Jaarverslag mborijnland 2017

Transcriptie

1 Jaarverslag mborijnland 2017 mborijnland 1

2 2 Jaarverslag 2017

3 mborijnland 3

4 Daarom kies je voor mborijnland Jij wilt kiezen bij huis 4 Jaarverslag 2017

5 Jaarverslag Stichting mborijnland 2017 // Voorwoord Raad van Bestuur 7 Deel 1 - Bestuursverslag 8 1. Ontwikkelingen en resultaten Terugblik Samenwerking en integratie ID College - ROC Leiden vanaf januari Van Transitiestichting naar juridische fusie Vooruitblik Profiel en organisatie Visie, strategie en kernwaarden Ons onderwijs Governance en verantwoording Governance Juridische structuur Organisatiestructuur Verslag Raad van Toezicht Verantwoording Intern en maatschappelijk toezicht Samenstelling Zittingstermijnen en nevenfuncties Verslag Ondernemingsraad Twee Ondernemingsraden Speerpunten Werkwijze en structuur Communicatie met medewerkers Samenstelling Verslag Studentenraad Speerpunten Werkwijze en structuur Communicatie met de achterban Samenstelling Studenten in beeld Aantal studenten Studiesucces Opleidingen in beeld MBO College Dienstverlening MBO College Economie MBO College Entree MBO College Gezondheidszorg MBO College Techniek & ICT MBO College laboratorium onderwijs MBO College Welzijn MBO College Vavo & Contractonderwijs Ontwikkelingen onderwijs Ontwikkelingen onderwijs Tevredenheid studenten Kwaliteit van onderwijs Aanpak Voortijdig Schoolverlaten Begeleiding studenten Inspectieonderzoeken Portfolio-analyse Medewerkers Personeelsbeleid en fusie Professionalisering Ziekteverzuim Bedrijfsvoering Marketing & Communicatie Veiligheid Klachten Strategische bouwprojecten Bouwzaken Facilitaire zaken ICT-voorzieningen Financiën Kengetallen Subsidie Algehele herziening huisvestingsafspraken Exploitatie Treasury Liquiditeiten Notitie Helderheid in de bekostiging Continuïteits- en risicoparagraaf A. Gegevensset A2 Meerjarenbegroting Financiële kengetallen B Overige rapportages Jaarverslag Deel 2 - Jaarrekening Geconsolideerde jaarrekening Geconsolideerde balans per 31 december Geconsolideerde staat van baten en lasten Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten Algemeen Grondslagen voor de consolidatie Financiële instrumenten Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Grondslagen voor de waardering van de resultaatbepaling Toelichting op afzonderlijke posten van de geconsolideerde balans Overzicht geoormerkte doelsubsidies OCW (model G) Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen elichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten Statutaire bepalingen en voorstel inzake resultaatbestemming Enkelvoudige jaarrekening Enkelvoudige balans per 31 december Enkelvoudige staat van baten en lasten Toelichting op de enkelvoudige balans en staat van baten en lasten Algemeen Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Toelichting op afzonderlijke posten van de enkelvoudige cijfers Overzichten van de jaarrekening Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) Accountantshonoraria Gebeurtenissen na balansdatum 143 Deel 3 - Overige gegevens Controleverklaring accountant Contactgegevens 149 mborijnland 5

6 6 Jaarverslag 2017

7 Voorwoord In 2017 lag de focus op het tot stand brengen van de fusie. Leidend principe in de totstandkoming van de nieuwe organisatie is leren van elkaar (1+1=3). Het momentum is aangegrepen om de nieuwe organisatie naar menselijke maat in de richten om te komen tot toekomstbestendig, kleinschalig georganiseerd onderwijs. mborijnland is per 1 september 2017 officieel van start gegaan. Het onderwijs is ondergebracht in zeven MBO Colleges. Het Onderwijs Service Centrum staat en de Stafdiensten en SSC s zijn aan de slag. Hoewel hiermee de transitieperiode is afgerond, zijn we nog lang niet klaar. Er wordt hard gewerkt om de kwaliteit van het onderwijs verder op orde te krijgen, zodat onze studenten beter onderwijs kunnen volgen. Voor de nieuwe organisatie zijn in overleg met de MBO Colleges zes strategische prioriteiten vastgesteld (studieloopbaanbegeleiding, beroepspraktijkvorming, examinering, professionalisering, ondersteuning door staf en SSC, arbeidsmobiliteit). Daarnaast richt de organisatie zich op het verder verstevigen van bestaande samenwerkingen zoals het CIV Smart Technology en het aangaan van nieuwe samenwerkingen zoals bijvoorbeeld het opzetten van een CIV Welzijn & Zorg. Belangrijk focuspunt in relatie tot het verbeteren van de onderwijskwaliteit is professionalisering. Ons motto is: méér dan mbo. Studenten leren meer dan alleen een vak. Ze ontwikkelen zich ook persoonlijk en leren hun eigen weg te vinden in de samenleving. Onze naam verwijst naar het Rijnlands denken. Vakmanschap, vertrouwen en verbinding zijn waarden die daarin voorop staan. Samen met bedrijven, instellingen en andere scholen leiden we studenten op tot echte vakmensen. Samen met onze partners willen we een bijdrage leveren aan de sociale cohesie in de samenleving, de lokale economie en de regionale onderwijsagenda. Samen met al onze medewerkers werken we aan het tot stand brengen van een inclusieve cultuur, waarbij we alle inzichten benutten, zowel intern als extern. Voor 2018 ligt de focus op het verhogen van de kwaliteit van onderwijs. Voor 2019 blijft deze koers onveranderd. De zes strategische prioriteiten die zijn gedefinieerd zijn erop gericht het studiesucces aangevuld met studenttevredenheid in de groene cijfers te krijgen. De rode draad is verbinding: met de regio, met maatschappelijke instellingen, tussen onderwijs en ondersteunende diensten, met andere onderwijsinstellingen. Al onze inspanningen zullen volgens ons leiden tot een stijging van het aantal studenten dat hun opleiding met een diploma afsluit. En dat is wat de omgeving van ons mag verwachten. Otto Jelsma, Ricardo Winter en Oege de Jong Raad van Bestuur mborijnland 7

8 Deel 1 Bestuursverslag 1. Ontwikkelingen en resultaten 1.1 Terugblik 2016 ROC Leiden en ID College hebben in 2016 toegewerkt naar een fusie. Beide organisaties zijn het fusieproces ingegaan om ervoor te zorgen dat studenten in de regio Leiden hun studie konden afmaken en 600 medewerkers van ROC Leiden hun baan niet zouden verliezen. Om de fusie versneld vorm te geven, hebben ROC Leiden en ID College in december 2015 een Transitiestichting opgericht. De uitgangspunten van de nieuwe gezamenlijke organisatie hebben we in oktober 2016 vastgelegd in een contourennota. Hierin hebben we vanuit het perspectief van de student het wenkend perspectief van de nieuwe organisatie beschreven. In augustus 2016 zijn we gestart met de gezamenlijke MBO Colleges Gezondheidszorg en Entree. Het MBO College Gezondheidszorg is met de start van het studiejaar 2016 gevestigd in een nieuw schoolgebouw aan de Breestraat in Leiden. Het gezamenlijke MBO College Entree ging van start aan de Vijf Meilaan in Leiden. De werving van nieuwe studenten hebben we gezamenlijk opgepakt onder het motto: Samen sterker mbo. We hebben een gezamenlijke mbo-brochure gemaakt en een gezamenlijke campagne gevoerd, met abri s en posters, een onlinecampagne, een gezamenlijke beursstand en gezamenlijke voorlichtingscampagnes op scholen voor voortgezet onderwijs. Bovendien zijn ID College en ROC Leiden in september 2016 gestart met een portfolioanalyse van het toen bestaande opleidingsaanbod van beide organisaties. Op basis van dit onderzoek hebben we een gezamenlijk opleidingsaanbod voor het studiejaar vastgesteld dat aansloot bij de vraag van de studenten en de arbeidsmarkt. Hierbij hielden we rekening met het belang van de externe stakeholders, zoals gemeenten, andere mbo-instellingen en onze eigen interne organisatie. Het opleidingsaanbod hebben we in oktober 2017 gepubliceerd op de nieuwe website van mborijnland. 1.2 Samenwerking en integratie ID College - ROC Leiden Beide instellingen hebben het momentum aangegrepen om de nieuwe organisatie naar menselijke maat in te richten om te komen tot Beide instellingen hebben het momentum aangegrepen om de nieuwe organisatie naar menselijke maat in te richten om te komen tot toekomstbestendig, kleinschalig georganiseerd mbo-onderwijs. 8 Jaarverslag 2017

9 toekomstbestendig, kleinschalig georganiseerd mbo-onderwijs. Onze instelling is ingedeeld in MBO Colleges. Een MBO College heeft een goede aansluiting op de omgeving en op de vragen van de arbeidsmarkt. Dit vertaalt zich in kleine teams die het onderwijs verzorgen. We bieden gepersonaliseerd onderwijs, waarbij talenten van studenten een doorslaggevende rol spelen. Onze hele organisatie is gericht op de ontwikkeling van de student en stemt af met het bedrijfsleven. We bieden de student een passend leertraject, dat aansluit op zijn persoonlijke interesses en talenten. We zoeken hierbij naar maatwerk voor groepen. Dit maatwerk ontstaat door in leertrajecten invulling te geven aan versnelling, verdieping, verbreding of vertraging. Studenten met overeenkomstige wensen, vormen vervolgens een groep in een leertraject. Ons onderwijsmodel is Flex. We ontwerpen ons onderwijs volgens de principes van 4C/ID (4 Component Instructional Design). Dit betekent dat tijdens de opleiding en in de begeleiding van de student we toe werken naar zijn of haar kwalificatie. Tijdens het onderwijs is er toename van de complexiteit en de docent differentieert in de mate van begeleiding en sturing. Zo groeit en ontwikkelt de student. Om ons onderwijs goed en efficiënt te kunnen uitvoeren maken we gebruik van beschreven processen gebaseerd op Triple A. Door toepassing van de beschreven processen wordt de (minimale) kwaliteit in het onderwijs geborgd. Leidend principe in de totstandkoming van de nieuwe organisatie is leren van elkaar (1+1 = 3). Het personeel is (onder andere via de medezeggenschap) nauw betrokken bij de vormgeving van de instelling. Met de bestuurlijke fusie per 1 september 2017 zijn alle medewerkers formeel in dienst van Stichting mborijnland. Er hebben geen gedwongen ontslagen plaatsgevonden als gevolg van de fusie. Gedurende het jaar heeft periodiek overleg plaatsgevonden met de minister, het ministerie van OCW en de inspectie. De aanvraag fusietoets en de fusie effectrapportage is ingediend bij de adviescommissie fusietoets in het onderwijs. De adviescommissie adviseerde de minister goedkeuring aan de voorgenomen fusie niet te onthouden. Minister Bussemaker heeft op 27 juni 2017 laten weten definitief goedkeuring te geven aan de fusie van ROC Leiden en ID College. Ze spreekt in een brief haar waardering uit voor onze medewerkers en studenten die met hart en ziel gewerkt hebben om een nieuwe toekomst aan het onderwijs te geven. mborijnland 9

10 Deel 1 Bestuursverslag 1. Ontwikkelingen en reultaten 1.3 Van Transitiestichting naar juridische fusie Per 1 september 2017 is de juridische fusie tot stand gebracht. ROC Leiden, ID College en de Transitiestichting zijn gefuseerd tot één stichting, Stichting mborijnland. Alle MBO Colleges, onderwijsteams en de ondersteuning zijn samengevoegd. Hierdoor zijn de kleinschalig georganiseerde en domeingeoriënteerde MBO Colleges met lokale uitvoeringslocaties in bestuurlijke zin geborgd. Dit was een belangrijke stap die studenten en docenten rechtszekerheid verschaft. Uiterlijk in augustus 2018 vindt de institutionele fusie plaats. De onderwijsinstellingen ROC Leiden en ID College en de bijbehorende BRINnummers voegen we dan samen tot één onderwijsinstelling met één BRINnummer. Op 1 september 2017 hebben we de nieuwe naam mborijnland geïntroduceerd. Ook hebben we een nieuw logo en een nieuwe huisstijl ingevoerd. Tijdens De Derde Donderdag in September, de officiële opening van het studiejaar, hebben we de officiële start van mborijnland gevierd. Er werden maar liefst 70 workshops door meer dan 100 collega s gegeven. Daarnaast waren er meer dan 1150 collega s aanwezig en 100 externe relaties. Het thema van de dag was: Er zit muziek in. Met elkaar geven wij klank, ritme en melodie aan ons onderwijs en mborijnland. In de Regeling Bestuur en Organisatie, die we in maart 2017 hebben vastgesteld, beschrijven we de besturing en organisatie, die noodzakelijk is om de doelen van mborijnland te realiseren. Hij beschrijft hoe we zijn georganiseerd en waarom. Ook maakt hij duidelijk wat de rol is van de verschillende organisatieonderdelen. Een schematische weergave van de organisatiestructuur is opgenomen in paragraaf Jaarverslag 2017

11 Strategie Ons wenkend perspectief We stellen de student centraal en zijn gericht op zijn ontwikkeling We leiden de student op tot een ondernemende vakkracht, die iets toevoegt aan zijn omgeving. We geven hem ook de gelegenheid om persoonlijk te groeien en zijn eigen weg in de samenleving te vinden Onze ambitie Significante verbetering van onze onderwijskwaliteit(alle opleidingen voldoen aan de basiskwaliteit) Onze strategische prioriteiten Studieloopbaan begeleiding Beroepspraktijkvorming Examinering beroepspraktijk en op school Professionalisering Ondersteuning Staf en SSC s Arbeidsmobiliteit Onze kernwaarden Vakmanschap Vertrouwen Verbinden Onze merkwaarden Passie Nieuwsgierigheid Inclusiviteit 1.4 Vooruitblik 2018 Sinds 1 september 2017 hebben we alle colleges, onderwijsteams en de ondersteuning samengevoegd. Hierdoor kunnen we het beste van beide organisaties combineren en verder verbeteren. We beseffen dat dit tijd en inzet van alle medewerkers zal vragen, net zoals zij ook de afgelopen twee jaar een cruciale bijdrage hebben geleverd aan de voorbereidingen en totstandkoming van de fusie. Vanaf 1 augustus 2018 zal mborijnland onder één BRIN-nummer al het onderwijs aanbieden. Daarmee realiseren we een volledige instellingenfusie. De komende twee jaar, tot 1 september 2019 focussen we ons op het verhogen van de onderwijskwaliteit (de basis op orde) en de wijze waarop we met elkaar willen samenwerken (de cultuur). Deze focus is duidelijk terug te vinden in de jaarplannen van de MBO Colleges, Shared Service Centra en Diensten. Vanuit de jaarplannen hebben we zes strategische prioriteiten vastgesteld. Hier gaan we de komende twee jaar aan werken: 1. beroepspraktijkvorming (BPV); 2. studieloopbaanbegeleiding (SLB); 3. examinering beroepspraktijk en op school; 4. professionalisering (onder andere bestaande uit kwaliteitscultuur, teamvorming en opleiden en trainen); 5. ondersteuning door stafdiensten en SSC s; 6. arbeidsmobiliteit. mborijnland 11

12 12 Jaarverslag 2017

13 2. Profiel en organisatie 2.1 Visie, strategie en kernwaarden mborijnland is een instelling voor middelbaar beroepsonderwijs, contractonderwijs en voorgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). We bieden middelbaar beroepsonderwijs aan in de volgende domeingerichte MBO Colleges: MBO College Dienstverlening MBO College Economie MBO College Entree MBO College Gezondheidszorg MBO College Welzijn MBO College Techniek & ICT Daarnaast bieden we de vmbo-t, havo en vwo aan in het voortgezet algemeen volwassenen-onderwijs (vavo). Bovendien bieden we cursussen, trainingen en opleidingen voor en met bedrijven en maatschappelijke instellingen. Meer dan mbo Ons motto is: méér dan mbo. Studenten leren bij ons namelijk niet alleen een vak. Ze ontwikkelen zich ook persoonlijk en leren hun eigen weg in de samenleving te vinden. We bieden excellente leertrajecten en keuzevakken aan. Bovendien geven we naast middelbaar beroepsonderwijs ook cursussen en trainingen met en aan bedrijven en instellingen. En mensen kunnen bij ons terecht voor voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). Wij geven studenten de kans om zich vanuit hun passie en interesses te ontwikkelen. Onze studenten hebben de toekomst. En daar zijn we trots op. Onze regio Onze naam verwijst naar de regio waarin we actief zijn. Ons onderwijs draagt bij aan de ontwikkeling van de regio Rijnland. Het is de regio waarin we intensief samenwerken met bedrijven, andere onderwijsinstellingen, politiek en maatschappelijke instellingen. Vanuit onze locaties in Alphen aan den Rijn, Gouda, Leiden, Leidschendam- Voorburg, Woerden en Zoetermeer leiden we studenten op tot vakmensen die iets toevoegen aan onze omgeving. Rijnlands denken Onze naam verwijst ook naar het Rijnlands denken. Vakmanschap, vertrouwen en verbinding zijn waarden die daarin voorop staan. We leiden studenten op tot echte vakmensen, iedere dag weer. Dat doen we samen met bedrijven, instellingen en andere scholen. Samen met onze partners willen we een bijdrage leveren aan het versterken van de sociale cohesie in de samenleving, bijdragen aan florerende lokale economie en onderwijs aanbieden dat naadloos aansluit bij jeugdbeleid en de regionale onderwijsagenda. Merkwaarden De kleuren van ons logo zijn paars en rood. Die verwijzen naar de waarden passie, inclusiviteit en nieuwsgierigheid. Deze merkwaarden laten anderen zien wat ze van ons kunnen verwachten. Ze beschrijven hóe we ons werk doen. Door deze merkwaarden zijn wij duidelijk te herkennen. 2.2 Ons onderwijs Persoonlijke aandacht Wij geven gepersonaliseerd onderwijs. Vanaf de instroom tot de diplomering en doorstroom staan de ambities en ontwikkeling van iedere student centraal. We houden met iedere student een individueel intakegesprek. Op basis van dat gesprek zoeken we samen met de student een passend leertraject dat past bij zijn persoonlijke ontwikkeling, interesses en talenten. Ook de inhoud van het onderwijs sluit aan bij de specifieke ontwikkeling van iedere student. Daarom differentiëren we in de lessen. Iedere student leert immers anders. Wij geven gepersonaliseerd onderwijs. Vanaf de instroom tot de diplomering staan de ambities en ontwikkeling van iedere student centraal. Keuzemogelijkheden Alle studenten volgen een leertraject dat past bij hun talenten, interesses en ambities. Binnen deze gestructureerde en duidelijk omschreven leertrajecten kunnen de studenten hun opleiding een persoonlijk accent geven, door het volgen van keuzedelen, internationale stages en tweetalig onderwijs. Zo kunnen ze hun opleiding verbreden en verdiepen. Hij kan ook excellentietrajecten volgen waarin hij zichzelf extra kan uitdagen. Zo kan iedere student een vak leren dat past bij zijn karakter, ambities en mogelijkheden. mborijnland 13

14 Deel 1 Bestuursverslag 2. Profiel en organisatie Netwerkorganisatie We vinden dat we als onderwijsorganisatie ook een sociale functie voor de omgeving hebben. We zijn een plaats voor kennisdeling en ontwikkeling voor regio, werkveld en onderwijs. In samenwerking met het werkveld onderzoeken we welke vorm van onderwijs meerwaarde heeft voor bedrijven, instellingen en studenten. Zo voegen we echt iets toe aan onze maatschappelijke omgeving. Ondernemerschap In ons onderwijs staat ondernemerschap voorop. Dat betekent dat studenten en medewerkers kansen zien en pakken, initiatief nemen, hun eigen verantwoordelijkheid pakken en probleemoplossend vermogen hebben. We geven iedere student en medewerker de gelegenheid om zich te ontwikkelen en keuzes te maken binnen het leertraject dat ze volgen. Eigen onderwijsmodel We hebben een eigen onderwijsmodel ontwikkeld: Flex. Het is gebouwd volgens de principes van het 4C/ ID-model. In de praktijk betekent dit dat ons onderwijs is opgebouwd uit authentieke leeractiviteiten (ALA s), kennisgerichte cursussen en vaardigheidsgerichte trainingen. Een student krijgt tijdens zijn opleiding authentieke leeractiviteiten (ALA s) waarin hij intensief bezig is met de beroepspraktijk. Een ALA kan bijvoorbeeld een demonstratie, een casus of een simulatieopdracht zijn. De ALA s voeren de studenten uit op school, in de beroepspraktijkvorming (BPV) of in een andere realistische of reële omgeving. De ALA s worden omringd door één of meer cursussen en trainingen. Hierin leren de studenten de kennis en vaardigheden die ze nodig hebben om de ALA met succes te kunnen uitvoeren. Daarnaast heeft de docent begeleidingsinformatie (Just-in-Timeinformation: JIT) tot zijn beschikking. ALA s met afnemende sturing en begeleiding (ALA = Demonstratie / Casus / Simulatieopdracht) ALA ALA ALA ALA Kennisgerichte cursussen Kennisgerichte cursussen Kennisgerichte cursussen Kennisgerichte cursussen Vaardigheidsgerichte trainingen Vaardigheidsgerichte trainingen Vaardigheidsgerichte trainingen Vaardigheidsgerichte trainingen JIT (JUST-IN-TIME-INFORMATION) 14 Jaarverslag 2017

15 Een volledige opleiding bestaat uit meerdere taakklassen. In een taakklasse zitten verschillende ALA s met dezelfde moeilijkheidsgraad. De eerste ALA in de taakklasse voert de student met veel sturing en begeleiding door de docent uit; daarna neemt de sturing en begeleiding af en moet de student steeds meer zelfstandig werken. De taakklassen hebben dus een oplopende moeilijkheidsgraad. De taakklasse op het hoogste complexiteitsniveau komt overeen met het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. Na afsluiting van deze laatste taakklasse ontvangt de student zijn diploma. We hebben een eigen onderwijsmodel ontwikkeld: Flex. Het is gebouwd volgens de principes van het 4C/ID-model. De onderwijslogistiek Om Flex mogelijk te maken hebben we duidelijke kaders en spelregels vastgesteld voor alle belangrijke bedrijfsprocessen. Deze afspraken hebben we vormgegeven volgens de principes van het Triple A-referentiekader. Per proces hebben we beschreven welke stappen we moeten doorlopen, welke medewerkers bij welke stappen betrokken zijn, welke rol zij vervullen en welke resultaten we willen behalen. Deze afspraken geven richting en structuur. Bovendien maken de spelregels duidelijk wat we van anderen kunnen verwachten. 2.3 Governance en verantwoording Governance mborijnland houdt zich als lid van de MBO Raad aan alle afspraken in de branchecode Goed bestuur in het mbo. De code beschrijft de principes en uitgangspunten van goed bestuur en de verantwoordelijkheden van een Raad van Bestuur. Bovendien geeft hij aanbevelingen voor het handelen van de Raad van Toezicht en het monitoren, evalueren en handhaven van de richtlijnen in de code. De code vult de overige wettelijke vereisten aan, zoals de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB). De branchecode en de wettelijke eisen zijn geïntegreerd in de werkwijze van ons bestuur en de Raad van Toezicht. Verantwoording Intern leggen we verantwoording af aan de Ondernemingsraad en de medewerkers. Extern verantwoorden we ons richting de Inspectie van Onderwijs en onze partners in Alphen aan den Rijn, Gouda, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Woerden, Zoetermeer en de omliggende regio. Deze zogenoemde horizontale verantwoording leggen we onder andere af aan bedrijven en instellingen waar studenten van mborijnland stagelopen, scholen die studenten leveren en afnemen, overheden, ouders en maatschappelijke organisaties. mborijnland is verder betrokken bij een groot aantal samenwerkingsverbanden waarin we intensieve gesprekken voeren over de waarde die wij kunnen toevoegen aan onze studenten en omgeving. Dit helpt ons de kwaliteit van ons onderwijs te waarborgen. 2.4 Juridische structuur Per 1 september 2017 is de Stichting mborijnland ontstaan, een samenvoeging van Stichting ROC Leiden, Centrum voor Educatie en Beroepsonderwijs in de Regio Leiden en Duin & Bollenstreek (Stichting ROC Leiden) en Stichting Regionaal Opleidingencentrum ID College (Stichting ID College) en Transitiestichting ROC Leiden/ID College. Stichting mborijnland kent een statutair bestuur (Raad van Bestuur) en een Raad van Toezicht. De Stichting mborijnland houdt op dit moment nog de onderwijsinstellingen ROC Leiden en ID College in stand en is voornemens deze twee instellingen op 1 augustus 2018 te fuseren. Tot dat moment maken we, met het oog op de voorschriften in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB), ook een scheiding in de functie van statutair bestuur en de functie van College van Bestuur. De beide instellingen behouden tot het moment van de instellingenfusie ieder hun eigen College van Bestuur. De leden van de twee Colleges van Bestuur vormen samen de Raad van Bestuur. In hun handelen gaan zij er zoveel mogelijk vanuit dat de nog afzonderlijke instellingen al één samengevoegde instelling zijn. De Raad van Toezicht van Stichting mborijnland houdt tot de institutionele fusie ook toezicht op het bestuur van ID College en ROC Leiden. Door de bestuurlijke fusie in 2017 is de Stichting mborijnland honderd procent aandeelhouder van de besloten vennootschap van de mborijnland 15

16 Deel 1 Bestuursverslag 2. Profiel en organisatie Stichting ROC Leiden: Community College Leiden B.V. (hierna CCL B.V.) en indirect honderd procent aandeelhouder van de twee dochtervennootschappen die onder deze besloten vennootschap zijn gepositioneerd. Omdat de nieuwbouwprojecten Centraal Station en Lammenschans niet uitsluitend bestemd waren voor ROC Leiden, is er indertijd voor gekozen om de ontwikkeling van de nieuwbouw onder te brengen in een aparte B.V.: Community College Leiden B.V. Om elk van de twee te bouwen panden te realiseren in een eigen B.V., heeft CCL B.V. in 2006 twee dochter-b.v. s opgericht, te weten CCL LMP B.V. en CCL CS B.V., waarbij de afkortingen refereren aan de gebouwen Lammenschans (LMP) en Centraal Station (CS). De gerealiseerde nieuwbouw Lammenschans is vervolgens verkocht aan Green B.V. en door middel van een financial lease constructie geactiveerd in de balans van ROC Leiden. De gerealiseerde nieuwbouw Centraal Station is eveneens verkocht aan Green en door middel van een operational lease terug geleased. mborijnland heeft per augustus 2018 de huur van het gebouw aan het Centraal Station opgezegd. Dit heeft tot gevolg dat we het bedrijf Fitland niet meer kosteloos bedrijfsruimte kunnen aanbieden in ruil voor leerwerkplekken voor onze studenten. We verschillen van mening over de wijze waarop we het einde van de samenwerking financieel moeten afhandelen. De rechter zal hier uitspraak over doen. De nieuwbouw van beide panden ligt al geruime tijd achter ons. Daarom hebben we alle B.V. s, voor zover er nog financiële transacties waren, opgenomen in de geconsolideerde cijfers. Verder is de Stichting mborijnland ook eigenaar van de vier B.V. s van de Stichting ID College: ID College Holding B.V., ID College Bedrijfsopleidingen B.V., ID College Bedrijfsopleidingen I B.V., ID College Personeel B.V. en ID College VAVO B.V. Deze B.V. s zijn in 2013 opgericht in verband met de verplichte scheiding van publieke en private activiteiten. Door wijziging in wetgeving hebben in deze B.V. s in de afgelopen jaren nagenoeg geen activiteiten plaatsgevonden. Voor zover er nog financiële transacties waren, zijn deze in de geconsolideerde cijfers opgenomen. 16 Jaarverslag 2017

17 Raad van Bestuur/Colleges van Bestuur Bestuursstaf Gemeenschappelijke directie Welzijn Techniek & ICT Economie Vavo Gezondheidszorg Dienstverlening Contractonderwijs Entree Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam MBO Colleges Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijsteam Onderwijs Servicecentrum primair secundair Stafdiensten Onderwijs & Kwaliteit Shared Service Centra SSC administraties Human Resource Management SSC Facilitaire Dienst & ICT Marketing & Communicatie Planning & Control 2.5 Organisatiestructuur Kleinschalig georganiseerd We hebben het onderwijs kleinschalig georganiseerd. Studenten krijgen les van een relatief klein docententeam. De docenten hebben veel persoonlijk contact met de studenten en hebben veel aandacht voor hun ontwikkeling. Bovendien heeft iedere student een persoonlijke studieloopbaanbegeleider die hem helpt bij het plannen van zijn studie, stage en examens. Ieder team maakt onderdeel uit van een domeingericht MBO College. Dit bevordert de samenwerking tussen de onderwijsteams en zorgt dat ons onderwijs goed aansluit bij de scholingsvragen van de arbeidsmarkt. Zowel de Raad van Bestuur als de directies van de MBO Colleges krijgen ondersteuning van de ondersteunende diensten en twee Shared Service Centra. Een stichting mborijnland is een stichting die wordt aangestuurd door een Raad van Bestuur. Een Raad van Toezicht ziet toe op dit bestuur. De organisatie bestaat uit de volgende organisatorische onderdelen: Raad van Bestuur/Colleges van Bestuur MBO Colleges College Vavo & Contractonderwijs Onderwijsteams Diensten Shared Service Centra mborijnland 17

18 Haarlem Onze vestigingsplaatsen Amsterdam Leiden studenten Alphen aan den Rijn studenten Den Haag Leidschendam-Voorburg 963 studenten Zoetermeer studenten Woerden 758 studenten Delft Gouda studenten Rotterdam 18 Jaarverslag 2017

19 3. Verslag Raad van Toezicht 3.1 Verantwoording Tot 1 september 2017 waren er drie Stichtingen: Stichting ROC Leiden, Stichting ID College en de Transitiestichting ROC Leiden/ID College. De drie stichtingen hadden ieder een eigen Raad van Toezicht, waarbij de Raad van Toezicht van de Transitiestichting de optelsom was van de Raden van Toezicht van ROC Leiden en ID College. Sinds 1 september 2017 is de Stichting mborijnland ontstaan. Deze stichting houdt de onderwijsinstellingen ROC Leiden en ID College in stand en is voornemens deze twee instellingen per 1 augustus 2018 te fuseren. De beide instellingen behouden tot het moment van de instellingenfusie ieder hun eigen College van Bestuur. De leden van de twee Colleges van Bestuur vormen tezamen de Raad van Bestuur, het statutair bestuur van Stichting mborijnland. De Raad van Toezicht van Stichting mborijnland vormt in gelijke samenstelling de Raad van Toezicht van de onderwijsinstellingen. 3.2 Intern en maatschappelijk toezicht De Raden van Toezicht houden integraal en onafhankelijk toezicht op de instellingen en de stichtingen, in het bijzonder op de Colleges van Bestuur en de Raad van Bestuur, en houdt daarbij rekening met de instellingsbelangen, organisatiebelangen en het publieke belang. Goed bestuur en toezicht is een belangrijk aandachtspunt. De branchecode Goed bestuur in het mbo is hierbij de leidraad. ID College, ROC Leiden en mborijnland voldoen aan de leidraad. Bestuur en toezicht zijn organiek gescheiden. De taken en de werkwijze van de raad en het college zijn ingevuld conform de afspraken en de aanbevelingen in de code. Naast toezichthouder zijn de Raden van Toezicht werkgever van de Colleges van Bestuur (het bevoegd gezag van de instellingen) en de Raad van Bestuur (statutair bestuur Stichting mborijnland). Als toezichthouder en werkgever hebben de Raden van Toezicht onder andere de volgende taken op zich genomen: Activiteiten van de Raad van Toezicht 2017 ID College ROC Leiden Transitiestichting mborijnland Stichting mborijnland Tweemaal een reguliere vergadering met het College van Bestuur. Tweemaal een reguliere vergadering met het College van Bestuur. Driemaal een reguliere vergadering met de Raad van Bestuur gevoerd. Driemaal een reguliere vergadering met de Raad van Bestuur gevoerd. Eenmaal een extra overleg met het College van Bestuur gevoerd over de fusie met ROC Leiden. Eenmaal een vergadering met de Studentenraad bijgewoond. Eenmaal een vergadering met de Ondernemingsraden bijgewoond. Eenmaal een vergadering met de Ondernemingsraad bijgewoond. De opening van het studiejaar bijgewoond Eenmaal een vergadering van de Studentenraad bijgewoond. Eenmaal een zelfevaluatie gehouden. mborijnland 19

20 Deel 1 Bestuursverslag 3. Verslag Raad van Toezicht toezicht houden op het beleid van de Colleges van Bestuur vanuit de maatschappelijke doelstellingen van ID College, ROC Leiden en de daaraan verbonden doelstellingen; toezicht houden op het beleid van de Raad van Bestuur vanuit de maatschappelijke doelstellingen van Transitiestichting ROC Leiden/ ID College en Stichting mborijnland en de daaraan verbonden doelstellingen; toezicht houden op de algemene gang van zaken binnen ID College, ROC Leiden, Transitiestichting ROC Leiden/ID College en Stichting mborijnland, zoals de meerjarenstrategie, de bestuurskwaliteit, de financiële huishouding, de kwaliteit van het onderwijs, huisvesting en vastgoed en het interne risicomanagement; gevraagd en ongevraagd adviseren van de Colleges van Bestuur en Raad van bestuur en fungeren als klankbord voor de Colleges van Bestuur en Raad van Bestuur. Belangwekkende thema s Het afgelopen jaar stond sterk in het teken van de fusie. De Raden van Toezicht hebben dit proces nauwgezet gevolgd. De raden van ID College en ROC Leiden deden dit zowel vanuit hun zelfstandige rol, maar ook gezamenlijk als Raad van Toezicht van de Transitiestichting ROC Leiden/ ID College en vervolgens als Raad van Toezicht mborijnland. De Raad van Toezicht van ID College heeft onder andere het kwaliteitsplan en excellentieplan, de zelfevaluatie ID College 2016 en de jaardocumenten ID College 2016 besproken, beoordeeld en goedgekeurd. De Raad van Toezicht van ROC Leiden heeft onder andere de voortgang op het herstelprogramma, kwaliteitsplan en het traject MBO Beter Light en de jaardocumenten ROC Leiden 2016 besproken, beoordeeld en goedgekeurd. De Raad van Toezicht van de Transitiestichting ROC Leiden/ ID College heeft onder andere de aanvraag fusietoets en fusieeffectrapportage, de akte van statutenwijziging en het voorstel voor juridische fusie besproken, beoordeeld en goedgekeurd. De Raad van Toezicht van mborijnland heeft onder andere de beleidsrijke begroting en de procuratieregeling besproken, beoordeeld en goedgekeurd. 20 Jaarverslag 2017

21 In 2017 kenden de Raden van Toezicht de volgende samenstelling: Naam Stichting ID College Stichting ROC Leiden Transitiestichting ROC Leiden/ID College Stichting mborijnland de heer B.J.F. Fransen Voorzitter Raad van Toezicht Voorzitter remuneratiecommissie n.v.t. Voorzitter Raad van Toezicht Voorzitter Raad van Toezicht Voorzitter remuneratiecommissie de heer W.E. van Hulsenbeek Voorzitter auditcommissie Lid op voordracht ondernemingsraad n.v.t. Voorzitter auditcommissie Lid op voordracht Ondernemingsraad de heer C. Slingerland Waarnemend voorzitter Raad van Toezicht Lid remuneratiecommissie n.v.t. Afgetreden per mevrouw J. Snippe Lid van de onderwijscommissie n.v.t. Lid onderwijscommissie de heer M.J. Stroop Lid auditcommissie. n.v.t. Lid auditcommissie mevrouw A. T. van der Wal Voorzitter van de onderwijscommissie n.v.t. Voorzitter onderwijscommissie. de heer R. van Leeuwen n.v.t. Voorzitter Raad van Toezicht Lid auditcommissie Lid remuneratiecommissie Plaatsvervangend voorzitter Raad van Toezicht Plaatsvervangend voorzitter Raad van Toezicht Lid auditcommissie mevrouw Y. Shitrit n.v.t. Vice-voorzitter Raad van Toezicht Voorzitter commissie onderwijs Lid remuneratiecommissie Lid remuneratiecommissie de heer M. van t Noordende n.v.t. Voorzitter auditcommissie Lid auditcommissie. de heer H.K. Fernandes Mendes n.v.t. Lid commissie onderwijs Lid op voordracht ondernemingsraad Lid op voordracht Ondernemingsraad Aandachtsgebied juridische zaken Daarnaast hebben alle raden de volgende onderwerpen besproken: de mijlpalenkalender en het stappenplan ten behoeve van de juridische fusie tussen ROC Leiden/ID College, de aanvraag fusietoets en fusieeffectrapportage en de akte van statutenwijziging Stichting ID College naar Stichting mborijnland. Ook is gesproken over het voorstel tot juridische fusie en de toelichting op het voorstel tot fusie, de ondertekening van de besluitvormingsdocumenten en de mandaat- en volmachtregeling. Daarnaast hebben de raden stilgestaan bij de ontwikkelingen op het gebied van de huisvesting, de verbouwingen van de panden Lammenschans en Storm Buysingstraat, de financiën en de prognose van de studentenaantallen, het aanbestedingsproces voor een accountant, de voorbereiding op de herstelonderzoeken en de klokkenluidersregeling. mborijnland 21

22 Deel 1 Bestuursverslag 3. Verslag Raad van Toezicht 3.3 Samenstelling De Raad van Toezicht heeft een profiel van zijn samenstelling en per zetel een profielschets. De Raden van Toezicht van ID College, ROC Leiden en mborijnland hebben ieder een drietal commissies: de auditcommissie, de onderwijscommissie en de remuneratiecommissie. De commissies zijn ingesteld om de bespreking, behandeling en (indien van toepassing) besluitvorming van belangwekkende thema s voor te bereiden, in nauwe samenwerking met de Colleges van Bestuur, de Raad van Bestuur en de strategische stafdiensten. Onderwijscommissie De onderwijscommissie bereidt het overleg voor tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur/ Raad van Bestuur over de te kiezen onderwijs- en vernieuwingsstrategie, de kwaliteit van het onderwijs in de ruimste zin van het woord en de interne en externe kwaliteitsonderzoeken. Ook houdt deze commissie zich bezig met de naleving van relevante wet- en regelgeving en het personeelsbeleid, voor zover dat relevant is voor de kwaliteit van het onderwijs. Tijdens de bijeenkomsten van de onderwijscommissie ROC Leiden met het College van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: stand van zaken fusie en bijbehorende stukken, werkstroom onderwijs, onderzoek Staat van de Instelling ROC Leiden 2016, onderzoeken van de Inspectie van het Onderwijs, voortgangsrapportages MBO15, voortgangsrapportages herstelprogramma/kwaliteitsplan en het excellentieplan. Tijdens de bijeenkomsten van de onderwijscommissie mborijnland met de Raad van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: stand van zaken herstelonderzoeken inspectie, adviesbrief kwaliteitsplan ID College en ROC Leiden, visie op kwaliteitszorg, voortgang fusie, onderwijsorganisatie, het beleid met betrekking tot de verkregen publieke en private bekostiging en de besteding van middelen in relatie tot het maatschappelijke doel. Andere onderwerpen waar de auditcommissie zich mee bezig houdt zijn: de financiële informatieverstrekking, de jaarstukken, de relatie met de externe accountant, de naleving van aanbevelingen en de opvolging van opmerkingen van de accountant en de betrouwbaarheid en de continuïteit van de huisvesting en de informatieen communicatietechnologie. De auditcommissies van ID College, ROC Leiden en mborijnland zijn in 2017 eenmaal bijeengekomen. Daarnaast zijn de auditcommissie ID College en ROC Leiden eenmaal gezamenlijk bijeengekomen. mborijnland voldoet aan branchecode Goed bestuur in het mbo. De onderwijscommissies van ID College, ROC Leiden en mborijnland zijn in 2017 alle drie tweemaal bijeengekomen. Tijdens de bijeenkomsten van de onderwijscommissie ID College met het College van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: stand van zaken fusie en bijbehorende stukken, kwaliteitsplan ID College, BPV-verbeterplan ID College, onderzoeken van de Inspectie van het Onderwijs, kwartaalrapportages 2017, kwaliteitsmonitor ID College Ook werd gesproken over de ontwikkeling van de domeinen, de kwaliteit van opleidingen en teams en het rapport Staat van de Instelling. voortgangsrapportage triaal 2, beleidsrijke begroting en de rapportage studiesucces per team. Auditcommissie De auditcommissie bereidt het overleg voor tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur/Raad van Bestuur over de werking van het systeem van interne controle en risicomanagement, het toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving en de werking van de beginselen van goed bestuur. Ook bereidt de auditcommissie overleg voor over de financiering van de Tijdens de bijeenkomst van de auditcommissie ID College met het College van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: stand van zaken fusie en bijbehorende stukken zoals position paper vastgoed, review due diligence ID College, meerjarenbegroting Samen Sterker MBO, voortgang bouwprojecten, kwartaalrapportages, de aanpak van de zelfevaluatie ID College 2016 en het aanhangsel bij het treasurystatuut. 22 Jaarverslag 2017

23 Tijdens de bijeenkomst van de auditcommissie ROC Leiden met het College van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: stand van zaken fusie en bijbehorende stukken, werkstroom onderwijs, onderzoek Staat van de Instelling ROC Leiden 2016, onderzoeken van de Inspectie van het Onderwijs, voortgangsrapportages MBO15, voortgangsrapportage herstelprogramma/kwaliteitsplan en het excellentieplan. Tijdens de bijeenkomst van de gezamenlijke auditcommissie ID College en ROC Leiden met het College van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: accountantsverslag ID College en ROC Leiden 2016, jaarstukken ID College en ROC Leiden 2016, studentprognoses, formatie- en transitiebegroting en de stand van zaken van juridische dossiers. Tijdens de bijeenkomsten van de auditcommissie mborijnland met de Raad van Bestuur kwamen de volgende onderwerpen aan bod: prognose studentenaantallen, stand van zaken formatie, financiële prognose mborijnland, stand van zaken bouwprojecten Lammenschans/ Storm Buysingstraat, aanbesteding accountant, stand van zaken juridische procedures, voortgangsrapportage triaal 2, beleidsrijke begroting, rapportage studiesucces per team en de managementletter accountant Remuneratiecommissie De remuneratiecommissie bereidt het overleg tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur voor over het te voeren beoordelings-, bezoldigings- en vergoedingenbeleid. De remuneratiecommissies hebben het functioneren van de Colleges van Bestuur beoordeeld op basis van de inbreng van de Colleges van Bestuur en het oordeel van alle leden van de Raad van Toezicht. De remuneratiecommissie heeft getoetst en vastgesteld dat de beloning van de Colleges van Bestuur past binnen het wettelijk kader. De commissie heeft daarnaast de hoogte van de vergoeding voor de Raad van Toezicht vastgesteld. 3.4 Zittingstermijnen en nevenfuncties Criteria nevenfuncties leden van de Raad van Toezicht Voor leden van de Raad van Toezicht is het lidmaatschap van de raad veelal een nevenactiviteit. Voorafgaand aan het benoemen van een mogelijk lid van de Raad van Toezicht verkent de raad of zijn (neven-)functie(s) mogelijk strijdig is/zijn met de belangen van mborijnland. Wanneer dat niet het geval is, benoemt de raad deze persoon tot lid van de Raad van Toezicht. Tijdens hun lidmaatschap dienen zij: te voorkomen dat ze een (neven-) functie aanvaarden die leidt tot een ongewenste belangenverstrengeling tussen het lidmaatschap van de Raad van Toezicht en een andere te aanvaarden (neven-)functie; bij het mogelijk aanvaarden van een nieuwe (neven-) functie af te wegen of zij voldoende tijd kunnen blijven besteden aan hun werkzaamheden voor de Raad van Toezicht. Honorering van de Raad van Toezicht De Adviesregeling honorering toezichthouders mbo is leidend voor de regelingen van voorheen ID College, voorheen ROC Leiden en huidig mborijnland. Een van de uitgangspunten is de verhouding 15% en 10% voor respectievelijk de voorzitter en een lid van de Raad van Toezicht ten opzichte van maximum beloning van het College van Bestuur. Voor ID College was de honorering vastgesteld op de volgende bedragen (excl. BTW): voorzitter: ,- en lid ,- per jaar. De honorering is in 2017 dezelfde gebleven als in Voor ROC Leiden was de honorering in 2016 vastgesteld op de volgende bedragen (excl. BTW): voorzitter: ,- en lid ,- per jaar. De honorering is in 2017 gelijk getrokken met de honorering van ID College. Hiermee is de beloning voor alle leden die de Raad van Toezicht mborijnland vormen gelijk. Deze is inclusief reis- en verblijfskosten en valt ruim binnen de maximaal toegestane vergoeding op basis van de WNT en past ruim binnen de Regeling honorering toezichthouders mbo van het Platform Raden van Toezicht. Professionalisering van de Raden van Toezicht In het afgelopen jaar zijn door de leden van de raad diverse activiteiten in het kader van professionalisering ondernomen. Criteria nevenfuncties leden College van Bestuur/Raad van Bestuur Voor het College van Bestuur/Raad van Bestuur geldt als uitgangspunt dat nevenwerkzaamheden zijn toegestaan, tenzij: de nevenwerkzaamheden het vervullen van de functie bij ID College/ROC Leiden/mboRijnland belemmeren; de nevenwerkzaamheden de belangen van ID College/ROC Leiden/mboRijnland schaden. Beloning College van Bestuur De honorering van het College van Bestuur is conform WNT2. Een overzicht van de honorering is opgenomen in de jaarrekening hoofdstuk 6.1 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). mborijnland 23

24 Deel 1 Bestuursverslag 3. Verslag Raad van Toezicht Nevenfuncties van de leden van het College van Bestuur/Raad van Bestuur Naam Geboortedatum Nevenfuncties Datum benoeming de heer O. Jelsma de heer J.O. de Jong 3 april 1958 Lid bestuur Care2Care te Gouda Lid bestuur Stichting Het Van Iterson Ziekenhuis te Gouda 11 juni 1958 Lid Raad van Toezicht van Stichting Advies- en Begeleidingscentrum Onderwijs in Amsterdam, het ABC Lid bestuur Urban Act Nederland en Urban Act Works 1 juni oktober 2009 de heer R.J.W. Winter 19 juni 1951 Lid RvT Jongerencultuurfonds Voorzitter bestuur Podium Mozaïk in Amsterdam. Lid RvT Stichting Vakbekwaamheid Horeca in Zoetermeer 1 juni Jaarverslag 2017

25 Nevenfuncties en persoonlijke gegevens van leden Raad van Toezicht Naam Geboortedatum (Neven)functies Datum benoeming/ aftreden de heer B.J.F. Fransen 26 januari 1950 Voorzitter ad interim Raad van Toezicht Christelijke Onderwijsgroep Ede/Arnhem (COG) Lid bestuur Stichting Onderwijsgeschillen Utrecht (SOG) Lid Raad van Toezicht FC Twente (vanaf juni 2016) 1 januari 2014/ 1 januari 2022 (niet herbenoembaar) de heer W.E. van Hulsenbeek de heer C. Slingerland mevrouw J. Snippe de heer M.J. Stroop 13 juni 1949 Lid Raad van Toezicht Stichting Kinderopvang Humanitas Commissaris Bangroep Auto-motive B.V Commissaris Jamacad B.V./Autohaas Groep Commissaris Tauw Group B.V. Lid Raad van Toezicht Koninklijke Jagers Vereniging Penningmeester Rotary Club Amsterdam West 16 april 1944 Voorzitter Raad van Commissa-rissen Futura Zorg B.V. (vanaf november 2015) Voorzitter van de cliëntenadviesraad Alphen aan den Rijn Voorzitter van de stichting Herdenking Joodse Vervolgingsslachtoffers te Alphen aan den Rijn Secretaris van de stichting Wiesenthal Fonds Voorzitter van het Comité Herdenkingen Alphen aan den Rijn Lid van het Comité van Aanbe-veling van de Stichting VVV Alphen aan den Rijn Jaarlijks wisselende functie in de Rotaryclub Alphen aan den Rijn 1 maart 1959 Voorzitter College van Bestuur Marnix Academie Lid van de Raad van Toezicht van SCO Delft Lid van de Adviesraad Beroepsonderwijs en Bedrijven van het CITO Lid van de Raad van Toezicht van Studiekeuze juli 1952 Lid RvT en lid auditcommissie Vluchtelingen Werk Midden-Nederland Accountant voor Jong Ondernemen, begeleiding HBO & MBO groepen Expert voor PUM: Project Uitzending Managers (tot 1 september 2017) Penningmeester Stichting IofC Pensioen 65plus Freelancer bij Berenschot (onder andere Projecten Onderwijs Caribisch Nederland) (tot 1 juli 2017) Expert bij de Utrechtse Ondernemers Associatie 1 oktober 2010 / 1 oktober 2018 (niet herbenoembaar) 1 september 2009/ 1 september 2017 (afgetreden per 1 september 2017) 1 juli 2014 / 1 juli 2018 (herbenoembaar) 1 december 2011/ 1 december 2019 (niet herbenoembaar) mevrouw A. T. van der Wal 7 december 1964 Founder en directeur QuatroSpect Lid Raad van Commissarissen Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH) Lid PE Commissie Vereniging Toezichthouders Woningbouwcorporaties (VTW) Lid Raad van Toezicht Wilde Ganzen Lid Commissie van Bezwaar Stichting Certificering Openbare Bibliotheken 1 juli 2014 / 1 juli 2018 (herbenoembaar) de heer R. van Leeuwen 2 juni 1959 CFO Haddagroup Lid RvT SCOL/lid auditcommissie 1 juni 2014 / 1 juni 2018 (herbenoembaar) mevrouw Y. Shitrit 11 september 1963 Concern Directeur Personeel & Organisatie gemeente Amsterdam. Lid RvT Coöperatie Regionale Ambulance Voorziening Haaglanden. Lid RvT Koninklijke Stichting Defensiemusea 1 juni 2014 / 1 juni 2018 (herbenoembaar) de heer M. van t Noordende 30 juni 1958 Operating Partner bij North Haven Infrastructure Partners lid RvC en voorzitter Audit Commissie PZEM N.V. lid RvC en voorzitter Remunera-tie Commissie AEB B.V. lid RvC en voorzitter Audit Commissie ICE ENDEX B.V. lid RvC en voorzitter Audit Commissie Berenschot 1 januari 2016/ 1 januari 2020 (herbenoembaar) de heer H.K. Fernandes Mendes 24 augustus 1951 Lid RvT Xtra welzijn/mee in Den Haag. President Moravian Church Foundation Amsterdam. President Moravian Church Foundation - Business Enter-prises. Lid RvT Kersten & CO, Surina-me. Lid RvT Jolley Aruba/Curaçao. 1 januari 2016/ 1 januari 2020 (herbenoembaar) mborijnland 25

26 4. Verslag Ondernemingsraad 4.1 Twee Ondernemingsraden Het gehele verslagjaar zijn twee verschillende ondernemingsraden actief geweest. Het gaat om de ondernemingsraden van ID College en ROC Leiden. Deze situatie blijft voortbestaan tot 1 augustus Beide raden hebben zich grotendeels afzonderlijk beziggehouden met de beoordeling van advies- en instemmingaanvragen, omdat deze vaak nog alleen betrekking hadden op een van de twee te fuseren instellingen. Ook daar waar het gemeenschappelijke adviesaanvragen betrof, bijvoorbeeld over de fusie en de herinrichting van de organisatie met het oog op de fusie, hebben beide raden een afzonderlijk oordeel gegeven. Dit kwam omdat beide ondernemingsraden niet altijd congruente belangen zagen. Dit neemt niet weg dat in de loop van het jaar binnen de besturen van de Ondernemingsraden steeds nadrukkelijker over samenwerking en samensmelting is gesproken. Zo hebben ze gesproken over een door hen gewenste nieuwe medezeggenschapsstructuur. Ook hebben ze gezamenlijk de hoofdlijnen van de begroting 2018 behandeld en beoordeeld. De verwachting is dat er in het voorjaar van 2018 gemeenschappelijke verkiezingen voor de Ondernemingsraad worden gehouden. In augustus ontstaat er dan één gemeenschappelijke Ondernemingsraad voor mborijnland. Tot die tijd zullen beide raden zoveel mogelijk samen optrekken. 4.2 Speerpunten Uiteraard hebben beide de Ondernemingsraden zich in 2017 bezig gehouden met allerlei onderwerpen die met de fusie te maken hadden. Daarnaast waren er ook andere onderwerpen die veel aandacht vroegen. Fusie gerelateerde onderwerpen Beide Ondernemingsraden zijn nauw betrokken geweest bij de Mbo-uitblinker Jessie Bos tijdens de eerste Derde Donderdag in September van mborijnland, de officiële opening van het studiejaar. 26 Jaarverslag 2017

27 voorbereiding op de juridische fusie en de juridische fusie zelf. Hierbij hebben ze zich intensief beziggehouden met alle gevolgen die de juridische fusie met zich meebrengt, waaronder een wijziging van de organisatie en de huisvesting. Ook heeft de harmonisatie van de secundaire arbeidsvoorwaarden veel aandacht gevraagd. Daarnaast hebben de raden zich voorbereid op een nieuwe medezeggenschapstructuur binnen mborijnland. Overige onderwerpen Naast de fusie waren er ook andere onderwerpen waar beide Ondernemingsraden zich mee bezig hebben gehouden, zoals de (hoofdlijnen) van de begroting 2018, de reorganisatie bij ROC Leiden, de onderzoeken van de onderwijsinspectie en het bestuursreglement. Ook hebben de raden zich gebogen over het scholingsbeleid, de examenorganisatie en Bring Your Own Device. Verder hebben de raden aandacht besteed aan het verbeterplan voor de beroepspraktijkvorming, de dagindeling en lestijden, de werkverdeling, een nieuwe klokkenluiderregeling en een nieuwe klachtenregeling. De Ondernemingsraad van ROC Leiden heeft zich bovendien bezig gehouden met de werkkostenregeling. 4.3 Werkwijze en structuur Ondernemingsraad ROC Leiden De Ondernemingsraad van ROC Leiden kende in 2017 de volgende commissies waarin het gros van de inhoudelijke werkzaamheden plaatsvond: Financiën; H&B (Huisvesting & Beheer); P&O (Personeel & Organisatie); OBKA (Onderwijs, Begeleiding, Kwaliteitszorg en Arbo). Deze commissies kwamen eens per drie weken bijeen. De Ondernemingsraad overlegde wekelijks. Eens per drie weken vond een informeel overleg plaats tussen het dagelijks bestuur van de Ondernemingsraad met het College van Bestuur. Eens per zes weken vond een formeel overleg plaats tussen de gehele Ondernemingsraad met het College van Bestuur. Ondernemingsraad ID College De Ondernemingsraad van ID College kende in 2017 de volgende commissies waarin het gros van de inhoudelijke werkzaamheden plaatsvond: HR (Human Resources); Financiën; Onderwijs & Organisatie; VGW-M (Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu). Deze commissies regelden hun werkzaamheden naar eigen goeddunken. De ondernemingsraad heeft iedere twee weken een overleg gehouden. Elke twee maanden vond er overleg plaats met het College van Bestuur, waarbij twee keer de Raad van Toezicht aansloot. Ook hield de Ondernemingsraad iedere twee maanden regieoverleg met leden van de bestuursstaf en de directeur Human Resource Management over de te verwachten dossiers. Daarnaast voerde de Ondernemingsraad tweemaandelijks een agendaoverleg met een van de bestuurders en de directeur Human Resource Management. Hierin werd het formeel overleg met het College van Bestuur voorbereid. 4.4 Communicatie met medewerkers Beide Ondernemingsraden hebben in 2017 op verschillende manieren het contact met de medewerkers - hun achterban - onderhouden. Ondernemingsraad ROC Leiden Per nieuwsbrief. Per (secretaris.or@rocleiden.nl). Door op verzoek bij teams of bij een individuele medewerker langs te gaan. Ondernemingsraad ID College Per nieuwsbrief. Door het organiseren van lunchbijeenkomsten op locatie. Via het blog van de ambtelijk secretaris op de OR intranetsite. Per via or@idcollege.nl. Door het beantwoorden van de vragen die medewerkers per hadden gesteld. 4.5 Samenstelling In 2017 waren de ondernemingsraden als volgt samengesteld. Ondernemingsraad ROC Leiden Geert Kaldenhoven (OBP) Gerda Morie (OP), vicevoorzitter OR Wilco Roobol (OP) Wilbert van Schaik (OP) Ruud Smit (OP), voorzitter OR Bert van der Spek (OP), secretaris OR Mia Vink (OP) Ondernemingsraad ID College Jeritza Angela (OBP) Jolanda Boere (OP) Ben Heijink (OBP) Gea Heijman (OP) Ted Kompier (OP) Lutz Lindenau (OP) Poli Loman (OP) Barbara Meppelink (OP) Wessel van Setten (OP), voorzitter Wendy Tetteroo (OP) Filine Verloop (OBP) (tot november) Ambrosius Visser (OP), lid DB Mieke de Vrijer (OP) Jos van Winden (OP), vicevoorzitter Ineke Zwarts (OBP) mborijnland 27

28 De Studentenraad vindt de verbinding tussen studenten en hun vertegenwoordiging belangrijk. 28 Jaarverslag 2017

29 5. Verslag Studentenraad 5.1 Speerpunten Fusie mborijnland De Studentenraad heeft zich intensief beziggehouden met de fusie van ID College en ROC Leiden tot mborijnland. Ze hebben voorafgaand aan de fusie gesprekken gevoerd met de Raad van Bestuur, Raad van Toezicht, de adviseur van de Raad van Bestuur en de fusietoetscommissie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Studentenraad voor mborijnland De studentenraden van ID College en ROC Leiden zijn in 2017 samengevoegd tot één Studentenraad van mborijnland. Omdat er geen vacante zetels in de raad waren, zijn er in 2017 geen verkiezingen georganiseerd. Alle leden van de studentenraden van ID College en ROC Leiden zijn lid geworden van de Studentenraad van mborijnland. Verder heeft de Studentenraad de zetelverdeling in de raad vastgesteld en besluiten genomen over de verdeling van deze zetels over de verschillende locaties van mborijnland. Klassenvertegenwoordigers De Studentenraad vindt de verbinding tussen studenten en hun vertegenwoordiging belangrijk. Eerder hebben de studentenraden van ROC Leiden en ID College het plan opgevat om klassenvertegenwoordigers in te stellen. Dit plan heeft de raad in 2017 onder andere besproken met Raad van Bestuur en de ondernemingsraden van ROC Leiden en ID College. In 2018 gaat de Studentenraad aan de slag met dit plan. Debatwedstrijd De Studentenraad constateerde dat studenten behoefte hebben om te (leren) discussiëren en debatteren. De raad wil daarvoor een ROC-breed debat organiseren. In voorbereiding daarop heeft de raad samen met enkele klassen van het MBO College Welzijn een debatwedstrijd georganiseerd. De ervaringen waren erg positief. 5.2 Werkwijze en structuur Na de fusie van de studentenraden van ID College en ROC Leiden tot één Studentenraad voor mborijnland, heeft de raad drie commissies opgericht, namelijk: 1. Commissie Onderwijs & Kwaliteit 2. Commissie Marketing & Communicatie 3. Commissie Huisvesting, Orde & Veiligheid Onderwijs & Kwaliteit De Commissie Onderwijs & Kwaliteit houdt zich bezig met het beleid van mborijnland over alle zaken die met het onderwijs te maken hebben. De leden van deze commissie zijn dan ook zo veel mogelijk aanwezig bij vergaderingen die over onderwijs en onderwijskwaliteit gaan. Marketing & Communicatie De Commissie Marketing & Communicatie houdt zich bezig met de marketing en communicatie van de Studentenraad. De leden van deze commissie zorgen voor de verkiezingscampagne, de communicatie met de achterban en het persbeleid van de Studentenraad. Orde & Veiligheid De Commissie Huisvesting, Orde & Veiligheid houdt zich bezig met het beleid omtrent de gebouwen en de veiligheid van de studenten. De leden ervan proberen ervoor te zorgen dat de gebouwen aan de standaarden van de studentenraad voldoen. De leden van de Studentenraad vergaderen elke drie weken op wisselende schoollocaties. 5.3 Communicatie met de achterban De Studentenraad bereikt haar achterban door gebruik van verschillende soorten sociale media. De Facebookpagina s van de studentenraad van ID College en ROC Leiden worden het komend jaar samengevoegd tot één Facebookpagina voor de Studentenraad van mborijnland. 5.4 Samenstelling De Studentenraad bestaat dit moment uit acht leden. Hiervan komen er drie uit Gouda, vier uit Zoetermeer en een uit Leiden. Deze samenstelling is voortgekomen door de samenvoeging van de Studentenraden van voormalig ROC Leiden en ID College. De Studentenraad is zeer actief bij JOB, de Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs, de landelijke belangenvereniging van mbostudenten. Een van onze leden is algemeen bestuurslid bij het JOB. Daarnaast is de Studentenraad elke maand aanwezig bij het maandelijks overleg van JOB, waarbij ook genetwerkt wordt met andere studentenraden. mborijnland 29

30 6. Studenten in beeld 6.1 Aantal studenten De gegevens en resultaten hebben betrekking op de behaalde resultaten van alle mbo studenten van voormalig ID College en ROC Leiden gezamenlijk Aantal studenten ( ) Jaarverslag 2017

31 Verdeling cursus studenten Educatie 2017 (totaal 285) Alphen aan den Rijn Gouda Leiden Zoetermeer Leidschendam- Voorburg Aantal studenten per niveau ( ) niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4 mborijnland 31

32 Deel 1 Bestuursverslag 6. Studenten in beeld Aantal studenten per leerweg (BOL en BBL ) 3855 BBL BOL % Verdeling studenten over de opleidingen 20% 4% 3% 20% 19% 10% Economie (3398 studenten) Welzijn (1729 studenten) Gezondheidszorg (3188 studenten) Dienstverlening (3275 studenten) Techniek & ICT (3942 studenten) Entree (755 studenten) MLO (496 studenten) 6.2 Studiesucces Met ingang van studiejaar is de definitie voor het bepalen van studiesucces gewijzigd voor het MBO. Als eerste is Startersresultaat als een nieuwe indicator toegevoegd aan het al langer bekende jaar- en diplomaresultaat. Daarnaast gaan we voortaan uit van het gemiddelde van drie jaar in plaats van het rendement per teljaar. Het studiesucces wordt alleen berekend voor MBO-niveau 2, 3 en 4. De resultaten van de Entreeopleidingen (niveau 1) en vavo staan apart vermeld. In de hierna getoonde resultaten zijn de percentages steeds een driejaarlijks gemiddelde over het genoemde teljaar en de twee voorliggende teljaren. Het driejaarlijks gemiddelde is een zogenaamd gewogen gemiddelde. Dat wil zeggen dat voor de berekening over bijvoorbeeld , de onderliggende aantallen van het teljaar en de twee voorgaande teljaren en bij elkaar worden opgeteld. Daarna worden deze op elkaar gedeeld voor de berekening van het percentage. 32 Jaarverslag 2017

33 Diplomaresultaat Het aantal schoolverlaters dat ooit binnen de instelling een diploma heeft behaald, gedeeld door het totaal aantal schoolverlaters (maal 100%). Diplomaresultaat (3-jaars gemiddelde) ,5% 69,3% 69,8% 70,2% 67,6% 67,6% 67,6% 67,9% 57,5% 58,6% 60,2% 61,6% 70,0% 70,9% 70,8% 70,3% 75,6% 73,8% 73,9% 74,0% totaal 3-jaars... niveau 2 niveau 3 niveau 4 Jaarresultaat Het aantal studenten dat in het teljaar een diploma heeft gehaald, als percentage van het totaal aantal gediplomeerde studenten en ongediplomeerde schoolverlaters. Jaarresultaat (3-jaars gemiddelde) ,4% 68,6% 67,9% 67,9% 67,7% 67,7% 67,1% 67,3% 67,1% 66,0% 66,0% 65,6% 64,5% 69,8% 70,1% 70,2% totaal niveau 2 niveau 3 niveau 4 mborijnland 33

34 Deel 1 Bestuursverslag 6. Studenten in beeld Startersresultaat Het aantal starters dat bij het begin van het volgende teljaar nog ingeschreven staat of de instelling gediplomeerd heeft verlaten, gedeeld door het totaal aantal starters (maal 100%). Een starter is een student die op 1 oktober van het teljaar staat ingeschreven en het jaar daarvoor niet. Startersresultaat (3-jaars gemiddelde) ,1% 78,9% 79,7% 80,2% 80,9% 81,1% 81,1% 81,1% 79,1% 78,2% 78,9% 78,3% 75,6% 76,6% 77,2% 78,9% 81,6% 80,9% 81,7% 82,0% totaal 3-jaars norm dr niveau 2 niveau 3 niveau 4 Voortijdig schoolverlaters Het percentage voortijdig schoolverlaters is ook berekend voor de gezamenlijke organisatie. De percentages over en zijn gebaseerd op de definitieve jaarcijfers afkomstig van DUO. Voor is gebruik gemaakt van de voorlopig vastgestelde jaarcijfers van DUO. Het vsv-percentage over is gebaseerd op de maandoverzichten van DUO. Dit is nog een zeer voor lopig cijfer en zal naar alle waarschijnlijkheid nog een paar tienden procent dalen. VSV Percentage ,1% 5,0% 4,9% 7,2% 7,5% 6,6% 6,6% 28,9% 34,4% 5,0% 4,1% 4,3% 4,0% 4,3% 12,5% 13,1% 11,0% 11,3% 30,6% 29,3% totaal niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4 34 Jaarverslag 2017

35 Entree-opleidingen Het diploma- en jaarresultaat van de Entree-opleidingen. Entree Jaarresultaat Diplomaresultaat 74,4% 61,3% 80,4% 63,8% 84,9% 69,9% 79,4% 64,2% JRL gemiddeld mborijnland 35

36 Deel 1 Bestuursverslag 6. Studenten in beeld ID College / ROC Leiden Aantal deelnemers educatie ID College / ROC Leiden Aantal studenten vavo Alphen aan den RIjn Gouda Leiden Zoetermeer Leidschendam In de getoonde resultaten zijn de percentages steeds een driejaarlijks gemiddelde over het genoemde teljaar en de twee VMBO HAVO VWO voorliggende teljaren. 36 Jaarverslag 2017

37 ID College / ROC Leiden Aantal VAVO studenten naar geldstroom Rutte Rijk Zelfbetaler Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs Het diplomaresultaat van de vavo-opleidingen. Diplomaresultaat vavo Diplomaresultaat vavo examenjaar 2017 studiejaar 2016/ ,8% 81,4% 82,3% Opgegaan voor diploma Geslaagd voor diploma Percentage VMBO TL ,% HAVO ,2% VWO ,1% mborijnland 37

38 38 Jaarverslag 2017

39 7. Opleidingen in beeld 7.1 MBO College Dienstverlening In de opleidingen van MBO College Dienstverlening hebben studenten veel met klanten te maken. Het is daarom belangrijk dat ze een dienstverlenende houding ontwikkelen. Daar besteden we in onze didactische aanpak dan ook veel aandacht aan. We geven studenten de ruimte om hun eigen weg in het beroep te ontdekken. Daarom zijn we in 2017 steeds meer afgestapt van klassikaal georganiseerd onderwijs. De persoonlijke ontwikkeling van studenten staat centraal, hun talenten en ambities. Verder bieden we studenten onderwijs waarin de beroepspraktijk centraal staat. Om dit te versterken hebben we in 2017 de samenwerking met leerwerkbedrijven geïntensiveerd. We werken onder andere samen met het Groene Hart Ziekenhuis, zorginstelling Oosterheem, Karnemelksloot, het Leids Volkshuis, Nieuwe Energie en Hotel van Oranje in Noordwijk. In nauwe samenwerking met onze docenten verzorgen medewerkers van deze bedrijven lessen bij ons op school. Onze studenten blijven zo goed op de hoogte van de laatste actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk. We leggen de lat hoog. Zo zorgen we dat studenten uitstekend kunnen functioneren in de veeleisende consumentensamenleving van nu. De resultaten van onze studenten vallen dan ook op. Een van onze studenten, een Syrische vluchteling, werd genomineerd als mbo-uitblinker. Inmiddels is hij een zeer succesvolle kokscarrière gestart. Onze opleiding Orde en Veiligheid kreeg de prijs voor de beste opleiding van Nederland. Drie studenten van de koksopleiding in Leiden wonnen zilver en brons tijdens de internationale wedstrijd van de World Master Chefs Competition for Cantonese Cuisine in Hongkong. Resultaten waar we trots op zijn. Excelleren daagt ons uit. MBO College Dienstverlening wil in 2018 het streven naar excellentie nog meer vorm geven. Daarom starten we volgend jaar met horizontale kennisnetwerken. Hierin delen collega s elkaars vaardigheden, kwaliteiten en kennis. Hiermee kunnen we werkelijk waarde toevoegen, aan onze studenten en aan het werkveld. Precies zoals het hoort in Dienstverlening. Drie studenten van de koksopleiding vielen in de prijzen tijdens de World Master Chefs Competition for Cantonese Cuisine in Hongkong mborijnland 39

40 40 Jaarverslag 2017

41 7.2 MBO College Economie Het MBO College Economie heeft vooral ingezet op het verbeteren van de onderwijskwaliteit. De eerste resultaten zijn al zichtbaar. We hebben de opleidingen op elkaar afgestemd, de studieloopbaanbegeleiding verbeterd, de voortijdige schooluitval teruggedrongen en het examenbeleid aangepast. Harmonisatie onderwijs We hebben de samenhang tussen het ontwerp van een opleiding en de onderwijsuitvoering versterkt. Ook hebben we de opleidingen geharmoniseerd. Op alle locaties hebben ze nu dezelfde kwaliteit. Wel hebben we de opleidingen in de verschillende vestigingen een eigen accent gegeven, bijvoorbeeld door specifieke keuzedelen aan te bieden of de inhoud van de opleidingen af te stemmen op de arbeidsmarkt in het betreffende gebied. Zo bieden we in onze vestiging in Leidschendam- Voorburg enkele internationale opleidingen aan. Hiermee sluiten we aan op de vraag van het werkveld in dit gebied. Studieloopbaanbegeleiding We hebben de studieloopbaanbegeleiding verbeterd. We hebben een eigen visie ontwikkeld en de rol en taak van de studieloopbaanbegeleider vastgelegd. Van daaruit hebben we een programma voor studieloopbaanbegeleiding uitgewerkt, inclusief hulpmiddelen voor individuele - en groepsbegeleiding. Het heeft geleid tot goede begeleiding van studenten tijdens hun gehele opleidingstraject. Terugdringen van uitval Alle onderwijsteams hebben iedere maand een rapportage over de resultaten van het onderwijs gekregen en besproken. In deze rapportage stonden gegevens over onder andere de uitval, aanwezigheid, het rendement en het ziekteverzuim. Op basis daarvan namen de teams maatregelen om deze resultaten te verbeteren. En met succes. Het aantal voortijdig schooluitvallers in het MBO College Economie is gedaald met 11%. Nieuw examenbeleid Het is belangrijk dat er een duidelijke scheiding is tussen begeleiden en examineren, zeker in de beroepspraktijk. Dit moeten we goed borgen. Afgelopen jaar hebben we hier het beleid voor aangescherpt. Dat was nodig omdat nog niet alle stagebedrijven de condities waaronder ze examens afnemen, goed hadden geborgd. In het startgesprek dat we voeren met een student en stagebedrijf, bespreken we de examens die de student in de praktijk moet uitvoeren. We verkennen hierbij of de examens onder de gestelde voorwaarden afgenomen kunnen worden. Als dit niet het geval is, zorgen we voor een alternatief examen. Op alle locaties hebben ze nu dezelfde kwaliteit. Wel hebben we de opleidingen in de verschillende vestigingen een eigen accent gegeven. mborijnland 41

42 Deel 1 Bestuursverslag 7. Opleidingen in beeld 7.3 MBO College Entree Waar de fusie voor de meeste MBO Colleges pas in 2017 een feit werd, waren de medewerkers van de entreeopleidingen al een jaar onderweg als één MBO College Entree. Dit zorgde voor een vliegende start in 2017 en een enorme professionaliseringsslag. MBO College Entree is in 2017 weer allerlei nieuwe samenwerkingsverbanden met het bedrijfsleven en gemeentes aangegaan. Hierin hebben we maatwerktrajecten ontwikkeld voor medewerkers van maatschappelijke instellingen en bedrijven. Ook realiseerden we werk- en leerplekken voor jongeren die geen werk of toegang (meer) hebben tot scholing of om uiteenlopende redenen beter leren in de praktijk dan in de schoolbanken. Zo geven we deze jongeren de kans weer aan hun toekomst te werken. Verder werkt het MBO College Entree samen met het MBO College Dienstverlening en MBO College Economie van mborijnland. Deze drie colleges hebben de pilot Start Up 1-2 ontwikkeld. Hierin volgen studenten van niveau 1 en 2 gezamenlijk hun opleiding. Drie dagen per week werken en leren ze in een bedrijf en één dag per week gaan ze naar school. In Gouda werken we in deze pilot samen met het Groene Hart Ziekenhuis en in Leiden met DZB. Door de samenwerking met zowel collega s als met gemeentes en het bedrijfsleven kunnen we onderwijs bieden dat past bij de behoefte van de student. 7.4 MBO College Gezondheidszorg De wereld van zorg verandert in een rap tempo. Technologische vernieuwing leidt tot een ander type vraag van cliënten én zorgt voor andere manieren van werken en leren. Dit alles vraagt om (voldoende) adequaat opgeleide professionals. Dit zijn belangrijke ontwikkelingen voor het MBO College Gezondheidszorg. Zij volgen deze ontwikkelingen niet alleen nauwgezet. Ze geven er ook invulling aan binnen het onderwijs. Living Lab: huilbaby s en valpreventie Neem bijvoorbeeld het Living Lab: een van de satellietlabs die vanuit het Centrum voor Innovatief Vakmanschap Smart Technology is opgezet. Hiervan is het MBO College Gezondheidszorg ook onderdeel. Vanuit dit initiatief hebben studenten Gezondheidszorg, Smart Technology en ICT als multidisciplinair team samengewerkt met het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda. Medewerkers, docenten en studenten van mborijnland en het ziekenhuis brainstormden over technologische oplossingen voor wensen, behoeften en problemen op de afdeling Geriatrie en de Kinderafdeling. Voor de kinderafdeling ontstonden technologische oplossingen voor huilbaby s. Onze studenten stelden voor te onderzoeken wat technologische mogelijkheden zijn om baarmoedergeluiden na te bootsen en de baby te wiegen. Voor de afdeling Geriatrie bedachten de studenten een smart polsbandje dat kan bijdragen aan valpreventie. Studenten MBO College Entree sluiten hun excellentietraject Engels af met een studiereis naar London. Samen met Rijksmuseum Boerhaave Leiden lanceerde mborijnland een innovatief onderwijsprogramma over de werking van antibiotica. 42 Jaarverslag 2017

43 Studenten Smart Technology zoeken samen met gemeente Gouda en Hoogheemraadschap naar betaalbare meetapparatuur waarmee het niveau van het grondwater kan worden gemeten. Leerafdelingen en de Antibioticabrigade Ook de leerafdelingen bij zorginstellingen zoals het LUMC zorgen dat het MBO College goed aangehaakt blijft bij de praktijk. In een leerafdeling leren studenten in de praktijk. Hier worden ze begeleid door zowel de praktijkopleiders als docenten van mborijnland. Verder heeft MBO College Gezondheidszorg in september in nauwe samenwerking met Rijksmuseum Boerhaave Leiden het innovatieve onderwijsprogramma Antibiotica: zorg dat ze blijven werken gelanceerd. De studenten hielden zich bezig met een experiment om in de praktijk te ervaren hoe snel een infectie zich kan verspreiden. Naast lessen, bestond het programma uit een bezoek aan de Antibioticabrigade: een rijdende tentoonstelling die op interactieve en originele wijze liet zien wat het effect van overmatig gebruik van antibiotica kan zijn. Deze samenwerkingen laten zien hoe het MBO College inspeelt op ontwikkelingen in de zorgsector en zich voorbereidt op toekomstige veranderingen. Die houding is onmisbaar in deze tijd van technologische ontwikkelingen. 7.5 MBO College Techniek & ICT Het MBO College Techniek & ICT heeft in 2017 veel energie gestoken in het versterken van de samenwerking met technische bedrijven. Het streven is daarbij om het werkveld intensief te betrekking bij het opzetten van de opleiding, de inhoud van het onderwijs en de examinering. Dat zorgt er enerzijds voor dat studenten een opleiding volgen die goed aansluit bij de meest actuele ontwikkelingen in het werkveld. Anderzijds kunnen wij als onderwijsinstelling dan bijdragen aan het versterken van de technieksector in onze regio. Een succesvol voorbeeld hiervan is onze deelname aan het project Stevige stad op slappe bodem in Gouda. De gemeente Gouda en haar omgeving hebben te kampen met een verzakkende grond. Een fikse regenbui is voldoende om de straten en woningen blank te zetten. De gemeente Gouda, het Hoogheemraadschap van Rijnland en Rijkswaterstaat hebben samen met een aantal kennispartijen, zoals Deltares en lokale bedrijven als Centric en Technolution een consortium opgericht, waarin ze zoeken naar een oplossing van de problemen. Op verzoek van de gemeente is ook de opleiding Smart Technology van mborijnland aangehaakt bij het project. Studenten helpen Centric en Technolution bij het ontwikkelen van eenvoudig te bedienen meetapparatuur, betaalbaar voor de bewoners, zodat het voor hen aantrekkelijk is om de apparatuur aan te schaffen en het grondwaterpeil bij hun eigen woning te meten. De gegevens van al die meetapparaten wordt via een chip naar een computer van Centric gezonden, die die data samenbrengt. Op basis daarvan kunnen de gemeente en het hoogheemraadschap bepalen welke maatregelen genomen moeten worden om grondwaterproblemen te voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan het laten zakken van het waterpeil in de grachten. Dit project is een voorbeeld van een living lab van de opleiding Smart Technology. Hierin werken studenten buiten de school aan technische uitdagingen of het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Meer weten? Neem dan contact op met Hans van Rheenen of kijk op de website civ-smarttechnology.nl. mborijnland 43

44 Deel 1 Bestuursverslag 7. Opleidingen in beeld 7.6 Middelbaar laboratorium onderwijs Het Middelbaar Laboratoriumonderwijs (MLO) van mborijnland bestaat uit de opleidingen Allround Laborant (niveau 3) en Analist (niveau 4) met de uitstroomrichtingen Chemisch-Fysisch Analist en Biologisch Medisch Analist. Het onderwijs van deze opleidingen organiseert mborijnland in een pand van de Hogeschool Leiden. Hierdoor kunnen onze studenten en studenten van het hoger laboratoriumonderwijs samen gebruikmaken van de moderne praktijklokalen. Het MLO wil innoverende analisten van de toekomst opleiden. Hiervoor heeft het MLO in 2017 belangrijke stappen gezet. Zo heeft het MLO meerdere bijeenkomsten geïnitieerd met het werkveld, de gemeente Leiden en de beroepenveldcommissie. Deze bijeenkomst met het werkveld en de gemeente organiseerde het MLO samen met de ondernemersvereniging van het Bio Science Park in Leiden, een belangrijke partner in de regio. In de bijeenkomsten werd onder meer gesproken over de aansluiting tussen werkveld en het onderwijs. In welke mate hebben bedrijven bijvoorbeeld laboranten en analisten op mbo-niveau nodig om te kunnen overleven in een veranderende omgeving? In de gesprekken kwam naar voren dat het in de praktijk belangrijk is dat afgestudeerde mbo ers niet alleen uitvoerende routinewerkzaamheden moeten kunnen uitvoeren, maar ook kunnen werken in multidisciplinair teamverband. De gesprekken die het MLO heeft geïnitieerd, hebben ertoe geleid dat het thema Analist van de toekomst centraal staat tijdens de landelijke laboratoriumdag van 29 maart De kernvraag is dan: leiden de Analisten-opleidingen op voor de werknemer van de toekomst? MLO verwacht met de antwoorden nog meer handen en voeten te kunnen geven aan de ambitie om analisten op te leiden die er in het werkveld toe doen. 7.6 MBO College Welzijn De activiteiten van MBO College Welzijn waren in 2017 met name gericht op (maatschappelijke) vraagstukken vanuit het werkveld. De roep om goed opgeleide beroepskrachten neemt steeds meer toe en kwalitatief goede kinderopvang is van groot maatschappelijk belang. Steeds meer kinderopvangorganisaties vragen naar specifiek onderwijs dat goed aansluit bij de ontwikkelingen in hun sector. Het onderwijsaanbod van MBO College Welzijn sluit daar flexibel op aan. Hierbij werkt het college nauw samen met het contractonderwijs van mborijnland, die in-company trainingen verzorgt voor instellingen in onder andere het welzijnswerk. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de BBL-opleidingen Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker (niveau 4) die het MBO College Welzijn is gestart. Kinderopvangorganisaties willen zich steeds meer ontwikkelen tot lerende organisatie, met aandacht voor ondernemerschap en klantgerichtheid. Die ontwikkelingen in het werkveld hebben we een nadrukkelijke plek in het onderwijsprogramma gegeven. MBO College Welzijn merkt dat het gezien wordt als belangrijke scholingspartner. Zo is het aantal BBLstudenten in 2017 gestegen. In Alphen aan den Rijn en Zoetermeer zijn we gestart met een aantal BBL-klassen, waarvan een deel een specifiek maatwerkprogramma s volgde. We verwachten dat we in 2018 opnieuw met een aantal BBL-klassen kunnen starten. Opleiden op de werkvloer In 2017 is MBO College Welzijn begonnen met de ontwikkeling Het Middelbaar laboratoriumonderwijs wil analisten van de toekomst opleiden. 44 Jaarverslag 2017

45 Dertig verpleegkundige dagverblijven en mborijnland ondertekenen een convenant. Hierin spreken alle partijen af onderwijs en wensen werkveld goed op elkaar af te stemmen. van een vernieuwend BBLonderwijsprogramma voor de opleiding Gespecialiseerd Pedagogisch Medewerker. Dit programma is samen met kinderopvangorganisaties vormgegeven. Studenten krijgen zowel onderwijs op hun werkplek als op school. Ze krijgen dus theorie in de praktijk. De docenten van mborijnland en de praktijkcoaches van de kinderopvangcentra verzorgen samen het onderwijs. Hybride leren noemen we dat. Het MBO College Welzijn en kinderdagopvangorganisaties uit de regio Groene Hart en de Duin- en Bollenstreek hebben afgesproken het mbo-onderwijs en de wensen van het werkveld nog beter op elkaar af te stemmen. Hiervoor is een al bestaand convenant verlengd. Dit is ondertekend door ruim dertig directies van (verpleegkundig) kinderdagverblijven. 7.7 College Vavo & Contractonderwijs College Contractonderwijs Het College Contractonderwijs verzorgt na- en bijscholing voor medewerkers van bedrijven en instellingen. Deze scholing dient meerdere doelen. Enerzijds actualiseren de cursussen en trainingen de kennis en vaardigheden bij werknemers. Aan de andere kant geeft het mborijnland de kans om ons onderwijsaanbod meer aan te laten sluiten op de nieuwste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Daarmee kunnen we beter en toekomstgericht onderwijs bieden aan de studenten. Om dit te bereiken, werkt het College Contractonderwijs nauw samen met het werkveld en de MBO Colleges van mborijnland, die het middelbaar beroepsonderwijs verzorgen. Zo hebben we op verzoek van en in samenwerking met een grote kraamorganisatie in onze regio de brancheopleiding Kraamverzorgende ontwikkeld. Het onderwijs in deze beroepsopleiding wordt zoveel mogelijk gegeven in het leerbedrijf van de studenten. Daarnaast bieden we lessen op school aan, in combinatie met e-learning modules. Voor de opleiding hebben we inmiddels een branche-erkenning ontvangen en de eerste groep is in september 2017 gestart. De deelnemers en de leerbedrijven zijn enthousiast over deze vorm van opleiden. De volgende groep staat dan ook al in de startblokken. Vavo We hebben in 2017 het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) van ROC Leiden en ID College samengevoegd. We hebben een nieuw gezamenlijk programma voor het onderwijs en de schoolexamens ontwikkeld, de werkprocessen geharmoniseerd en een gezamenlijke intake voor nieuwe leerlingen vormgegeven. Dit heeft er toe geleidt dat we op 1 september 2017 konden starten met één gezamenlijk vavo mborijnland met locaties in Gouda, Leiden, Woerden en Zoetermeer. mborijnland 45

46 46 Jaarverslag 2017

47 8. Ontwikkelingen onderwijs 8.1 Ontwikkelingen onderwijs Versterken gepersonaliseerd onderwijs Ons onderwijsmodel sluit meer aan bij de ambities en talenten van studenten. Wij hebben het afgelopen jaar bij meerdere opleidingen verschillende leertrajecten ontwikkeld. De inhoud van deze opleiding is hetzelfde, de weg naar het diploma verschillend. Zo hebben we nieuwe leertrajecten bij de opleiding Smart Technology ontwikkeld, bij Dienstverlening niveau 2, Maatschappelijke zorg/verzorgende individuele gezondheidszorg en een internationale variant van de opleiding Junior Accountmanager bij Economie. In het intakegesprek met studenten bekijken we samen met de student welk leertraject het beste past bij zijn mogelijkheden en interesses. We hebben een onderwijskompas gemaakt waarmee onderwijsteams en MBO Colleges verder vorm kunnen geven aan dit gepersonaliseerd onderwijs volgens het 4C/ID-model. Daarnaast hebben een groot aantal ontwerpers en ontwikkelaars via ons leer- en ontwikkelcentrum (LOC) trainingen over het 4C/IDmodel gevolgd. Ook hebben zij deelgenomen aan de masterclass 4C/ ID en onderwijsuitvoering, over de verbinding tussen onderwijsontwerp en onderwijsuitvoering. Afstemming processen We hebben duidelijke afspraken over onze werkwijze gemaakt. Zo weten collega s en studenten wat ze van elkaar kunnen verwachten. Die afspraken hebben we vastgelegd in duidelijke processen, gebaseerd op Triple A. In 2017 hebben we deze processen verder op elkaar afgestemd en duidelijk beschreven in het procesportaal. Dit digitale portaal hebben we toegankelijk gemaakt voor alle medewerkers. Nieuwe examenorganisatie We hebben onze examenorganisatie verbeterd en vernieuwd. Bovendien hebben we alle examendocumenten van ID College en ROC Leiden geharmoniseerd en gereed gemaakt voor mborijnland. Verder hebben we een nieuw handboek examinering voor het mbo en vavo opgesteld en een nieuw examenreglement. Bovendien hebben we de organisatie van de examinering voor de generieke vakken in het mbo verbeterd. Zo zijn we gaan werken met On Trac, kopen we de examens voor de generieke vakken in bij Bureau-ICE en hebben we een team Centrale Examens voor de generieke vakken ingesteld. In verband met de fusie hebben we de examenfunctionarissen van ID College en ROC Leiden per 1 augustus 2017 ontheven van hun taken. Vervolgens hebben we op basis van deskundigheid en onafhankelijkheid nieuwe leden benoemd voor de examenraad, examencommissies, bureau examenzaken en examenbureaus. Sinds 1 augustus 2017 ondersteunen de adviseurs en specialisten van de dienst Onderwijs & Kwaliteit de implementatie van de examen- en lijnorganisatie van de MBO Colleges en het vavo. Excellentie We hebben meerdere excellente programma s ontwikkeld, gericht op studenten die meer dan gemiddeld in hun mars hebben. Deze programma s komen bovenop het reguliere onderwijsprogramma en verdiepen of verbreden de aangeleerde kennis of vaardigheden. Voorbeelden zijn: het verzwaard leertraject ondernemend gedrag, BTEC center, Internationale netwerken, taalcursussen via Taal Mondiaal, de vakwedstrijden Skills Heroes, het programma OnderneemID. Daarnaast kunnen studenten buiten Europa stage lopen. Door middel van een folder, lesbrief en de onderwijscatalogus hebben we studenten geïnformeerd over deze excellentieprogramma s. Internationaal leren Internationaal leren is integraal onderdeel van het curriculum geworden. We willen dat iedere student of docent internationale ervaring op kan doen. Om dit mogelijk te maken, namen we ook in 2017 deel aan het CHIC-consortium, een internationaal samenwerkingsverband op het gebied van internationaal leren. Met het CHIC-consortium hebben we een Erasmussubsidie gekregen waarmee zo n 200 studenten en docenten de gelegenheid konden geven internationale ervaring op te doen. Daarnaast nemen we deel aan het EMEU-project. Hierin ontwikkelen we samen met scholen uit verschillende Europese landen internationale onderwijsmodules. Onze MBO Colleges Welzijn, Techniek & ICT en Gezondheidszorg doen hieraan mee. Studenten van deze colleges hebben modules op buitenlandse scholen gevolgd, buitenlandse studenten hebben juist weer modules bij mborijnland gevolgd. Daarnaast heeft het MBO College Entree opleidingen een onderwijsactiviteit in Engeland uitgevoerd en in het curriculum opgenomen. Taal en rekenen We hebben in 2017 een visie voor de verschillende generieke vakken opgesteld. Ook hebben we de werkwijze en processen van Nederlands, rekenen, Engels en Loopbaan & Burgerschap geharmoniseerd. Dit geeft duidelijkheid, voor zowel docenten als studenten. Daarnaast hebben we een nieuwe methode voor de talen en rekenen gekozen. Dat betekende een aanpassing voor de leereenheden en onderwijsproducten, onderwijscatalogus, adviesleermiddelenlijst en handleidingen. Door middel van trainingen, kenniskringen en informatie op het intranetportaal hebben we alle 800 betrokken docenten geholpen zich de methode Malmberg eigen te maken. mborijnland 47

48 Deel 1 Bestuursverslag 8. Ontwikkelingen onderwijs Loopbaan en burgerschap (L&B) We hebben een visie en verantwoording voor Loopbaan en burgerschap (L&B) geschreven, aansluitend bij onze opvattingen over de generieke vakken en de landelijke ontwikkelingen op het gebied van loopbaanontwikkeling en -begeleiding. Hierin hebben we een verbinding gelegd tussen burgerschapsthema s en sociale veiligheid binnen de school. Alle docenten Loopbaan en burgerschap hebben we geschoold over de nieuwe visie. Loopbaan en burgerschap hebben we verder concreet plek gegeven in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo-hbo. In samenwerking met andere ROC s en hogescholen hebben we een keuzedeel ontwikkeld waarin we studenten voorbereiden op een studie op een hogeschool. Ook landelijk zijn we actief op het gebied van loopbaan en burgerschap. We participeren in het NRO-project Move21. In dit driejarige project onderzoeken we het niveau en de ontwikkeling van studenten op vaardigheden die voor hun toekomst belangrijk zijn, de zogenaamde 21ste eeuwse vaardigheden, loopbaancompetenties en burgerschapsvaardigheden. Onderwijsonderzoek mborijnland heeft een Research Lab, een platform waar docenten praktijkonderzoek doen naar de kwaliteit en de methodiek van ons onderwijs en de begeleiding van studenten. Vanuit dit lab heeft het MBO College Economie het verband tussen onderwijsontwerp en onderwijsuitvoering in beeld gebracht. Daarnaast hebben docenten lesson studies uitgevoerd bij het MBO College Dienstverlening. Bij Gezondheidszorg hebben we praktijkonderzoek gedaan naar innovaties binnen de authentieke leeractiviteiten. Het Research Lab heeft verder een kenniskring voor masterdocenten georganiseerd, zodat onderzoekende docenten ervaringen kunnen uitwisselen en kennis kunnen delen. Het aantal onderzoeken binnen mborijnland is in 2017 verder gegroeid. Zo blijven we een lerende organisatie. Een mooi voorbeeld is het onderzoek naar de effecten van het gezamenlijk onderwijzen van niveau 1 en 2 studenten in eenzelfde groep. Daarnaast hebben we het project de onderzoekende student gestart. Hierin doen studenten in Leidschendam in het kader van een speciaal excellentietraject onderzoek naar innovaties in het werkveld. Daarnaast onderzoeken we, samen met ICLON van de Universiteit Leiden, op welke wijze we binnen onze organisatie kunnen werken met Communities of Practice, een onderzoeksgemeenschap van docenten en studenten. 48 Jaarverslag 2017

49 8.2 Tevredenheid studenten We hebben in 2017 zowel onderzoek gedaan naar de tevredenheid van studenten bij ID College als ROC Leiden. De vragen van deze onderzoeken komen overeen met de vragen van de JOB-monitor, het landelijke tweejaarlijkse onderzoek onder alle mbo-studenten. Tevredenheid studenten ROC Leiden Studenten geven de opleidingen van het voormalige ROC Leiden een 6,4. Daarmee is hun rapportcijfer met 0,2 gedaald. Het gemiddelde rapportcijfer voor de school is een 5,8 en laat een minimale verbetering zien. Studenten geven aan dat ze de informatievoorziening goed vinden. Ook zijn ze positief over de sfeer en veiligheid op school, de vaardigheden die ze leren, hun opleiding, stage of werkplek, de organisatie op school en hun rechten en plichten. Ze zien ook verbeterpunten. Zo geven ze aan dat roosterwijzigingen niet tijdig worden doorgegeven en aangekochte boeken en lesmaterialen niet allemaal worden gebruikt. Daarnaast vinden ze dat de begeleiding tijdens de stage en het contact tussen school en stagebedrijf beter kan. Ook de informatieverstrekking over en begeleiding naar een vervolgstudie of opleiding wordt als minder goed ervaren. Studenten met een beperking geven aan dat ze tijdens hun studie onvoldoende ondersteuning hebben gekregen. Tevredenheid studenten ID College De studenttevredenheid van het voormalige ID College met school is met 0,2 gestegen naar 6,6. De tevredenheid met de opleiding bleef gelijk (6,9). De studenten zijn meer tevreden over de aansluiting tussen hun vooropleiding en mbo-studie. Ze zijn verder positief over de veiligheid op school. Net als de studenten van ROC Leiden geven ze aan dat roosterwijzigingen niet tijdig worden doorgegeven en aangekochte boeken en lesmaterialen niet allemaal worden gebruikt. Uit de onderzoeken komt naar voren dat met name dat het didactisch handelen van de docenten en de studieloopbaanbegeleiding veel invloed hebben op de tevredenheid van studenten. Daarom maken deze twee onderwerpen nadrukkelijk deel uit van de strategische prioriteiten voor Verbeteringen op deze gebieden draagt bij aan een hogere onderwijskwaliteit. Tevredenheid studenten ROC Leiden Cijfer instelling Cijfer opleiding Eigen onderzoek ,8 6,6 JOB-Monitor ,7 6,8 Eigen onderzoek ,1 6,4 JOB-Monitor ,8 6,6 Tevredenheid studenten ID college Cijfer instelling Cijfer opleiding De studenten zijn meer tevreden over de aansluiting tussen hun vooropleiding en mbo-studie. Eigen onderzoek ,6 6,9 JOB-Monitor ,4 6,9 Eigen onderzoek ,4 6,9 JOB-Monitor ,1 6,7 mborijnland 49

50 Deel 1 Bestuursverslag 8. Ontwikkelingen onderwijs 8.3 Kwaliteit van onderwijs In 2017 heeft de Inspectie van het Onderwijs diverse onderzoeken uitgevoerd bij ID College en ROC Leiden. ID College In 2016 heeft de Inspectie van het onderwijs de Staat van de Instelling onderzocht. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek hebben we in 2017 onze ambities scherper geformuleerd. Ook hebben we ons gefocust op het verbeteren van het onderwijsproces, de examinering en kwaliteitszorg. We hebben verbeterplannen voor de zes de Inspectie onderzochte opleidingen. Hierbij onderzochten we de voortgang van de verbeteracties. Uit de audits bleek dat de teams de verbeteringen nog niet overal consequent hadden uitgevoerd. Dit had vooral te maken met de aandacht die ze aan de fusie hebben besteed. Toen we dit constateerden, hebben de teams extra aandacht aan de verbeteracties besteed. Bovendien hebben de stafdiensten de betreffende teams ondersteund. Het gevolg daarvan was dat alle teams met vertrouwen de herstelonderzoeken van de Inspectie in oktober-november tegemoet zagen. Op dit moment zijn de uitkomsten van deze onderzoeken nog niet bekend. Studenten zijn niet alleen positief over hun opleiding en stage, maar ook over de sfeer en veiligheid op school. onderzochte opleidingen opgesteld. De afgesproken verbeteracties hebben we expliciet opgenomen in de teamplannen. De voortgang van de verbeteracties hebben we goed gemonitord en besproken in de kwartaalgesprekken met de leidinggevenden. Op die manier hebben we ons goed voorbereid op de herstelonderzoeken aan het einde van Daarnaast hebben we twee keer een interne audit uitgevoerd bij de door Verder zijn in 2017 bij alle MBO Colleges audits uitgevoerd naar de kwaliteit van onderwijs, de studieloopbaanbegeleiding, examinering en kwaliteitszorg en borging. ROC Leiden In 2017 heeft de Inspectie een onderzoek gedaan naar de staat van de instelling van ROC Leiden. Het onderwijsproces was bij alle opleidingen voldoende. De borging van de kwaliteit was echter nog onvoldoende, vooral omdat niet alle kwaliteitsprocessen voldoende verankerd en verbeterd waren. Verder kregen twee opleidingen voor de examinering en diplomering een onvoldoende. Vier opleidingen scoorden onvoldoende op het gebied van kwaliteitsborging. De interne auditrapportages laten een meer genuanceerd beeld zien. Bij tien opleidingen is geconstateerd dat deze met betrekking tot het onderwijsproces niet voldoen. Vaak was er geen duidelijke onderwijsvisie aanwezig, waardoor de samenhang tussen het onderwijsprogramma en het pedagogisch/didactisch handelen ontbrak. Negen opleidingen behaalden bij de audits een onvoldoende op het gebied examinering en diplomering. Grootste aandachtspunt was dat de examencommissies niet alle risico s in beeld hadden en zich niet altijd bewust waren van hun taken en verantwoordelijkheden. Elf opleidingen scoorden een onvoldoende op kwaliteitszorg. Deze teams werkten nog niet strak volgens het model plan, do, check, act (de PDCA-cyclus) op basis van analyses van onderzoeksgegevens. Het verankeren van deze werkwijze heeft slechts bij vier onderzochte opleidingen plaatsgevonden. 50 Jaarverslag 2017

51 Herstel- en kwaliteitsonderzoek Na de herfstvakantie heeft de Inspectie van het onderwijs een zogenaamd herstel- en kwaliteitsonderzoek gedaan. Hierbij onderzochten ze de kwaliteitsverbetering van ons onderwijs, naar aanleiding van eerdere onderzoeken bij het voormalige ID College en ROC Leiden. Ze bezocht hierbij de volgende opleidingen: Bezochte opleidingen voor het herstel- en kwaliteitsonderzoek mborijnland Opleiding Locatie Dienstverlening Kapper Leiden Vijf Meilaan Helpende Zorg en Welzijn Uitvoerend Bakker Leiden Bargelaan Leiden Bargelaan Economie Logistiek Supervisor Alphen aan den Rijn Verkoper Leiden Bètaplein Gezondheidszorg Verzorgende IG Gouda Techniek & ICT Mediavormgever Leiden Bètaplein Autotechniek ICT-Beheerder Applicatie- en Mediaontwikkelaar Leiden Bètaplein Zoetermeer Gouda Welzijn Sociaal Maatschappelijk Dienstverlener Leiden Bargelaan Interventies Op basis van de onderzoeken hebben we de volgende acties uitgevoerd gepland: Aandachtspunt Wat gebeurt er al? Welke interventies volgen? De (instellingsbrede en opleidingsspecifieke) onderwijsvisie is (nog) niet bij alle onderwijsteams vertaald in concreet handelen. Hierdoor hebben we onvoldoende zicht op de kwaliteit van het onderwijs. Meer aandacht voor het specifiek uitvoeren van de PDCA-cyclus. We gaan ons met name richten op de analyse van de resultaten en effecten van het onderwijsproces. We hebben een onderwijsvisie voor mborijnland opgesteld. Deze hebben we vastgelegd in een Contourennota, Onderwijskompas en de Kaderbrief Met een aantal opleidingen hebben we inmiddels gesproken over de opleidingsspecifieke onderwijsvisie. We zijn begonnen met het uitvoeren van een kwaliteits-zorgsysteem. Verder hebben een visie op kwaliteitszorg vastgesteld De onderwijsteams gaan de onderwijsvisie van mborijnland vertalen in een opleidingsspecifieke onderwijsvisie Monitoring en reflectie op het kwaliteitszorgsysteem. Het op maat ondersteunen van de MBO Colleges en onderwijsteams. Normen met betrekking tot jaaren diplomaresultaat worden niet gehaald. We hebben de resultaten besproken met de MBO Colleges en onderwijsteams. Aan de hand van analyses bepalen we welke verbeteracties we gaan ondernemen. Extra aandacht voor opleidingen met onvoldoende rendementen. Het opstellen van een instellingsbreed verbeterplan. mborijnland 51

52 Deel 1 Bestuursverslag 8. Ontwikkelingen onderwijs 8.4 Aanpak Voortijdig Schoolverlaten Alle MBO Colleges hebben in hun jaarplan bepaald met hoeveel ze de uitval en het voortijdig schoolverlaten (vsv) willen terugdringen. In 2017 hebben we ons vooral gericht op het terugdringen van uitval in het eerste studiejaar. Als een student dreigde uit te vallen, hebben we hem waar mogelijk begeleid naar een andere mbo-opleiding. We worden hierbij ondersteund door regionale maatregelen uit het nieuwe VSV-programma een programma waarin we met overheid en maatschappelijke instellingen samenwerken bij het terugdringen van het voortijdig schooluitval. Vooruitlopend op de fusie hebben we de programma-aanvragen voor de regio Zuid Holland Oost (ID College) en Zuid Holland Noord (ROC Leiden) afgestemd, maar nog wel afzonderlijk ingediend bij het ministerie. Van beide regio s is mborijnland contactschool. Daarnaast nemen we deel aan de VSVprogramma s van de regio s Utrecht en Haaglanden. In alle regio s hebben we, samen met politiek en maatschappelijke instellingen, ingezet op een goede aansluiting tussen vmbo en mbo, een zorgvuldige loopbaanoriëntatie en een warme overdracht van studenten van het voortgezet onderwijs naar het mbo. Ook hebben we een Pluscoach ingezet voor extra ondersteuning van studenten, aanvullend op de studieloopbaanbegeleiding en begeleiding vanuit het Onderwijs Servicecentrum. Daarnaast hebben we de verzuimbegeleiding van ID College en ROC Leiden geharmoniseerd. Hierbij hebben we ons niet alleen gericht op het voldoen aan de wettelijke meldingsplicht, maar ook op het intensiveren van het contact met de student en zijn ouders. Dit draagt bij aan het voorkomen van frequent verzuim. We hebben ook een begeleidingsbeleid voor kwetsbare jongeren. Hierin hebben we het afgelopen jaar vooral aandacht besteed aan het begeleiden van niveau 1-studenten naar werk. Resultaten Het percentage voortijdig schoolverlaters is berekend voor de gezamenlijke organisatie. Op niveau 1 is het aantal uitvallers licht gedaald. Voor niveau 2 zitten we bijna op de door het ministerie gestelde norm. Bij niveau 3 en 4 zien we een lichte stijging en is de uitval nog boven de norm. In 2018 nemen we extra maatregelen om met name ook de uitval bij niveau 3 en 4 verder terug te dringen. Hierbij focussen we ons vooral op het versterken van de studieloopbaan- en stagebegeleiding. VSV Percentage ,0% 4,9% 5,0% 4,3% 4,0% 4,3% 7,5% 6,6% 6,6% 34,4% 13,1% 11,0% 11,3% 30,6% 29,3% totaal niveau 1 niveau 2 niveau 3 niveau 4 52 Jaarverslag 2017

53 8.5 Begeleiding studenten Iedere student heeft een studieloopbaanbegeleider die hem ondersteunt bij het plannen van zijn studie, examens, keuzedelen en beroepspraktijkvorming. Ook bespreekt hij samen met de student de voortgang van zijn studie. Als de student meer specifieke begeleiding nodig heeft, kan de studieloopbaanbegeleider ondersteuning vragen bij het Onderwijs Servicecentrum. In 2017 hebben we de tweedelijnsbegeleiding van ID College en ROC Leiden geharmoniseerd tot één Onderwijs Servicecentrum. Het Onderwijs Servicecentrum heeft uitvoerende teams op alle onderwijslocaties, die nauw samenwerken met de docenten in de onderwijsteams en docenten adviseren over extra begeleiding van studenten. Onze verzuimmedewerkers onderhouden het contact met verzuimende studenten. Ze registreren en melden het verzuim volgens het wettelijk kader. Daarnaast informeren ze de studieloopbaanbegeleider van de verzuimende student over (de reden van) het verzuim, zodat die maatregelen kunnen nemen om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Passend Onderwijs Ons streven is om alle studenten met een extra ondersteuningsbehoefte zodanig te begeleiden dat ze hun opleiding met een diploma kunnen afronden. Voor iedere student voor wie Passend onderwijs nodig is, stellen we een ondersteuningsplan op. Dit doen we in nauwe samenwerking met de student, de adviseur van het Onderwijs Servicecentrum en de studieloopbaanbegeleider. Uitgangspunt voor de begeleiding is de ondersteuningsbehoefte van de student. Wij gaan uit van zijn talenten, niet van zijn beperkingen. Het Onderwijs Servicecentrum verzorgt en coördineert de specialistische begeleiding, in nauwe afstemming met de onderwijsteams. Hierbij werken we op regionaal niveau samen met externe zorginstellingen, zoals schoolmaatschappelijk werk, jeugdzorg, GGD en leerplicht/rmc. Deze instellingen hebben we een werkplek gegeven op alle locaties van ons Onderwijs Servicecentrum. Zo zorgen we dat onderwijs en extra begeleiding goed op elkaar aansluiten. Zorgplicht mborijnland spant zich in om iedere student te begeleiden naar een diploma. Helaas lukt dit niet altijd. Als het mis dreigt te gaan, voeren we een voortgangsgesprek met de student. We geven dan een studieadvies en stellen samen met de student een verbeterplan op. Uiteraard maakt ondersteunende begeleiding daar deel van uit. Als de student onverhoopt toch onvoldoende voortgang boekt, kunnen we een negatief studieadvies geven, waarna uitschrijving volgt. Daarna zoeken we samen met de student, ouders en, waar mogelijk, leerplicht/rmc, naar een andere opleiding, een combinatie van leren en werken of externe begeleiding. Voor jongeren tot 18 jaar geldt hierbij een zorgplicht van acht weken. In die tijd blijven we contact met hem of haar onderhouden. 8.6 Inspectieonderzoeken De Inspectie van het Onderwijs heeft in januari 2017 een kennismakingsbezoek gebracht aan onze nieuwe gezamenlijke MBO Colleges Entree en Gezondheidszorg. De inspecteurs gingen in gesprek met directeuren, managers, studenten, docenten en kwaliteitszorgmedewerkers over de nieuwe MBO Colleges en het thema kwaliteitszorg. Ook hebben ze klassen bezocht en presentaties van de opleidingsteams bijgewoond. Na het tweedaagse bezoek heeft de Inspectie onderstaande bevindingen gedeeld: Wat gaat goed? De MBO Colleges zijn in een kort tijdbestek opgestart door betrokken medewerkers. Het MBO College Gezondheidszorg heeft het beste van ID College en ROC Leiden overgenomen. De samenwerking met het LUMC is een succesvol voorbeeld van de goede contacten met stagebedrijven. Wat kan beter? Invulling geven aan de visie team aan zet. Wat maakt het team en dus het onderwijs beter? Aandacht voor cultuurverschillen. Prioriteiten stellen. mborijnland wil een kwalitatief goed aanbod aan opleidingen dat aansluit bij de behoeften van potentiële studenten. mborijnland 53

54 54 Jaarverslag 2017

55 De Inspectie benoemde nog een aantal aandachtsgebieden op onderwijskundig gebied. Voor het MBO College Entree pleitte zij voor meer aandacht voor differentiatie in de klas. Ze gaven het MBO College Gezondheidszorg het advies om meer aandacht te besteden aan het didactisch handelen en klassenmanagement. De teams van de MBO Colleges hebben de gesprekken als positief ervaren. Onderzoek naar kwaliteitsverbetering Verder deed de Inspectie onderzoek bij de opleidingen Apothekersassistent, Kapper, Schoonheidsspecialist en Verkoper naar de schoolkosten. De conclusie is dat alle opleidingen voldoen aan de wettelijke vereisten op het gebied van schoolkosten. Onderzoek verzuimregistratie Ook voerde de Inspectie bij de locatie Bètaplein/Lammenschans in Leiden een onderzoek uit naar de registratie en melding van verzuim zonder geldige reden. De conclusie was dat de onderzochte opleidingen aan de wettelijke eisen voldoen. Ze constateerde echter ook enkele risico s. Zo was de drempel om zich ziek te melden erg laag en bestonden er grote verschillen tussen de begeleiding van de studieloopbaanbegeleiders. Inmiddels hebben we passende maatregelen genomen om de geconstateerde risico s op te lossen. Herstel- en kwaliteitsonderzoek Na de herfstvakantie heeft de Inspectie van het Onderwijs een zogenaamd herstel- en kwaliteitsonderzoek gedaan. Hierbij onderzochten ze de kwaliteitsverbetering van ons onderwijs, naar aanleiding van eerdere onderzoeken bij het voormalige ID College en ROC Leiden, zie paragraaf Portfolio-analyse mborijnland wil een kwalitatief goed aanbod aan opleidingen dat aansluit bij de behoeften van potentiële studenten. Ook willen we dat ons aanbod aansluit bij de vraag van de arbeidsmarkt. Dat is een behoorlijke uitdaging, want we bedienen een groot gebied vanuit zes vestigingsplaatsen. Dat maakt ons aan de ene kant uniek. Het betekent ook dat we keuzes moeten maken. Niet alle opleidingen uit ons assortiment kunnen we overal aanbieden. Om te komen tot een evenwichtig opleidingsaanbod dat aansluit bij de arbeidsmarkt en de wens van studenten, hebben we in 2017 een portfolioanalyse gemaakt van ons totale opleidingsaanbod. Op basis van cijfers over de arbeidsmarkt, onze kwaliteit, studentenaantallen en omvang van omliggende mboinstellingen, hebben we onderzocht welke opleidingen we aanbieden en waar we dit doen. Daarna hebben we een aantal aanpassingen in ons aanbod gedaan, zodat we de komende jaren een onderwijsaanbod hebben dat aansluit bij de behoefte van studenten en werkgevers. Ook streven we naar stabiliteit. Het uitgangspunt is om het assortiment niet jaarlijks op plaatsen te wijzigen, maar om te gaan voor continuïteit. mborijnland 55

56 56 Jaarverslag 2017

57 9. Medewerker in beeld 9.1 Personeelsbeleid en fusie De eerste acht maanden van 2017 is vooral gebruikt om de personeelsbezetting van ROC Leiden en ID College kwantitatief op elkaar af te stemmen. Dit zorgde ervoor dat we de fusie zo soepel mogelijk konden laten verlopen, met zo min mogelijk over- of onderbezetting. Ook hebben we het onderwijs en de ondersteunende processen van beide organisaties op elkaar afgestemd. Aan het begin van 2017 was bij ID College sprake van een lichte overformatie ten opzichte van het aantal studenten. Deze overformatie is langs natuurlijke weg teruggebracht. Hierdoor kon de fusie zonder gedwongen ontslagen plaatsvinden. Nadat alle advies- en instemmingstrajecten met de beide ondernemingsraden waren afgerond, zijn beide personeelsbestanden samengevoegd. mborijnland was per 1 september 2017 de nieuwe werkgever van alle medewerkers. Nieuw functiehuis We hebben een nieuw functiehuis geïmplementeerd op basis van de gekozen organisatiestructuur en bijbehorende besturingsprincipes: de regeling bestuur en organisatie. Deze regeling gaat uit van domeingerichte MBO Colleges die hun opleidingen op vrijwel al onze vestigingen uitvoeren. Vier Strategische stafdiensten en twee Shared Service Centers ondersteunen deze MBO Colleges en de Raad van Bestuur. Deze stafdiensten en Shared Service Centers worden centraal aangestuurd, maar werken meer dan voorheen deels gedeconcentreerd. Dat wil zeggen dat een deel van hun medewerkers gekoppeld is aan een MBO College, waaraan ze ondersteuning en advies geven. Zo is de ondersteuning letterlijk en figuurlijk dicht bij het onderwijs gepositioneerd. Plaatsing medewerkers Op basis van deze organisatiestructuur hebben we de medewerkers en managers in het voorjaar geplaatst op de functies in het nieuwe functiehuis. Dit is gebeurd aan de hand van de plaatsingsregels die we met de ondernemingsraden zijn overeengekomen. Alleen op directieniveau heeft selectie plaatsgevonden. We hebben het hele proces van plaatsing en benoeming zo zorgvuldig mogelijk doorlopen. Arbeidsvoorwaarden Een hardnekkig onderwerp bleek de harmonisatie van verschillen in secundaire arbeidsvoorwaarden. Met name de van oudsher bestaande tegemoetkoming in de parkeerkosten bij medewerkers van ROC Leiden bovenop de cao-vergoeding voor woonwerkverkeer en de vijf extra werkgeversdagen voor OBPmedewerkers van ROC Leiden bleken obstakels om in 2017 te komen tot een volledig geharmoniseerde set van personele regelingen. Na de fusie en de technische plaatsing is vanuit HRM verder gewerkt aan het leggen van een strategisch fundament voor nieuwe initiatieven op het gebied van Human Resource Development (HRD) en het verder harmoniseren en vernieuwen van personeelsinstrumenten. Deze krijgen vooral hun beslag in Professionalisering Ondanks de fusie hebben we fors geïnvesteerd in professionalisering. Tot eind augustus hebben we de bestaande scholingsplannen van ID College en ROC Leiden zo goed mogelijk uitgevoerd. Verder hebben we veel medewerkers geschoold op het gebied van examinering, ons onderwijsmodel 4C/ID en studentenvolgsysteem EduArte. Hierdoor hebben we hen goed voorbereid op het werken in de nieuwe gezamenlijke organisatie. Ook hebben we extra aandacht besteed aan kwaliteitsverbetering en mborijnland 57

58 Deel 1 Bestuursverslag 9. Medewerker in beeld professionalisering, in het bijzonder bij teams die nog niet opereren op het niveau dat we verwachten. Voor deze trajecten hebben we trainingsprogramma s als studiesucces en MBO Beter - trajecten ingezet. Daarnaast heeft de helft van alle teams gebruik gemaakt van teamcoaching en teambegeleidingsactiviteiten door het Leer- en Ontwikkelcentrum. Leer- en Ontwikkelcentrum Het Leer- en Ontwikkelcentrum heeft in 2017 een steeds scherper profiel gekregen en is niet meer weg te denken uit de organisatie. Steeds meer collega s benaderen het LOC voor opleidingen, trainingen en begeleiding, gericht op hun persoonlijke ontwikkelen scholingsvragen. Tegelijkertijd werken het LOC en HR steeds vaker samen bij verandervragen vanuit andere afdelingen. Verder hebben we een loopbaanadviesloket geopend waarmee we collega s begeleiden bij vraagstukken rondom inzetbaarheid, ambities en andere loopbaanvraagstukken. Hiermee helpen we collega s meer regie te nemen over de eigen inzet en loopbaan. Ze zijn daardoor eerder en beter in staat om functionerings- of loopbaanvragen te stellen. De kans op uitval, afhaken of vastlopen wordt daarmee verkleind. Peerdocenten mborijnland biedt alle docenten de mogelijkheid om gebruik te maken van ondersteuning door peerdocenten. De vijf peerdocenten die we hebben, ondersteunen docenten bij het versterken van de pedagogische en didactische kwaliteiten. Zij hebben het afgelopen jaar in totaal 32 individuele docenten begeleid. Daarnaast hebben we voor nieuwe docenten een vernieuwd introductieprogramma opgezet. Hierin helpen we nieuwe collega s om snel hun weg in de organisatie en hun team te vinden. Andere gesprekkencyclus We zijn gestart met een pilot rond de nieuwe gesprekkencyclus. Het jaargesprek wordt het centrale punt waar organisatiedoelen, teamdoelen en individuele wensen en behoeften bijeenkomen. Het accent in de gesprekkencyclus gaat veranderen. We gaan minder aandacht aan de vorm besteden (generieke competenties, formulieren, meerdere verplichte gespreksmomenten), maar juist meer investeren in de inhoud, intensiteit en kwaliteit van de gesprekken. De ontwikkeling en de loopbaan van de medewerker komt meer centraal te staan. Ook willen we dat de gesprekken bijdragen aan het versterken van de relatie tussen werkgever en werknemer. We vinden het belangrijk dat deze relatie voor beide partijen aantrekkelijk is. Dat is een continu proces, waaraan we meer aandacht willen schenken, niet alleen bij de start van een baan of bij problemen in het functioneren. Ter ondersteuning van de verdere professionalisering van mborijnland voeren we in 2018 binnen de hele organisatie een personeelsscan uit. Hiermee krijgen we inzicht in de collectieve en individuele ontwikkelopgaven van mborijnland Trainingsdagen, georganiseerd door LOC in januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december 58 Jaarverslag 2017

59 9.4 Ziekteverzuim Het ziekteverzuim is afgelopen jaar gestegen van 4,17% in 2016 naar 6,12% in Hiermee kwam een einde aan de dalende lijn van de afgelopen jaren. De grootste stijging vond plaats in het onderwijs en was het gevolg van de fusie. Teams werden samengevoegd en niet alle processen waren nog volledig geïntegreerd. Dit leidde tot dubbel werk voor medewerkers en een verzwaring van de werkdruk. Hier hebben we zo goed mogelijk op proberen in te spelen. Zo hebben we besloten de dienstverlening van de Arbodienst van zowel ID College als ROC Leiden in 2017 voort te zetten. Hiermee konden we zieke medewerkers goed blijven begeleiden. Bovendien kregen we zo de gelegenheid om langdurig zieke medewerkers goed over te dragen naar een nieuwe Arbodienst van mborijnland. Verder hebben we meer aandacht besteed aan de verzuimbegeleiding. Hierover hebben beide arbodiensten regelmatig en zorgvuldig met elkaar overlegd en gezamenlijke afspraken gemaakt. Daarnaast hebben preventieve maatregelen getroffen om het verzuim terug te dringen. Te denken valt hierbij aan de training aan leidinggevenden en het intensiveren van het overleg van het Sociaal Medisch Team. Ook hebben we de capaciteit van de intensieve verzuimbegeleiding door de arbodienstverleners verruimd. Daarnaast hebben we een vitaliteitscan ingezet, ondersteund door adviseurs die medewerkers advies geven over het vinden van meer balans in hun werkzaamheden en tussen werk en privé. mborijnland 59

60 10. Bedrijfsvoering 10.1 Marketing & Communicatie Profilering en branding Onze nieuwe naam en huisstijl zijn tot stand gekomen in nauwe samenwerking met medewerkers, de Studentenraad, de Ondernemingsraad, studentenvertegenwoordiging en Raad van Bestuur. De naam, kleuren, logo en waarden van mborijnland hebben we bekend gemaakt tijdens de Derde Donderdag in September, onze officiële opening van het studiejaarjaar. Daarna hebben we in een speciale campagne de nieuwe naam op de kaart gezet, eerst bij collega s en studenten, daarna bij externe relaties. In deze strategische profilering hebben we gebruik gemaakt van onze geprinte, digitale en sociale media. Ook hebben we intensieve outdoor campagne gevoerd en tijdens voorlichtingen laten zien waar we als mborijnland voor staan. In 2018 gaan we verder met de branding en profilering van mborijnland. Huisstijl Onze primaire communicatiemiddelen hebben we in de nieuwe huisstijl ontwikkeld. Van sociale media tot visitekaartjes en handtekening, van gevelbelettering tot bedrijfskleding, van banners tot het personeelsblad. De implementatie van de nieuwe huisstijl doen we uit tijd- en kostenoverwegingen in fases. In 2018 gaan we verder met het invoeren van de nieuwe huisstijl. Werving en voorlichting Onderzoek wijst uit dat scholieren mborijnland inmiddels kennen en er een positief gevoel bij hebben. We hebben de wervings- en voorlichtingsactiviteiten van ROC Leiden en ID College samengevoegd tot één nieuwe voorlichtingsstrategie en -kalender, die aansluit bij het studiekeuzeproces van vmboleerlingen en de nieuwe wet toelatingsrecht. Daarnaast hebben we onze voorlichtingsmaterialen in de nieuwe huisstijl ontwikkeld, zoals folders, presentatiewanden en de brochure. We hebben ook een nieuwe website gebouwd, die nog beter aansluit bij de informatiebehoefte en het zoekgedrag van scholieren. De zoekfunctie op de website is verbeterd en de website is ook goed te bekijken op smartphones en tablets. Verder hebben we een onderzoek gedaan naar het imago van mborijnland en het sentiment van studiekiezers over onze instelling. Op basis van deze onderzoeksresultaten over mborijnland verbeteren we onze voorlichtingsmaterialen en website. De wervingsstrategie gaat meer dan afgelopen jaren uit van de wervingsfunnel. Hierin is het studiekeuzeproces van jongeren onderverdeeld in verschillende fases. Onder de noemer Kijk. Beleef. Kies! hebben we deze stappen in het keuzeproces duidelijker gepresenteerd aan studiekiezers, ouders en voorlichters. Met deze activerende drietrap willen we ervoor zorgen dat we elke student in het juiste leertraject plaatsen. Uit eigen marktonderzoek weten we dat scholieren die tijdens hun keuzeproces onze school bezoeken, minder kans lopen voortijdig te stoppen met hun studie. Daarom hebben we aansluitend aan de Open Dagen het proefstuderen opgezet. In dit evenement ervaren scholieren hoe het is om bij mborijnland te studeren. Scholieren, ouders en decanen zijn positief over het proefstuderen. Daarom nemen we dit ook op in de voorlichtingskalender voor het studiejaar Pers en public affairs We hebben rondom de fusie veel contact gehad met de pers, ambtenaren, bewindspersonen en politici. Persoonlijke gesprekken en contacten stonden hierbij centraal. Verder hebben we via onze website, nieuwsbrieven, brieven en speciale informatiebijeenkomsten intensief gecommuniceerd over de fusie. We hebben hierbij veel aandacht besteed aan het maatschappelijk belang van de fusie. Ook In 2018 gaan we verder met de branding en profilering van mborijnland. 60 Jaarverslag 2017

61 Bezoek startpagina Jaar Aantal views Unieke bezoekers hebben we benadrukt dat het belang van de student centraal staat en dat we ons onderwijs kleinschalig organiseren. Hierbij hebben we onder de noemer Samen sterker benadrukt dat de fusie zou leiden tot nieuwe synergie. Het heeft ervoor gezorgd dat de berichtgeving over de fusie steeds positiever werd en ambtenaren en politiek bereid waren de fusie actief te ondersteunen Stijging 2017 t.o.v ,7% 65.2% Bezoek nieuwsberichten Maand Views per maand Unieke per maand Stijging 2017 t.o.v % 236% Communicatieve organisatie Het Rijnlands denken vraagt om een communicatieve gemeenschap. Een gemeenschap waarin collega s, studenten en externe relaties kennis, ervaringen en successen delen, feedback vragen en geven en waardering voor de ander laten zien. Het gesprek staat centraal, de dialoog met de ander vanuit nieuwsgierigheid en interesse. Daarom hebben we ons portaal voor collega s en studenten meer interactief gemaakt. We hebben allerlei nieuwe mogelijkheden ingebouwd die het delen van kennis, ervaringen en successen vergemakkelijkt. Ook hebben het makkelijker gemaakt informatie te vinden en te delen. Verder geven we collega s de ruimte om blogs op het portaal te schrijven. De resultaten zijn ongekend: het aantal unieke bezoekers van de homepage is met 65% gestegen. Het aantal lezers van de berichten op het meer interactief ingerichte nieuwsportaal is zelfs met 236% gestegen. Verder hebben we in de nieuwe nieuwsbrief en het personeelsmagazine meer ruimte ingebouwd voor de successen van de MBO Colleges. Het magazine sturen we naar het huisadres van collega s. Dit wordt goed ontvangen. Het bereik van het blad is daarmee meteen veel groter geworden. We hebben bovendien een boek uitgebracht, met daarin een beschrijving van de belangrijkste huisstijlelementen, de namen van alle medewerkers en foto s van alle onderwijsteams. Dit boek laat zien hoeveel kennis, expertise en bevlogenheid alle collega s van mborijnland hebben. Verder krijgen alle MBO Colleges ondersteuning van een adviseur Marketing & Communicatie, op het gebied van interne en externe communicatie, marketing en het organiseren van evenementen Veiligheid Integrale veiligheid Het afgelopen jaar hebben we de eerste stappen gezet naar integrale veiligheid. Integrale veiligheid in en om de school is een breed begrip. Het kent fysieke componenten, zoals een veilig en goed onderhouden gebouw, een geschoolde en geoefende BHV-organisatie. Ook kent het sociale aspecten, zoals een risico-inventarisatie en -evaluatie, vertrouwenspersonen, omgang en registratie van incidenten en duidelijke protocollen. In ons integraal veiligheidsbeleid streven we naar een allesomvattende aanpak, die rekening houdt met alle mogelijke factoren die de veiligheid kunnen bedreigen of bevorderen. Daarbij willen we niet alleen de incidenten afhandelen, maar ook de achterliggende problemen aanpakken. Op basis van deze uitgangspunten hebben we een veiligheidsvisie en beleid geformuleerd waarin mborijnland 61

62 62 Jaarverslag 2017

63 wij ook aandacht geven aan het professionaliseren van onze vertrouwenspersonen en een nieuwe preventiestructuur. Deze visie en dit beleid gaan we in 2018 implementeren. Ook hebben we een veiligheidscoördinator aangesteld. Zij initieert en coördineert de expertise van alle diensten en afdelingen op het gebied van veiligheid. Te denken valt aan facilitaire zaken, de beveiliging, Arbo, onderwijs, intake, ICT, interne begeleiding en HRM. Hierdoor zijn we beter in staat een probleem in alle facetten op te pakken. Op alle vestigingen hebben we een overleg ingevoerd over de veilige school. Hierin bespreken we de veiligheidssituatie in en om de school. Naast interne medewerkers neemt ook de wijkagent deel aan dit overleg. Daarnaast hebben we ons externe netwerk op het gebied van integrale veiligheid vergroot. Monitor Sociale Veiligheid We doen veel onderzoek naar de veiligheid op school. Zo hebben we een eigen incidentenregistratie en hebben we op iedere vestiging een veiligheidsoverleg. Ook doen we mee aan de JOB-monitor, het landelijke tevredenheidsonderzoek onder mbo-studenten. Daarnaast hebben we deelgenomen aan de landelijke Monitor Sociale Veiligheid. Deze onderzoeken geven ons handvatten voor het veilig houden van onze locaties. Vertrouwenspersonen In geval van ongewenst gedrag kunnen medewerkers en studenten contact opnemen met onze interne vertrouwenspersonen. Medewerkers kunnen desgewenst ook in gesprek gaan met een externe vertrouwenspersoon. Onze vertrouwenspersonen zijn gecertificeerd en bieden opvang, begeleiding en nazorg. In 2018 gaan wij het aantal vertrouwenspersonen uitbreiden en verder professionaliseren. We zien geen stijging in het aantal klachten over (seksuele) intimidatie, ondanks de landelijk aandacht voor dit probleem. Verder is het aantal meldingen rondom radicalisering gedaald. Wel is het aantal meldingen over cyberpesten gestegen. Hier gaan we volgend jaar dan ook meer aandacht aan besteden Klachten Vanuit de Branchecode goed bestuur hadden ROC Leiden en ID College een klachtenregeling vastgesteld, met een onafhankelijke klachtencommissie. ID College kende een algemene klachtenregeling voor klachten en ongewenst gedrag voor personeel, studenten en derden. ROC Leiden kende drie separate klachtenregelingen; namelijk voor ongewenst gedrag, studenten en extern belanghebbenden. Per 1 augustus 2017 is in het mbo het klachtrecht wettelijk verankerd in artikel 7.4.8a WEB, met een verwijzing naar de Algemene Wet Bestuursrecht. De wettelijke verankering beschrijft de voorwaarden en suggesties voor een goede klachtenafhandeling: 1. heldere communicatie: toegankelijkheid en vindbaarheid; 2. de ombudsfunctie: ondersteuning bij het indienen van een klacht; 3. vertrouwelijkheid en geheimhouding; 4. Onafhankelijkheid; 5. laagdrempeligheid: één loket; 6. tijdsafspraken en termijnregels. mborijnland kent een klachtenregeling die voldoet aan de wetgeving. Ondernemingsraden en studentenraden hebben hieraan meegewerkt en instemming verleend. Na de fusie hebben we besloten de procedure en afhandeling van klachten te laten verlopen via het bestaande digitale meldsysteem van ID College. De teamleiders en directieleden zijn reeds aangemeld en actief in het meldsysteem. Voor beroepszaken vanuit examinering geldt de wettelijke Commissie van Beroep voor Examens. Voor geschillen met betrekking tot de toepassing van de cao kunnen medewerkers terecht bij de interne of externe geschillencommissie Strategische bouwprojecten We blijken goed op schema te liggen op de doelen uit de strategische vastgoedvisie Op basis van de strategische uitgangspunten van de fusie zijn we gestart met bouwprojecten in Gouda en Leiden. Verder zijn we gestart met het beter aansluiten van de huisvesting op de nieuw gevormde MBO Colleges en de visie uit de contourennota. Bouwprojecten Leiden Onze locatie aan de Bargelaan (Centraal Station) in Leiden gaan we op 1 augustus 2018 verlaten. De huurkosten van dit pand waren te hoog. Dit betekent dat we de opleidingen in deze vestiging moeten verplaatsen. Daarom zijn we het afgelopen jaar gestart met het verbouwen en uitbreiden van de vestigingen aan het Bètaplein (Lammenschans) en de Storm Buysingstraat in Leiden. De vestiging aan het Bètaplein wordt volledig verbouwd. Open leerpleinen vervangen we door lokalen en werkruimtes voor studenten en docenten. Hierdoor creëren we meer plek voor het onderwijs. Bovendien maken we hiermee kleinschalig georganiseerd onderwijs mogelijk. In het pand richten we ook ruimtes in voor de Raad van Bestuur en de stafdiensten. De verbouwing doen we in fasen om het onderwijs zoveel mogelijk ongestoord door te kunnen laten gaan. De eerste verbouwde verdiepingen zijn inmiddels in gebruik genomen. De reacties van studenten en docenten zijn erg positief. mborijnland 63

64 Deel 1 Bestuursverslag 10. Bedrijfsvoering We zijn in 2017 begonnen met het verbouwen van onze vestiging aan het Bètaplein in Leiden. De leerpleinen bouwen we om tot moderne lokalen, waarin studenten zich veilig en prettig voelen. We zijn in 2017 begonnen met het vernieuwen en uitbreiden van het pand aan de Storm Buysingstraat. Het wordt een kleinschalig georganiseerde school waar we modern beroepsonder-wijs kunnen bieden. Vanwege deze bouwactiviteiten hebben we een aantal opleidingen bij de start van het studiejaar tijdelijk verhuisd naar het gebouw aan de Vijf Meilaan, dat we daarvoor in het voorjaar van 2017 geschikt hebben gemaakt. De oplevering van het pand aan de Storm Buysingstraat staat gepland voor juni Op 1 september 2018 stoppen we met geven van onderwijs in het pand aan de Vijf Meilaan. Het gebouw zetten we dan in de verkoop. Gouda In de locatie Gouda aan de Groen van Prinsterersingel hebben we in 2017 de afdeling Bouwkunde gerenoveerd. De opleidingen hebben nu de beschikking over mooie, lichte lokalen met moderne faciliteiten. De ruimtes voor de opleidingen Autotechniek verbouwen we in We stellen dan ook verbouwingsplannen op voor de andere techniekopleidingen. Zoetermeer Op de vestiging aan het Van Doornenplantsoen in Zoetermeer zijn de kapperslokalen omgebouwd tot theorielokalen. Voor een aantal groepen van het onderwijsteam ICT uit Zoetermeer is onderwijsruimte ingericht in de Dutch Innovatief Factory aan de Bleiswijkseweg Bouwzaken We hebben de bouwafdelingen van ID College en ROC Leiden samengevoegd tot één team voor mborijnland. Verder zijn we verder gegaan met het uitvoeren van het meerjarige onderhoudsplan. Zo hebben we allerlei onderhoudswerkzaamheden aan de Ambonstraat in Alphen aan den Rijn verricht en de zonwering vervangen. In ons pand aan de Groen van Prinsterersingel hebben we de riolering gedeeltelijk vervangen. Verder hebben we een deel van de radiatoren en ketels vernieuwd en de kantoorvleugel van MBO Techniek gerenoveerd. In het pand aan de Polanerbaan in Woerden hebben we de luchtbehandeling op de tweede etage uitgebreid. Daarnaast hebben we de brandscheidingen aangepast in het gebouw aan het van Doornenplantsoen in Zoetermeer. In 2018 vindt een nieuwe technische opname van de gebouwen plaats. We hebben het contract met het bedrijf dat onze gebouwen onderhoudt, met een jaar verlengd. In 2018 gaan we het onderhoud aan de gebouwen opnieuw aanbesteden. We hebben hiervoor al in kaart gebracht welke dagelijkse onderhoudsactiviteiten we bij de conciërgeteams kunnen beleggen. 64 Jaarverslag 2017

65 mborijnland 65

66 Deel 1 Bestuursverslag 10. Bedrijfsvoering 10.6 Facilitaire zaken Facilitair In 2017 hebben we de facilitaire teams van ID College en ROC Leiden samengevoegd. Vier teamleiders sturen de facilitaire medewerkers op de vestigingen aan. Daarnaast hebben we de facilitaire processen van beide organisaties geharmoniseerd. Op sommige vestigingen hadden we de reprowerkzaamheden uitbesteed. De contracten met de betrokken externe partijen hebben we opgezegd. De reprowerkzaamheden hebben we ondergebracht bij de centrale repro-afdeling van mborijnland. Ook de postverwerking hebben we gecentraliseerd en ondergebracht bij onze vestiging in Gouda. Bereikbaarheid verbeterd Naar aanleiding van een onderzoek naar onze telefonische bereikbaarheid in 2016, hebben we de eerstelijns communicatie geoptimaliseerd. De bereikbaarheid van het klantcontactcentrum van mborijnland is verbeterd. Verder zijn we in december gestart met het verbeteren van de bereikbaarheid van secretariaten en medewerkers van de diensten en de Shared Service Centra. Deze verbeterslag zetten we voort in In de vestigingen in Leiden hebben we de vaste telefonie vervangen door het bellen met Skype voor bedrijven. Online betalen We willen dat er zo min mogelijk met contant geld in de scholen wordt betaald. Daarom hebben we Schoolkassa ingevoerd. Studenten kunnen nu via de website van mborijnland online hun leermiddelen betalen. Ook kunnen ze het print- en kopieertegoed op de schoolpas via onze website opladen. Bovendien kan er bij de catering in de kantines alleen nog elektronisch betaald worden. Verder hebben we besloten dat medewerkers geen contant voorschot meer krijgen voor middelen of activiteiten voor hun werk. Ze kunnen gemaakte kosten achteraf declareren via ons digitale personeelssysteem. Plannen en roosteren We hebben beide roosterafdelingen samengevoegd. Hierbij hebben we een nieuwe werkverdeling gemaakt en de werkwijze en processen op elkaar afgestemd en geharmoniseerd. Met ingang van studiejaar hebben we de lestijden van alle vestigingen geharmoniseerd. Op alle vestigingen roosteren we met een nieuw tijdaster. Dit raster is opgebouwd uit lesblokken van 90 minuten. Hierdoor maken we gedifferentieerd onderwijs mogelijk en geven we studenten de kans om hun opleiding te personaliseren, bijvoorbeeld door keuzeblokken in andere opleidingen te volgen. Verder zijn we gaan werken met jaarroosters. Dat betekent dat we voor alle studenten een lesrooster maken dat voor het hele jaar geldig is. Inkoop We hebben het afgelopen jaar de inkoopafdelingen van beide organisaties samengevoegd. Ook hebben we een gezamenlijk inkoopbeleid ontwikkeld en de daarmee samenhangende inkoopprocessen. Dit heeft geresulteerd in een gezamenlijke aanbestedingskalender. Van daaruit hebben we verschillende inkooptrajecten doorlopen. Al snel bleek dat het nieuwe inkoopbeleid veel synergievoordelen bood. We hebben nieuwe leveranciers gecontracteerd, lopende contracten beëindigd of samengevoegd en nieuwe contracten voor mborijnland afgesloten. Er is gestart met een optimalisatieslag en professionaliseringsslag voor de afdeling Inkoop. In de nieuwe organisatie heeft Inkoop een duidelijk inkoopbeleid, eenduidige processen en een heldere positionering binnen de organisatie. Het komend jaar willen we de inkoop, het contractbeheer en leveranciersmanagement verder versterken ICT-voorzieningen Werken in de cloud Door de fusie bleken bepaalde applicaties van beide scholen te overlappen. We hebben eerst onderzocht welke functionaliteiten we nodig hadden. We hebben op basis hiervan bepaalde applicaties afgestoten en anderen applicaties anders ingericht en geharmoniseerd. We hebben er hierbij voor gekozen onze applicaties, systemen en informatie in de cloud te bewaren. We hebben inmiddels al diverse applicaties naar de cloud verhuisd. De verhuizing van de andere applicaties vindt in 2018 plaats. Een beperkt deel van de applicaties houden we buiten de cloud. Hiervoor zijn we gestart met het vervangen en verkleinen van de capaciteit van ons datacenter. Dit vernieuwde center nemen we in de eerste helft van 2018 in gebruik. Verder gaan we vanaf januari 2018 alle netwerkschijven en persoonlijke schijven van medewerkers naar Office365 migreren. Deze informatieschrijven kunnen medewerkers dan via het portaal van mborijnland bereiken. Het werken met documenten in de cloud vergt een andere werkwijze dan het werken met de huidige netwerkschijven. Hiervoor organiseren we trainingen voor medewerkers en zorgen we voor voldoende ondersteuning. BYOD Voor de medewerkers van het voormalige ROC Leiden zijn we in 2017 gestart met de introductie van het Bring Your Own Device-beleid. Hierin krijgen medewerkers een 66 Jaarverslag 2017

67 bepaald bedrag voor het aanschaffen van hun eigen digitale apparaten, zoals laptops en smartphones. Veel medewerkers hebben aan deze regeling deelgenomen, met name om een laptop aan te schaffen. Deze vervangt hun oude, door ROC Leiden beschikbaar gestelde apparatuur. Een BYOD-laptop geeft medewerkers meer mogelijkheden. Het zorgt ook voor een grotere efficiency in de omgang met ICT-hulpmiddelen. We zien dat in 2017 ook het aantal BYOD-gebruikers bij het voormalige ID College groeit. Verder werken bijna studenten met hun eigen laptop. Dit zal leiden tot een verdere vermindering van het gebruik van de educatieve computers op de scholen. Ontwikkelingen informatiemanagement Voor het geven van goed onderwijs is goede informatievoorziening essentieel. Daarom hebben we in 2017 de inzet van informatiemanagement versterkt. Allereerst hebben we een afdeling informatiemanagement ingesteld. Deze afdeling heeft een overzicht gemaakt van alle projecten die bijdragen aan een betere informatievoorziening. Verder toetsen we of alle initiatieven en projecten bijdragen aan een betere informatievoorziening. Ook voorzien we deze projecten van advies. Verder zijn we gestart met de herijking van de informatiearchitectuur. Hierdoor weten we hoe de verschillende applicaties op elkaar aansluiten en daarmee de processen ondersteunen. Dit maakt het mogelijk om vanuit een eenduidige visie en een gedeeld beeld een optimale informatievoorziening te leveren. Ook hebben we een managementinformatietool geïmplementeerd. Verder hebben we in kaart gebracht wat we moeten doen om te voldoen aan de nieuwe privacywetgeving die in 2018 van kracht wordt. Bovendien hebben we een Functionaris voor de Gegevensbescherming aangesteld. mborijnland 67

68 68 Jaarverslag 2017

69 Aantal medewerkers per leeftijdscategorie (leeftijdsopbouw in fte) ID College / mborijnland Jonger dan 25 jaar 25 t/m 34 jaar 35 t/m 44 jaar 245 t/m 54 jaar 55 jaar en ouder ID College mborijnland ROC Leiden Jonger dan 25 jaar 25 t/m 34 jaar 35 t/m 44 jaar 245 t/m 54 jaar 55 jaar en ouder ROC Leiden mborijnland 69

70 Deel 1 Bestuursverslag 10. Bedrijfsvoering Verdeling personeel per type aanstelling, fte ID College / mborijnland Tijdelijk Vast ID College mborijnland ROC Leiden Tijdelijk Vast ROC Leiden 70 Jaarverslag 2017

71 Verdeling man/vrouw in aantallen, fte ID College / mborijnland 1012 ROC Leiden Mannelijk Vrouwelijk ID College mborijnland ROC Leiden Functieverdeling onderwijzend/ondersteunend in aantallen, fte ID College / mborijnland 724 ROC Leiden Ondersteunend personeel (OBP en OOP) Docenten ID College mborijnland ROC Leiden mborijnland 71

72 Deel 1 Bestuursverslag 10. Bedrijfsvoering Procentuele verdeling m/v per aanstelling op Bepaalde tijd mannelijk Bepaalde tijd vrouwelijk Onbepaalde tijd mannelijk Onbepaalde tijd vrouwelijk 5% 5% 53% 37% ROC Leiden / ID College / mborijnland - Verzuimpercentage ROC Leiden ID College 8,00% 7,00% 6,00% 5,8% 6,5% 5,76% 7,05% 5,00% 5,21% 5,41% 4,00% 3,00% 4,17% 2,00% 1,00% 0,00% ID College mborijnland 72 Jaarverslag 2017

73 mborijnland 73

74 74 Jaarverslag 2017

75 11. Financiën 11.1 Kengetallen Realisatie 2017 Realisatie 2016 BALANS (x 1.000,-) Materiële vaste activa Financiële vaste activa 2 2 Totaal vaste activa Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva EXPLOITATIE (x 1.000,-) Baten Totale baten (excl. rentebaten) Rentebaten Totale baten (incl. rentebaten) Lasten Totale lasten (excl. rentelasten) Rentelasten Totale lasten (incl. rentelasten) Netto resultaat Solvabiliteitsratio 2 Realisatie 2017 Realisatie 2016 Signaleringsgrens (eigen vermogen + voorzieningen / totaal vermogen) 0,38 0,39 min. 0,3 Liquiditeit (Current ratio = Vlottende activa / Kortlopende schulden) 0,94 0,82 min. 0,5 Rentabiliteit Resultaat / (totale baten + rentebaten) 0,03 0,17 min. 0 Huistvestingsratio (Huisvestingslasten + Afschrijvingen geb. en ter.) / Totale lasten 0,11 0,11 max. 0,15 Weerstandsvermogen (Eigen vermogen / Totale baten) 0,23 0,17 min. 0,05 mborijnland 75

76 Deel 1 Bestuursverslag 11. Financiën De hiervoor gepresenteerde kerncijfers van 2017 zijn inclusief de verwerking van een deel van de toegekende 40,0 miljoen subsidie. Het positieve resultaat over 2017 bestaat, naast een positief genormaliseerd resultaat van 4,5 miljoen, uit de realisatie van 6,2 miljoen van de toegekende subsidie. Daarnaast hebben we 4,7 miljoen toegevoegd aan de voorzieningen. In het vervolg van dit jaarverslag en de jaarrekening lichten we de cijfers over 2017 toe. mborijnland blijft ruimschoots binnen de signaleringsgrenzen van het ministerie van OCW. De financiële situatie van mborijnland is door de fusie versterkt. De subsidie van 40 miljoen heeft hier ook aan bijgedragen. Door het positieve resultaat is het eigen vermogen gestegen. In combinatie met extra dotaties aan de (personeels)voorzieningen zou dit leiden tot een stijging van de solvabiliteitsratio 2. Aan de andere kant is het balanstotaal omhoog gegaan door een enorme stijging van de vooruitontvangen subsidies van het ministerie van OCW binnen de kortlopende schulden. Hierdoor is de solvabiliteit iets gedaald naar 0,38. De liquiditeit is gestegen van 0,82 (eind 2016) naar 0,94 aan het einde van De toename in liquide middelen is groter dan de hierboven genoemde stijging van de kortlopende schulden. De rentabiliteit is 0,03 positief. In 2016 kende de rentabiliteit een eenmalige piek vanwege een hoge subsidie voor het voormalige ROC Leiden. De huisvestingsratio laat de verhouding zien van de huisvestingslasten inclusief afschrijving op gebouwen en terreinen ten opzichte van de totale lasten. Een deel van de leasebetalingen van gebouw Lammenschans verantwoorden we, conform de verslaggevingsrichtlijnen, als rentelast. Daarnaast wordt de huisvestingsratio negatief beïnvloed door de hoge huisvestingslasten van het gebouw aan de Bargelaan in Leiden. Per 1 augustus 2018 verlaten we dit gebouw, waardoor de huisvestingslasten en de huisvestingsratio dalen. Overigens blijft de ratio ruimschoots binnen de gestelde signaleringsgrens van het ministerie van OCW. Het weerstandsvermogen geeft aan hoe het eigen vermogen zich verhoudt ten opzichte van de totale baten. Het grootste deel van de subsidie van 40 miljoen van het ministerie van OCW ontvingen we in 2016 en Dit leidde in 2016 tot een daling van het weerstandsvermogen. In 2017 ontvingen we een minder groot deel van deze subsidie. Daardoor is het weerstandsvermogen in 2017 weer gestegen. We verwachten dat het weerstandsvermogen in 2018 verder stijgt. 76 Jaarverslag 2017

77 mborijnland 77

78 Deel 1 Bestuursverslag 11. Financiën 11.2 Subsidie In 2015 heeft het ministerie van OCW, als gevolg van de verslechterde liquiditeitspositie van het voormalige ROC Leiden, maximaal 40,0 miljoen subsidie toegezegd. De Tweede Kamer is akkoord gegaan met de toekenning van de subsidie. Het eerste deel van het subsidiebedrag hebben we in 2016 gekregen. De subsidie bestaat uit drie onderdelen. Subsidie ministerie van OCW (Bedragen x 1.000,-) Liquiditeitssteun Overbrugging huisvestigingssituatie Verbeteren onderwijskwaliteit Totaal Totale susidie Ontvangst in Verwerkt als baten in Nog te besteden ultimo Ontvangst in Verwerkt als baten in Nog te besteden ultimo Nog te onvangen Te besteden De liquiditeitssteun hebben we in 2016 in zijn geheel ontvangen. In eerste instantie was dit in 2015 als rekening-courantkrediet beschikbaar gesteld. Hiermee kon het voormalige ROC Leiden in 2015 onder andere de schulden bij de banken aflossen. Het subsidiebedrag van 18 miljoen heeft dus betrekking op uitgaven in eerdere jaren. Het volledige subsidiebedrag is in 2016 als inkomsten (baten) verantwoord. Daarnaast heeft het ministerie van OCW 14 miljoen beschikbaar gesteld voor de overgang naar goedkopere huisvesting in Leiden, die goed geschikt is voor kleinschalig georganiseerd onderwijs. Door deze subsidie kon het voormalige ROC Leiden in de periode van medio 2015 tot medio 2018 voldoende middelen besteden aan het verzorgen van onderwijs. Vanaf medio 2018 is de huisvestingssituatie genormaliseerd en zijn de huisvestingslasten beduidend lager. Met het derde deel van de totale subsidie kan mborijnland de kwaliteit van het onderwijs in de regio verbeteren. Ook dit deel van de subsidie heeft een looptijd van 30 juni 2015 tot en met 31 juli De hoogte van de verantwoorde baten zijn gelijk aan de gemaakte kosten tot en met balansdatum Jaarverslag 2017

79 11.3 Algehele herziening huisvestingsafspraken In juni 2017 heeft fusiepartner ROC Leiden samen met Green en BNG Bank een vaststellingsovereenkomst getekend. Deze raamovereenkomst is de opvolging van de in april 2015 ondertekende term sheet. De belangrijkste afspraken van de raamovereenkomst en de term sheet zijn: Het ontbinden van de terugkoopplicht voor het gehele gebouw Lammenschans. Het afsluiten van een nieuw leasecontract voor het gebouw Lammenschans met een marktconforme leaseprijs die beduidend lager is dan de huidige leaseprijs. Een gebruikstermijn voor het gebouw Lammenschans, die loopt tot 31 juli mborijnland draagt bij aan de ontwikkeling van een fietsenstalling voor de studenten naast het gebouw Lammenschans. Hierbij is conform eerder gemaakte afspraken een maximale bijdrage overeengekomen van ,- exclusief btw. Het vervallen van de koopoptie voor gebouw Centraal Station en de mogelijkheid om met ingang van 1 augustus 2018 het leasecontract van dit gebouw te beëindigen. De lease van het gebouw Centraal Station is officieel opgezegd per 1 augustus Conform de afspraken in de financieringsconstructie zijn de depots van 23,1 miljoen in juni 2017 overgedragen aan Green. De afwaardering van de depots is al in de jaarrekeningen van 2014 en 2015 verwerkt. Dit heeft aldus geen effect op de resultaten in De huurdersbelangen (inbouwpakketten) komen bij het verlaten van de panden Centraal Station en Lammenschans toe aan Green. mborijnland 79

80 Deel 1 Bestuursverslag 11. Financiën 11.4 Exploitatie De hoofdlijnen van de exploitatie in cijfers is als volgt: (Bedragen x 1.000,-) Totale baten A Incidentele baten B Genormaliseerde baten C = A - B Totale lasten D Incidentele lasten E Genormaliseerde lasten F = D - E Genormaliseerde resultaat G = C - F Resultaat 2017 H = A - D Het resultaat 2017 na belastingen is 4,5 miljoen positief. Het genormaliseerde resultaat is ook 4,5 miljoen positief. De incidentele baten 2017 bestaan uit: Incidente baten 2017 (Bedragen x 1.000,-) Subsidie OCW Overbrugging huisvesting Subsidie OCW Verbeteren onderwijskwaliteit Vrijval ineffectiviteit SWAPS 444 Totaal incidentele baten De subsidies van het ministerie van OCW zijn bedoeld voor het overbruggen van de huisvestingssituatie en voor het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit is toegelicht in paragraaf De vrijval van de gereserveerde ineffectiviteit heeft betrekking op de ongedekte swap van het voormalige ROC Leiden. In 2016 was de negatieve marktwaarde volledig als ineffectief beoordeeld. mborijnland maakt geen gebruik van een rekening- courantkrediet. De marktwaarde van de swap is in 2017 minder negatief geworden, omdat de looptijd van de swap korter is geworden. In 2018 loopt de swap af en daarmee ook de gereserveerde ineffectiviteit. De incidentele lasten 2017 bestaan uit: Incidente lasten 2017 (Bedragen x 1.000,-) Dotatie Seniorenverlof (harmonisatie) Dotatie Jong voor Oud 438 Dotatie Harmonisatie arbeidsvoorwaarden 801 Lasten i.v.m. fusie Afwaarderingen MVA Jaarverslag 2017

81 De voorziening seniorenverlof hebben we in 2016 voor de eerste maal opgenomen. In 2017 hebben het voormalige ID College en ROC Leiden de schattingen voor deze voorziening geharmoniseerd. Dit heeft geresulteerd in een éénmalige toename van de voorziening. In 2017 hebben we een aantal medewerkers de mogelijkheid gegeven om vervroegd met pensioen te gaan. Nog niet alle gesprekken zijn afgerond. Op basis van de in 2017 gemaakte afspraken hebben we ,- opgenomen als kortlopende schuld aan de betreffende medewerkers. Voor de groep waar in 2017 nog geen concrete afspraak is gemaakt, is een bestemmingsreserve gevormd. De hoogte hiervan is 1,4 miljoen. De benutting van deze bestemmingsreserve vindt grotendeels plaats in 2018 met een restje in In het kader van de juridische fusie hebben we de arbeidsvoorwaarden van het voormalige ID College en ROC Leiden geharmoniseerd. Bij deze harmonisatie hebben we ook het parkeerbeid van beide fusiepartners tegen het licht gehouden. Vanaf 1 augustus 2018 worden de parkeerkosten woon-werk verkeer niet meer vergoed. Dit heeft geresulteerd in een regeling waarbij medewerkers een aanvraag gedaan kunnen doen voor een eenmalige compensatie. We hebben hiervoor ,- gedoteerd aan de voorziening. Bij de harmonisatie hebben we het aantal werkgeversdagen (vakantiedagen) van het voormalige ID College en ROC Leiden aan elkaar gelijk gesteld. Hierbij zijn we overeegekomen dat we eenmalig het negatieve effect van het wegvallen van extra werkgeversdagen compenseren. In maart 2018 hebben we hiervoor eenmalig een uitbetaling gedaan van ,-. De fusie brengt naar verwachting schaalvoordelen met zich mee. In de aanloop naar de fusie in 2017 zijn echter incidentele transitiekosten gemaakt. Dit zijn onder andere: juridische kosten voor het samenvoegen van twee onderwijsinstellingen; personeelslasten voor het vormen van de nieuwe MBO Colleges en het realiseren van toekomstbestendig, kleinschalig georganiseerd mboonderwijs. (Bedragen x 1.000,-) Realisatie 2017 % Begroting 2017 % Realisatie 2016 % Totale (genormaliseerde) baten % % % Personele lasten ,5% ,6% ,5% Afschrijving % % % Huisvestingslasten % % % Overige lasten % % % Totale (genormaliseerde) lasten % % % (Genormaliseerde) Financiële baten/lasten/belastingen % % % (Genormaliseerde) Operationeel resultaat Incidentele baten/lasten 46 0% % % Saldo exploitatie % 734 0% % mborijnland 81

82 Deel 1 Bestuursverslag 11. Financiën 11.5 Treasury Het treasurybeleid van de fusiestichting mborijnland hebben we vastgelegd in het treasurystatuut, dat de Raad van Toezicht in juni 2018 heeft vastgesteld. Gedurende 2017 hebben we de treasury-activiteiten uitgevoerd conform de treasurystatuten van de fusiepartners ID College en ROC Leiden. De hoofdtaak van treasury is de financiële continuïteit op de korte en lange termijn te waarborgen. Alle treasury-activiteiten zijn ondergeschikt en dienend aan de missie en visie van mborijnland. In het strategische beleid, de kerntaken en doelstellingen van mborijnland hebben we inhoud gegeven aan de missie en visie. Deze primaire doelstelling kan worden vertaald in de volgende subdoelstellingen: het verzekeren van duurzame toegang tot financiële markten tegen acceptabele (marktconforme) condities en risico s, zodat te allen tijde in de behoefte aan financiële middelen kan worden voorzien; het beschermen van vermogens- en (rente)resultaten tegen ongewenste financiële risico s, zoals renterisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico en operationeel risico; het minimaliseren van de interne verwerkingskosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities; het optimaliseren van de renteresultaten binnen de kaders van wettelijke regelingen, voorschriften en de limieten en richtlijnen van het Treasurystatuut; het realiseren van informatiestromen ter ondersteuning van de opstelling van het treasurybeleid in het Treasuryjaarplan, de uitvoering van het beleid en de verantwoording daarover. Het treasurybeleid is opgesteld conform de Regeling beleggen, lenen en derivaten OCW Bij het uitvoeren van treasuryactiviteiten maken we een afweging tussen optimalisatie van financiële resultaten enerzijds en beheersing van financiële risico s anderzijds. Bij mborijnland ligt de prioriteit gegeven de maatschappelijke en publieke achtergrond in de eerste plaats bij het beheersen en beperken van financiële risico s. De treasurycommissie van mborijnland bereidt de besluitvorming rond het treasurybeleid voor en ondersteunt deze. De commissie bestaat uit de volgende functionarissen: lid van het Raad van Bestuur, met de portefeuille bedrijfsvoering; directeur Planning & Control; een controller; hoofd Financiële Administratie; directeur Shared Service Center Administraties; directeur Shared Service Center Facilitaire Dienstverlening & ICT (gedurende de ontwikkeling van de huisvestingssituatie in Leiden). 82 Jaarverslag 2017

83 11.6 Liquiditeiten In 2017 hebben we de eerste vier tranches (van totaal tien tranches) van de financiering voor de herontwikkeling van het gebouw Storm Buijsingstraat in Leiden ontvangen. De totale financiering is 10,0 miljoen in verhouding tot de totale geraamde ontwikkelkosten van 14,0 miljoen. De hoogte van het totale financieringspakket is op balansdatum ,0 miljoen. Stichting Waarborgfonds BVE borgt de totale faciliteit. mborijnland maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die de stichting blootstellen aan renterisico s, kredietrisico s en liquiditeitsrisico s. Deze financiële instrumenten hebben we in de balans opgenomen. Het renterisico uit hoofde van het variabele rentepercentage op basis van 3-maands euribor hebben we afgedekt door middel van renteswaps van de variable 3-maands euribor naar een vast rentepercentage. De Rabobank acht de huidige waarde van de zekerheden voldoende om een dergelijke latente verplichting, ter hoogte van het afgesproken bedrag, te kunnen dragen. Tranche Bedrag Derivaat Rentepercentage Tranche 1: 6,5 miljoen Swap 3,74% Tranche 2: 8,0 miljoen Swap 3,74% Tranche 3: 5,0 miljoen Swap 1,53% Variabel: 6,9 miljoen Cap gemiddelde van het 1-maands euribor tarief verhoogd met opslagpercentage 1,35% Totaal: 26,4 miljoen Deze financiële instrumenten hebben we in de balans opgenomen. mborijnland 83

84 Deel 1 Bestuursverslag 11. Financiën De gehanteerde opslag wordt eenmaal per drie jaar door de bank vastgesteld, telkens met ingang van de dag na de laatste opslagwijzigingsdatum. mborijnland heeft nadrukkelijk niet de intentie om de investeringsfaciliteit (vervroegd) af te lossen. Daarom komt de negatieve marktwaarde niet tot uitdrukking in de jaarrekening. Omdat het een tijdelijk waarderingsverschil betreft, bestaat er geen risico op uitstroom van liquide middelen. Daarnaast heeft fusiepartner ROC Leiden in 2006 rentecontracten gesloten (zogenoemde swaps) om de variabele rente op de opgenomen gelden te fixeren. Deze swaps zijn aangegaan om de rente van de rekeningcourantkredieten vast te zetten, waar we vanaf november 2016 geen gebruik meer van maken. De marktwaarde van het niet-effectieve deel van de swaps hebben we als last in de jaarrekeningen verwerkt en toegelicht. Er zijn geen margin-call verplichtingen. In 2018 lopen de SWAPcontracten af en valt de voorziene negatieve marktwaarde vrij. De Raad van Toezicht was nauw betrokken bij de totstandkoming van de kredietfaciliteiten. De auditcommissie adviseerde vooraf positief over de genomen stappen. Doordat de swaps zijn gekoppeld aan onderliggende leningen, beïnvloeden stijgingen en dalingen van de marktrente onze financiële positie niet. Hierover zijn ook nadrukkelijk afspraken gemaakt met de verstrekkende bank. In de jaarrekening onder Liquide Middelen (1.2.4) wordt toegelicht dat onder de deposito s bankgaranties en een partnershiprekening zijn opgenomen. Wij zijn terughoudend met het afgeven van bankgaranties en zien hierindan ook weinig tot geen risico. Per juni 2015 maakte het voormalige ROC Leiden gebruik van schatkistbankieren. De rekeningcourantfaciliteit is vanaf die datum door het ministerie van OCW mogelijk gemaakt en bedroeg 18,0 miljoen. In december 2015 is de kredietfaciliteit met 5,0 miljoen verhoogd, tot 23,0 miljoen. In december 2016 heeft het ministerie de rekening-courantfaciliteit teruggedraaid van 18,0 miljoen naar 7,0 miljoen. Op balansdatum 2016 maakten beide fusiepartners geen gebruik van de rekeningcourantfaciliteiten. Omdat de beide fusiepartners in de nabije toekomst geen noodzaak zien tot een rekening-courant, is het gebruik van schatkistbankieren in oktober 2017 beëindigd. Dit houdt ook in dat de mogelijkheid tot de rekening-courantfaciliteit van 7,0 miljoen vervallen is. Daarentegen heeft mborijnland nog een rekeningcourantfaciliteit van 2,0 miljoen bij de Rabobank. Depots ROC Leiden had per eind ,1 miljoen gespaard in een depot. Het spaartegoed is in beginsel gerubriceerd onder de financiële vaste activa. De belegging voldeed aan de eisen die de Regeling beleggen, lenen en derivaten OCW 2016 daaraan stelt. Bij het afsluiten van de raamovereenkomst in juni 2017 zijn de fondsen, conform de afspraken uit de term sheet van april 2015, definitief overgedragen aan Green. De afwaardering van de depots was in 2014 al voorzien in de kosten, omdat het voormalige ROC Leiden feitelijk geen economische voordelen meer zou genereren uit de depots. Het overdragen van de depots in juni 2017 zorgt hierdoor niet voor een resultaat of een balansmutatie. 84 Jaarverslag 2017

85 11.7 Notitie Helderheid in de bekostiging Naar aanleiding van de notitie Helderheid in de bekostiging zijn er in de OCWrichtlijn aanvullende eisen gesteld aan het bestuursverslag. De onderwerpen worden hierna toegelicht. Thema 1. Uitbesteed onderwijs Samenwerkingsverbanden VO-BVE 2. Investeren van publieke middelen in private activiteiten Toelichting mborijnland werkt nog beperkt samen met scholingspartners. We hebben de samenwerking met scholingspartners in 2017 verder afgebouwd en bijna afgerond. Op 1 oktober 2017 waren in totaal nog 44 studenten bij scholingspartners ingeschreven. mborijnland kent verschillende samenwerkingsovereenkomsten in het kader van doorlopende leerlijnen. De uitvoering van deze overeenkomsten is in overeenstemming met de reguliere bekostigingsafspraken. mborijnland zet geen publieke middelen in bij private activiteiten. 3. Verlenen van vrijstellingen mborijnland verleent vrijstellingen aan studenten conform het vrijstellingenbeleid, dat is opgenomen in het handboek examinering. Studenten met vrijstellingen voldoen aan de gestelde bekostigingsregels. 4. Fonds voor les- en cursusgelden De student stemt via een ondertekende schriftelijke machtiging in dat een een bedrijf of andere organisatie het cursusgeld voldoet. Dt kan op twee manieren: 1. op het bindend plaatsingsadvies aanvinken dat een derde partij, met zijn instemming, het cursusgeld betaalt; 2. het invullen van het formulier Verklaring voor betaling van curusgeld door werkgever of instantie (de derden machtiging). Deze is terug te vinden op het portaal van mborijnland en onze website. 5. Uitschrijven van studenten kort na 1 oktober Inschrijvingen in meer dan één opleiding. Verzorgen van onderwijs in geïntegreerde trajecten educatie en beroepsonderwijs 6. Studenten die veranderen van opleiding/leerweg 7. Bekostiging van maatwerktrajecten ten behoeve van bedrijven Begin oktober 2017 zijn 24 studenten met een diploma uitgestroomd. Er zijn in deze periode 50 studenten uitgestroomd zonder diploma. Daarnaast stapten 10 studenten over naar een andere instelling. mborijnland heeft geen deelnemers die in meer dan één voltijdopleiding staan ingeschreven. mborijnland voert 15 gecombineerde trajecten educatie en beroepsonderwijs uit. In 2017 zijn 228 studenten tijdens het schooljaar gewisseld van opleiding, hebben 32 studenten een andere leerweg gekozen en zijn 13 studenten zowel veranderd van opleiding als van leerweg. In 2017 zijn we geen nieuwe maatwerktrajecten met bedrijven of organisaties overeengekomen. Wel zijn de bestaande trajecten doorgezet. Het betreft hier opleidingen die op verzoek van een bedrijf worden uitgevoerd door een onderwijsinstelling. Bedrijven waar reguliere trajecten lopen zijn: Stedin, Alliander, Feadship en diverse ziekenhuizen (voor het traject Medewerker steriele medische hulpmiddelen). Op 1 oktober 2017 waren bij deze trajecten 310 deelnemers ingeschreven. 8. Onderwijs in het buitenland mborijnland voert het onderwijs voor buitenlandse deelnemers en voor deelnemers in het buitenland uit conform de wet- en regelgeving. mborijnland 85

86 12. Continuïteits- en risicoparagraaf 12.1 A. Gegevensset A1 Kengetallen Realisatie 2018 Prognose 2019 Prognose 2020 Prognose Aantal deelnemers BOL Aantal deelnemers BBL Totaal aantal deelnemers Personele bezetting in FTE Bestuur/management Personeel primair proces Ondersteunend personeel - Indirect onderwijsondersteunend Direct onderwijsondersteunend Totaal personele bezetting in FTE Voetnoten: 1 Bekostigde deelnemers teldatum (bron: TBG dd ). 2 mborijnland heeft de ambitie door te groeien naar circa studenten. In de beleidsrijke begroting 2018 is de groei niet financieel vertaald. Toelichting bij de kengetallen Studenten Het aantal studenten betreft het gewogen aantal mbo-studenten, voor bekostigingsonderzoek. Hierbij tellen deelnemers aan een voltijdopleiding volledig mee. Deelnemers aan een deeltijdopleiding (BBL en BOL-deeltijd) tellen voor 0,35 mee. De gegevens van 2017 zijn gebaseerd op de de officiële bekostigingstelling door DUO. De gegevens van de jaren zijn gebaseerd op ramingen van de MBO Colleges. Personele bezetting De personele bezetting voor 2017 is de stand per 31 december De prognose is gerelateerd aan de synergievoordelen van de fusie. 86 Jaarverslag 2017

87 12.2 A2 Meerjarenbegroting BALANS (Bedragen x 1.000,-) Activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vorderingen Liquide middelen Totale activa Passiva Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva STAAT VAN BATEN EN LASTEN (Bedragen x 1.000,-) Baten Rijksbijdragen Overheidsbijdragen / subsidies overige overheden Wettelijke college- / cursus- / examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Resultaat financiële baten en lasten Totaal resultaat mborijnland 87

88 Deel 1 Bestuursverslag 12. Continuïteits- en risicoparagraaf Toelichting bij de meerjarenbegroting De MBO Raad heeft in oktober een toelichting gegeven op de beleidsarme begroting van het nieuwe kabinet. Uitgangspunt in de begroting is dat er geen wijzigingen zijn opgenomen in de macrobudgetten van de rijksbijdragen en kwaliteitsgelden. Met uitzondering van: het bijstellen van het landelijke deelnemersvolume; het niet invullen van de centrale taakstelling, die tot nader order is uitgesteld. De wijze waarop de rijksbijdrage en de kwaliteitsgelden de komende jaren worden ingevuld door het kabinet, is nu nog onduidelijk. Dit betekent dat de omvang hiervan voor mborijnland onzeker is. Een aantal ingrijpende wijzigingen zijn inmiddels aangekondigd, waaronder het afschaffen van de cascadefinanciering. De effecten hiervan zijn niet verwerkt in de meerjarenbegroting. In 2017 hebben we een onderzoek gedaan naar de gewenste huisvesting in de regio Leiden, passend bij ons streven om kleinschalig georganiseerd onderwijs aan te bieden. In dit kader zijn we gestart met het verbouwen en vernieuwen van de locaties Storm Buysingstraat en Lammenschans in Leiden. De financiering van deze nieuwbouw en verbouwing zijn meegenomen in de meerjarenbegroting. Balans In 2018 worden de verbouwingen van Lammenschans en Storm Buijsingstraat opgeleverd. Dit zorgt over 2018 voor de nodige investeringen. Hiertegenover staat de financiering voor de investeringen voor de verbouwing van ons pand aan de Storm Buysingstraat in Leiden. In 2018 ontvangen we de laatste tranches van de lening. Staat van baten en lasten De rijksbijdragen zijn berekend aan de hand van financiële beschikking 2018 en aanvullende informatie van het ministerie van OCW en de MBO Raad, die is gebaseerd op de Miljoenennota Het aandeel van het macrobudget beroepsonderwijs is in ,73 % (2017: 3,93 %). Het aandeel van het macrobudget vavo is in ,73 % (2017: 7,48 %). Meerjarig is rekening gehouden met 14,0 miljoen baten vanuit de kwaliteitsgelden. De lonen en salariskosten zijn begroot op basis van de verwachte bezetting die past bij het verwachte studentenaantal in 2018 en de extra activiteiten die wij uitvoeren voor het realiseren van onze ambitie, onder andere voortvloeiende uit het kwaliteitsplan. Binnen de personele lasten hebben we rekening gehouden met de uitvoering van het kwaliteitsplan van 14,0 miljoen. De kwaliteitsafspraken hebben we meerjarig budgetneutraal meegenomen, zowel wat betreft de vaste als variabele kosten. De huisvestingslasten zijn geraamd op basis van lopende contracten. Op basis van huidig beleid verwachten we geen bijzondere schommelingen in deze post, met uitzondering van een afname van de huisvestingslasten in 2019 door het opzeggen van de huur van de vestiging aan de Bargelaan (Centraal Station) in Leiden. In 2018 hebben we eenmalig rekening gehouden met 2,5 miljoen baten voor de overbrugging van de huisvestingssituatie. Dit is een onderdeel van de subsidie van 40,0 miljoen voor het voormalige ROC Leiden. 88 Jaarverslag 2017

89 12.3 Financiële kengetallen Onderstaand overzicht geeft de financiële ratio s weer van mborijnland voor de komende jaren. (Bedragen x 1.000,-) Solvabiliteit 2 Eigen vermogen + voorzieningen Totaal passiva Solvabiliteit 2 0,39 0,38 0,36 0,38 0,40 Liquiditeit Vlottende activa Vlottende passiva Liquiditeit 0,82 0,94 0,66 0,70 0,70 Rentabiliteit Exploitatieresultaat Totale baten Rentabiliteit 0,17 0,03 0,01 0,01 0,01 Investeringsbehoefte als % van de jaaromzet Investeringsbehoefte Totale jaaromzet ,9% 8,0% 13,2% 3,8% 2,7% mborijnland 89

90 Deel 1 Bestuursverslag 12. Continuïteits- en risicoparagraaf 12.4 B Overige rapportages B1 Rapportage aanwezigheid en werking van het interne risicobeheersings- en controlesysteem Deze rapportage geeft weer hoe we het risicomanagement binnen mborijnland hebben vormgegeven. De afgelopen jaren hebben we diverse stappen gezet. Het heeft geresulteerd in het huidige proces van risicomanagement. Missie en visie Strategische, tactische en operationele doelen Financiële randvoorwaarden en continuïteit Risicobereidheid Resultaatgerichtheid Gedrag en houding Risicobewustzijn Prestatie Management Planning & Control cyclus Risico Management Prestatie Jaarplan Risico s KPI / KSF Management rapportage Beheersmaatregelen en KRI Prestatie beoordeling Verantwoording Risico beoordeling operationele processen Besluitvormingsinformatie, sturen, verantwoording afleggen en toezicht houden 90 Jaarverslag 2017

91 Met ons risicomanagement willen we continu de risico s expliciet maken en beheersen. Ook willen we daarmee risicoalertheid creëren en bewerkstelligen dat we proactief en bewust met risico s omgaan. Continu risico s expliciet maken en beheersen Op vastgestelde tijden inventariseren en bespreken we de risico s. Op deze wijze hebben we voortdurend aandacht voor de risico s en de beheersing ervan. Risicoalertheid creëren We maken de risico s voor alle medewerkers inzichtelijk. Hierdoor ontstaat hetzelfde beeld over de belangrijkste risico s en een sterk risicobewustzijn. Proactief met risico s omgaan We voeren de beheersmaatregelen uit voordat risico s daadwerkelijk optreden. Zo gaan we dus proactief met risico s om. Bewust met risico s omgaan en bijbehorende beheersmaatregelen afwegen Door het uitvoeren van een risicoanalyse inventariseren we op gestructureerde wijze de risico s en beheersmaatregelen. Hierdoor krijgen we een completer beeld van de risico s. We verkleinen zo de kans dat we een risico over het hoofd zien. Kader Binnen mborijnland hebben we het risicomanagement verankerd in onze procesmatige manier van werken. We hebben ervoor gekozen om risicomanagement niet als geïsoleerd proces te ontwikkelen, maar in samenhang binnen de PDCA-cyclus (plan, do, check, act). Dat is te zien in het schema van deze paragraaf. In praktijk betekent dit dat we geen aparte risico-overzichten opstellen, maar deze integreren in bestaande documenten, zoals jaarplannen, projectenplannen en (voortgang) rapportages. In verband met de fusie werkt mborijnland aan een nieuwe invulling van het risicomanagement. Door het bundelen van kennis en ervaring brengen we onze risicobeheersing op een nog hoger niveau. B2 Beschrijving van de belangrijkste risico s en onzekerheden Vanaf de totstandkoming van de juridische fusie hebben het bestuur en management veel aandacht besteed aan de strategische risico s van mborijnland. De hieronder genoemde risico s staan in relatie tot het willen realiseren van de organisatiedoelstellingen. Per risico hebben we kort beschreven welke maatregelen wij genomen hebben om de risico s te beheersen. Onderstaande maatregelen voeren we op dit moment uit. Ze lopen in 2018 door. Omschrijving risico De fusie vraagt (te) veel tijd en focus van bestuur, management en docenten. Door niet juiste, volledige en tijdige informatievoorziening raakt de organisatie out of control Maatregelen in uitvoering Om de integratie van beide organisaties te organiseren, hebben we een aparte programmaorganisatie ingericht. In het programma hebben medewerkers specifieke taken en bevoegdheden toegewezen gekregen. De reguliere bedrijfsvoering voeren we uit volgens de reeds bestaande structuren. Door deze splitsing aan te brengen, zorgen we dat beide werkzaamheden voldoende aandacht krijgen. We starten in 2017 en 2018 met een nieuw managementinformatiesysteem. Het nieuwe systeem moet het mogelijk maken dat medewerkers beter in staat zijn om relevante informatie zelf te kunnen raadplegen. mborijnland 91

92 Deel 1 Bestuursverslag 12. Continuïteits- en risicoparagraaf Bij de verkoop van de oude onderwijsgebouwen Ter Haarkade en Toussaintkade in Leiden aan de gemeente Leiden is asbest in de panden geconstateerd. In april 2018 heeft de gemeente Leiden een voorstel gedaan om de asbestclaim van vier oude, al afgestoten, onderwijsloctaies af te handelen in de vorm van middeling. De zaak van de asbestschade is echter nog niet volledig gesloten. De zaak levert een maximaal risico op van 0,1 miljoen. Hiervoor hebben we geen voorziening getroffen, omdat de Raad van Bestuur op grond van de gemaakte afspraken van mening is dat het niet waarschijnlijk is dat mborijnland voor deze schade aansprakelijk is. In gesprekken tussen het voormalige ROC Leiden, Green en de gemeente Leiden tijdens de ontwikkeling van het gebouw Lammenschans, zijn afspraken gemaakt over een gezamenlijk aan te leggen fietsenstalling. Deze fietsenstalling is tot op heden nog niet gerealiseerd. In de raamovereenkomst van juni 2017 is bevestigd dat een fietsenstalling gerealiseerd wordt. mborijnland heeft een verplichting tot betaling van de helft van de stichtingskosten van deze fietsenstalling, tot een gemaximeerd bedrag van ,- exclusief BTW. mborijnland heeft dit bedrag op grond van de onzekerheden over de hoogte en het tijdstip van de verplichting niet gepassiveerd in de balans. Het voormalige ROC Leiden heeft in 2006 derivatencontracten afgesloten voor het afdekken van renterisico s, die destijds gekoppeld waren aan de rekening-courantfaciliteiten. Vanaf november 2016 maakt mborijnland geen gebruik meer van een rekeningcourantfaciliteit. De totale notional amount van de derivaten per jaareinde 2017 bedraagt 10,00 miljoen (2016: 10,45 miljoen). De negatieve marktwaarde van de derivaten per 31 december 2017 bedraagt 0,33 miljoen (2016: 0,77 miljoen), waarvan 100% als ineffectief is aangemerkt. Dit komt voort uit het feit dat mborijnland tot aan 2018 geen renterisico s loopt, omdat we geen gebruik maken van rekening-courantfaciliteiten. Voor de volledige negatieve marktwaarde hebben we een verplichting opgenomen op de balans. Deze derivatenpositie heeft een looptijd tot 1 juli De verplichting loopt af met de betaling van rente uit hoofde van de contracten, onder aftrek van de ontvangen rente. Hiernaast heeft mborijnland andere derviaten in portefeuille, die volledig gehedged zijn. Die geven geven geen renterisico s. B3 Rapportage toezichthoudend orgaan De rapportage van het toezichthoudend orgaan is opgenomen in het bestuursverslag. Dit is te vinden in hoofdstuk Jaarverslag 2017 Het jaarverslag, bestaande uit het bestuursverslag en de jaarrekening, zijn overeenkomstig de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs en de RJ660 opgesteld. Hiermee voldoet mborijnland aan de wettelijke vereisten. Leiden, 12 juni 2018 Otto Jelsma Voorzitter Raad van Bestuur 92 Jaarverslag 2017

93 mborijnland 93

94 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening 13.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming) (Bedragen x 1.000,-) 31 december december Activa 1.1 Vaste activa Materiële vaste activa Financiële activa 2 2 Totaal vaste activa Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva 2.1 Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva Jaarverslag 2017

95 13.2 Geconsolideerde staat van baten en lasten 2017 (Bedragen x 1.000,-) Realisatie 2017 Begroting 2017 Realisatie Baten 3.1 Rijksbijdragen Overheidsbijdragen / subsidies overige overheden Wettelijke college- / cursus- / examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestinglasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten Totaal financiële baten en lasten Belastingen Resultaat na belastingen Netto resultaat Het totaal resultaat is gelijk aan de totale mutatie in het eigen vermogen. Een afzonderlijk overzicht hebben we daarom niet opgenomen. mborijnland 95

96 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening 13.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2017 (Bedragen x 1.000,-) Realisatie 2017 Realisatie 2016 Kasstroom uit operationele activiteiten Saldo baten en lasten Gecorrigeerd voor: Boekwinst/Boekverlies materiële vaste activa Afschrijvingen Mutatie voorzieningen Verandering in vlottende middelen Voorraden (-/-) 0 0 Vorderingen (-/-) Mutatie kredietinstellingen Overige kortlopende schulden Schulden Belastingen 0 0 Totaal kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest 3 6 Betaalde interest (-/-) Buitengewoon resultaat 0 0 Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa (-/-) Desinvesteringen in materiële vaste activa Investeringen in deelnemingen en/of samenwerkingsverbanden (-/-) 0 0 Mutaties leningen (-/-) Overige investeringen in financiële vaste activa (-/-) 0-1 Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen (kasgeld bij bank) Aflossing leningen (kasgeld bij bank) Aflossing rekening courantkrediet (bij schatkist) Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Saldo liquide middelen Saldo liquide middelen Saldo liquide middelen Mutatie liquide middelen Jaarverslag 2017

97 mborijnland 97

98 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening 13.4 Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten Algemeen Juridische vorm en voornaamste activiteiten De organisatie is een stichting. Per 1 september 2017 zijn de stichtingen ID College en ROC Leiden juridisch gefuseerd tot de Stichting mborijnland. De voornaamste activiteiten van Stichting mborijnland, statutair gevestigd in Leiden, bestaan uit het verzorgen van wettelijk geregeld onderwijs. Toegepaste standaarden De basis voor het opstellen van de jaarrekening zijn de inrichtingsvereisten van boek 2, titel 9 van het Burgerlijk Wetboek en de Raad voor de Jaarverslaggeving. Specifiek voor onderwijsinstellingen gelden de bepalingen en modellen zoals opgenomen in Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 660. De inrichtingseisen op grond van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs zijn van toepassing. Aanpassing vergelijkende cijfers Bij iedere post van de jaarrekening vermelden we zoveel mogelijk we het bedrag van het voorafgaande boekjaar. Voor zover nodig herzien we dit bedrag ter wille van de vergelijkbaarheid. Ook lichten we de afwijking ten gevolge van de herziening toe. Toepassing van artikel 402 boek 2 BW De financiële gegevens van de organisatie hebben we in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. De enkelvoudige staat van baten en lasten van de organisatie hebben we opgesteld conform artikel 402 Boek 2 BW. Hierin staan de resultaten van de Stichting mborijnland vermeldt. Ook staat hierin het aandeel vermeldt in het resultaat van organisaties waarin wordt deelgenomen na belastingen en het overige resultaat na belastingen. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Tenzij anders vermeld hebben we de activa en passiva opgenomen tegen geamortiseerde historische kostprijs. De liquide middelen hebben we opgenomen tegen nominale waarde. Een actief nemen we in de balans op wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de organisatie toevloeien en we de waarde daarvan betrouwbaar kunnen vaststellen. Een verplichting nemen we in de balans op wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard gaat met een uitstroom van middelen en we de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kunnen vaststellen. De opbrengsten en kosten rekenen we toe aan de periode waarop zij betrekking hebben. De jaarrekening presenteren we in euro s (duizendtallen), de functionele valuta van de organisatie. Schattingen Bij het opstellen van de jaarrekening doet de Raad van Bestuur schattingen. Die zijn van invloed op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en de baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. Voortdurend beoordelen we de schattingen en onderliggende veronderstellingen. Herzieningen van schattingen nemen we op in de periode waarin we de schatting herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. Inschattingen zijn met name gemaakt met betrekking tot de afschrijving op de vaste activa (inclusief de bepaling van de (impairment) en de restwaarde hiervan, de voorzieningen en het ineffectieve deel van de derivaten. Eventuele bijzonderheden ten aanzien van schattingen, aannames en veronderstellingen hebben we hierna opgenomen bij de toelichtingen van de resultaat- en balansposten. Het effect van een schattingswijziging dient te worden verwerkt in de winsten verliesrekening (RJ ): in de periode waarin de schattingswijziging plaatsvindt, indien de wijziging alleen invloed heeft op die periode; in de periode waarin de schattingswijziging plaatsvindt, alsmede de toekomstige perioden, indien de wijziging zowel van invloed is op de huidige periode als op de toekomstige perioden Grondslagen voor de consolidatie De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van mborijnland en haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop we overheersende zeggenschap kunnen uitoefenen, dan wel waarover we de centrale leiding hebben. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin we een meerderheidsbelang hebben of waarin we op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kunnen uitoefenen. Bij het vaststellen of we beleidsbepalende invloed kunnen uitoefenen, kijken we naar de financiële instrumenten die potentiële stemrechten bevatten en die we direct kunnen gebruiken. Participaties die we aanhouden om ze te vervreemden, consolideren we niet. Nieuw verworven deelnemingen betrekken we in de consolidatie vanaf het tijdstip waarop we beleidsbepalende invloed kunnen uitoefenen. Afgestoten deelnemingen 98 Jaarverslag 2017

99 betrekken we in de consolidatie tot het moment dat deze invloed is beëindigd. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en transacties geëlimineerd, evenals de binnen de groep gemaakte winsten. De groepsmaatschappijen hebben we integraal geconsolideerd, waarbij we het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking hebben gebracht. In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens verwerkt van Community College Leiden B.V. en haar deelnemingen CCL LMP B.V. en CCL CS B.V. Deze deelnemingen zijn destijds opgericht voor de ontwikkeling van twee nieuwe onderwijslocaties. Stichting mborijnland houdt 100% van de aandelen van deze deelneming. Daarnaast is Stichting mborijnland enig aandeelhouder in Holding ID College B.V. Holding ID College B.V. is de houdster van een viertal dochtervennootschappen. Aangezien geen activiteiten plaatsvinden in deze bv s, is conform artikel 407, BW 2 afgezien van consolidatie Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten (zoals vorderingen en schulden), als afgeleide financiële instrumenten (derivaten) verstaan. In de toelichting op de onderscheiden posten van de balans wordt de reële waarde van het betreffende instrument toegelicht als die afwijkt van de boekwaarde. Indien het financiële instrument niet in de balans is opgenomen, geven we de informatie over de reële waarde in de toelichting op de Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen. Primaire financiële instrumenten Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten verwijzen we naar de behandeling per balanspost van de Grondslagen voor de waardering van activa en passiva. Kredietrisico De belangrijkste vorderingen betreffen de overige effecten. Gezien de aard van deze effecten (FIDO-proof) en de tegenpartij (ASR), achten we het kredietrisico zeer beperkt. In 2017 zijn de effecten overgedragen aan de lessor, waardoor het risico nihil is. Hiernaast zijn de risico s van de vorderingen op het ministerie van OCW, overige overheden, studenten en overige bedrijven zeer beperkt. Voor de oninbare vorderingen hebben we een voorziening gevormd. Renterisico en kasstroomrisico Het renterisico is beperkt tot veranderingen in de rentevoet op variabel rentende financiering, voor zover niet afgedekt door financiële instrumenten. Daarnaast is een renterisico zichtbaar voor de niet gedekte renteswaps. mborijnland heeft twee ongedekte renteswaps in portefeuille, die afhankelijk zijn van de 3-maans euribor. In julie 2018 lopen deze renteswaps af. Een toelichting op de voorwaarden van de financiering inzake het leaseconstruct van onderwijsgebouw Lammenschans, staat in de toelichting op de langlopende schulden. Het kasstroomrisico heeft betrekking op de variabele rente die we betalen op de rekeningcourantschulden in. In 2017 hebben we geen gebruik gemaakt van de rekening courant. We verwachten ook niet dat we de dit komende gaan doen. Hierdoor is het kasstroomrisico nihil. Voor een toelichting op de renteswaps verwijzen we naar de toelichting onder de afgeleide financiële instrumenten hieronder. mborijnland 99

100 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Reële waarde De reële waarde van de meeste in de balans verantwoorde financiële instrumenten, waaronder vorderingen, effecten, liquide middelen en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan. De marktwaarde van de renteswaps is zichtbaar onder de kortlopende schulden (overige schulden en overlopende passiva). Het ineffectieve deel van de negatieve marktwaarde is gewaardeerd. Bij de bepaling van reële waardes van financiële verplichtingen houden we geen rekening met het eigen kredietrisico. Afgeleide financiële instrumenten Stichting mborijnland maakt gebruik van interest rate swaps om het renterisico af te dekken dat voortvloeit uit financiering tegen een variabele rentevoet. We passen kostprijshedgeaccounting toe, teneinde het verschil tussen de variabele rente en de vaste rente gelijktijdig in de staat van baten en lasten te verwerken. Stichting mborijnland voldoet aan de eisen van RJ 290 om kostprijshedgeaccounting toe te mogen passen. We hebben de hedgerelatie gedocumenteerd en jaarlijks toetsen we de effectiviteit van deze relatie. Het ineffectieve deel verantwoorden we ten laste van de exploitatie. De toepassing van kostprijshedgeaccounting leidt tot de volgende uitzondering op de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen voor financiële instrumenten. De eerste waardering van interest rate swaps vindt plaats tegen kostprijs, die is meestal nihil. Zodra de staat van baten en lasten wordt belast met de contractueel verschuldigde rente, verwerken we de met de interest rate swaps verbonden winsten of verliezen in dezelfde periode in de staat van baten en lasten. De resultaten uit het niet-effectieve deel van de hedgerelatie nemen we op in de staat van baten en lasten. De ineffectiviteit constateren we primair door de kritische kenmerken (looptijd en notional amount) van de swap en de afgedekte positie met elkaar te vergelijken. Indien een interest rate swap niet langer voldoet aan de voorwaarden voor hedge-accounting, afloopt of wordt verkocht, beëindigen we de afdekkingsrelatie. De cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat nog niet in de winst- en verliesrekening was verwerkt, nemen we op als overlopende post in de balans, totdat de verwachte transactie heeft plaatsgevonden. Indien de transactie naar verwachting niet meer plaatsvindt, boeken we de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies over naar de staat van baten en lasten Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen, inventaris en apparatuur, andere vaste bedrijfsmiddelen en vooruitbetalingen op materiële vaste activa waarderen we tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen óf een lagere realiseerbare waarde en bijzondere waardeverminderingen. Als realiseerbare waarde hanteren we de hoogste van de directe of indirecte opbrengstwaarde. De afschrijvingen berekenen we als een percentage over de aanschafprijs. Dit doen we volgens de lineaire methode, op basis van de verwachte gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde. We schrijven niet af op terreinen, materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële vaste activa. Jaarlijks beoordelen we of een duurzame waardevermindering aan de orde is. 100 Jaarverslag 2017

101 mborijnland 101

102 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Activeringsgrens Voor roerende goederen ligt de activeringsgrens op een aan-schafprijs van meer dan 1.000,-. De afschrijving vindt plaats naar rato van het jaar en de maand van aanschaf. Voor onroerende goederen is geen activeringsgrens benoemd. De eerste afschrijving voor nieuwbouw vindt plaats na ingebruikname. Bij renovatie, verbouwingen of groot onderhoud vindt afschrijving plaats naar rato van de voortgang van de werkzaamheden gedurende het jaar. We hanteren hierbij de volgende afschrijvingstermijnen: Aantal maanden Gebouwen 360 Gebouw LMS (Leasetermijn) 367 Terreinen 0 Verbouwing 120 Keuken 120 Audiovisual 48 Hardware 48 Software 48 Deelnemerinformatiesysteem (hard- en software) 84 Machines 120 Schoolmeubilair 120 Kantoormeubulair 120 Vervoermiddelen 60 De materiële vaste activa waarvan de stichting mborijnland en haar groepsmaatschappijen krachtens een financiële leaseovereenkomst het economische eigendom heeft, hebben we geactiveerd. De uit de huidige financiële leaseovereenkomst voortkomende leaseverplichting hebben we als schuld verantwoord. De in de toekomstige leasetermijnen begrepen interest brengen we gedurende de looptijd van de financiële leaseovereenkomst ten laste van het resultaat. Stichting mborijnland heeft ultimo 2016 geen egalisatievoorziening voor groot onderhoud. De onderhouds- lasten hebben we ten laste van de exploitatie gebracht, voor zover ze niet in aanmerking komen voor activering. Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarmee we invloed van betekenis kunnen uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid, waarderen we volgens de nettovermogenswaardemethode. We veronderstellen dat er sprake is van invloed van betekenis als het aandeelhoudersbelang groter dan 20 procent van de aan de aandelen verbonden stemrechten. We berekenen de nettovermogenswaarde volgens de grondslagen die gelden voor mborijnland. Voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, gaan we uit van de waarderingsgrondslagen van de betreffende deelneming. Conform de nettovermogenswaardemethode, nemen we de deelnemingen in de balans op tegen het aandeel van mborijnland in de nettovermogenswaarde. Dit vermeerderen we met ons aandeel in de resultaten van de deelneming vanaf het moment van verwerving, verminderd met ons aandeel in de dividenduitkeringen van de deelneming. 102 Jaarverslag 2017

103 In de staat van baten en lasten staat het aandeel van mborijnland in het resultaat van de deelnemingen. Indien en voor zover mborijnland niet zonder beperking uitkering van de positieve resultaten kan bewerkstelligen, nemen we de resultaten op in een wettelijke reserve. Dat doen we ook met ons aandeel in de rechtstreekse vermogensvermeerderingen en -verminderingen van de deelnemingen. Als de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, waarderen we deze op nihil. Hierbij nemen we ook andere langlopende belangen in de deelneming mee die feitelijk worden aangemerkt als een onderdeel van de netto-investering. Indien en voor zover mborijnland in deze situatie geheel of deels instaat voor de schulden van de deelneming of het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, nemen we een voorziening op. De overige financiële vaste activa hebben we tegen marktwaarde gewaardeerd. Het rendement over de effecten is gerelateerd aan het euribortarief over de looptijd. Waardeveranderingen van deze effecten hebben we verwerkt in de resultatenrekening. Overige vorderingen De overige vorderingen hebben we bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde. Vervolgens waarderen we deze tegen de geamortiseerde kostprijs, die gelijk is aan de nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. We voldoen aan de gewijzigde voorschriften van de RJ 290 Financiële instrumenten. Vorderingen We nemen de vorderingen en overlopende activa bij eerste verwerking op tegen de reële waarde. Vervolgens waarderen we deze tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid brengen we in mindering. We bepalen deze voorzieningen op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Het saldo van projecten uit hoofde van werk in opdracht van derden, leidt tot een vordering of een schuld op de balans. Het saldo bepalen we per project. Een eventueel noodzakelijke voorziening op een project uit hoofde van werk in opdracht van derden presenteren we onder de voorziening Verlieslatende contracten. Liquide middelen De liquide middelen hebben we opgenomen tegen nominale waarde. Eigen vermogen Onder het eigen vermogen presenteren we de algemene reserve en de bestemmingsreserves. De algemene reserve is de reserve die ter vrije beschikking staat van mborijnland. Indien we een beperktere bestedingsmogelijkheid hebben aangebracht, hebben we het aldus afgezonderde deel van het eigen vermogen aangeduid als bestemmingsreserve. Hierbij maken we onderscheid tussen reserves die zijn opgebouwd uit publieke dan wel uit niet-publieke (private) middelen. mborijnland 103

104 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Voorzieningen Onder de voorzieningen presenteren we de personele voorzieningen. Tenzij anders is aangegeven, hebben we de voorzieningen opgenomen tegen contante waarde, met een rekenrente van 2,0%. Dotaties (oftewel toevoegingen) aan de voorzieningen vinden plaats ten laste van de exploitatierekening. Onttrekkingen (oftewel uitgaven) vinden plaats ten laste van de voorzieningen. We nemen een voorziening in verband met verplichtingen uitsluitend op als bedoeld in artikel 2:374 lid 1, eerste volzin BW: stichting mborijnland op de balansdatum een huidige, in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft op grond van een gebeurtenis uit het verleden; een uitstroom van middelen waarschijnlijk is vereist om de verplichting af te wikkelen; we een betrouwbare schatting kunnen doen van het bedrag van de verplichting. De voorziening wachtgeld is gebaseerd op een inschatting van de uitkeringsinstanties die de WW- en bovenwettelijke WW-uitkeringen op zich nemen. We hebben hierbij een inschatting gemaakt van de kans dat de betreffende personen een nieuwe baan vinden en daardoor uit de wachtgeldverplichting vallen. In de vigerende cao is de regeling Seniorenverlof opgenomen. De betreffende regeling brengt met zich mee dat de groep personeelsleden die voldoet aan de in de regeling gestelde voorwaarden, toekomstige rechten opbouwt. We hebben een schatting gemaakt van deze toekomstige rechten en deze toegevoegd aan de voorziening. In de berekening hebben we een inschatting gemaakt over het aantal deelnemers en de kans dat de betreffende personeelsleden niet meer in dienst zijn. De voorzieningen voor verlieslatende contracten komen voort uit uitgaande kasstromen voor diensten die niet bijdragen aan het onderwijs. Deze uitgaande kasstromen zijn contractueel vastgelegd. De voorzieningen hebben we opgenomen tegen contante waarde, met een rekenrente die gelijk is aan hoogwaardige ondernemingsobligaties. Langlopende schulden Schulden met een resterende looptijd van langer dan één jaar gelden als langlopend. Het aflossingsbedrag van het lopende jaar staat onder de kortlopende schulden. Langlopende schulden waarderen we tegen geamortiseerde kostprijs. Op de afdekking van de renterisico s van de langlopende schulden hebben we swaps afgesloten. Voor de verwerking van de swaps passen we kostprijs hedge-accounting toe. Kortlopende schulden Schulden met een op balansdatum resterende looptijd van ten hoogste één jaar duiden we aan als kortlopend. Schulden worden niet gesaldeerd met activa. De kortlopende schulden nemen we op tegen geamortiseerde kostprijs, die niet afwijkt van de nominale waarde. Overlopende passiva betreffen vooruit ontvangen bedragen (waaronder geoormerkte bijdragen) en nog te betalen bedragen terzake van lasten die aan een verstreken periode zijn toegekend. Van bedragen die voor meerdere jaren beschikbaar zijn gesteld, houden we het nog nietbestede gedeelte op deze post aan. Vrijval ten gunste van de staat van baten en lasten vindt plaats naar rato van de besteding. Het saldo van projecten waarin we werk verrichten in opdracht van derden, leidt tot een vordering of een schuld op de balans. Het saldo bepalen we per project. We presenteren hierbij een eventueel noodzakelijke voorziening op een project uit hoofde van werk in opdracht van derden. Operational leasing Leasecontracten waarbij een groot deel van de voor- en nadelen van het eigendom verbonden niet bij mborijnland liggen, verantwoorden we als operationele leasing. Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing verwerken we op lineaire basis in de winst- en verliesrekening over de looptijd van het contract. Hierbij houden we rekening met ontvangen vergoedingen van de lessor. Pensioenen mborijnland heeft voor haar werknemers een pensioenregeling. Werknemers die hiervoor in aanmerking komen, hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen. De pensioenuitkering is gebaseerd op het gemiddeld verdiende loon en wordt berekend over de jaren dat de werknemer pensioen opbouwde bij mborijnland. 104 Jaarverslag 2017

105 mborijnland 105

106 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening De verplichtingen die voortvloeien uit deze personeelsrechten, brachten we onder bij het bedrijfstakpensioenfonds ABP. mborijnland betaalt hiervoor 70 % van de premies, de werknemer betaalt 30 %. De pensioenrechten worden jaarlijks geïndexeerd, indien en voor zover de dekkingsgraad van het pensioenfonds (het vermogen van het pensioenfonds gedeeld door zijn financiële verplichtingen) dit toelaat. Eind december 2017 is de dekkingsgraad van het pensioenfonds 104,4 %, bron: , (31 december 2016: 96,6%). De pensioenregels schrijven voor dat de beleidsdekkingsgraad van ABP 128% moet zijn. Afhankelijk van de rente en beleggingsmix kan deze grens verschuiven. Ook is wettelijk bepaald dat de beleidsdekkingsgraad niet langer dan 5 jaar onder 104,2% mag liggen. Afhankelijk van de rente en beleggingsmix kan deze grens verschuiven. mborijnland is niet verplicht aanvullende bijdragen te doen in geval van een tekort bij het pensioenfonds, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. We verantwoorden daarom alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening Grondslagen voor de waardering van de resultaatbepaling Het jaarresultaat ontstaat door de baten te verminderen met de lasten over dezelfde periode. Daarbij rekenen we baten aan het verslagjaar toe voor zover de betreffende prestaties zijn verricht in het verslagjaar. Dit doen we met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten rekenen we toe aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. De afschrijvingen berekenen we lineair op basis van de levensduur die is vermeld onder de grondslagen van waardering. Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies De ontvangen (normatieve) rijksbijdrage en de niet-geoormerkte OCW-subsidies (vrij besteedbare doelsubsidies zonder verrekening clausule) verwerken we in het jaar waarop de toekenningen betrekking hebben volledig als bate in de staat van baten en lasten. Geoormerkte OCW-subsidies met een vrij besteedbaar overschot (doelsubsidies waarbij het overschot geen verrekening clausule heeft) hebben we verantwoord ten gunste van de staat van baten en lasten, naar rato van de voortgang van de gesubsidieerde activiteiten. Het deel van de subsidies waar we op de balansdatum nog geen activiteiten voor hebben verricht, staan onder de overlopende passiva. Geoormerkte OCW-subsidies (doelsubsidies met verrekening clausule) staan verantwoord ten gunste van de staat van baten en lasten, in het jaar ten laste waarvan de gesubsidieerde lasten komen. Niet-bestede middelen staan onder de overlopende passiva zolang de bestedingstermijn nog niet is verlopen. Niet-bestede middelen verantwoorden we onder de kortlopende schulden zodra de bestedingstermijn op de balansdatum is verlopen. Overige exploitatiesubsidies brengen we ten gunste van de staat van baten en lasten in het jaar ten laste waarvan de gesubsidieerde lasten komen, waarin de opbrengsten zijn gederfd of waarin het exploitatietekort zich heeft voorgedaan. College-, cursus- en examengelden De college-, cursus- en examengelden hebben we toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten werk in opdracht van derden Opbrengsten uit hoofde van werk in opdracht van derden (contractonderwijs, contractonderzoek en overige) hebben we als baten opgenomen in de staat van baten en lasten voor een bedrag gelijk aan de kosten, indien zeker is dat deze kosten declarabel zijn. Een eventueel positief resultaat hebben we genomen naar rato van het stadium van voltooiing van de transactie op verslagdatum (de zogeheten percentage- of completion methode). Het stadium van voltooiing bepalen we aan de hand van beoordelingen van de verrichte werkzaamheden. Voor een eventueel verwacht negatief resultaat treffen we een voorziening die we hebben ondergebracht in de voorziening Verlieslatende contracten. Lasten De lasten bepalen we met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen voor waardering en rekenen we toe aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar, nemen we in acht indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en voldoen aan de voorwaarden voor het opnemen van voorzieningen. Financiële baten en lasten Rentebaten verantwoorden we in de periode waartoe zij behoren, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost. Eventuele winsten of verliezen verantwoorden we onder financiële baten en lasten. Een deel van de leasetermijnen die in rekening worden gebracht op de leaseconstructie van het pand aan het Bètaplein in Leiden, verwerken we als rentelast. De betalingen uit hoofde van de afgesloten renteswaps (derivaten) verwerken we eveneens als rentelast. Daarnaast verwerken we het ineffectieve deel van de derivaten als financieringslast in de exploitatierekening. 106 Jaarverslag 2017

107 Belastingen Belastingen omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen. De belastingen hebben we in de staat van baten en lasten opgenomen. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar. Die hebben we berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Schattingswijziging In 2017 hebben we de schattingen van beide fusiepartners geharmoniseerd. Deze harmonisatie heeft geresulteerd in schattingswijzigingen bij: materiële vaste activa; voorziening oninbaarheid; voorziening WGA langdurig zieken; voorziening jubilea; voorziening wachtgeld; voorziening seniorenverlof. Een toelichting op de specifieke scahttingswijzigingen staat in de toelichting op de afzonderlijke posten. Zie paragraaf Toelichting op de afzonderlijke posten van de geconsolideerde balans. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode en geeft de mutatie weer op de liquide middelen. Items die geen invloed hebben op de kasstromen hebben we niet meegenomen.

108 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Toelichting op afzonderlijke posten van de geconsolideerde balans Materiële vaste activa (1.1.2) (Bedragen x 1.000,-) Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur Overige vaste bedrijfsmiddelen In uitvoering en vooruitbetalingen Totaal materiële vaste activa Cumulatieve verkrijgingsprijs t/m Waardeverminderingen en afschrijvingen t/m Boekwaarde Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen desinvestering Ingebruikname Afschrijvingen Waardeverminderingen Cumulatieve verkrijgingsprijs t/m Waardeverminderingen en afschrijvingen t/m Boekwaarde Onderwijsgebouw Bètaplein in Leiden (Lammenschans) In december 2015 hebben we de afspraken uit de term sheet nader uitgewerkt in een door partijen ondertekend leasecontract. Dit leasecontract kwalificeert voor gebouw Lammenschans als een financial lease voor de opstallen en een operational lease voor de grond. De financial lease voor de opstallen is in de balans opgenomen en bedraagt per ultimo ,6 miljoen (2015 bij initiële verwerking: 22,1 miljoen). Deze looptijd van de afschrijving bedraagt 367 maanden. De afschrijving was in ,- De tegenhangende leaseverplichting van 22,1 miljoen lossen we gedurende de gebruiksperiode af via het betalen van de leasetermijnen. De aflossing in 2017 bedroeg ,-. De grondcomponent (met een reële waarde van 9,5 miljoen) hebben we off balance verwerkt en leidt tot jaarlijkse leaselasten. Die bedroeg in 2017: ,-. In het nieuwe leasecontract voor de vestiging Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden is afgesproken dat de garanties voor het parkeren en de sporthal, die dateren uit 2011, vooralsnog van kracht blijven. Deze garanties zijn lasten die we niet kunnen inzetten voor het onderwijs. Beide garanties kwalificeren we als verlieslatende contracten. In 2015 hebben we de maximale toekomstige lasten voor deze garanties aan de voorziening toegevoegd. De Raad van Bestuur van mborijnland is in gesprek met de belanghebbenden om deze afspraken om te buigen. Desinvesteringen Gezien de fusie en de daarmee samenhangende synchronisatie van de administratiesystemen hebben we een grondige analyse gemaakt van de details van de materiële vaste activa. Hieruit is naar voren gekomen dat we nog voor 30,2 miljoen aan oude investeringen 108 Jaarverslag 2017

109 hadden geadministreerd. Deze oude investeringen nemen we niet mee naar het administratiesysteem van de nieuwe gefuseerde instelling. Dit systeem was volledig afgeschreven, zodat hier geen afwaardering uit voorkomt. Waardeverminderingen In verband met de fusie sluiten we onder andere de ICT-systemen van het voormalige ID College en ROC Leiden op elkaar aan. Dit heeft tot gevolg dat enkele ICT-systemen vervallen. In 2017 zijn bijvoorbeeld de vaste telefoons van het voormalige ROC Leiden vervangen. Dit bracht een afwaardering van ,- met zich mee. Vanwege synergievoordelen maken we vanaf medio 2018 geen gebruik meer van een glasvezel en een cloud-omgeving. Dit brengt een afwaardering van ,- met zich mee, die we in 2017 hebben verantwoord. Daarnaast concludeerden we dat we op de balans een aantal oud actieven was gewaardeerd, waarvan we het nut voor het onderwijs voor de komende periode niet konden bepalen. Dit betreft vooral oude meubilair en oudere verbouwingen. De afwaardering in 2017 bedraagt ,-. De fusie brengt een harmonisatie van de gehanteerde grondslagen binnen de materiële vaste activa met zich mee. De audiovisuele middelen hebben we geharmoniseerd naar een afschrijvingstermijn van 48 maanden. Dit brengt een afwaardering van ,- met zich mee. In uitvoering en vooruitbetalingen Conform de daarbij gemaakte afspraken is mborijnland in 2016 gestart met een eerste oriëntatie voor de stapsgewijze verbouwing van het onderwijsgebouw aan het Bètaplein in Leiden (gebouw Lammenschans). Met deze investering willen we voor studenten en medewerkers een betere werkomgeving creëren. Met de betrokken partijen hebben we een plan vastgesteld voor een (stapsgewijze) verbouwing van het gebouw Lammenschans in Leiden, tot uiterlijk 31 juli Dat is de datum waarop we de vestiging aan de Bargelaan in Leiden (locatie Centraal Station) afstoten. De verbouwing van locatie Lammenschans ramen we op een totaalbedrag van 8,5 miljoen voor de jaren Tot en met balansdatum 2017 hebben we voor 4,5 miljoen geïnvesteerd in deze verbouwing. In verband met de aanstaande fusie, heeft mborijnland in juli 2016 besloten de onderwijslocatie Storm Buysingstraat in Leiden te herontwikkelen en te renoveren. Het doel van deze investering is het onderwijs in de regio Leiden toekomstbestendig te maken en kwaliteit te kunnen waarborgen. We hebben een plan vastgesteld voor de herontwikkeling van de locatie Storm Buysingstraat, tot uiterlijk 31 juli Dat is de datum waarop we de vestiging aan de Bargelaan in Leiden (locatie Centraal Station) afstoten. De herontwikkeling ramen we op een totaalbedrag van 14,0 miljoen voor de jaren Tot en met balansdatum 2017 hebben we voor 4,6 miljoen geïnvesteerd in deze verbouwing. Overig De totale WOZ-waarde van onze gebouwen bedraagt in ,5 miljoen. Dit zijn de panden die in eigendom zijn van mborijnland. Huurpanden zijn hierbuiten gelaten. Hierbovenop komt de WOZ-waarde van gebouw Lammenschans, omdat dit huurgebouw on-balance verantwoord is. De waarde hiervan is 28,5 miljoen. mborijnland 109

110 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Financiële vaste activa (1.1.3) (Bedragen x 1.000,-) Boekwaarde per Investeringen en verstrekte leningen Desinvesteringen en afgestoten leningen Resultaat 2017 Ten laste van voorziening Boekwaarde per Groepsmaatschappijen Vorderingen op OCW Effecten Overige vorderingen Totaal financiële vaste activa Groepsmaatschappijen Met ingang van 25 februari 2013 verkreeg de voormalige Stichting ID College een 100 procent belang in Holding ID College B.V. Aangezien op dit moment geen activiteiten plaatsvinden in deze bv, is conform artikel 2:407 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek afgezien van consolidatie. Naast de aandelenkapitaalstorting zijn we een lening aangegaan ter compensatie van de bankkosten. Over deze lening wordt geen rente berekend, aangezien de Euribor momenteel negatief is. Over de aflossing zijn geen afspraken vastgelegd. Vorderingen op OCW De vordering uit hoofde van loonheffing en premie ABP juli 1991 wordt erkend door het ministerie van OCW, maar slechts uitgekeerd bij opheffing van de instelling. Er vindt geen rentevergoeding plaats. In 1992 hebben we deze vordering afgewaardeerd tot de contante waarde, ter waarde van drie euro. Effecten De belegging Lammenschans is aangegaan om in % van de koopsom te kunnen betalen van het gebouw aan het Bètaplein in Leiden (locatie Lammenschans). In 2015 is deze koopplicht door middel van de term sheet en het nieuwe leasecontract ontbonden. Hierbij zijn we de betrokken partijen overeengekomen dat we het volledige depot, inclusief opgebouwd rendement, overdragen aan Green. Door de ontbinding van het voormalige leasecontract en het tekenen van het nieuwe huurcontract, heeft in 2015 de-facto de desinvestering van de boekwaarde plaatsgevonden. In juni 2017 hebben we het depot formeel overgedragen aan Green. Het totale rendement over 2017 bedroeg 0,01%. Deze oprenting komt niet aan mborijnland toe. Derhalve is dit rendement niet als bate verantwoord in Daarnaast is het voormalige ROC Leiden een belegging Centraal Station aangegaan om de koopoptie van het gebouw aan de Bargelaan in Leiden na 20 jaar te kunnen uitoefenen. Deze koopoptie is, ook conform de term sheet, vervallen. Net als de belegging Lammenschans dragen we de belegging Centraal Station als afkoopsom bij de algehele herziening van de leaseafspraken, over aan verhuurder Green. De overdracht van het depot Centraal Station hebben we als voorziening in de balans 2014 verwerkt vanwege de beëindiging van het leasecontract medio Deze voorziening hebben we vervolgens in mindering gebracht op de financiële vaste activa. Datzelfde geldt voor het rendement van In juni 2017 hebben we het depot formeel overgedragen aan Green. Het totale rendement over 2017 bedroeg 0,01%. Deze oprenting komt niet aan mborijnland toe. Derhalve is dit rendement niet als bate verantwoord in Het ASR Deposito Fonds is Fido-proof en staat op de witte lijst van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De belegging hebben we vooraf getoetst en voldoet aan de Regeling beleggen, lenen en derivaten OCW Jaarverslag 2017

111 Vorderingen (1.2.2) (Bedragen x 1.000,-) Debiteuren (extern) Vordering op gemeenten Vordering op personeel 46 4 Studenten/deelnemers/cursisten Overige overheden 0 36 Waardering onderhanden projecten 5 0 Belastingen en sociale premies 1 0 Vooruitbetaalde kosten Verstrekte voorschotten Overlopende activa overige Voorziening oninbaarheid Totaal vorderingen Alle vorderingen hebben een looptijd van minder dan één jaar. De overige overlopende activa zijn op balansdatum 2017 hoger dan Dit komt omdat we in 2018 facturen hebben gestuurd, waarvan de opbrengst betrekking heeft op mborijnland 111

112 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Het verloop van de voorziening wegens oninbaarheid is als volgt: (Bedragen x 1.000,-) Voorziening dubieuze debiteuren Voorziening dubieuze vorderingen op studenten Voorziening dubieuze debiteuren Voorziening dubieuze vorderingen op studenten Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie/vrijval Stand per 31 december In verband met de fusie hebben we de wijze van bepaling van de voorziening Oninbaarheid geharmoniseerd. Beide fusiepartners hadden een separate wijze waarop de hoogte van de oninbaarheid werd bepaald. De harmonisatie van de uitgangspunten heeft ertoe geleid dat de hoogte van de voorziening per 1 januari 2017 feitelijk ,- hoger was. Dit hebben we in 2017 extra gedoteerd. Alle vorderingen hebben een looptijd van minder dan één jaar. Liquide middelen (1.2.4) De liquide middelen zijn als volgt verdeeld: (Bedragen x 1.000,-) Kasgelden 0 5 Tegoeden op bank- en girorekeningen De liquide middelen staan per balansdatum ter vrije beschikking. De hier vermelde tegoeden betreffen tegoeden van lopende bankrekeningen bij Rabobank, Deutsche Bank, en ING Bank. In 2017 hebben we afscheid genomen van het gebruik van schatkistbankieren. De rekeningcourant met de schatkist hebben we omgezet naar de reguliere rekening met de Rabobank. Het verschil in banksaldi tussen 2017 en 2016 wordt onder andere verklaard door: de ontvangst van een deel van de toegekende subsidie van 40 miljoen vanuit het ministerie van OCW; de ontvangst van (prestatie)- subsidies, waarvan de uitgaven in 2018 plaatsvinden. Binnen de liquide middelen heeft mborijnland twee bankgaranties en een partnershiprekening. Deze deposito s van totaal ,- zijn niet vrij opneembaar. Alle overige liquide middelen staan ter vrije beschikking. 112 Jaarverslag 2017

113 Eigen vermogen (2.1) (Bedragen x 1.000,-) Stand per Resultaat 2017 Overige mutaties 2017 Stand per Algemene reserve Bestemmingsreserves publiek Bestemmingsreserves privaat Totaal eigen vermogen Met ingang van verslagjaar 2008 maken we conform RJ 660 onderscheid tussen reserves die zijn opgebouwd uit publieke middelen en niet-publieke (private) middelen. De publieke bestemmingsreserve is gevormd voor de toekomstige betalingen in het kader van de regeling jong voor oud. In 2017 zijn gesprekken gestart om een aantal medewerkers de mogelijkheid te geven vervroegd met pensioen te gaan. Met een aantal collega s zijn de gesprekken over deze mogelijkheid nog niet afgerond. Voor hen hebben we geschat hoeveel compensatie we daarvoor moeten reserveren. De verwachting is dat de betalingen grotendeels in 2018 plaatsvinden. mborijnland voert geen commerciële onderwijstrajecten uit. Wel bieden we contractonderwijs aan voor bedrijven, individuele deelnemers en maatschappelijke instellingen. Hier rekenen we een reële prijs voor. We hanteren een kostprijsmodel waarin de directe uitvoeringskosten zijn opgenomen met een opslag voor het dekken van de kosten van de indirecte kosten. Het positief behaalde resultaat op deze activiteiten voegen we toe aan de private bestemmingsreserve. mborijnland 113

114 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Voorzieningen (2.2) (Bedragen x 1.000,-) Saldo Dotaties 2017 Onttrekking 2017 Vrijval 2017 Saldo Kortlopende deel: < 1 jaar Langlopende deel: > 1 jaar < 5 jaar Langlopende deel: > 5 jaar Personeels voorzieningen: WGA - Langdurig zieken Jubilea Wachtgeld Pre FPU Herinrichting Afbouw WEB Seniorenverlof Harmonisatie CAO Voorziening verlieslatende contracten: Huisvesting Totaal voorzieningen Personeelsvoorzieningen De disconteringsvoet, waarmee we toekomstige verplichtingen contant maken, hebben we gelijkgesteld aan de wettelijke rekenrente van 2,0%. Dit was in 2016 bij het voormalige ROC Leiden ook het geval. Voor het deel van het voormalige ID College hebben we een schatting van 3,0% gemaakt. Voorziening WGA langdurig zieken De voorziening WGA-verplichtingen wordt gevormd ter egalisatie van de te verwachte uitgaven die mborijnland moet maken betreffende WGAuitkeringen. Daarnaast betreft de voorziening de loonkosten voor medewerkers die per 31 december 2017 een jaar ziek zijn, en die naar verwachting in 2018 niet terugkeren in het arbeidsproces bij mborijnland. In 2017 hebben we de schattingen van beide fusiepartners geharmoniseerd. Fusiepartner ID College nam geen voorziening op voor zieke medewerkers die nog geen 365 dagen ziek waren. Verder hebben we geen gegevens over het totaal aantal zieken per 31 december Daarom konden we niet exact aangeven wat de kosten waren voor medewerkers die nog geen 365 dagen ziek zijn. Op 31 december 2017 hebben we hiervoor een voorziening gevormd. We schatten in dat hierin betrekking had op zieke medewerkers die nog geen 365 dagen ziek zijn. Voor het voormalige ROC Leiden geldt dat de WGA-voorziening op dezelfde grondslagen was opgebouwd en derhalve geen sprake is van enige schattingswijziging. ROC Leiden had geen voorziening gevormd voor langdurig zieken. Verder hebben we geen gegevens over het totaal aantal zieken per 31 december Daarom konden we niet exact aangeven wat de kosten waren voor medewerkers die nog geen 365 dagen ziek zijn. Op 31 december 2017 hebben we hiervoor een voorziening gevormd. We schatten in dat de financiële gevolgen van de wijziging van de grondslagen ,- bedraagt. 114 Jaarverslag 2017

115 Voorziening Jubilea De voorziening jubilea is gevormd ten behoeve van in de toekomst uit te keren uitkeringen voor ambtsjubilea. De jubilea-uitkeringen (de betalingen) schrijven we van deze voorziening af. Conform de cao hebben jubilerende werknemers aanspraak op een jubilieumgratificatie. Deze bedraagt bij een 25-jarig dienstverband 50 procent en bij een 40-jarig dienstverband 100 procent van de bezoldiging per maand. In deze voorziening bepalen we de jubileumrechten per individu, rekening houdend met de periode in dienst. Bij de berekening van de voorziening hielden we rekening met een blijfkans van het huidige personeel. In 2017 hebben we de schattingen van beide fusiepartners geharmoniseerd. Dit heeft geresulteerd dat: De disconteringsvoet voor fusiepartner ID College is verlaagd van 3% naar 2%. Hierdoor zou de balanspositie 2016 met ,- toenemen. De blijfkans voor de toekomstige jaren is aangepast. Dit resulteert in een verhoging van de totale verplichting voor fusiepartner ROC Leiden met ,-. Voorziening Wachtgeld De voorziening wachtgeld is gevormd ten behoeve van wachtgeldverplichtingen van voormalige werknemers. Dit betreffen zowel de WW-uitkeringen, de bovenwettelijke WW-uitkeringen, als de pensioenverplichtingen. De voorziening hebben we gebaseerd op een opgave van zowel WWPlus als UWV. Die organisaties berekenden voor ons de totale verplichting voor de (boven) wettelijke wachtgeld-uitkeringen. Bij de bepaling van de voorziening hebben we ingeschat hoe groot de kans is dat de betreffende personen een nieuwe baan vinden en daardoor uit de wachtgeldverplichting vallen. In 2017 hebben we de schattingen van beide fusiepartners geharmoniseerd. Dit heeft geresulteerd dat: De disconteringsvoet voor fusiepartner ID College is verlaagd van 3% naar 2%. Hierdoor zou de balanspositie 2016 met ,- toenemen. Het aantal jaren dat de verplichting is opgenomen, hebben we verhoogd voor het voormalige ID College. Daarentegen hebben we de inschatting voor blijfkans voor de toekomstige jaren (vanaf jaar vijf) aangepast. Dit resulteert in een verlaging van de totale verplichting voor het voormalige ROC Leiden. Voor mborijnland als geheel heeft deze harmonisatie nagenoeg geen effect. Als gevolg van een daling in studentenaantallen in 2016 was een reorganisatie bij fusiepartner ROC Leiden onvermijdelijk. In de zomer van 2016 hebben we voor 75 FTE tijdelijke medewerkers het arbeidscontract niet verlengd. De toekomstige WW- en bovenwettelijke WW-lasten van een deel van deze medewerkers hebben we per jaareinde 2016 toegevoegd aan de voorziening Wachtgeld. Voor de aan het eind van 2016 resterende boventallig verklaarde vaste medewerkers, hebben we aan het eind van 2016 een inschatting gemaakt van de toekomstige WW- en bovenwettelijke WW-lasten voor ROC Leiden. Twee van deze medewerkers zijn uiteindelijk niet in de wachtgeldregeling ingestroomd. Hiervan valt de voorziening vrij. Voorziening Herinrichting In 2013 heeft de Raad van Bestuur de voorziening Herinrichting gevormd in verband met de herinrichting van de strategische stafdiensten, shared services centra en bestuursstaf. De verwachte uitgaven bestaan met name uit het begeleiden van medewerkers naar een nieuwe functie, binnen of buiten de organisatie. De voorziening was ook bedoeld voor vergoedingen voor het voortijdig beïndigen van de arbeidsovereenkomst is het laatste jaar van uitstroom van middelen van de voorziening. Voorziening Afbouw WEB In 2014 hebben we besloten om een voorziening op te nemen voor de geleidelijke formatiereductie voor Educatie-WEB. Dit met als doel om uiterlijk op de formatie in zijn geheel te hebben afgebouwd. In 2017 zijn de laatste gereserveerde bedragen uitgekeerd. Voorziening Seniorenverlof In de vigerende cao is de regeling Seniorenverlof opgenomen. De regeling is bedoeld om werknemers in de gelegenheid te stellen afspraken te maken die hen helpen om ook op langere termijn het werk goed, gezond en met plezier te blijven doen en om werk en privé goed te combineren. Eigen verantwoordelijkheid en keuze van de werknemer staan daarbij voorop. De betreffende regeling brengt met zich mee dat de groep personeelsleden die voldoet aan de in de regeling gestelde voorwaarden, toekomstige rechten opbouwt. We hebben een schatting gemaakt voor deze toekomstige rechten en ze gedoteerd aan de voorziening. In de berekening hebben we ook schattingen gemaakt over het deelnamepercentage. Wij gaan er vanuit dat uiteindelijk 67,7% van de groep die voldoet aan de voorwaarden op enig moment deelneemt aan de regeling. Die 67,7% is niet het deelnamepercentage van de volledige groep, maar een ingroeimodel. Vervolgens maken we een schatting van de blijfkans van de betreffende personeelsleden. Hoe dichter bij de pensioengerelateerde leeftijd, des te hoger schatten wij de blijfkans in. De voorziening hebben we in 2016 voor de eerste maal opgenomen. In 2017 hebben we de schattingen van beide fusiepartners geharmoniseerd. Dit heeft geresulteerd dat: De disconteringsvoet voor fusiepartner ID College is verlaagd van 3% naar 2%. Hierdoor zou de balanspositie 2016 met ,- toenemen. mborijnland 115

116 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Categorie d) van de regeling seniorenverlof (toekomstige instroom vanaf 25 jaar tot 57 jaar) is in de schatting 2017 niet opgenomen. Bij fusiepartner ROC Leiden was dit in 2016 wel gedaan. De hoogte hiervan bedroeg ,-. Overigens was deze categorie bij fusiepartner ID College in 2016 niet opgenomen. Categorie c) van de regeling seniorenverlof (toekomstige instroom vanaf 57 jaar, die op balansdatum nog niet deelneemt aan de regeling, maar wel aan de voorwaarden voldoet) is in de schatting 2017 wel opgenomen. Bij fusiepartner ID College was dit in 2016 niet gedaan. De dotatie 2017 is vooral aan deze schattingswijziging te danken. Voorziening Harmonisatie CAO In verband met de fusie hebben we de arbeidsvoorwaarden van het voormalige ID College en ROC Leiden geharmoniseerd. Bij deze harmonisatie hebben we het parkeerbeid van beide fusiepartners tegen het licht gehouden. Vanaf 1 augustus 2018 worden de parkeerkosten woon-werk verkeer niet meer vergoed. Wel hebben we een regeling opgesteld waarin medewerkers een aanvraag kunnen doen voor een eenmalige compensatie. De mogelijke compensatie is gebaseerd op het aantal betaalde parkeerbewegingen gedurende De regeling betaat uit: compensatie voor het vervallen van de tegemoetkoming in de parkeerkosten op locatie Centraal Station en locatie de Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden; compensatie voor parkeerkosten op locatie Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden voor medewerkers van de diensten die vanaf de zomer 2018 daar hun standplaats krijgen en voorheen in Gouda werkten. hebben we gedoteerd aan de voorziening voor ,-. De betaling van deze compensatie vindt plaats in augustus Daarom hebben we de bedragen niet verdisconteerd in de balans van Voorziening verlieslatende contracten De voorzieningen voor verlieslatende contracten komen voort uit uitgaande kasstromen voor diensten die niet bijdragen aan het onderwijs. In het kader van de afwikkeling van oude afspraken hebben we hiervoor een voorziening gevormd. Deze afspraken zijn huisvestingsgerelateerd en hebben betrekking op de onderwijslocaties aan het Bètaplein (Lammenschans) en de Bargelaan (Centraal Station) in Leiden. De voorzieningen hebben we opgenomen tegen contante waarde, met een rekenrente die gelijk is aan hoogwaardige ondernemingsobligaties. Een inschatting van deze compensatie 116 Jaarverslag 2017

117 Langlopende schulden (2.3) (Bedragen x 1.000,-) Stand per Aangegane leningen 2017 Aflossingen en overige mutaties Stand per Looptijd <1 jaar Looptijd 1-5 jaar Looptijd >5 jaar Schulden aan kredietinstellingen Overige langlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen (Bedragen x 1.000,-) Saldo leningen per Verantwoord onder kortlopende schulden Stand per Aangegane leningen 2017 Aflossingen en overige mutaties Verantwoord onder kortlopende schulden Stand per Oorspronkelijke (totale) faciliteit Afgelost per (jaartal) Hypothecaire lening Tranche 1 Hypothecaire lening Tranche 2 Hypothecaire lening Tranche 3 Hypothecaire lening 4, Storm Buijsingsstraat Flexibele lening, Breestraat De financiering ter dekking van de investeringen voor de ontwikkeling van de locatie Storm Buysingstraat in Leiden hebben nemen we in 2017 en 2018 in tien delen op. De aflossing van deze hypothecaire lening vindt plaats vanaf De oorspronkelijke flexibele faciliteit van 8,5 miljoen hebben we volgens afspraak met de Rabobank verlaagd met de verkoopopbrengst van één van onze panden in Leiden. Stichting Waarborgfonds BVE borgt de totale faciliteit. mborijnland maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die de stichting blootstellen aan renterisico s, kredietrisico s en liquiditeitsrisico s. Deze financiële instrumenten zijn in de balans opgenomen. Financiële derivaten waarbij de onderliggende waarde niet beursgenoteerd is, staan tegen kostprijs opgenomen. mborijnland past kostprijshedgeaccounting toe op basis van de individuele hedge-relatie. De hedgerelatie van onderstaande instrumenten is effectief en wordt tegen kostprijs gewaardeerd. Er is hierbij geen sprake van een ineffectief deel. Meer informatie over het ineffectieve deel van de het ongehedgde instrument is te lezen in de toelichting onder de overige overlopende activa binnen de kortlopende schulden. mborijnland 117

118 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Het renterisico uit hoofde van het variabele rentepercentage op basis van 3-maands euribor is afgedekt door middel van renteswaps van de variable 3-maands euribor naar een vast rentepercentage. Voor tranche één tot en met drie hebben we een renteswap afgesloten. De marktwaarde van de renteswap bedraagt op 31 december ,4 miljoen negatief. Het variabele deel van de kredietfaciliteit ( 6,9 miljoen) hebben we afgedekt met een rentecap. De marktwaarde van die cap is per 31 december ,- positief. Deze marktwaarden liggen onder het met de Rabobank afgesproken bedrag van 6 miljoen. Dit bedrag is een inschatting van de Rabobank ten aanzien van de mogelijke (negatieve) waardeontwikkeling van de renteswap. De Rabobank acht de huidige waarde van de zekerheden voldoende om een dergelijke latente verplichting, ter hoogte van het afgesproken bedrag, te kunnen dragen. Trache Bedrag Derivaat Rentepercentage Trache 1: 6,5 miljoen Swap 3,74% Trache 2: 8,0 miljoen Swap 3,74% Trache 3: 5,0 miljoen Swap 1,53% Variabel: 6,9 miljoen Cap Gemiddelde van het 1-maands euribor tarief verhoogd met opslagpercentage 1,35% 26,4 miljoen De gehanteerde opslag wordt eenmaal per drie jaar door de bank vastgesteld, telkens met ingang van de dag na de laatste opslagwijzigingsdatum. mborijnland heeft nadrukkelijk niet de intentie om de investeringsfaciliteit (vervroegd) af te lossen. Daarom komt de negatieve marktwaarde niet tot uitdrukking in de jaarrekening. Omdat het een tijdelijk waarderingsverschil betreft, bestaat er geen risico op uitstroom van liquide middelen. Overige langlopende schulden Het leasecontract voor onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden kwalificeert per balansdatum 2015, als financial lease voor wat betreft de opstallen. Gevolg is een activering als materieel vast actief per balansdatum 2015 van 22,1 miljoen, waarover we gedurende de looptijd lineair afschrijven. Hiertegenover staat de leaseverplichting van 22,1 miljoen, berekend met een rentevoet van 7,033% conform de lease. Via het betalen van de leasetermijnen lossen we de leaseverplichting gedurende de gebruiksperiode af. In 2017 bedroeg de aflossing ,-. Voor een bedrag van ,- was dit in 2016 onder de kortlopende schulden verantwoord. Vanuit de minimale leasebetalingen is op te maken dat de aflossing op de leaseverplichting voor ,- bedraagt. Omdat deze verplichting een kortlopend karakter heeft, hebben we deze verantwoord binnen de kortlopende schulden. In 2016 is ten onrechte een herwaardering op de leaseverplichting verwerkt. Voor een kleine aanpassing in de leasebetalingen was de waardering aangepast. In 2017 is dit gecorrigeerd voor ,-. De aanpassing in leasebetalingen maken we zichtbaar binnen de rentelasten. (Bedragen x 1.000,-) Aflossingen en overige mutaties Correctie Correctie uit leasebetaling 2017 (kortlopend) 281 Aflossingsdeel uit leasebetalingen Aflossingsdeel uit leasebetalingen Totaal aflossingen en overige mutaties Jaarverslag 2017

119 Kortlopende schulden (2.4) (Bedragen x 1.000,-) Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten Vooruitgefactureerde termijn projecten Crediteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Pensioenen Schulden ter zaken van werk voor derden Overige kortlopende schulden Vooruitontvangen college-, cursus-, les- en examengelden Vooruitontvangen subsidies OCW Vooruitontvangen bedragen Vakantiegeld en vakantiedagen Te betalen interest Overige overlopende passiva Totaal kortlopende schulden Alle kortlopende schulden hebben een looptijd van minder dan één jaar. Schulden aan kredietinstellingen In 2018 zal mborijnland conform de kredietovereenkomsten ,- aflossen aan langlopende leningen. Deze verplichting heeft een kortlopend karakter en is derhalve verantwoord binnen de kortlopende schulden. Vanuit de minimale leasebetalingen is op te maken dat de aflossing op de leaseverplichting voor ,- bedraagt. Daar deze verplichting een kortlopend karakter heeft, is deze verantwoord binnen de kortlopende schulden. Vooruitgefactureerde termijn projecten Op balansdatum 2017 hebben we projecten met een nog te besteden saldo verantwoord onder de post Vooruitgefactureerde termijnen projecten. Deze post betreft projecten die niet rechtstreeks vanuit het ministerie van OCW gesubsidieerd worden. Belastingen en premies sociale verzekeringen De nog te betalen loonheffing ultimo 2017 is conform de reguliere betalingen. Dat gebeurt altijd één maand volgend (januari 2018) op de verslagmaand (december 2017). Overige kortlopende schulden In 2017 hebben we een aantal medewerkers de mogelijkheid gegeven om vervroegd met pensioen te gaan. Nog niet alle gesprekken zijn afgerond. Op basis van de in 2017 gemaakte afspraken hebben we ,- opgenomen als kortlopende schuld aan de betreffende medewerkers. Voor de groep waar in 2017 nog geen concrete afspraak is gemaakt, is een bestemmingsreserve gevormd. De hoogte hiervan is 1,4 miljoen. Vooruitontvangen subsidies OCW In de laatste maanden van 2017 hebben we de prestatiegerelateerde subsidies voor VSV, BPV en Studiewaarde ontvangen. Vanwege het onzekere karakter van (de hoogte van) deze subsisie, hebben we besloten om de ontvangsten in 2017 in te zetten als begroting Hiertegenover ligt een bestedingsplan per project. De hoogte van deze drie subsidies eind 2017 was 7,7 miljoen. In 2016 waren deze subsidies vrijgevallen in het resultaat. Een verdere toelichting op de geoormerkte en niet-geoormerkte subsidies is te lezen bij model G, op pagina 121. Het saldo van de post Vooruitontvangen subsidies OCW bevat ook het nog niet besteedde deel van de subsidie van 40,0 miljoen. Aan het eind van 2017 hadden we 3,9 miljoen nog niet besteed. Hieronder de uitspitsing van de totale subsidie. mborijnland 119

120 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Subsidie ministerie van OCW (Bedragen x 1.000,-) Liquiditeitssteun Overbrugging huisvestingssituatie Verbeteren onderwijskwaliteit Totaal Totale subsidie Ontvangst in Verwerkt als baten in Nog te besteden ultimo Ontvangst in Verwerkt als baten in Nog te besteden ultimo Nog te ontvangen Te besteden Vakantiegeld en vakantiedagen In verband met de juridische fusie hebben we de arbeidsvoorwaarden van de fusiepartners ID College en ROC Leiden geharmoniseerd. Bij deze harmonisatie hebben we het aantal werkgeversdagen (vakantiedagen) aan elkaar gelijk gesteld. Hierbij zijn we overeengekomen dat we eenmalig het negatieve effect van het wegvallen van extra werkgeversdagen compenseren. In maart 2018 hebben we hiervoor een eenmalige uitbetaling gedaan van ,-. Overige overlopende passiva Ter dekking van het renterisico, ontstaan door kredietverstrekking vanaf 2005 bij fusiepartner ROC Leiden, hebben we de volgende rentecontracten afgesloten: Contractdatum Einddatum contract Vaste rente percentage Variabele rente Bedrag per ultimo 2017 x 1.000,- Marktwaarde x 1.000,- Bank Aflossing , mnd euribor -330 Deutsche Bank Geen tussentijdse aflossing , mnd euribor 0 Deutsche Bank Aflopend gedurende de looptijd Op basis van de contractuele afspraken met de banken heeft mborijnland geen verplichtingen tot het storten van een margin-call. 120 Jaarverslag 2017

121 De derivaten als rente-instrument hebben geen posities meer om af te dekken. Hierdoor verwerken we de volledige marktwaarde van dit derivaat op de balans. De mutatie in deze waardering loopt via de winst- en verliesrekening. De theoretische marktwaarde van de swaps zoals bepaald door de kredietverstrekker op basis van de looptijd en actuele rente bedraagt per 31 december 2017 negatief ,- (ultimo 2016: negatief ,-). Het gemiddelde ineffectieve deel van deze rentecontracten over de resterende looptijd is, zoals toegelicht, 100%. Hiervan hebben we tot en met 2016 reeds een bedrag van ,- ten laste van het resultaat gebracht. Zodoende is in 2017 een bedrag van ,- vrijgevallen ten gunste van de resultatenrekening. Het ineffectieve deel hebben we verantwoord in de regel overige overlopende passiva Overzicht geoormerkte doelsubsidies OCW (model G) G1 Verantwoording van subsidies zonder verrekeningsclausule (Bedragen x 1.000,-) Toewijzing Jaar Kenmerk Bedrag van toewijzing Ontvangen t/m verslagjaar De prestatie is ultimo verslag jaar confrom de subsidiebeschikking geheel uitgevoerd en afgerond Saldo per Zij-instroom (25LN) J - Zij-instroom (25LN) N 43 Zij-instroom 2015 (25MA) J - Zij-instroom 2017 (25MA) N 36 Lerarenbeurs (25LN) J - Lerarenbeurs (25LN) N 70 Lerarenbeurs 2016 (25MA) J - Lerarenbeurs 2017 (25MA) N 50 Voorziening leermiddelen (minima) (25LN) J - Voorziening leermiddelen (minima) (25LN) N 143 Aanv. Minima 2017 (25MA) N 143 Totaal G2 Verantwoording van subsidies met verrekeningsclausule (Bedragen x 1.000,-) Toewijzing G2-A geoormerkt aflopend per ultimo 2017 Jaar Kenmerk Bedrag van toewijzing Saldo / Beginsaldo 2017 Ontvangsten in verslagjaar 2017 Lasten 2017 Totale lasten t/m Te verrekenen ultimo verslag jaar Schoolmaatschappelijk werk 2016 (25LN) Schoolmaatschappelijk werk 2016 (25MA) Totaal mborijnland 121

122 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening G2 Verantwoorwoording van subsidies met verrekeningsclausule (Bedragen x 1.000,-) Toewijzing G2-B geoormerkt doorlopend na 2017 Jaar Kenmerk Bedrag van toewijzing Saldo / Beginsaldo 2017 Ontvangsten in verslagjaar 2017 Lasten 2017 Totale lasten t/m Te verrekenen ultimo verslag jaar VSV-plusvoorziening (25LN) 2016 OND/ODB- 2016/17716 U VSV (25MA) 2016 OND/ODB- 2016/17717 U Schoolmaatschappelijk werk 2017 (25LN) Schoolmaatschappelijk werk 2017 (25MA) CIV Smart Technology (25LN) Totaal Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Stichting mborijnland heeft voor het onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden in december 2015 een nieuw leasecontract afgesloten. De nieuwe lease hebben we voor wat betreft de opstallen gekwalificeerd als financial lease en derhalve in de balans en staat van baten en lasten opgenomen. De grondcomponent in de lease hebben we echter gekwalificeerd als operational lease, met een marktwaarde van 9,5 miljoen. Conform de daarbij gemaakte afspraken is mborijnland in 2016 gestart met een eerste orientatie voor de stapsgewijze verbouwing van het onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden. Met deze investering willen we een betere werkomgeving creëren voor studenten en medewerkers. Met de betrokken partijen hebben we een plan vastgesteld voor een (stapsgewijze) verbouwing van de locatie Lammenschans, tot uiterlijk 31 juli Dit is de de datum waarop we de locatie Centraal Station aan de Bargelaan in Leiden afstoten. De verbouwing van locatie Lammenschans ramen we op een totaalbedrag van 8,5 miljoen voor de jaren Tot en met balansdatum 2017 hebben we voor 4,5 miljoen geinvesteerd in deze verbouwing. mborijnland heeft in juli 2016 besloten, destijds gezien de aanstaande fusie, onderwijslocatie Storm Buysingstraat in Leiden te herontwikkelen en te renoveren. Het doel van deze investering is het onderwijs in de regio Leiden toekomstbestendig te maken en kwaliteit te kunnen waarborgen. We hebben een vastgesteld voor de herontwikkeling van de locatie Storm Buysingstraat, tot uiterlijk 31 juli Dit is de datum waarop we de locatie Centraal Station aan de Bargelaan in Leiden afstoten. De herontwikkeling ramen we op een totaalbedrag van 14,0 miljoen voor de jaren Tot en met balansdatum 2017 hebben we voor 4,6 miljoen geinvesteerd in deze verbouwing. We hebben een verplichte jaarlijkse afname aan parkeerkaarten voor de parkeergarage onder het gebouw Lammenschans. In 2017 hebben we dit middels de Raamovereenkomst verlaagd van ,- naar ,- per jaar. Voor het onderwijsgebouw Centraal Station aan de Bargelaan in Leiden heeft mborijnland verplichtingen voor lease en onderhoud, zoals deze uit het leasecontract voortvloeien. Stichting mborijnland heeft het leasecontract opgezegd per 1 augustus De leaseverplichtingen bedragen 1,9 miljoen (prijspeil januari 2018) tot het einde van de contractdatum. 122 Jaarverslag 2017

123 Overige huurverplichtingen zijn: Locatie Adres Vanaf Looptijd in jaren Opzegtermijnen in maanden Woerden Polanerbaan Zoetermeeer Buytenparklaan 14, Ayers Rock Zoetermeeer Dutch Innovation Factory Jaarhuur x 1.000,- Leidschendam- Voorburg Fluitpolderplein Gouda Sportlocaties nvt Leiden Lemmenschans nvt Leiden Zernikedreef, MLO 534 onbepaald jaarlijks nieuwe afspraak Leiden Gitstraat 81 onbepaald jaarlijks nieuwe afspraak Daarnaast heeft mborijnland verplichtingen uit diverse doorlopende (huisvestings)contracten, waarvan de omvang van de jaarlijkse verplichting circa 9 miljoen bedraagt. Ten behoeve van de langlopende schulden hebben we in totaal 40,5 miljoen aan gebouwen in onderpand gegeven. mborijnland heeft een akte van borgtocht van 40,5 miljoen afgegeven aan Stichting Waarborgfonds Bve (Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie) voor de gehele looptijd van het investeringskrediet en de leningen van de Rabobank. Stichting mborijnland heeft zich jegens de Stichting Waarborgfonds BVE garant gesteld voor maximaal 2% van de jaarlijkse rijksbijdrage indien laatstgenoemde niet aan haar borgstellingsverplichtingen kan voldoen. In gesprekken tussen fusiepartner ROC Leiden, Green en de gemeente Leiden tijdens de ontwikkeling van het gebouw Lammenschans, zijn afspraken gemaakt over een gezamenlijk aan te leggen fietsenstalling. Deze fietsenstalling is tot op heden nog niet gerealiseerd. In de raamovereenkomst van juni 2017 is bevestigd dat er inderdaad een fietsenstalling gerealiseerd zal worden. mborijnland heeft een verplichting tot betaling van de helft van de stichtingskosten van deze fietsenstalling. Dit tot een gemaximeerd bedrag van ,- exclusief BTW Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten Rijksbijdragen (3.1) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Rijksbijdragen OCW (25LN) Rijksbijdragen OCW (25MA) Overige subsidies OCW (25LN) Overige subsidies OCW (25MA) Totaal rijksbijdragen De daling in de rijksbijdragen is te verklaren door een daling van de studentenaantallen in Door de T-2-bekostigingssystematiek van het ministerie van OCW brengt dit lagere rijksbijdragen met zich mee dan in De telling van studentenaantallen per 1 oktober had een piek in mborijnland 123

124 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening In 2017 hebben we het toegerekende deel van de door het ministerie van OCW toegekende geoormerkte subsidie voor liquiditeitssteun, normalisering huisvestingskosten en verbetering onderwijskwaliteit, verantwoord als bate. Dit zorgt in 2017 voor een baat van 6,2 miljoen. In 2016 was dit 29,4 miljoen. Een meer uitgebreid overzicht van deze subsidie is te lezen op bladzijde 78. In de begroting gaan we ervan uit dat we alle prestatiegerelateerde kwaliteitsgelden in 2017 zouden besteden. De ontvangsten voor de prestatiegelden VSV, BPV en Studiewaarde in 2017 hebben we doorgeschoven als budget voor Overheidsbijdragen en subsidies overige gemeenten (3.2) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Participatiebudget Educatie Overige gemeentelijke en GR-bijdragen en -subsidies Totaal overheidsbijdragen / subsidies overige eenheden De deelnemersaantallen binnen het educatietraject nemen af en daarmee ook het participatiebudget. Het budget voor volwasseneducatie bouwen we in 2018 verder af naar nihil. Wettelijke college- / cursus- / examengelden (3.3) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Lesgelden sector VO Cursusgelden sector MBO Examengelden Totaal wettelijke college- / cursus- / examengelden Baten werk in opdrachten van derden (3.4) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Contractonderwijs Contractonderwijs (excl. Inburgering) Contractonderwijs Inburgering (MBO) Overige baten in opdracht van derden Totaal baten werk in opdracht van derden Jaarverslag 2017

125 Overige baten (3.5) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Opbrengst verhuur Detachering personeel Schenkingen Deelnemersbijdragen Verkoop (onderwijs)materialen Opbrengst catering Overige Totaal overige baten In 2017 zijn de detacheringsopbrengsten gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. In 2016 was deze stijging al ingezet. Dit komt grotendeels door de afname van de studentenaantallen. Door collega s te detacheren is het mogelijk geweest om een deel van de medewerkers aan het werk te houden. De post Overige baten is in 2017 lager dan 2016, doordat we in 2016 een aantal incidentele opbrengsten hadden. Dit betroffen onder andere een gunstige afrekening van de servicekosten voor gebouw Centraal Station, een afrekening van Douwe Egberts, een brandschade-uitkering en lagere WOZ-aanslagen over voorgaande jaren. Personeelslasten (4.1) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personele lasten Dotaties personele voorzieningen Lasten personeel niet in loondienst Overige Ontvangen vergoedingen Totaal personeelslasten mborijnland 125

126 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten De lonen en salarissen 2017 zijn gedaald ten opzichte van de realisatie In verband met een dalend aantal studenten hebben we het aantal medewerkers moeten terugbrengen. Medio 2016 is het voormalige ROC Leiden genoodzaakt geweest het aantal medewerkers terug te brengen in verband met dalende studentenaantallen. In 2017 zijn de studentenaantallen bij mborijnland nogmaals licht gedaald. Hierdoor hebben we het aantal medewerkers in 2017 ook iets moeten terugbrengen. In de begroting 2017 zijn we verder uitgegaan van extra personeelsinzet op projecten. Van deze begroting hebben we niet alles gerealiseerd. Dat kwam onder andere omdat we, gezien de fusie, hadden besloten meer tijdelijke medewerkers in te huren, zowel bij projecten als bij vacatures. Ten opzichte van de begroting is hierdoor een verschuiving zichtbaar tussen personeel in loondienst en personeel niet in loondienst. Lasten personeel niet in loondienst Het aantal medewerkers dat niet in loondienst was, is in 2016 gedaald ten opzichte van het aantal medewerkers dat wel in loondienst was. Bij het opstellen van de begroting hadden we echter rekening gehouden een verdere daling. Dit hebben we niet volledig gerealiseerd omdat we in verband met de fusie tijdelijk meer tijdelijke medewerkers inhuren (flexibele inzet). Dotaties personele voorzieningen (Bedragen x 1.000,-) 2017 Dotatie personele voorzieningen WIA verplichtingen 567 Jubilea 164 Wachtgeld 757 Seniorenverlof Harmonisatie CAO 569 Dotatie kortlopende schulden aan personeel Subtotaal Jong voor Oud 438 Harmonisatie CAO 231 Vrijval personele voorzieningen Subtotaal Totaal In 2016 was een hogere dotatie zichtbaar voor de personele voorzieningen. Als gevolg van een daling in studentenaantallen in 2016 was een reorganisatie bij fusiepartner ROC Leiden onvermijdelijk. In de zomer van 2016 heeft ROC Leiden van 75 FTE tijdelijke medewerkers het arbeidscontract niet verlengd. De toekomstige WW- en bovenwettelijke WW-lasten van een deel van deze medewerkers hebben we aan het einde van 2016 gedoteerd aan de voorziening wachtgeld. De totale dotatie aan de voorziening wachtgeld over 2016 was 3,6 miljoen. In 2017 was een vrijval zichtbaar van 0,4 miljoen. Dit kwam voornamelijk doordat een aantal medewerkers een andere baan gevonden had. In 2017 hebben we de uitgangspunten voor de bepaling van de hoogte van de voorziening Wachtgeld van het voormalige ID College en ROC Leiden geharmoniseerd. Per saldo heeft dit niet geleid tot een grote verschuiving. Meer informatie hierover is is te lezen in de toelichting op de personele voorziening op pagina 115. In 2016 was een eerste dotatie voor de voorziening seniorenverlof zichtbaar van 2,5 miljoen. Dit had te maken met de regeling in de vigerende cao. In 2017 hebben we die voorziening gecontinueerd. De uitgangspunten voor het bepalen van de hoogte van de voorziening seniorenverlof hebben we geharmoniseerd. Hierdoor is een (eenmalig) extra dotatie gemaakt van 1,1 miljoen. Meer informatie hierover is is te lezen in de toelichting op de personele voorziening op pagina 115. In 2017 hebben we een aantal medewerkers de mogelijkheid gegeven om vervroegd met pensioen te gaan. Nog niet alle gesprekken zijn afgerond. Op basis van de in 2017 gemaakte afspraken hebben we ,- opgenomen als kortlopende schuld aan de betreffende medewerkers. Voor de groep waar in 2017 nog geen concrete afspraak is gemaakt, is een bestemmingsreserve gevormd. De hoogte hiervan is 1,4 miljoen. In verband met de fusie hebben we de arbeidsvoorwaarden van de fusiepartners ID College en ROC Leiden geharmoniseerd. Hierbij hebben we het aantal werkgeversdagen (vakantiedagen) aan elkaar gelijk gesteld. Hierbij zijn we overeengekomen dat we eenmalig het negatieve effect van het wegvallen van extra werkgeversdagen compenseren. In maart 2018 hebben we de eenmalige uitbetaling gedaan van ,-. Dit bedrag hebben we op balansdatum 2017 gedoteerd aan de kortlopende schulden. In verband met de fusie hebben we ook het parkeerbeid van beide fusiepartners tegen het licht gehouden. Vanaf 1 augustus 2018 zullen we de parkeerkosten woon-werk verkeer niet meer vergoeden. Dit heeft geresulteerd in een regeling waarbij medewerkers een eenmalige compensatie kunnen aanvragen. Op basis van een inschatting van deze compensatie hebben we ,- gedoteerd aan de voorziening. 126 Jaarverslag 2017

127 Per 1 januari 2017 is het voormalige ROC Leiden overgegaan op een nieuw personeels- en salarissysteem. Alle opgebouwde vakantiedagen van het OBP hebben we op 31 december 2016 geïnventariseerd. Dit hebben we op 1 januari 2017 als saldo per medewerker in het nieuwe systeem opgevoerd. Deze inventarisatie hebben we als basis genomen voor het bepalen van de schuld met betrekking tot de vakantiedagen OBP. Per balansdatum 2016 hebben we ,- toegevoegd aan de kortlopende schuld met betrekking tot de vakantiedagen. In 2017 vond hier een minimale mutatie op plaats. Gemiddeld aantal WTF over 2017 Onderwijzend personeel 839 Ondersteunend en beheerspersoneel 498 Subtotaal Stagiares 50 Totaal gemiddeld WTF over Pensioenregeling: Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om financiële buffers te hebben: extra geld voor tijden dat het financieel slechter gaat. De pensioenregels schrijven voor dat de beleidsdekkingsgraad 128% moet zijn, afhankelijk van de rente en beleggingsmix kan deze grens verschuiven. Ook is wettelijk bepaald dat de beleidsdekkingsgraad niet langer dan vijf jaar onder 104,2% mag liggen. mborijnland is aangesloten bij het bedrijfstakpensioenfonds ABP. In 2015 is de dekkingsgraad vervangen door een beleidsdekkingsgraad. De oude dekkingsgraad was een momentopname. De nieuwe beleidsdekkingsgraad is de gemiddelde dekkingsgraad over de laatste twaalf maanden. De beleidsdekkingsgraad is per 31 december 2017 gestegen naar 101,5% (31 december 2016: 91,7%). De dekkingsgraad per 31 december 2017 is 104,4% (31 december 2016: 96,6%). Dit is dicht boven de vereiste dekkingsgraad van 104,2%. Deze vereiste dekkingsgraad is gesteld door toezichthouder DNB. Afschrijvingen (4.2) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Afschrijvingen materiële vaste activa Gebouwen en verbouwingen Inventaris en apparatuur Overige waardeverminderingen / Boekverlies verkoop Totaal afschrijvingen Het overzicht met het gemiddeld aantal WTF is exclusief het personeel niet in loondienst. Huisvestingslasten (4.3) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Huurlasten Verzekeringslasten Het nieuw afgesloten leasecontract voor onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden kwalificeert vanaf 2015 opnieuw als financial lease voor wat betreft de opstallen. De grondcomponent kwalificeert als operational lease. Het gevolg hiervan is dat in 2015 het materieel vast actief in de balans is geactiveerd voor 22,1 miljoen. Gedurende de looptijd van 367 maanden schrijven we deze op lineaire wijze af. De afschrijving voor deze opstallen in 2017 was ,-. Meer informatie over de waardeveranderingen staat bij de toelichting onder de materiële vaste activa op pagina 108. mborijnland 127

128 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Geconsolideerde jaarrekening Onderhoudslasten Energie en water Schoonmaakkosten Belastingen en heffingen ter zake van huisvesting Overige huisvestingslasten Totaal huisvestingslasten In 2017 hebben we een afrekening van de servicekosten voor het gebouw Centraal Station aan de Bargelaan in Leiden over 2015 en een deel van 2016 gekregen. We hebben hierbij ,- ontvangen. Dit bedrag hebben we verminderd op de servicekosten, binnen de post huurlasten. De stijging in de regel overige huisvestingslasten wordt veroorzaakt door een toename in verhuisbewegingen van teams en opleidingen. Die stijging heeft te maken met de fusie en de daarmee gepaard gaande integratie van opleidingen. Overige lasten (4.4) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Administratie en Beheer Inventaris en apparatuur Leer- en hulpmiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Totaal overige lasten Administratie en beheer (4.4.1) De beheerslasten 2017 zijn gedaald ten opzichte van 2016 en lager dan begroot. Ten opzichte van de begroting zijn vooral de onderstaande lasten lager: Lasten drukwerk Telefoonkosten Vergaderkosten (Juridische) advieslasten ,- lager dan begroot ,- lager dan begroot ,- lager dan begroot ,- lager dan begroot Bovenstaande lasten hebben we voorzichtigheidshalve te hoog begroot. Ondanks de extra werkzaamheden voor de fusie, hebben we gestuurd op het zoveel mogelijk beperken van de uitgaven voor (externe) vergaderingen en advies. werkzaamheden voor de fusie, hebben we gestuurd op het zoveel mogelijk beperken van de uitgaven voor (externe) vergaderingen en advies. 128 Jaarverslag 2017

129 Inventaris en apparatuur (4.4.2) Gezien de fusie in 2017 hadden we hogere lasten op het gebied van ICT begroot. De verwachting was dat de harmonisatie van ICT-systemen van ROC Leiden en ID College hoge kosten met zich mee zou brengen. In 2017 zijn inderdaad incidenteel hogere kosten gemaakt, echter lager dan begroot. Voor 2018 verwachten wij ook nog hogere ICT-lasten. Leer- en hulpmiddelen (4.4.3) De uitgaven voor leerboeken, studiereizen en vooral examinering hebben we te laag begroot. Gezien de kwaliteitseisen van het onderwijs zijn de uitgaven voor examinering niet gedaald ten opzichte van Dotatie overige voorzieningen (4.4.4) De dotatie aan de post Overige voorzieningen is een dotatie aan de verlieslatende contracten in de post Huisvesting. mborijnland heeft in het verleden afspraken gemaakt, die waarschijnlijk resulteren in uitgaven voor diensten die niet bijdragen aan het onderwijs. Zie ook de toelichting onder de voorzieningen op pagin 116. Per 1 augustus 2018 vertrekken wij uit het gebouw Centraal Station aan de Bargelaan in Leiden. Dit heeft tot gevolg dat mborijnland lopende contracten dient af te bouwen of op te zeggen. De afwikkeling van de lopende contracten brengt kosten met zich mee. In 2016 hebben we hiervoor een bedrag van 2,0 miljoen voorzien ten laste van het resultaat over Overige (4.4.5) Binnen de overige lasten hebben we 2,5 miljoen begroot voor het variabele deel van het kwaliteitsplan. In de praktijk zijn deze kosten verschoven van de post Overige lasten naar de post Personeelslasten. Binnen de personeelslasten hebben we dit maar voor een beperkt deel ingezet. De ontvangsten van het variabele deel van het kwaliteitsplan hebben we doorgeschoven naar de begroting van Financiële baten en lasten (6) (Bedragen x 1.000,-) 2017 Begroting Rentebaten Rentelasten Rentelast lening Mutatie ineffectiviteit SWAPS Rente SWAPS Lease Lammenschans Overige bankrente en kosten Totaal financiële baten en lasten mborijnland 129

130 130 Jaarverslag 2017

131 Rentebaten (6.1.1) De rentebaten over 2016 zijn nagenoeg volledig te verklaren door een herwaardering van de leaseverplichting van ,- voor het onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden. In 2017 hebben we deze herwaardering teruggedraaid binnen de rentelasten, lease Lammenschans. Rentelasten (6.2.1) De berekening van het ineffectieve deel van de derivaten staat toegelicht onder de overlopende passiva. De marktwaarde van de portefeuille wordt minder negatief, doordat de looptijd steeds korter wordt. Hiernaast hebben we bij de rentelasten ook de reguliere rentelasten van de derivaten verantwoord. Ondanks dat een deel van de portefeuille is afgelopen, blijven de rentelasten nagenoeg op het niveau van Dit wordt veroorzaakt door de zeer lage, zelfs negatieve, marktrente. Het nieuwe leasecontract voor onderwijsgebouw Lammenschans aan het Bètaplein in Leiden kwalificeert per balansdatum 2015 opnieuw als financial lease voor wat betreft de opstallen. Belastingen (7) Over het jaar 2017 zijn geen belastingen over het resultaat te verantwoorden. In 2016 was dit ook het geval Statutaire bepalingen en voorstel inzake resultaatbestemming Ingevolge de Wet educatie en beroepsonderwijs verwerken we het resultaat van het verslagjaar in de reserve van de instelling. Het geconsolideerde resultaat van het verslagjaar ad positief 4,5 miljoen doteren we op de volgende wijze aan het eigen vermogen: (Bedragen x 1.000,-) Stand per Resultaat 2017 Stand per Algemene reserve Bestemmingsreserve publiek Bestemmingsreserve privaat Totaal eigen vermogen Dit is in de jaarrekening 2017 verwerkt. mborijnland 131

132 14. Enkelvoudige jaarrekening 14.1 Enkelvoudige balans per 31 december 2017 (na resultaatbestemming) (Bedragen x 1.000,-) 31 december december Activa 1.1 Vaste activa Materiële vaste activa Financiële activa 2 2 Totaal vaste activa Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva 2.1 Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva Jaarverslag 2017

133 14.2 Enkelvoudige staat van baten en lasten 2017 (Bedragen x 1.000,-) Realisatie 2017 Realisatie Baten 3.1 Rijksbijdragen Overheidsbijdragen / subsidies overige overheden Wettelijke college- / cursus- / examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestinglasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten Totaal financiële baten en lasten Belastingen Resultaat deelnemingen -5-5 Resultaat na belastingen Netto resultaat mborijnland 133

134 14.3 Toelichting op de enkelvoudige balans en staat van baten en lasten Algemeen De enkelvoudige jaarrekening maakt deel uit van de geconsolideerde jaarrekening 2017 van mborijnland. Voor zover posten uit de balans en staat van baten en lasten hierna niet nader zijn uitgelegd, verwijzen we naar de toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling De grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten, met uitzondering van het volgende: Eigen vermogen en vreemd vermogen In de enkelvoudige jaarrekening presenteren we financiële instrumenten op basis van de juridische vorm. Resultaat deelnemingen Het aandeel in het resultaat van organisaties waarin wordt deelgenomen omvat het aandeel van de organisatie in de resultaten van deze deelnemingen. Resultaten op transacties, waarbij overdracht van activa en passiva tussen de organisatie en haar deelnemingen en tussen deelnemingen onderling heeft plaatsgevonden, hebben we niet verwerkt voor zover deze als niet gerealiseerd kunnen worden beschouwd. Binnen Community College Leiden B.V. is over het jaar 2016 geen resultaat belastingen te verantwoorden. In 2016 was dit ook het geval. 134 Jaarverslag 2017

135 14.4 Toelichting op afzonderlijke posten van de enkelvoudige cijfers Financiële vaste activa (1.1.3) (Bedragen x 1.000,-) Deelnemingen: Boekwaarde per Investeringen en verstrekte leningen Desinvesteringen en afgestoten leningen Resultaat 2017 t.l.v. voorziening Boekwaarde per Community College Leiden B.V Groepsmaatschappijen Vorderingen op OCW Effecten Overige vorderingen Totaal financiële vaste activa Het resultaat deelnemingen is als volgt verwerkt: (Bedragen x 1.000,-) 2017 Resultaat deelnemingen -5 Gedoteerd aan voorziening deelneming CCL B.V. 5 0 De nominale waarde van de vordering op Community College Leiden B.V. is 13,4 miljoen (2016: 13,4 miljoen). Meerderheidsdeelnemingen Naam Community College Leiden B.V. VVE Fluitpolderplein 5-9 Juridische vorm Statutaire zetel Code activiteiten Eigen vermogen Omzet 2017 Resultaat 2017 Bedragen in 1.000,- Verklaring art. 2:403 BW Ja/Nee Deelname Consolidatie B.V. Leiden Nee 100% Ja Vereniging Leidschen- dam- Voorburg Nee n.v.t. Nee Holding ID College B.V. B.V. Gouda Nee 100% Nee ID College Bedrijfsopleidingen I B.V. ID College Bedrijfsopleidingen B.V. B.V. Gouda Nee 100% Nee B.V. Gouda Nee 100% Nee ID College VAVO B.V. B.V. Gouda Nee 100% Nee ID College Personeel B.V. B.V. Gouda Nee 100% Nee Community Code activiteiten: 1 = contractonderwijs; 2 = contractonderzoek; 3 = onroerende zaken; 4 = overige mborijnland 135

136 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Enkelvoudige jaarrekening Community College Leiden B.V. heeft nog twee 100% dochterondernemingen CCL LMP B.V. en CCL CS B.V. Deze hebben we in deze jaarrekening meegeconsolideerd. In deze vennootschappen werd de ontwikkeling van de nieuwbouw Lammenschans en Centraal Station ondergebracht. Het volledig negatief eigen vermogen van CCL B.V. (negatief 13,5 miljoen) is inclusief de vordering op CCL B.V. voorzien in de enkelvoudige jaarrekening Vrijstelling geconsolideerde jaarrekening Op grond van artikel 2:407 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek mogen groepsmaatschappijen in sommige gevallen buiten de geconsolideerde jaarrekening blijven. De verplichting tot consolidatie geldt niet voor gegevens van in de consolidatie te betrekken maatschappijen wier gezamenlijke betekenis te verwaarlozen is op het geheel. In deze vennootschappen werd de ontwikkeling van de nieuwbouw Lammenschans en Centraal Station ondergebracht. Groepsmaatschappijen die niet geconsolideerd zijn, betreffen: VVE Fluitpolderplein 5-9 Holding ID College B.V. ID College Bedrijfsopleidingen I B.V. ID College Bedrijfsopleidingen B.V. ID College VAVO B.V. ID College Personeel B.V. Vorderingen (1.5) (Bedragen x 1.000,-) Debiteuren (extern) Vordering op gemeenten Groepsmaatschappijen Vordering op personeel 46 4 Studenten/deelnemers/cursisten Overige overheden 0 36 Waardering onderhanden projecten 5 0 Vooruitbetaalde kosten Verstrekte voorschotten Overlopende activa overige Voorziening oninbaarheid Totaal vorderingen Alle vorderingen hebben een looptijd van minder dan één jaar. 136 Jaarverslag 2017

137 Liquide middelen (1.2.4) (Bedragen x 1.000,-) Kasgelden 0 5 Tegoeden op bank- en girorekeningen Totaal vorderingen Voorzieningen (2.2) (Bedragen x 1.000,-) Saldo Dotaties 2017 Onttrekking 2017 Vrijval 2017 Saldo Kortlopende deel < 1 jaar Langlopende deel > 1 jaar < 5 jaar Langlopende deel > 5 jaar Personeels voorzieningen: WGA - Langdurig zieken Jubilea Wachtgeld Pre FPU Herinrichting Afbouw WEB Seniorenverlof Harmonisatie CAO Voorziening verlieslatende contracten: Huisvesting Overig: Deelnemingen Totaal voorzieningen De dotatie aan de voorziening deelneming wordt veroorzaakt door het negatieve jaarresultaat 2017 van Community College Leiden B.V. mborijnland 137

138 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Enkelvoudige jaarrekening Kortlopende schulden (2.4) (Bedragen x 1.000,-) Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten Vooruitgefactureerde termijn projecten Crediteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Pensioenen Schulden ter zaken van werk voor derden Overige kortlopende schulden Vooruitontvangen college-, cursus-, les- en examengelden Vooruitontvangen subsidies OCW Vooruitontvangen bedragen Vakantiegeld en vakantiedagen Te betalen interest Overige overlopende passiva Alle kortlopende schulden hebben een looptijd van minder dan één jaar. Totaal kortlopende schulden Alle kortlopende schulden hebben een looptijd van minder dan één jaar. Overige lasten (4.4) (Bedragen x 1.000,-) Administratie en Beheer Inventaris en apparatuur Leer- en hulpmiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige Totaal overige lasten Resultaat deelnemingen (8) Het resultaat deelnemingen wordt volledig veroorzaakt door het negatieve jaarresultaat 2017 van 100% dochter Community College Leiden B.V. 138 Jaarverslag 2017

139 15. Overzichten van de jaarrekening 15.1 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) Conform de eisen van het ministerie van BZK zijn de bedragen in onderstaande tabellen niet in duizendtallen weergegeven. (Bedragen x 1,-) O. Jelsma J.O. de Jong R.J.W. Winter C.Chi J. Warmerdam F. Zwaan C. de Waal Functiegegevens Voorzitter Raad van Bestuur Lid Raad van Bestuur Lid Raad van Bestuur Onderwijsdirecteur Onderwijsdirecteur Onderwijsdirecteur Adviseur Aanvang en einde functievervulling in /01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 Deeltijdfactor in fte 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 Gewezen topfunctionaris? nee nee nee ja ja ja ja (Fictieve) dienstbetrekking? ja ja ja ja ja ja nee Bezoldiging Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum /- Onverschuldigd betaald bedrag N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. Totale bezoldiging Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan Overgangsrecht Overgangsrecht N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. Gegevens 2016 Aanvang en einde functievervulling in /01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 Deeltijdfactor 2016 in fte 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totale bezoldiging mborijnland 139

140 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Overzichten van de jaarrekening Conform de WNT-wetgeving mag de Raad van Toezicht geen variabele beloning toekennen aan de leden van de Raad van Bestuur. Er is in 2017 geen sprake van een variabele beloning. In 2017 zijn de twee fusiepartners gefuseerd tot mborijnland. Voor het bepalen van de bezoldigingsklasse hebben we bij deze fusie de criteria gebaseerd op de gegevens van de gefuseerde organisatie. Dit geldt met terugwerkende kracht voor het gehele jaar De klasse voor mborijnland is G met het aantal complexiteitspunten van 18. De maximum bezoldiging voor topfunctionarissen in het middelbaar beroepsonderwijs in 2017 voor deze klasse is ,-. Voor bestuurders van wie de bezoldiging voor de invoering van de nieuwe regeling per 1 januari 2016 reeds onder de overgangsregeling vanuit de WNT-2 vielen blijft de overgangsperiode tellen waarin de wet voorziet gezien de internationale verplichtingen die voortvloeien uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Na de overgangsperiode gaat ook voor hen de nieuwe norm gelden. Dit overgangsrecht houdt in dat bestaande bezoldigingsafspraken die de maximum bezoldigingsnorm te boven gaan éénmalig gedurende een periode van vier jaar na 1 januari 2013 mogen worden gehandhaafd. Daarna moet de bezoldiging in drie jaar worden afgebouwd naar de bezoldigingsmaximum van de geldende klasse. Gewezen topfunctionarissen In 2015 en 2016 heeft fusiepartner de directieleden van ROC Leiden als topfunctionaris gedefinieerd, omdat zij als hoogste ondergeschikte of als leden van de groep (managementteam) hoogste ondergeschikten functioneren onder het hoogst uitvoerend orgaan, zijnde het College van Bestuur. Als voorbereiding op de juridische fusie per 1 september 2017 heeft de Raad van Bestuur, bestaande uit de Colleges van Bestuur van ID College en ROC Leiden, het besluitvormingsmandaat. De Raad van Bestuur is aangemerkt als bevoegd gezag met besluitvormende bevoegdheden. Het directieoverleg heeft geen besluitvormend karakter, maar bereid de besluiten van de Raad van Bestuur voor. Het gevolg is dat de directieleden per 1 januari 2017 niet meer worden aangezien als topfunctionarissen. Conform de gelden verantwoordingsplicht worden de vier directeuren van het voormalige ROC Leiden aangemerkt als gewezen topfunctionaris, omdat zij allen nog in dienst zijn in Gezien de invoering van de Evaluatiewet komt het begrip gewezen topfunctionaris per 1 januari 2018 te vervallen. De (onderwijs) directeuren zullen dus alleen in de jaarrekening 2017 opgenomen worden als gewezen topfunctionaris. (Bedragen x 1,-) B. Fransen W. van Hulsenbeek M. Stroop J. Snippe A. van der Wal M. van 't Noordende H. Fernandes Mendes R. van Leeuwen K. Slingerland Functiegegevens Voorzitter Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Y. Shitrit Aanvang en einde functievervulling in /01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/08 01/01-31/12 Bezoldiging Bezoldiging Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum -/- Onverschuldigd betaald bedrag N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. Totale bezoldiging Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. N.v.t. Gegevens 2016 Aanvang en einde functievervulling in /01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 01/01-31/12 Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totale bezoldiging Jaarverslag 2017

141 mborijnland 141

142 Deel 2 Jaarrekening mborijnland Overzichten van de jaarrekening 15.2 Accountantshonoraria De volgende honoraria van Deloitte en overige accountantsorganisaties (2017 en 2016) hebben we ten laste gebracht van mborijnland en haar dochtermaatschappijen die zij consolideert, een en ander zoals bedoeld in artikel 2:382a BW: (Bedragen x 1.000,-) Onderzoek van de jaarrekening en bekostigingsgegevens 2016 Deloitte Onderzoek van de jaarrekening en bekostigingsgegevens 2017 Deloitte Subtotaal controleopdrachten EY / Deloitte Andere niet-controleopdrachten Deloitte Adviesdiensten op fiscaal terrein Deloitte 2 3 Subtotaal overige opdrachten accountants Totaal accountantshonoraria Alle accountantskosten die we maken om de jaarrekening over een boekjaar te controleren, hebben we toegerekend aan het boekjaar waarop de jaarrekening van toepassing is. 142 Jaarverslag 2017