Natuurlijke selectie varroa resistentie (?)

Transcriptie

1 Natuurlijke selectie varroa resistentie (?) Tjeerd Blacquière Plant Research International Boer zoekt vrouw Boer zoekt ehh... geen tijd... waar? lief... Imker zoekt niks ehh! alle tijd overal Hele lijst: smalle taille, brede heupen welgevormd, vruchtbaar plichtsgetrouw productief (1500 eitjes/dag) huiselijk (niet zwermen) vriendelijk (niet steken) orientaals: graag promiscue 1

2 Bijenvolk zoekt moeder wie kiest? imker??? hele familie zussen vertrouwen zich toe aan: nichtje (kind van een zus) tot dusver aan zusjes doel: toekomst + overleven de fittest Selectie volken: ( ) niet vergeten: hoofdvolk levensverwachting max 10 jaar Zwerm 1 e jaar: 15% dan: 10 jaar selectie druk druk druk 2

3 Bijenziekten Bijenvolk veel te halen: eiwit broed voorraad stuifmeel /bijenbrood energie suiker: honing vetten: was Dus veel kapers op de kust Varroa In alle volken zeer schadelijk direct en indirect Indische honingbij die bij heeft wel resistentie mechanismen Europese honingbij weinig selectie nog niet zo succesvol criteria? Natuurlijke selectie (?) sterke ontwikkeling in imkersvolken 3

4 Varroa: gevolgen historie Introductie varroa in EU snelle verspreiding na infectie volken dood: na 2 à 3 jaar (1980) (?) NU: 1 à 2 jaar (?) wilde volken: verdwenen wereld over ( Australië) reproductie in gesloten broed poppen darrenbroed (500): : 3 5 werksterbroed (8000) : 1 2 Indische honingbij: alleen in darrenbroed werksterbroed: arrest Resistentie Varroa probleem: Europa, Azië, Noord Amerika Niet: Australië: geen varroa (wel: Nieuw Zeeland) Wel varroa, geen probleem: Afrika Zuid Amerika deel wel deel niet Apis mellifera ondersoorten Europese Afrikaanse (+ Z Amerika) Midden Oosten Afrikaanse/ge afrikaniseerde bijen: meer poetsen grooming aggressief gedrag naar mijten lager reproductie succes mijten besmetting (3%) in Costa Rica hoger (10 22%) 4

5 Selectie: resistentie Cultuur: diverse selecties: MHB (Spivak) SMR (Harbo & Harris) Primorsky (Rinderer) criteria: poetsgedrag vlooien agressie tegen mijten gedrag mijten? reproductie% instappen Natuur: voorbeelden: Primorsky Arnot forest (Seeley) Le Mans en Avignon (LeConte) Gotland (Fries) nateelt Gotland Tiengemeten nateelt nateelt Gotland (idem) criteria? Eilanden: Gotland Fries: Gotland 150 volken heel EU sterfte volken % varroa besmetting minder broed minder instap Gotland nakomelingen nu op Tiengemeten Nieuw experiment: AWD 75 volken NL mengsel 5

6 Gotland Biesbos Tiengemeten 2005 vv sept 2005: 18 stuks 17 aangeslagen 2006: 11 over mei 06: EVB minder mijten in broed meer op bijen oorzaak? zomer 2006: stop exp. Pilot: Biesbos Opzetters 2007: 26 stuks nateelt gotland nateelt controle mijten gedood juli inwinteren: sept: 5 mijten /100 bijen 2008 overlevers: 12 stuks nateelt GL: 9 controle: 3 Conclusie: te leuk om te stoppen Tiengemeten Nadeel: geen controle groep, zonder mijtselectie druk 6

7 Biesbos Tiengemeten 2008: 25 opzetters 14 OK 8 overwinterd opzetters 25 goed 23 overwinterd mijtval 25/dag (aug). Plaats + jaar juni september november % n mijten % n mijten % n mijten Biesbos ,4% ~540 Tiengemeten % 262 4,8% 288 Aanpak 2008: opzetters: 50 jonge koningin 2 ramen bijen + broed suikerdeeg geen varroa bestrijding varroa% bepalen Controle: 20 stuks zelfde manier andere plek (Biesbos) wel varroa bestrijden 2009: selectie: grootte, % mijten selectie: volken laten groeien half mei 20 ramen splitsen AWD: koningin bevruchten selecteren 100 stuks naar lelystad zelfde programma herhalen en

8 Voordeel aanpak Jonge volken in opbouw: voorsprong op varroa vgl.natuur geen darrenbroed weinig last van andere ziekten laag succes varroa in werksterbroed Geen varroa overstort Darren en koningin selectiecriteria: natuur volken leveren darren + koninginnen (2 juni) 77 volkjes 53 goed (leggende moer) 30 6 mijten: 1 52/100 bijen uitval moerwissel: 6 (12 8) uitval: varroa, virus, te zwak?? winter: 43 stuks 8

9 Uitval volken te klein (<5 6 ramen okt) te veel mijten (grens?) parasitic mite syndrome: slecht + gaterig broed ingevallen celdeksels gesloten broed slechte bezettig broed misvormde + kleine bijen doorbroeden in najaar krabbelaars (virussen) Estimating colony size the toolkit Fast and accurate (Imdorf et al, 1987) Little disturbance of bees Human factor Bees, brood and food Colony size The toolkit Experiments Conclusions Prospects 9

10 Material & Methods (1) Comparison bees and sealed brood Liebefeld method in the field Estimate of area (dm²) Time Photographs Fixed distance from object (constant ratio pixels/dm) Analysis with ImageJ ( rsbweb.nih.gov/ij/ ) Measure area Time Control Bees: Weighing Brood: Counting Colony size The toolkit Experiments Conclusions Prospects Results bees 10 colonies # bees estimated frames Weighing (n=10) Liebefeld 5000 (field) (n=10) Photo (n=10) # bees R 2 = * Difference (%) R 2 = # bees (weighed) *P=<0,05 13 phot o liebef eld Colony size The toolkit Experiments Conclusions Prospects 10

11 Schatting volken aug bijen broedcellen Besmetting en N volken eind seizoen? AWD: n mijten per 100 bijen + varroa en (controle) 21 jan 09: 6,8 ± 5,1 (<1) 16 juni 09: 12,8 ± 11.8 (4,1 ± 3,8) range 1 52% 3 dec 09: 15,3 ± 9,3 ( <1) Tiengemeten juli 2008: 9,0 ± 5,9 14 nov 08: 4,8 ± 3,8 11 juli 09: 14,6 ± 6,2 range 1 30% 14 dec 09: 6,7 ± 3,5 13 juli 2010: 10,6 ± 5,8 (11,7 ± 12,9) % eind seizoen:??? jan 2011: 5, 7 ± 4,1 (0,8 ± 1,9) N volken nu: 30 en 14 was 43 en 20 juli 10: 5,4 ± 2,8 % eind seizoen? 7,4 ± 4,8 N volken nu: 30 was 22, jaar daarvoor 9 11

12 Conclusies zo ver: Volken doen het goed sneller groei bijen dan mijten wel veel uitval: overwintering in voorjaar geen groei geen darren en opzetters falende koninginnen uitval in zomer (niet zo veel) selectie najaar Selectie? verschil Tiengemeten (Gotlandvv) AWD? Zo ja: waardoor? uitzoeken! Dank voor de aandacht Bijennieuws: zie Wageningen UR 12