgeving of andere gedragingen, die erop gericht zijn de hoogte van de rijksbijdrage van de instelling op oneigenlijke manier te beïnvloeden. De accountantsverklaring is gevoegd bij de geconsolideerde jaarrekening Lijst met gebruikte afkortingen CvB College van Bestuur CvSv Centrum voor Samenlevingsvraagstukken GH Gereformeerde Hogeschool GPW Godsdienst Pastoraal Werk hbo hoger beroepsonderwijs HBO-V Hogere Beroepsopleiding Verpleegkunde mbo middelbaar beroepsonderwijs MR Medezeggenschapsraad MWD Maatschappelijk Werk en Dienstverlening NVAO Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie Pabo Pedagogische Academie voor het Basisonderwijs RvT Raad van Toezicht SPH Sociaal Pedagogische Hulpverlening SPICE Studies Program In Contemporary Europe ZEG Hogescholen te Zwolle (GH), Ede (CHE) en Gouda (Driestar Educatief) Informatie over de inhoud van het jaarverslag kunt u opvragen bij de Gereformeerde Hogeschool, telefoon:

48 Jaarrekening 2011 GH Balans per 31 december EUR EUR EUR EUR 1 Activa Vaste activa 1.2 Materiële vaste activa Vlottende activa 1.4 Voorraden Vorderingen Liquide middelen Passiva 2.1 Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden

49 Staat van baten en lasten 2011 Begroting EUR EUR EUR EUR EUR EUR 3 Baten 3.1 Rijksbijdragen Gemeente bijdragen Collegegelden Baten w erk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Nettoresultaat

50 Kasstroomoverzicht EUR EUR EUR EUR Nettoresultaat Afschrijvingen Mutatie voorzieningen Mutaties w erkkapitaal (excl liquide middelen en kortlopend bankkrediet) Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen in vaste activa Desinvesteringen in vaste activa 0 0 Overige mutaties in vaste activa 0 0 Kasstroom uit investeringsactiviteiten Langlopende leningen 0 0 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 0 0 Mutatie liquide middelen Beginstand liquide middelen Mutatie liquide middelen Eindstand liquide middelen

51 Grondslagen Algemeen De jaarrekening is opgesteld conform boek 2 titel 9 van het Burgerlijk Wetboek en de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving, in het bijzonder de RJ 660. Alle bedragen in deze jaarrekening zijn genoteerd in duizendtallen met uitzondering van de bedragen van de bezoldiging en de bedragen in A.4 bijlage 1. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Algemeen Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de aanschafwaarde verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. De materiële vaste activa worden lineair afgeschreven over de geschatte economische levensduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Voorraden De voorraad gebruiksgoederen is gewaardeerd tegen inkoopwaarde, onder aftrek van een voorziening voor incourantheid. Het onderhanden werk is gewaardeerd tegen de kosten van direct materiaalgebruik en arbeid, met een opslag voor indirecte kosten. Het onderhanden werk is per project bepaald onder aftrek van de gedeclareerde termijnen. In geval het onderhanden werk voor een project negatief is, is dit verwerkt onder de kortlopende schulden. Vorderingen De vlottende activa worden gewaardeerd tegen nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijke voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Eigen vermogen Onderdeel van het eigen vermogen betreft de bestemmingsreserve huisvestingsbeleid. Deze reserve is gevormd om te kunnen aanwenden voor de beoogde herhuisvesting van de Hogeschool. Het splitsen van het vermogen in een privaat en publiek deel is niet doorgevoerd omdat alle activiteiten een publiek doel dienen. De dienstverleningswerkzaamheden die plaats vinden zoals leerlingbegeleiding en onderzoeken op het gebied van jeugd en gezin vinden allen plaats in het publieke domein en dragen zodoende mede bij aan ontwikkeling van kennis bij de opleidingen en lectoraten. De medewerkers die deze diensten verlenen zijn tevens account manager namens de opleiding voor onder meer stage bezoeken. Voorzieningen Voorzieningen worden op de balans opgenomen wanneer: verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, maar redelijkerwijs is te schatten; op de balansdatum bestaande risico's van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten; kosten die in een volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of in een voorafgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren. Voor de volgende posten is een voorziening opgenomen: Werkloosheidsuitkering, betreft voorziening voor ingeschatte uitgaven voor WAO- en werkloosheidsuitkeringen. Ultimo jaar worden de risico's ingeschat en vindt eventueel bijstelling van de voorziening plaats. Spaarverlof, betreft een in het verleden gevormde voorziening voor spaarverlofverplichtingen op medewerkersniveau. Door de recentelijk ingevoerde levensloopregeling worden er geen nieuwe verplichtingen gevormd. 51

52 Jubilea, betreft een voorziening voor jubilea uitkeringen die op termijn betaalbaar zijn. 58+ regeling, betreft een in het verleden gevormde voorziening voor verplichtingen vanuit de 58+-regeling op medewerkersniveau. Toetreding tot deze regeling is niet meer mogelijk. Waarborgfonds, betreft een overeenkomstig de richtlijn van het Ministerie van OCW getroffen voorziening voor het Waarborgfonds HBO. Kortlopende schulden Onder de kortlopende schulden is het saldo geoormerkte rijksbijdrage opgenomen. Dit saldo bestaat uit overschotten dan wel tekorten ontstaan bij de aanwending van geoormerkte rijksbijdragen. Overschotten op geoormerkte rijksbijdragen mogen in het volgende jaar worden aangewend. Dit in tegenstelling tot de zogenaamde declaratieposten. Deze dienen, na beëindiging van het project waarvoor ze zijn toegekend, met het Ministerie van OCW te worden verrekend. Financiële instrumenten De GH maakt gebruik van afgeleide financiële instrumenten ter afdekking van de gelopen risico's van renteschommelingen. Op deze financiële instrumenten past de GH kostprijshedge-accounting toe. Afdekkingen worden volgens kostprijshedge-accounting verwerkt, indien voldaan wordt aan de volgende voorwaarden: documentatie van de algemene hedgestrategie en hoe de hedgerelaties passen in de doelstellingen van risicobeheer en de verwachting aangaande de effectiviteit van deze hedgerelaties; documentatie van de in het soort hedgerelatie betrokken hedge-instrumenten en afgedekte posities; verwerking van de ineffectiviteit in de winst-en-verliesrekening. Afdekkingen die aan de strikte voorwaarden voor hedge-accounting voldoen, worden als volgt verantwoord. Indien de afgedekte post tegen kostprijs in de balans wordt verwerkt, wordt ook het derivaat tegen kostprijs gewaardeerd. Zolang de afgedekte post in de kostprijshedge nog niet in de balans is verwerkt, wordt ook het hedge-instrument niet geherwaardeerd. Leidt de afgedekte positie van een verwachte toekomstige transactie tot een financieel actief of een financiële verplichting, dan worden de daarmee verbonden winsten of verliezen die nog niet in de winst-en-verliesrekening zijn verwerkt, in dezelfde periode of perioden in de winst-en-verliesrekening verwerkt als waarin het verkregen actief of de aangegane verplichting van invloed is op de winst of het verlies. Kostprijshedge-accounting wordt beëindigd indien: Het hedge-instrument afloopt of wordt verkocht, beëindigd of uitgeoefend. Het cumulatieve gerealiseerde resultaat op het hedge-instrument dat nog niet in de winst-en-verliesrekening was verwerkt toen er sprake was van een effectieve hedge wordt afzonderlijk in de overlopende posten in de balans verwerkt tot de afgedekte transactie plaatsvindt; De hedge-relatie niet meer voldoet aan de criteria voor hedge accounting; Indien de verwachte transactie naar verwachting nog plaatsvindt wordt hedge accounting vanaf dat moment stopgezet. Het hiermee samenhangende cumulatieve resultaat op het hedge-instrument dat in de periode waarin de hedge effectief was buiten de winst-en-verliesrekening of off-balance was gehouden, blijft afhankelijk van de situatie off balance of op de balans; Indien de verwachte transactie naar verwachting niet meer plaatsvindt wordt het hiermee samenhangende cumulatieve resultaat op het hedge-instrument dat in in de periode waarin de hedge effectief was buiten de winst-en-verliesrekening of off-balance was gehouden, naar de winst-en-verliesrekening overgebracht. Grondslagen voor de resultaatbepaling De grondslagen die worden toegepast voor de resultaatbepaling zijn, voor zover niet anders vermeld, gebaseerd op historische kosten. Opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben, ongeacht of dit tot ontvangsten of uitgaven heeft geleid. Opbrengsten worden genomen voor zover deze op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen worden genomen voor zover de oorsprong is gelegen voor het einde van het boekjaar. 52

53 Toelichting behorende bij de balans 1.2 Materiële vaste activa Aanschaf- Cumulatieve Boekw aarde Investe- Desinveste- Afschrij- Boekw aarde Afschr prijs afschr 1 januari ringen ringen vingen 31 december EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR % - Gebouw en ,3 - Verbouw ing ,0 - Groot onderhoud , Terreinen , Gebouw en, verbouw ing en groot onderhoud , Technische installaties ,0 - Meubilair ,0 - Computer, softw are ,0 - Kantoorinstallaties ,0 - Audio visuele middelen , Inventaris en apparatuur OZB en verzekerde waarde gebouwen Bedrag EUR Peildatum OZB-w aarde gebouw en en terreinen (in hele euro's) januari 2011 Verzekerde w aarde gebouw en (in hele euro's) januari Voorraden EUR EUR EUR EUR Verkrijgingsprijs gebruiksgoederen Af: Voorziening voor incourantheid Gebruiksgoederen Kostprijs onderhanden w erk Af: Voorziening te verw achten verliezen Onderhanden w erk Vorderingen EUR EUR EUR EUR Debiteuren RC Stichting Vrienden van de GH Overige vorderingen Vooruitbetaalde kosten Overlopende activa Af: Voorzieningen w egens oninbaarheid Het verloop van de voorziening w egens oninbaarheid is als volgt: EUR EUR Stand per 1 januari 2 83 Onttrekking 0-66 Vrijval 0-15 Dotatie 4 0 Stand per 31 december

54 1.7 Liquide middelen EUR EUR Kasmiddelen Tegoeden op bank- en girorekeningen Deposito's Alle banksaldi zijn vrij opneembaar. 2.1 Eigen vermogen Stand per Resultaat Stand per 1 januari 31 december EUR EUR EUR Algemene reserve (Publiek) Bestemmingreserve huisvestingsbeleid (Publiek) Bestemmingreserve (Privaat) Voorzieningen Stand per Dotatie Onttrekkingen Vrijval Stand per Kortlopende Langlopende 1 januari 31 december deel < 1jaar deel > 1jaar EUR EUR EUR EUR EUR EUR EUR - Spaarverlof Voorziening jubilea regeling Reorganisatie voorziening Personeelsvoorzieningen Waarborgfonds Overige voorzieningen De voorziening voor jubilea is berekend aan de hand van een inschatting van de toekomstige uitbetaling per medew erker. De vorig jaar opgenomen reservering voor afvloeiingsregelingen in verband met reorganisatie is deels omgezet naar een voorziening. 2.4 Langlopende schulden Stand per 1 Aangegane Aflossingen Stand per Looptijd Rente januari leningen 31 december > 5jaar percentage EUR EUR EUR EUR EUR % Kredietinstellingen , Betreft een hypothecaire lening met variabele rente met een looptijd tot 2025 die is gevestigd op het onroerend goed gelegen aan de Grasdorpstraat 2 te Zw olle. Tevens is er een kostprijs hedge middels een sw ap overeenkomst betreffende deze lening met als doel de rente te fixeren. De looptijd van de sw ap is tot en met mei Hiermee is de rente nagenoeg gefixeerd op 3,90% op jaarbasis. 54

55 2.5 Kortlopende schulden EUR EUR EUR EUR Vooruitgefactureerde en -ontvangen termijnen OHW Crediteuren OCW Loonheffing Omzetbelasting Belastingen en premies soc verz Schulden terzake van pensioenen Verplichting Levend Water Overige kortlopende schulden Vooruitontvangen collegegelden Vooruitontvangen subsidies Vakantiegeld en -dagen Afvloeiingsregelingen Diversen Overlopende passiva De vorig jaar opgenomen reservering voor afvloeiingsregelingen in verband met de reorganisatie zijn verrekend bij de loonkosten. Niet in de balans opgenomen verplichtingen De hogeschool is verplicht tot terugbetaling van de liquiditeitsbijdrage ad. EUR aan het Ministerie van OCW in geval de activiteiten van de hogeschool worden beëindigd. Naast deze verplichting heeft de hogeschool in een dergelijk geval voorts recht op betaling door het Ministerie van OCW van de vordering sociale lasten 1986/1987 ad. EUR Er zijn twee autoleasecontracten met een verplichting van ongeveer EUR ,- per 31 december De verplichting over 2012 is EUR ,-. In 2009 is er een contract afgesloten voor de huur van kopieer- en printmachines met een totaalbedrag van EUR ex. BTW voor een termijn van 6 jaar. EUR vervalt binnen 1 jaar. De marktwaarde van de swap, met een looptijd tot en met mei 2015, is EUR per 31 december Er is een huurcontract afgesloten met de Stichting GSG te Groningen voor 1 jaar voor een totaal bedrag van EUR Er is een huurcontract afgesloten met VVGO Bunschoten voor 1 jaar voor een totaal bedrag van EUR Er is een huurcontract afgesloten met de Vereniging voor Gereformeerd Primair Onderwijs Accretio tot augustus 2019, de huurwaarde van dit contract bedraagt EUR De verplichting voor 2012 bedraagt EUR

56 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten 3.1 Rijksbijdragen 2011 Begroting EUR EUR EUR EUR EUR EUR Rijksbijdrage OCW Geoormerkte OCW-subsidies Niet-geoormerkte OCW-subsidies Overige subsidies OCW Overige overheidsbijdragen en -subsidies Gemeentelijke subsidie onderw ijsbegeleiding Collegegelden Baten werk in opdracht van derden Baten w erk in opdracht ven derden Inkoop en inhuur derden De inkoop en inhuur van derden ten bate van w erk in opdracht van derden w ordt afgetrokken van het hier behaalde resultaat. De vergelijkende cijfers zijn hierop aangepast. 3.5 Overige baten Verhuur Detachering personeel Opbrengst catering Samenw erking Dordt College Diversen Diversen bevat een gift van CFA voor ondersteuning onbekostigde godsdienstleraar opleidingen ad. 15 plus ontvangen subsidies voor duurzame renovatie ad. 20 en vaccinatiesubsidie ad. 7 en een subsudies van het Europees Platform ter bevordering van internationalisering ad

57 4.1 Personeelslasten 2011 Begroting EUR EUR EUR EUR EUR EUR Brutolonen en salarissen * Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen Dotaties personele voorzieningen Onttrekking voorzieningen Afvloeiingsregelingen en FPU Personeel niet in loondienst Deskundigheidsbevordering Reiskosten Catering en vergaderkosten Werving & Selectie Arbo Overig ** Overige personele lasten Af: uitkeringen Gemiddeld aantal FTE * De brutolonen zijn hoger dan begroot met name vanw ege afvloeiingskosten van medew erkers die in 2011 vertrokken zijn. ** In de overige personele lasten zitten de kosten voor de FPU regelingen. 4.2 Afschrijvingen 2011 Begroting EUR EUR EUR EUR EUR EUR - Gebouw en Verbouw ing Groot onderhoud Gebouw en, verbouw ing en groot onderhoud Technische installaties Meubilair Computer, softw are Kantoorinstallaties Audio visuele middelen Inventaris en apparatuur Materiële vaste activa Huisvestingslasten 2011 Begroting EUR EUR EUR EUR EUR EUR Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en w ater Schoonmaakkosten Heffingen

58 4.4 Overige lasten - Kantoorkosten Reprokosten Portikosten Communicatiekosten Documentatiekosten MR-RvT Bankkosten Accountants-, en advieskosten * Kosten accreditering Contributies Administratie- en beheerslasten * De ten laste van het boekjaar gebrachte kosten voor de externe accountant en de accountantsorganisatie, genoemd in artikel 1, eerste lid, onder a en e, van de Wet toezicht accountantsorganisaties, zijnde Ernst & Young Accountants LLP zijn als volgt: - Bekostiging- en jaarrekening Specifieke controles Juridisch advies 5 15 Accountantskosten Kosten hard- en softw are Leermiddelen Overig Inventaris, apparatuur en leermiddelen Dotatie voorziening op vorderingen Dotatie/vrijval voorzieningen op vorderingen Dienstreizen Marketing & Communicatie Excursies, w erkw eken en stages Projectkosten Overig Overige De inkoop en inhuur van derden ten bate van w erk in opdracht van derden w ordt afgetrokken van het behaalde daar resultaat. De vergelijkende cijfers zijn hierop aangepast Financiële baten en lasten 5.1 Rentebaten Rentelasten

59 Bezoldiging van bestuurders en toezichthouders Is er een bezoldiging van de bestuurders Is er een bezoldiging van de toezichthouders Ja Ja Naam Duur arbeidsovereenkomst / Periodiek Ingangsdatum Dienstbetrekki ng (D) of op betaalde beloningen dienstverband Taakomvang Interimbasis (I) / gratificatie Bonus betalingen / gratificatie Ontv. Pensioen bijdrage / bel. Uitk. Wegens betaalbaar op beëindiging v/h term. dienstverband w erkzaamheden Vanaf Tot Fte D of I EUR EUR EUR EUR J.D. Schaap, voorzitter College van Bestuur 1987 Heden ,00 D Totaal College van Bestuur A. van der Veer, voorzitter Raad van Toezicht 2008 Heden ,01 D B. Wesseling, lid Raad van Toezicht 2002 Heden ,01 D J.S. van der Heide, lid Raad van Toezicht ,01 D D. de Jonge, lid Raad van Toezicht 2006 Heden ,01 D T. Abbo, lid Raad van Toezicht 2011 Heden ,01 D C Boer, lid Raad van Toezicht 2001 Heden ,01 D Totaal Raad van Toezicht Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) Er zijn geen inkomens verstrekt die de norm zoals weergegeven in de WOPT overschrijden. De inkomens zijn conform de regelgeving binnen het HBO. Overige gegevens Voorstel tot resultaatbestemming Voorgesteld w ordt het resultaat als volgt te bestemmen: 2011 EUR Resultaat ten bate van de algemene reserve: Overeenkomstig het voorstel is het resultaat verw erkt in de jaarrekening. Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen bijzondere gebeurtenissen na balansdatum. 59

60 Accountantsverklaring 60