VERSLAG STARTVERGADERING 29 april 2011

Transcriptie

1 VERSLAG STARTVERGADERING 29 april 2011

2 WATERKWALITEIT Inleiding: Als inleiding werd de inzamelingskaart van VMM getoond, waarop de rioleringsstengen, subsidiedossiers en bovengemeentelijke projecten op vermeld staan, die er voor zorgen dat het afvalwater gesaneerd wordt in de verschillende zuiveringsgebieden en zo de kwaliteit van de Herk en Mombeek moeten verbeteren. Hierbij werd de werkwijze van een subsidiedossier en een bovengemeentelijk project toegelicht. Als ook de opmaak van het GUP(gebiedsdekkend uitvoeringsplan). Bespreking: Verschillende problemen werden aangehaald: Communiceren naar de buitenwereld o.a. in verband met waarom burgers hun afvalwater moeten scheiden? Wat met het gebruik van sproeistoffen en pesticiden bij een gescheiden stelsel? Wat doet strooizout met de kwaliteit van de waterlopen? In de stad Hasselt mogen geen pesticiden meer gebruikt worden is dit reeds merkbaar in de waterlopen? Problemen rond de Lerebeek werden aangehaald Afspraken: Tegen de volgende werkgroep zal er een overzicht gemaakt worden over de waterkwaliteit / MAP / resultaten van het pesticidenonderzoek Opzoeken welke acties er reeds in het bekkenbeheersplan zijn opgenomen Ook de Provincie zou in deze werkgroep moeten aanwezig zijn Een kaart per zuiveringsgebied met de gegevens van de zonering (eerste gebieden zijn Borgloon Jesseren en Wimmertingen omdat er in Jesseren nog een ruilverkavelingsproject lopende is.)

3 WATERKWANTITEIT Actie 1: Jeroen Jansen contacteert Wouter Van Muysen (VLM) voor terugkoppeling omtrent werkveld en eventuele bijkomende input. Verwachtingen van het werkveld Overzicht behouden van diverse plannen en projecten; werkveld als kruispunt van informatie. Stimuleren van samenwerking tussen diverse actoren en afstemming tussen diverse plannen indien mogelijk en indien noodzakelijk. Vertrekken vanuit concrete problemen omtrent wateroverlast. Creëren van win win situaties voor waterveiligheid en natuur via meer natuurlijke overstromingsgebieden en meer ecologisch beheer van waterlopen. Overlopen van lopende en geplande acties In valleien van Herk en Mombeek en zijlopen zijn heel wat acties omtrent waterkwantiteit lopend of gepland. Een aantal acties zullen in uitvoering of uitgevoerd zijn binnen de looptermijn van het strategisch project. Afstemming tussen diverse projecten kan op verschillende vlakken worden nagegaan: afstemming tussen projecten stroomop en stroomafwaarts. afstemming tussen waterloop en omliggende valleisysteem/landgebruik. afstemming tussen tijdspad van projecten. Actie 2: Een overzicht met de stand van zaken van de acties wordt op korte termijn opgemaakt door het bekkensecretariaat en rondgestuurd naar alle betrokkenen. Dit overzicht kan doorheen de loop van het strategisch project wijzigen en verder worden aangevuld. Kansen en prioriteiten binnen het strategisch project Herk en Mombeek (opsomming) Creëren van waterveiligheid onder andere door het aanleggen van gecontroleerde overstromingsgebieden (GOG s). Op Vlaams niveau is het gebied van Herk en Mombeek een unieke gelegenheid om naast de reeds geplande of in uitvoering zijnde GOG s bijkomende kansen voor waterberging én natuurwaarden te creëren. De ontwikkeling van natuurlijke overstromingsgebieden met herstel van de verbinding tussen waterloop en valleisysteem is dan ook een belangrijk aandachtspunt binnen het strategisch project. Waterberging dient niet enkel gesitueerd te zijn in natuurgebieden, maar is evenzeer mogelijk in combinatie met landbouwgebruik (groen blauwe diensten). Niet enkel end of the pipe oplossingen, maar voldoende aandacht voor brongerichte maatregelen.

4 Een goede waterkwaliteit is in het gebied een belangrijke randvoorwaarde (met de bedenking dat we niet overal kunnen wachten op uitstekende waterkwaliteit vooraleer water kan geborgen worden). Binnen het strategisch project dient bekeken te worden waar en in hoeverre ecologisch beheer van waterlopen kan worden gepromoot met het oog op een verruwing van de waterlopen.

5 EROSIE Conclusies: Dankzij de inspanningen van de Watering van Sint Truiden/provinciaal steunpunt/enkele gemeentes in het verleden vormt de ruime omgeving van het zuiden van het projectgebied reeds een voorbeeldgebied op vlak van erosiebestrijding voor de rest van Vlaanderen. Nergens zijn er al zoveel erosiegrasbufferstroken en perceelsranden aangelegd als in de zuidelijke gemeentes van Haspengouw. Er is voldoende kennis van de erosieproblematiek en visie op de te nemen maatregelen, o.a. vanuit de gemeentelijke erosiebestrijdingsplannen. Ook de knelpuntgebieden staan hierin opgelijst. Het is uiteraard niet de bedoeling de (gemeentelijke) keuzes gemaakt in deze plannen en financiële aspecten hieraan verbonden in twijfel te trekken. Deze gelden dan ook als vertrekpunt. Wat wel ontbreekt, is een overzicht van de knelpuntgebieden en te nemen/genomen maatregelen binnen het studiegebied (info nu te verspreid + verborgen). Doel tegen volgende werkveldoverleg: opmaak inventarisatiekaart (GIS oef) met voor het hele stroomgebied: info via ALBON uit gem. erosiebestrijdingsplannen (knelpuntgebieden, kleinschalige erosiebestrijdingswerken), alle afgesloten beheerovereenkomsten erosie + perceelsranden (VLM), ligging erosiegevoelige akkers langs waterlopen, overlap met hamstergebieden en akkervogelgebieden Deze kaart zal ook belangrijke insteek vormen naar de andere werkvelden (via website). Voor het werkveld erosie vormt de wisselwerking met de andere werkvelden (vooral blauwgroene diensten) één van de belangrijkste bijdragen van het strategisch project aan het reeds goed lopende erosiebeleid. Deze kaart kan als basis dienen voor het definiëren van prioriteiten in een later stadium. Zowel bufferstroken langs waterlopen, KLE s als brongerichte maatregelen zijn belangrijk in het kader van integraal waterbeleid binnen Herk en Mombeek. * Bufferstroken: Obv de inventarisatiekaart kunnen alle erosiegevoelige akkerpercelen langs een waterloop gelokaliseerd worden Er kunnen aan de bedrijfsplanner van VLM (Martijn Erckens) knelpuntzones aangereikt worden zodat hij gebiedsgericht beheerovereenkomsten erosie kan afsluiten vanaf 2012 De aanleg van beekranden vraagt heel wat sensibilisatie van landbouwers. Ook hier is een rol weggelegd voor het strategisch project. Om slaagkansen te hebben blijkt echter een persoonlijke aanpak aangewezen. Naast sensibilisatie ook handhavingsbeleid van belang (vb brief alle burgemeesters politiezone Borgloon ivm 1m langs openbare weg)=> gemeenschappelijk initiatief voor waterlopen eventueel mogelijk. * Brongerichte, teelttechnische maatregelen: Deze vergen een echte mentaliteitsverandering bij landbouwers en de inzet van pioniers zoals Jos Piffet. Er kan nog uitgezocht worden hoe dit kan ondersteund worden.

6 * aanleg/onderhoud KLE s: Ikv Natuurverbinding 41 (project RLHV ): Horpmaal Heks Widooie: aanplanten van hagen, houtkanten en hoogstamboomgaarden ifv vleermuizen en natuur en ter verbinding van Herkebeekvallei en Mombeekvallei: eveneens rol ikv erosiebestrijding. Erosiebestrijdingsmaatregelen ook een ecologische functie geven (inrichting erosiepoelen en dammen, KLE s, bloemrijke grasstroken, ) wordt reeds toegepast in het projectgebied. Eventueel kan hier meer aandacht naar gaan maar dit is typisch maatwerk en generieke leidraden voor uitvoering opstellen is dan ook niet opportuun. Ook hier weer vormt communicatie met andere werkvelden een belangrijk punt: via de inventarisatiekaart kan doelbewuster gezocht worden naar combinatie met BHO akkervogels, hamsters.

7 BLAUW-GROENE DIENSTEN Een inleidende presentatie werd gegeven door bekkencoördinator Jan Vanvelk. Doel van deze werkgroep is het concept blauwgroene diensten te gaan verruimen (breder dan enkel beheersovereenkomsten) en verduurzamen door toepassing ervan op het projectgebied. Volgende onderwerpen en bedenkingen kwamen hierbij aan bod: Waar zou in het projectgebied prioritair kunnen worden ingezet op blauwgroene diensten? De focus zal liggen op de groengebieden die recent werden herbestemd via 2 gewestelijke RUP s, goedgekeurd zonder grote tegenstand vanuit landbouwhoek. Hier zijn evenwel redelijk wat verlaten percelen, dus de uitdaging zal erin bestaan een beheerder hiervoor te vinden. Om een duidelijk beeld te krijgen van kansen en knelpunten dient wel te worden nagegaan o in welke mate en waar er nog landbouwgebruik is o of er een ontheffing van nulbemesting (en eventuele andere vrijstellingen in het kader van het mestdecreet) is goedgekeurd o waar de natuurreservaten en hun uitbreidingsperimeters gesitueerd zijn o waar landbouwers enkel pachters zijn of ook eigenaars o eventuele andere ruimtelijke pro s en contra s Hiertoe zal de shapefile van het projectgebied worden rondgestuurd naar de verschillende projectpartners. Op welke manier zullen de landbouwers vergoed worden voor de geleverde diensten? Publieke financiering: o niet alleen inzetten op beheersovereenkomsten maar zeker ook op gebruiksovereenkomsten (cfr. Natuurdecreet) en eventuele financiering die via onroerend erfgoed ter beschikking kan worden gesteld o ook zal worden nagegaan welke mogelijkheden MAP IV kan bieden Private financiering o De projecten ECO² en B.Akkerbrood zijn goede voorbeelden van alternatieve financiering voor het leveren van blauwgroene diensten. Binnen de werkgroep is hieromtrent veel expertise beschikbaar waaruit kan geput worden. o Er wordt gevraagd om (al dan niet concrete) ideëen voor potentiële vergoedingskanalen door te geven aan Joke Charles Hoe kan men landbouwers motiveren om deel te nemen aan het project? Er bestaat reeds een agrobeheergroep (d.i. een vereniging van landbouwers die actief werken rond agrarisch natuurbeheer) Tongeren Bilzen; deze is momenteel vooral werkzaam rond holle wegen. Er zal worden bekeken of hier interesse/potentieel is om rond blauwgroene diensten te gaan werken. Er is nood aan een of meerdere trekker landbouwers, zogenaamde ambassadeurs, waardoor andere landbouwers sneller over de streep zullen getrokken worden om ook mee te doen.

8 Ideëen voor concrete personen die werkzaam zijn in de deelgebieden kunnen worden overgemaakt aan Joke Charles of Jan Vanvelk. In de vallei is het aantal landbouwers dat met pensioen gaat evenwel groot. Hoe kunnen we landbouwers in de vallei houden zonder dat het gebied zal te lijden hebben onder schaalvergroting en de typische kleinschalige hooilandjes van Haspengouw behouden blijven? Volgende vergadering: Donderdag 26 mei in de gebouwen van het regionaal landschap te Kortessem

9 VALLEIGEBONDEN NATUUR Op deze eerste workshop werd de vraag gelanceerd welke thema s mogelijk aan bod kunnen komen de komende 3 jaar Buffering van natuurkernen is een belangrijk aandachtspunt. In de bovenlopen is de vallei vaak zeer smal en sterk gevoelig voor invloeden van nabij gelegen landbouwgebruik. Vooral nutriëntenuitspoeling en het gebruik van sproeimiddelen naast de beek zijn knelpunten. Het afsluiten van beheerovereenkomsten kan een oplossing zijn. In uitbreidingsperimetergebieden van natuurverenigingen kunnen echter geen BO s afgesloten worden. Hiervoor dient een oplossing gezocht te worden Voor groengebieden : aankoopbeleid versus blauwgroene diensten? Deze vraag dient gebied per gebied bekeken te worden. Heel wat natuurgebieden worden nu al beheerd in samenspraak met landbouwers (begrazing of hooibeheer). Voor andere gebieden is een intensiever beheer nodig dat niet meer rendabel is voor een landbouwer. De ecologische ambitie die men heeft per gebied is ook sturend. Wil men doorgedreven ontwikkeling van graslanden in de richting van natuurdoeltypes, dan is aankoopbeleid wellicht aan te bevelen. Mikt men op een kleinschalig agrarisch landschap met KLE s, kunnen wellicht blauw groene diensten worden ingezet. Conclusie : nood aan een gebiedsdekkende ecologische ambitie kaart. Bij het opstellen van zo een visie dient rekening gehouden te worden met de andere thema s : gebieden met meer overstroming zullen wellicht botanisch minder verregaand kunnen ontwikkelen. De beheerinspanningen voor verschraling in zo een gebied zullen daar dan logischerwijze ook minder intensief zijn. De randbemerking wordt gemaakt dat meer aankopen ook meer beheer vergt. De beschikbare budgetten voor regulier beheer zijn eerder beperkt. Samenwerken met de landbouwsector is 1 van de mogelijke oplossingen Beheerdoelstellingen moeten realistisch zijn: relatie met praktische (financiële) uitvoerbaarheid en de abiotische situatie (eerder voedselrijke situatie van bodem en waterkwaliteit in midden en benedenloop Herk en Mombeek) De nadruk wordt sterk gelegd op mogelijke ecologische meerwaarden van bufferbekkens. Maximaal ecologische winst halen uit gebieden die onttrokken worden aan de landbouw Gemeenten kunnen structureel en financieel bijdragen aan projecten. De boodschap is hen reeds in beginstadium van projecten te betrekken. De verschillende gemeentelijke milieuraden kunnen een belangrijke rol spelen. Projecten moeten in begrijpelijke mensentaal worden voorgesteld. Niet iedereen is vertrouwd met de vaak moeilijke natuurdoeltypologie. Communicatie, informatie en educatie rond natuurmaatregelen is zeer belangrijk. Gemeentelijke informatieblaadjes zijn een goed instrument om een ruim publiek te bereiken