Begeleidende nota bij de screeningsnota

Transcriptie

1 Begeleidende nota bij de screeningsnota 1. Procedure De Europese Nitraatrichtlijn (91/676/EEG) heeft als doel het oppervlakte- en grondwater te beschermen tegen nitraten uit agrarische bronnen. De Vlaamse overheid werkte in overleg met Europa een verscherpt actieprogramma uit voor de periode in het kader van artikel 5.5 van de Nitraatrichtlijn. Om te voldoen aan de vereisten van de Plan-MERrichtlijn (2001/42/EG) en de Richtlijn 2003/35/EG betreffende inspraak van het publiek, is de Vlaamse overheid gestart met de screeningprocedure zoals bepaald in artikel 3, lid 3 van de Plan-MERrichtlijn (m.b.t. kleine wijzigingen van maatregelen in het reeds geldende actieprogramma, die het kader vormen voor vergunningen, in het bijzonder deze met betrekking tot de opslagcapaciteit van dierlijke mest). De Vlaamse Landmaatschappij stelde hiertoe een screeningsnota op waarin onderzocht is of de gewijzigde maatregelen van het verscherpte actieprogramma mogelijks aanzienlijke milieueffecten kan veroorzaken t.o.v. het vorige actieprogramma. De Plan-MERscreening is hiermee ruimer dan strikt noodzakelijk volgens de Nitraatrichtlijn. In de screeningsnota is men tot het besluit gekomen dat het verscherpte actieprogramma in zijn huidige vorm in vergelijking met het vorige geen aanzienlijke negatieve milieueffecten kan genereren. Er werd een adviesronde georganiseerd waarbij verschillende overheidsinstanties (gemeentes, provincies en adviesinstanties) geraadpleegd werden i.v.m. de screeningsnota. Een aangetekend schrijven werd verstuurd naar de verschillende overheidsinstanties op 25 maart 2011 met de uitnodiging om een advies te formuleren op de screeningsnota. De gemeentes ontvingen een brief met een (tijdelijke) link naar de screeningsnota op de website van de Vlaamse Landmaatschappij (bijlage 1). De provincies en adviesinstanties ontvingen een brief met de screeningsnota en het actieprogramma als bijlage (bijlage 2). De overheidsinstanties kregen een termijn van 30 dagen om een advies over te maken aan de Vlaamse Landmaatschappij. Op 18 april 2011 werd een herinneringsbrief verstuurd naar de overheidsinstanties die nog geen advies overgemaakt hadden aan de Vlaamse Landmaatschappij (bijlage 3). De adviesronde in het kader van de screeningsnota had specifiek de milieueffecten als onderwerp. Inhoudelijke opmerkingen op het ontwerp actieprogramma zelf konden geformuleerd worden tijdens het openbaar onderzoek dat liep van 16 februari 2011 tot 18 maart De opmerkingen geformuleerd tijdens het openbaar onderzoek brachten geen significante negatieve milieueffecten aan het licht en hadden daarom geen invloed op de screening van de milieueffecten van het ontwerp actieprogramma

2 De naar aanleiding van de adviesronde aangepaste screeningsnota en de ontvangen adviezen worden voorgelegd aan de dienst MER die de finale beslissing zal nemen met betrekking tot de Plan-MER-plicht over het verscherpte actieprogramma. Deze beslissing wordt gepubliceerd op de website: 2. Reacties 2.1. Overzicht van de reacties In totaal werden 58 reacties ontvangen van verschillende overheidsinstanties, waarvan 48 gemeentes, 1 provincie en 9 adviesinstanties. Een overzicht van de ontvangen reacties is te vinden in Tabel overheidsinstanties gaan akkoord met het besluit van de screeningsnota dat het verscherpte actieprogramma in zijn huidige vorm in vergelijking met het vorige geen aanzienlijke negatieve milieueffecten kan genereren. Van deze 38 overheidsinstanties melden er 27 akkoord te gaan zonder bijkomende opmerkingen, 6 akkoord te gaan met bijkomende inhoudelijke opmerkingen op het actieprogramma en 5 akkoord te gaan met bijkomende aandachtspunten voor de screeningsnota. 18 overheidsinstanties formuleren geen beslissing. Van deze 18 overheidsinstanties verklaren er zich 6 niet bevoegd of geschikt voor het verlenen van een advies in deze materie, 5 overheidsinstanties formuleren inhoudelijke opmerkingen op het actieprogramma zonder een beslissing te nemen over de screeningsnota, 3 overheidsinstanties melden kennis te nemen van de screeningsnota en 2 overheidsinstanties laten weten dat ze niet tijdig een advies kunnen formuleren. Daarnaast zijn er 2 reacties waarbij geen beslissing meegedeeld wordt maar waarbij wel een aandachtspunt geformuleerd wordt voor de screeningsnota. Ten slotte zijn er twee ongunstige adviezen voor bepaalde aspecten van de screeningsnota waarbij aandachtspunten geformuleerd worden. Bij 9 reacties werden aandachtspunten voor de screeningsnota geformuleerd, specifiek m.b.t. de milieueffecten van het verscherpte actieprogramma Deze reacties zijn grijs gemarkeerd in Tabel 1 en zijn apart gebundeld in bijlage 4. De overige reacties die geen betrekking hebben op de screeningsnota zelf of die geen nieuwe elementen m.b.t. de milieueffecten aanleveren, zijn gebundeld in bijlage 5. 2

3 Tabel 1 Overzicht van ontvangen reacties tijdens de adviesronde in het kader van de screeningsnota Nr Instantie Naam Mail/brief/telefoon Akkoord met besluit van de screeningsnota? Advies 1 Gemeente Aalter brief Akkoord geen opmerkingen 2 Gemeente Avelgem brief Akkoord inhoudelijke opmerkingen MAP4 3 Gemeente Beernem brief/mail Akkoord geen opmerkingen 4 Gemeente Beersel brief Geen beslissing inhoudelijke opmerkingen MAP4 5 Gemeente Begijnendijk mail Akkoord geen opmerkingen 6 Gemeente Bonheiden brief Akkoord geen opmerkingen 7 Gemeente Borgloon brief Geen beslissing niet bevoegd/geschikt voor advies 8 Gemeente Bornem brief Akkoord geen opmerkingen 9 Gemeente Brugge brief Akkoord inhoudelijke opmerkingen MAP4 10 Gemeente Dendermonde brief Akkoord geen opmerkingen 11 Gemeente Diest brief Akkoord inhoudelijke opmerkingen MAP4 12 Gemeente Evergem brief Akkoord geen opmerkingen 13 Gemeente Geel mail Akkoord geen opmerkingen 14 Gemeente Gent mail Geen beslissing niet bevoegd/geschikt voor advies 15 Gemeente Gingelom mail Akkoord geen opmerkingen 16 Gemeente Hove brief Akkoord geen opmerkingen 17 Gemeente Hulshout brief Geen beslissing inhoudelijke opmerkingen MAP4 18 Gemeente Jabbeke brief Geen beslissing in kennis genomen 19 Gemeente Knesselare brief Geen beslissing inhoudelijke opmerkingen MAP4 20 Gemeente Koksijde brief Geen beslissing in kennis genomen 21 Gemeente Laarne mail Akkoord geen opmerkingen 22 Gemeente Lanaken brief Akkoord geen opmerkingen 23 Gemeente Ledegem brief Akkoord inhoudelijke opmerkingen MAP4 24 Gemeente Lokeren brief Geen beslissing niet bevoegd/geschikt voor advies 25 Gemeente Maaseik brief Akkoord geen opmerkingen 26 Gemeente Merchtem telefoon Akkoord geen opmerkingen 27 Gemeente Meulebeke brief Akkoord inhoudelijke opmerkingen MAP4 3

4 28 Gemeente Oostkamp brief Akkoord aandachtspunt screeningsnota 29 Gemeente Oostrozebeke brief Akkoord geen opmerkingen 30 Gemeente Peer brief/mail Akkoord inhoudelijke opmerkingen MAP4 31 Gemeente Pepingen brief Geen beslissing inhoudelijke opmerkingen MAP4 32 Gemeente Riemst brief Geen beslissing aandachtspunt screeningsnota 33 Gemeente Schoten brief Akkoord geen opmerkingen 34 Gemeente Sint-Laureins brief Akkoord aandachtspunt screeningsnota 35 Gemeente Sint-Niklaas telefoon Geen beslissing niet tijdig 36 Gemeente Stekene brief Niet akkoord aandachtspunt screeningsnota 37 Gemeente Temse mail Akkoord geen opmerkingen 38 Gemeente Tienen mail Akkoord geen opmerkingen 39 Gemeente Torhout brief Geen beslissing aandachtspunt screeningsnota 40 Gemeente Vleteren mail Geen beslissing niet tijdig 41 Gemeente Waasmunster brief Geen beslissing niet bevoegd/geschikt voor advies 42 Gemeente Wervik telefoon Akkoord geen opmerkingen 43 Gemeente Wuustwezel brief Akkoord geen opmerkingen 44 Gemeente Zelzate mail Akkoord geen opmerkingen 45 Gemeente Zingem mail Geen beslissing in kennis genomen 46 Gemeente Zoersel brief Akkoord geen opmerkingen 47 Gemeente Zuienkerke brief Geen beslissing inhoudelijke opmerkingen MAP4 48 Gemeente Zutendaal brief Akkoord geen opmerkingen 49 Provincie Limburg brief Niet akkoord aandachtspunt screeningsnota 50 Adviesinstantie Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) brief Akkoord aandachtspunt screeningsnota 51 Adviesinstantie Departement Landbouw en Visserij, Afdeling mail Akkoord geen opmerkingen Duurzame Landbouwontwikkeling 52 Adviesinstantie Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu mail Akkoord aandachtspunt screeningsnota en Gezondheid, Departement LNE 53 Adviesinstantie Dienst Hinder en Risicobeheer, Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu en Gezondheid, Departement LNE brief Akkoord geen opmerkingen 4

5 54 Adviesinstantie Openbare Vlaamse brief Geen beslissing niet bevoegd/geschikt voor advies Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) 55 Adviesinstantie Agentschap Ruimte en Erfgoed, Onroerend brief Akkoord geen opmerkingen Erfgoed 56 Adviesinstantie Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid mail Akkoord geen opmerkingen 57 Adviesinstantie Vlaams Energieagentschap brief Geen beslissing niet bevoegd/geschikt voor advies 58 Adviesinstantie Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), afdeling operationeel waterbeheer brief Akkoord aandachtspunt screeningsnota 5

6 2.2. Aandachtspunten voor de screeningsnota Hieronder wordt een overzicht gegeven van de vermelde aandachtspunten voor de screeningsnota, specifiek m.b.t. de milieueffecten van het verscherpte actieprogramma Gemeente Oostkamp Aandachtspunt: De gemeente Oostkamp meldt dat er geen effecten beschreven worden voor avifauna eigen aan braakliggende akkers, ten gevolge van het stimuleren van vanggewassen en nateelten na de oogst van granen. Dit lijkt tegenstrijdig met de beheerspakketten van de Vlaamse Landmaatschappij die gericht zijn op akkervogels. Antwoord: Bij beheerovereenkomsten voor akkervogels is het niet toegelaten om te bemesten op de stoppel, na de oogst van de granen. Door het verscherpte actieprogramma is het nu in gans Vlaanderen (uitgezonderd de Polders) niet meer mogelijk om te bemesten op de stoppel, tenzij een nateelt ingezaaid wordt. Er wordt inderdaad verwacht dat hierdoor minder landbouwgronden braak zullen liggen tijdens de winter maar significante effecten op akkervogels eigen aan braakliggende gronden worden niet verwacht. Gemeente Riemst Aandachtspunt: De gemeente Riemst vestigt de aandacht op de vermindering van het organisch koolstofgehalte van de landbouwgronden en omschrijft dit als een sterk negatief effect dat niet genegeerd kan worden omdat het de toekomst van de bodemvruchtbaarheid aantast. Antwoord: De screeningsnota maakt melding van een potentieel negatief effect op het organisch koolstofgehalte. Het actieprogramma voorziet een aantal maatregelen die een milderend effect hebben, zoals de opvolging van de fosfaatbemestingsnormen op bedrijfsniveau, het stimuleren van groenbemesters, de mogelijkheid om de bemestingsnorm volledig in te vullen met waardevolle andere organische meststoffen (binnen het systeem van werkzame stikstofbemestingsnormen), en de regeling voor compost (waarbij de helft van de fosfaatinhoud die afkomstig is van de bodemfractie niet moet worden meegerekend) waardoor meer compost kan opgebracht worden. Gelet op deze milderende maatregelen, kan niet gesproken worden over een sterk negatief effect op het organisch koolstofgehalte van de landbouwgronden. Gemeente Sint-Laureins Aandachtspunt: De gemeente Sint-Laureins wijst er op dat de verstrengde bemestingsnormen geen aanleiding mogen geven tot ontwijkgedrag. Er wordt gevreesd dat, indien landbouwers niet over voldoende tijd beschikken om zich aan te passen aan het nieuwe actieprogramma, ontwijkgedrag niet uit te sluiten is (bvb. het illegaal lozen van mest in oppervlaktewater). 6

7 Antwoord: Dit is een interessant aandachtspunt maar de Vlaamse Landmaatschappij meent dat verschillende mogelijkheden voorhanden zijn om correct te werken binnen de nieuwe bemestingsnormen, ook in afwachting van bijkomende constructie van mestopslag, zoals bijvoorbeeld afvoer naar mestverwerking of rechtstreekse afvoer buiten Vlaanderen, waardoor ontwijkgedrag tot een minimum zou herleid moeten worden. Gemeente Stekene Aandachtspunt: De gemeente Stekene wijst er op dat het maatschappelijk draagvlak voor uitbreidingen van mestopslag of voor mestverwerkingsinstallaties steeds kleiner wordt en dat een verbreding van het maatschappelijk draagvlak hiervoor essentieel zal zijn om milieu- en bouwvergunningen tijdig te kunnen afleveren. Antwoord: Dit is een interessant aandachtspunt. Degelijk informeren van alle betrokken partijen via zowel pro-actieve als crisiscommunicatie op maat blijft een belangrijke taak. Een constructieve dialoog tussen de initiatiefnemer en zijn omgeving is onontbeerlijk voor het opbouwen van wederzijds begrip opdat voldoende initiatieven voor mestverwerking zouden kunnen gerealiseerd worden voor een beter leefmilieu. In uitvoering van het Actieplan Mestverwerking 2007 hebben VCM en Biogas-E een communicatiebrochure opgemaakt waarin tips en te volgen stappen voor een goede communicatie met de omgeving opgelijst worden, specifiek gericht tot de initiatiefnemers (te vinden op website van VCM). Gemeente Torhout Aandachtspunt: De gemeente Torhout wijst er op dat de behoefte aan grond zal toenemen door het nieuwe actieprogramma door de vermindering van de gewasopbrengsten per hectare en de toename van de mestverwerking. Antwoord: Er wordt geen significante vermindering van de gewasopbrengsten verwacht door het nieuwe actieprogramma. De bemestingsnormen steunen op een wetenschappelijke onderbouwing en houden rekening met gewasopbrengstniveaus, gewasopnames en de aanlevering van nutriënten uit alle relevante bronnen. Door een gerichte en evenwichtige bemesting, op maat van de gewasbehoeften, met een efficiënte benutting van de aangewende stikstof, kunnen risico's op opbrengstverlies vermeden worden. Bovendien voorziet het actieprogramma mogelijkheden voor landbouwers die hogere gewasopbrengsten halen. Verder klopt het niet dat de behoefte aan grond toeneemt door een toename van de mestverwerking. Integendeel, door mestverwerking verlaagt de druk op landbouwgrond. Provincie Limburg Aandachtspunt: De provincie Limburg vreest dat het verscherpte actieprogramma op termijn negatieve milieueffecten kan genereren voor de bodem door een afname van het koolstofgehalte. 7

8 Antwoord: De screeningsnota maakt melding van een potentieel negatief effect op het organisch koolstofgehalte. Het actieprogramma voorziet een aantal maatregelen die een milderend effect hebben, zoals de opvolging van de fosfaatbemestingsnormen op bedrijfsniveau, het stimuleren van groenbemesters, de mogelijkheid om de bemestingsnorm volledig in te vullen met waardevolle andere organische meststoffen (binnen het systeem van werkzame stikstofbemestingsnormen), en de regeling voor compost (waarbij de helft van de fosfaatinhoud die afkomstig is van de bodemfractie niet moet worden meegerekend) waardoor meer compost kan opgebracht worden. Gelet op deze milderende maatregelen, kan niet gesproken worden over een sterk negatief effect op het organisch koolstofgehalte van de landbouwgronden. Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) Aandachtspunt: Het Agentschap voor Natuur en Bos merkt op dat er geen duidelijke koppeling met doelen ten behoeve van natuurwaarden zijn opgenomen. In hoofdstuk 2.3. wordt geen melding gemaakt van de Vogel- en Habitatrichtlijn en de hierbij ingestelde speciale beschermingszones welke deel zullen uitmaken van het Natura 2000-netwerk. Gevolg: Aanpassing van alinea 2.3. van de screeningsnota. Aandachtspunt: Het Agentschap voor Natuur en Bos merkt op dat in het screeningshoofdstuk zelf alleen melding wordt gemaakt van lagere afzetting van nutriënten door overstromingen in Natura 2000-gebieden, terwijl andere effecten niet vermeld worden, bvb. minder directe uitspoeling in waterlopen welke deel uitmaken voor het Natura netwerk. Antwoord: In de discipline Fauna en Flora wordt algemeen melding gemaakt van een verbetering van de ecologische toestand van de waterlopen door minder uitspoeling van nutriënten. Dit is overal van toepassing, ook in de Natura 2000-gebieden. Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu en Gezondheid, Departement LNE Aandachtspunt: De Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu en Gezondheid van het Departement LNE vraagt om bijzondere aandacht voor de globale impact van de verschillende maatregelen in het actieprogramma op de ammoniakemissie en hieraan gekoppeld de fijn stof problematiek. Antwoord: Aangezien de screeningsnota specifiek gaat over de verscherpingen van het actieprogramma, wordt m.b.t. ammoniak enkel melding gemaakt over de invoering van ammoniakemissiearme stalsystemen voor slachtkuikens en opfokpoeljen van slachtkuikens. De impact van de bedrijfsontwikkeling na bewezen mestverwerking op de ammoniakemissie wordt jaarlijks opgevolgd en gerapporteerd in het Voortgangsrapport van de Mestbank. 8

9 Vlaamse Milieumaatschappij Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij formuleert een aanvulling bij alinea m.b.t. de doelstellingen voor de kaderrichtlijn water. Gevolg: Aanpassing van alinea van de screeningsnota. Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij formuleert een opmerking bij de milieueffectenbeoordeling. Er wordt gevraagd om het positief effect op de drinkwaterwinning en de verlaging van de kostprijs ervan te nuanceren, zonder financiële effecten hierin te betrekken. Gevolg: Aanpassing van hoofdstuk 4 van de screeningsnota. Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij formuleert een opmerking bij de milieueffectenbeoordeling. Er wordt gesteld dat de huidige rekentools niet voldoende performant zijn om het effect van diverse maatregelen gedetailleerd te kwantificeren. Om de rekenkracht te vergroten is bijkomend studiewerk nodig, zeker voor de parameter fosfor, zoals voorzien in het actieprogramma Antwoord: De Vlaamse Landmaatschappij neemt akte van deze opmerking. De screeningsnota betreft een kwalitatieve inschatting van mogelijke milieueffecten, geen kwantitatieve. Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij formuleert een opmerking bij de milieueffectenbeoordeling. Maatregelen 1.2. en 2.6 (m.b.t. nateelten en vanggewassen) leiden tot minder erosie, wat zich ook vertaalt in de discipline Fauna en Flora. Minder erosie leidt immers tot een verminderde belasting van de waterlopen met (fosforrijk) sediment. Gevolg: Aanpassing van hoofdstuk 4 van de screeningsnota. Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij meldt dat bij mestverwerking met lozing het belangrijk is dat er geen afwenteling op het aquatisch milieu plaats vindt. Antwoord: Dit aandachtspunt wordt meegenomen in de controle van mestverwerkingsinstallaties. 9

10 Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij stelt dat maatregel 8.1. betreffende de heroriëntatie van het landbouwkundig onderzoek op zich niet kan leiden tot milieueffecten. Enkel indien de resultaten van het onderzoek vertaald worden in specifieke maatregelen is dat het geval. Antwoord: De heroriëntatie van het landbouwkundig onderzoek zal leiden tot bepaalde maatregelen die zich zullen vertalen in significante, positieve milieueffecten. Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij vindt het onduidelijk of maatregel 2.1. (stikstofanalyse in het voorjaar met bijhorend bemestingsadvies) enkel voor de parameter stikstof zal gebeuren. Indien dat het geval is, kan ook enkel voor stikstof een effect verwacht worden en niet voor fosfaat. Antwoord: Het is inderdaad zo dat deze maatregel specifiek betrekking heeft op stikstof. Door de samenstelling van de mestsoorten is het uiteraard zo dat een lagere, meer gerichte stikstofbemesting, automatisch zal leiden tot een vermindering van de fosfaatinput. Hierdoor zullen zowel de verliezen van stikstof als fosfaat naar grond- en oppervlaktewater dalen. Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij merkt op dat het actieprogramma zich ook moet vertalen een verlaging van de nutriëntconcentraties in de grotere watersystemen en op zijn beurt in de kustwaterlichamen en Nederlandse oppervlaktewateren (Grensoverschrijdende milieueffecten). Gevolg: Aanpassing van alinea 4.2. van de screeningsnota. Aandachtspunt: De Vlaamse Milieumaatschappij stelt volgende aanpassing voor van alinea 2 van het besluit: Het bijdragen aan de realisatie van de waterkwaliteitsdoelstellingen trekt zich ook door in andere disciplines. Gevolg: Aanpassing van hoofdstuk 5 van de screeningsnota. 10