Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren

Transcriptie

1 Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren Auteur: Esther van der Duin - Klap Datum: 24 april 2012 Versie: definitief

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Doelstelling Scope van de handreiking Leeswijzer Status van de handreiking Andere vreugdevuren Risico s van Paasvuren Risico s van Paasvuren Toelichting op het ontstaan van natuurbrand Toelichting op het ontstaan van brand in een nabijgelegen object Toelichting op letsel bij aanwezig publiek Toelichting op het garanderen van de basisbrandweerzorg... 7 Deel 1: Ontheffingen op het stookverbod Juridisch kader Wet Milieubeheer Algemene Plaatselijke Verordening Verband tussen Wm en APV in relatie tot stookontheffingen Verlenen van ontheffingen op het stookverbod Gemeentelijk beleid Voorschriften bij een ontheffing op het stookverbod Toetsen veiligheidsvoorschriften bij normale omstandigheden Toetsen veiligheidsvoorschriften bij extreme droogte Inventarisatie legale Paasvuren bij extreme droogte Beslisboom Deel 2: Veiligheidsvoorschriften Geadviseerde veiligheidsvoorschriften bij normale omstandigheden Inleiding Veiligheidsvoorschriften (voor Paasbulten tot 1000 m 3 ) Paasbulten groter dan 1000 m Geadviseerde veiligheidsvoorschriften bij extreme droogte Advies bij extreme droogte Verscherpte veiligheidsvoorschriften (voor Paasbulten tot 1000m 3 ) Maatwerkadvies van de brandweer Paasbulten groter dan 1000m Achtergronden bij enkele veiligheidsvoorschriften (Rietgedekte) objecten Natuur Hoogspanningsleidingen Ondergrondse buisleidingen of kabeltracés Autowegen, waterwegen en spoorwegen Literatuurlijst Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 2

3 1. Inleiding 1.1 Aanleiding Het ontsteken van paasvuren op 1 e of 2 e paasdag vormt een eeuwenoude traditie die met name in Noord- en Oost-Nederland hoog gehouden wordt en brede belangstelling kent onder de lokale bevolking. Ook in Drenthe is het ontsteken van paasvuren gemeengoed. In 2011 stonden in Drenthe ongeveer 150 paasvuren gepland, waarvoor een ontheffing was verleend door de gemeente. Helaas was het voorjaar van 2011 extreem droog, waardoor de kans op het ontstaan en escaleren van natuurbranden fors was toegenomen. Dit resulteerde vlak voor de Pasen in een droogte-index code oranje, met de verwachting dat dit met Pasen naar code rood zou stijgen. De advisering die vanuit de Hulpverleningsdienst Drenthe als gevolg van de extreme droogte plaatsvond het niet laten doorgaan van de paasvuren, tenzij - was ad hoc en heeft mede als gevolg van de wijze van communicatie - voor veel commotie gezorgd. Deze commotie heeft geleid tot een bestuurlijke evaluatie van de advisering rond paasvuren en heeft daarnaast geresulteerd in de totstandkoming van deze handreiking. Hiermee wordt beoogt om in de toekomst de advisering rond paasvuren meer gestructureerd op te pakken. 1.2 Doelstelling De doelstelling van deze handreiking is om de regels rond het ontsteken van paasvuren zo gestructureerd en eenduidig mogelijk te maken in Drenthe. Deze structuur en eenduidigheid dragen bij aan verhogen van de veiligheid van personen, gebouwen en natuur nabij paasvuren. De nadruk van deze handreiking ligt op het beoordelen van een paasbult onder zowel normale omstandigheden als bij extreme droogte tijdens het beoordelen van een ontheffingsaanvraag in plaats van vlak voor het ontsteken van het paasvuur. 1.3 Scope van de handreiking Het is nadrukkelijk niet de bedoeling om de bevoegdheid van gemeenten bij paasvuren over te nemen of onder druk te zetten. Elke gemeente is zelf verantwoordelijk voor het wel of niet verlenen van ontheffingen en het inspelen op bijzondere omstandigheden. Vanuit haar expertise op het gebied van brandveiligheid en natuurbrandbeheersing wil de Brandweer Drenthe als onderdeel van de Hulpverleningsdienst Drenthe een positieve bijdrage leveren aan de advisering rondom paasvuren. De brandweer beschikt over de vakinhoudelijke kennis over risico s en veiligheid op het gebied van brand en kan vanuit die kennis een waardevolle bijdrage leveren aan de veiligheid van mensen, gebouwen en natuur bij paasvuren. Om dit te bereiken bestaat de handreiking uit twee delen: 1. Beleidsadvisering: De handreiking geeft het juridisch kader weer en doet suggesties voor het inrichten van het proces rondom het verlenen van ontheffingen voor paasvuren. Het uitgangspunt daarbij is om zoveel mogelijk zaken al tijdens het behandelen van de ontheffingsaanvraag te beoordelen en vast te leggen. Inspelen op bijzondere omstandigheden kan meer dan nu gebeurt aan de voorkant van het proces geregeld worden. Dit geeft aanzienlijk minder druk op gemeenten en brandweer wanneer zich daadwerkelijk bijzondere omstandigheden voordoen. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 3

4 2. Expertadvisering: De handreiking geeft de geadviseerde veiligheidsvoorschriften voor paasvuren bij zowel normale omstandigheden als bijzondere omstandigheden, zoals extreme droogte. De Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren vervangt de Beleidsnotitie Ontbranding Paasvuren in Drenthe zoals opgesteld door de Regionale Brandweer Drenthe, d.d In de handreiking zijn in tegenstelling tot de handreiking uit niet langer algemene voorschriften opgenomen (bijvoorbeeld: Het te organiseren paasvuur moet een openbaar karakter hebben of Alleen maatschappelijke organisaties kunnen in aanmerking komen voor een ontheffing. Deze voorschriften hebben geen directe betrekking op het verhogen van het (brand)veiligheidsniveau en vallen daarmee buiten de expertise van Brandweer Drenthe. Het is logischer dat algemene voorschriften door de gemeenten worden opgesteld. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt geschetst welke risico s verbonden zijn aan paasvuren, zowel onder normale omstandigheden als bij extreme droogte. Het juridisch kader voor paasvuren wordt weergegeven in hoofdstuk 3 en hoofdstuk 4 geeft vervolgens handreikingen op welke wijze aan paasvuurbeleid vorm gegeven kan worden. Hoofdstuk 5 en 6 geven aan welke veiligheidsvoorschriften vanuit Brandweer Drenthe worden geadviseerd. Hoofdstuk 5 gaat over de veiligheidsvoorschriften bij normale omstandigheden en hoofdstuk 6 over die bij extreme droogte. Tenslotte worden de achtergronden bij de veiligheidsvoorschriften toegelicht in hoofdstuk Status van de handreiking De Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren is op 28 maart 2012 vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio Drenthe. 1.6 Andere vreugdevuren De handreiking is zowel toepasbaar voor paasvuren, als voor andere vreugdevuren (incl. Oud & Nieuw-vuren). Daar waar wordt gesproken over paasvuur of paasvuren kan ook gelezen worden vreugdevuur of vreugdevuren. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 4

5 2. Risico s van paasvuren 2.1 Risico s van paasvuren Het ontsteken van paasvuren brengt een aantal mogelijke risico s met zich mee (mede afhankelijk van de locatie van de paasbult): Kans op het ontstaan van brand in nabij gelegen natuur; Kans op het ontstaan van brand in een nabij gelegen object; Kans op letsel bij aanwezig publiek; Risico s voor de basisbrandweerzorg. Bij extreme droogte (droogte-index geeft code oranje of code rood aan) nemen de al bestaande risico s van paasvuren toe. In welke mate ze toenemen is geheel afhankelijk van de omgeving waarin een paasbult zich bevindt. Midden in een weiland zal het risico minder toenemen dan aan de rand van een natuurgebied. Droogte-index De droogte-index is terug te vinden op Deze site is publiek toegankelijk en door iedere burger te raadplegen. De index geeft aan hoe groot het risico van natuurbrand op dat moment is. De kleur van de droogte-index wordt bepaald door twee meetstations die staan opgesteld in Schoonoord en Havelte. De meetstations registreren: Buitenluchttemperatuur Luchtvochtigheid Windsnelheid Neerslag Stokgewicht ( gewicht van een gekalibreerd stuk hout) Bij code oranje en code rood wordt gesproken van extreme droogte en is sprake van groot tot zeer groot natuurbrandgevaar. De droogte-index geeft de gemiddelde waarden over de laatste 24 uur weer om te voorkomen dat de kleur van de index te veel fluctueert. Onderhoud en beheer van de Drentse meetstations is in handen van de Hulpverleningsdienst Drenthe, sector Brandweer Drenthe. Kleuren en betekenis van de droogte-index De brandweer adviseert over veiligheidsvoorschriften bij paasvuren om te voorkomen dat een paasvuur leidt tot brand (ongewenst vuur) of andere onveilige situaties (bijv. de kans op verkeersongevallen door rook). In de Wet Veiligheidsregio s (artikel 3, lid1a) is opgenomen dat tot de brandweerzorg onder meer behoort: het voorkomen, beperken en bestrijden van brand, het beperken van brandgevaar en beperken van ongevallen bij brand en al hetgeen daarmee verband houdt. Vanuit de Wet Veiligheidsregio s kan geconcludeerd worden dat met betrekking tot het onderwerp paasvuren een taak is weggelegd voor de brandweer. In deze handreiking wordt nader ingegaan op die adviserende taak. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 5

6 2.1.1 Toelichting op het ontstaan van natuurbrand Door het vliegvuur dat ontstaat bij een paasvuur is het mogelijk dat nabijgelegen natuur in brand raakt en er een natuurbrand ontstaat. Een natuurbrand heeft zeker bij extreme droogte een grote kans om onbeheersbaar te worden en grote schade aan te richten. Dat bij een onbeheersbare natuurbrand slachtoffers vallen is een reële mogelijkheid, omdat de snelheid van een natuurbrand groter kan zijn dan de snelheid waarmee een mens kan vluchten in natuurterrein. Zeker in natuurgebieden waarin veel toerisme en recreatie plaatsvindt, kunnen de gevolgen van een grote natuurbrand nog jaren merkbaar zijn. Rond Bergen en Schoorl is het aantal toeristen met 30% teruggelopen 1 na de duinbranden, waardoor lokale ondernemers veel inkomsten mislopen. Het duurt naar verwachting nog enkele jaren voordat het aantal toeristen zich herstelt naar het niveau van voor de duinbranden Zowel landelijk als regionaal is de aandacht voor natuurbranden sterk toegenomen. Hier ligt een aantal redenen aan ten grondslag. Nationale Risicobeoordeling In de Nationale Risicobeoordeling die jaarlijks wordt uitgevoerd is het scenario natuurbranden expliciet benoemd binnen het thema Grote Ongevallen. Uit de bevindingenrapportage Nationale Risicobeoordeling 2008 blijkt dat de kans op een flinke natuurbrand zeer waarschijnlijk is en de impact aanzienlijk. Daarnaast blijkt dat zowel publieke als private partijen (te) weinig aandacht hebben voor dit onderwerp. Regionaal Risicoprofiel In het Regionaal Risicoprofiel van Drenthe is het scenario Natuurbrand als grootste risico voor Drenthe naar voren gekomen. In de afgelopen jaren is dit ook gebleken. Zowel in 2009, 2010 als 2011 deden zich grote natuurbranden voor. Opvallend is dat een aantal daarvan zich in de tweede helft van april heeft voorgedaan: : Bos- en heidebrand in Exloo, 3 hectare afgebrand; : Heidebrand op het Dwingelderveld, 15 hectare afgebrand; : Heidebrand op het Witterveld, 5 hectare afgebrand; : Veenbrand op het Fochtelöerveen, 100 hectare afgebrand. Natuurbrandgevoelige gemeenten Voor Drenthe geldt dat 10 van de 12 Drentse gemeenten als natuurbrandgevoelig zijn aan te merken 2. Een gemeente is natuurbrandgevoelig als minimaal 10% van het oppervlak van de gemeente bestaat uit natuur 3. Een natuurbrandgevoelige gemeente zal zich meer dan andere gemeenten moeten voorbereiden op (het voorkomen en bestrijden van) natuurbrand. Inspectierapport IOOV In het inspectierapport van de IOOV over natuurbranden (2011) wordt onder meer geconcludeerd dat de waarschijnlijkheid op (onbeheersbare) natuurbranden groot is. Tegelijkertijd concludeert de IOOV dat risicocommunicatie over dit onderwerp vaak 1 Bron: Alexander Heijnen, voorzitter Landelijk Project Natuurbrand vanuit Ministerie van Veiligheid en Justitie 2 Op basis van cijfers afkomstig van de serie Gemeente op Maat 2011 van het Centraal Bureau voor de Statistiek 3 Landelijke Vakgroep Natuurbrandbeheersing, Bronnenboek Natuurbrandbeheersing, mei 2011 Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 6

7 onvoldoende is, evenals de bestuurlijke aandacht en de samenwerking tussen openbaar bestuur (en operationele hulpdiensten) en natuurbeheerders Toelichting op het ontstaan van brand in een nabijgelegen object Door het vliegvuur dat ontstaat bij een paasvuur is het mogelijk dat nabijgelegen objecten in brand raken. Factoren die hierbij van belang zijn, zijn onder andere droogte, windsnelheid, afstand van het paasvuur tot het object. Hoe gevoelig een object is voor het ontstaan van brand door vliegvuur is afhankelijk van het type object. Een rietgedekte woning en een feesttent zijn gevoeliger voor vliegvuur dan objecten met een pannendak Toelichting op letsel bij aanwezig publiek De hittestraling die vrij komt bij een paasvuur kan letsel veroorzaken bij aanwezig publiek. Het is de verantwoordelijkheid van de organisator van het paasvuur en het aanwezige publiek om zorg te dragen voor het houden van voldoende afstand tot het paasvuur Toelichting op het garanderen van de basisbrandweerzorg Bij extreme droogte, in combinatie met het afsteken van vele paasvuren, loopt de basisbrandweerzorg (bestrijden van brand, verlenen van hulp bij ongevallen) gevaar. Wanneer de index voor natuurbrandgevaar (droogte-index) op oranje of rood staat, is het in de natuur droog tot extreem droog. Dit verhoogt de kans op het ontstaan van een natuurbrand aanzienlijk. Kenmerkend voor een natuurbrand is dat meestal meerdere brandweereenheden ingezet moeten worden om de brand te bestrijden. Natuurbrandbestrijding is daardoor een zeer kostbare aangelegenheid die veel tijd en mankracht kost. Wanneer in Drenthe bij code oranje of code rood alle paasvuren doorgang vinden, is de kans op het ontstaan van meerdere natuurbranden op hetzelfde moment onacceptabel hoog. Wanneer deze situatie zich voordoet, bestaat de kans dat de brandweer niet kan voldoen aan vraag naar operationele inzet die dan ontstaat. Daarnaast is de dekking binnen Drenthe voor andere calamiteiten, zoals woningbranden en verkeersongevallen dan niet langer gegarandeerd. Deze situatie is zeer onwenselijk, omdat de basisbrandweerzorg dan niet geborgd is. Aangezien basisbrandweerzorg een wettelijke verplichting is volgens de Wet Veiligheidsregio s heeft het garanderen van de basisbrandweerzorg in Drenthe hoge prioriteit. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 7

8 Deel 1: Ontheffingen op het stookverbod Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 8

9 3. Juridisch kader 3.1 Wet Milieubeheer Het verbod op stoken van afvalstoffen is opgenomen in artikel 10.2 van de Wet Milieubeheer (hierna: Wm). Lid 1 van dit artikel geeft een algemeen verbod om zich van afvalstoffen te ontdoen buiten een inrichting door o.a. de afvalstoffen te verbranden (zie kader) Artikel 10.2 (Wm) 1. Het is verboden zich van afvalstoffen te ontdoen door deze - al dan niet in verpakking - buiten een inrichting te storten, anderszins op of in de bodem te brengen of te verbranden. In artikel lid 2 wordt aan het College van Burgemeester en Wethouders de mogelijkheid geboden om ontheffing van artikel 10.2 te verlenen. Artikel (Wm) 2. Burgemeester en wethouders kunnen, indien het belang van de bescherming van het milieu zich daartegen niet verzet, ontheffing verlenen van het in artikel 10.2, eerste lid, gestelde verbod om zich van afvalstoffen te ontdoen door deze buiten een inrichting te verbranden, voor zover het geen gevaarlijke afvalstoffen betreft. Bijzonder aan de ontheffing volgens art , lid 2 is dat niet de procedure van afdeling 3.4 Algemene Wet Bestuursrecht gevolgd hoeft te worden. Dit is vastgelegd in artikel Wm. Dat betekent dat voor het verlenen van een ontheffing op grond van artikel lid 2 geen voorbereidingsprocedure gevolgd hoeft te worden. Terinzagelegging, kennisgeving, etc. kunnen daardoor achterwege blijven. Hierdoor is het mogelijk een ontheffing binnen redelijk korte termijn te verlenen. 3.2 Algemene Plaatselijke Verordening In de Model-APV van de VNG is een verbodsartikel opgenomen over het verbranden van afvalstoffen buiten inrichtingen of anderszins vuur te stoken. Ook in de APV wordt de mogelijkheid geboden van een ontheffing door het College van B&W. Artikel Verbod afvalstoffen te verbranden buiten inrichtingen of anderszins vuur te stoken 1. Het is verboden in de openlucht afvalstoffen te verbranden buiten inrichtingen of anderszins vuur aan te leggen, te stoken of te hebben. 2. Het college kan van dit verbod ontheffing verlenen. 3. De ontheffing kan worden geweigerd: a. in het belang van de openbare orde en veiligheid; b. ter bescherming van de woon- en leefomgeving; c. ter bescherming van de flora en fauna. 4. Het in het eerste lid gestelde verbod geldt niet voor zover: a. op de Wet milieubeheer gebaseerde voorschriften van toepassing zijn; b. de provinciale milieuverordening van toepassing is; c. artikel 429, aanhef en onder 1 of 3, Wetboek van strafrecht van toepassing is; of d. het betreft verlichting door middel van kaarsen, fakkels en dergelijke, sfeervuren zoals terrashaarden en vuurkorven en dergelijke of vuur voor koken, bakken en braden, indien dat geen gevaar, overlast of hinder oplevert voor de omgeving. (bron: model-apv) Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 9

10 3.3 Verband tussen Wm en APV in relatie tot stookontheffingen Wanneer een stookontheffing wordt aangevraagd op grond van de Wet milieubeheer, kan het college weigeren de ontheffing te verlenen op grond van milieuhygiënische argumenten. Met het verbranden van afvalstoffen zijn echter vaak openbare orde- en veiligheidsaspecten van belang. Artikel 10.63, tweede lid, Wm biedt geen mogelijkheid om de ontheffing te weigeren indien de openbare orde en veiligheid in het geding is. Bovendien kunnen de voorschriften verbonden aan een dergelijke ontheffing (op basis van de Wm) alleen dienen ter bescherming van het milieu. Artikel van de model-apv vult daarom voor wat betreft deze aspecten de Wm aan. Het tweede lid van artikel van de model-apv biedt de mogelijkheid om, naast de ontheffing op grond van de Wm, een ontheffing te verlenen waarin de aspecten van de openbare orde en veiligheid worden geregeld. Er ligt dus een ander motief ten grondslag aan de APV dan aan de Wm. De weigeringsgronden op grond van de APV worden genoemd in het derde lid van artikel Voor het ontbranden van paasvuren is het dus aan te raden twee verschillende ontheffingen te verlenen: een Wm-ontheffing en een APV-ontheffing. Aan beide ontheffingen kunnen voorschriften worden verbonden. Nu de model-apv beter aansluit op de Wm heeft het niet langer de voorkeur om alleen op grond van de Wm de ontheffing te verlenen, zoals dit eerder door de VNG werd geadviseerd. 4 De voorschriften die in deze handreiking worden geadviseerd horen thuis in de APVontheffing, omdat zij gaan over aspecten van openbare orde en veiligheid. Daarbij is het wel van belang dat in de APV van de gemeente de weigeringsgronden zijn opgenomen. Vanuit het oogpunt van klantvriendelijkheid kan overwogen worden om de beide besluiten te combineren in één beschikking. 4 VNG, VNG Nieuwsbrief 1576: Inwerkingtreding verbrandingsverbod afvalstoffen buiten inrichtingen, 23 april 2003 Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 10

11 4. Verlenen van ontheffingen op het stookverbod 4.1 Gemeentelijk beleid Het is aan te raden om vast te leggen welk beleid de gemeente wil voeren ten aanzien van paasvuren in het algemeen, maar zeker ook in het geval van extreme droogte. Beleid schept duidelijkheid naar onder andere de organisatoren van paasvuren, maar ook binnen de eigen organisatie. Daarnaast legt een gemeente via beleid vast hoe met paasvuren omgegaan wordt (ook bij extreme droogte) en kan voorkomen worden dat paasvuren situaties opleveren die vanuit het oogpunt van de gemeente ongewenst zijn. Hoe dit beleid er uit ziet kan per gemeente verschillen en heeft onder meer te maken met de karakteristieken van de gemeente (veel/weinig natuur, veel/weinig rietgedekte objecten, etc.) 4.2 Voorschriften bij een ontheffing op het stookverbod Bij het verlenen van ontheffingen worden door de gemeenten vaak eisen gesteld aan onder meer de locatie en afmetingen van een paasbult. Hierbij wordt uitgegaan van normale omstandigheden. Van normale omstandigheden is sprake wanneer de droogte-index de kleurcodering donkergroen, lichtgroen of geel heeft. Het is aan te raden ook voor extreme droogte in de ontheffing vast te leggen of een paasvuur mag doorgaan en, zo ja, onder welke voorwaarden. In het geval van extreme droogte heeft de droogte-index de kleur oranje of rood. De kans op het ontstaan van brand als gevolg van paasvuren is dermate groot dat het in een aantal gevallen onverantwoord kan zijn om paasvuren te ontbranden. Hier speelt zoals in hoofdstuk 2 al aangegeven de borging van de basisbrandweerzorg een belangrijke rol. Het opnemen van voorschriften in de ontheffing die rekening houden met extreme droogte geeft aanzienlijk minder druk op gemeenten en lokale brandweer 5 wanneer zich daadwerkelijk extreme droogte voordoet. 4.3 Toetsen veiligheidsvoorschriften bij normale omstandigheden In hoofdstuk 5 Veiligheidsvoorschriften bij normale omstandigheden wordt aangegeven welke veiligheidsvoorschriften vanuit Brandweer Drenthe worden geadviseerd. Deze voorschriften zijn van toepassing voor paasbulten met een maximale inhoud van 1000 m 3. Voor paasbulten met een grotere inhoud is maatwerk vereist (zie hiervoor ook hoofdstuk 5). 4.4 Toetsen veiligheidsvoorschriften bij extreme droogte In hoofdstuk 6 Geadviseerde veiligheidsvoorschriften bij extreme droogte zijn verscherpte veiligheidsvoorschriften geadviseerd. Wanneer deze in acht worden genomen wordt de kans op het ontstaan van brand als gevolg van paasvuren zoveel mogelijk verkleind. Ook bij extreme droogte geldt dat voorschriften voor paasbulten gelden voor Paasbulten met een maximale inhoud van 1000 m3. Voor paasbulten met een grotere inhoud is maatwerk vereist Inventarisatie legale paasvuren bij extreme droogte Het is voor de lokale brandweer relevant om te weten welke paasvuren door mogen gaan bij extreme droogte. Gemeenten die stookontheffingen verlenen die ook bij code oranje/rood door mogen gaan, wordt gevraagd dit bij te houden. In geval van extreme droogte is voor de lokale brandweer dan eenvoudig te achterhalen waar mogelijk risico s in het verzorgingsgebied aanwezig zijn. 5 In Drenthe werken de gemeentelijk brandweerkorpsen samen in 3 districten: ZuidOost Drenthe, ZuidWest Drenthe en Noord en Midden Drenthe Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 11

12 4.5 Beslisboom Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 12

13 Deel 2: Veiligheidsvoorschriften Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 13

14 5. Geadviseerde veiligheidsvoorschriften bij normale omstandigheden 5.1 Inleiding Paasvuren zijn een eeuwenoude traditie die in deze moderne tijd kunnen conflicteren met het niveau van veiligheid dat we in onze maatschappij gewend zijn. Om er zorg voor te dragen dat het ontsteken van een paasvuur niet leidt tot schade aan mensen, gebouwen of natuur is het raadzaam hier voorschriften voor op te stellen. In de hoofdstukken 5 en 6 worden (brand)veiligheidsvoorschriften aangegeven die vanuit Brandweer Drenthe geadviseerd worden. In hoofdstuk 7 van deze handreiking wordt nadere toelichting gegeven op de achtergrond bij enkele van de voorschriften. 5.2 Veiligheidsvoorschriften (voor paasbulten tot 1000 m 3 ) De onderstaande veiligheidsvoorschriften zijn uitsluitend van toepassing op paasbulten tot 1000 m 3. In paasbulten met een grotere inhoud zit meer vuurbelasting, waardoor de onderstaande voorschriften onvoldoende de aanwezige risico s minimaliseren. Bij 1000 m 3 moet gedacht worden aan paasbulten met ongeveer de volgende afmetingen: 15 x 15 x 4,5 meter 12 x 12 x 7 meter 11 x 11 x 8 meter etc. Brandweer Drenthe adviseert om minimaal de volgende veiligheidsvoorschriften in acht te nemen: a) Paasbulten liggen bij voorkeur niet binnen de bebouwde kom. b) Paasbulten zijn stabiel en aaneengesloten opgebouwd. c) Tussen rietgedekte bouwwerken en een paasvuur wordt een afstand van minimaal 200 meter aangehouden. d) Tussen overige bebouwing en paasvuren wordt een afstand van minimaal 50 meter aangehouden. e) Tussen bos, heide, veen en andere natuurgebieden wordt een afstand van minimaal 100 meter aangehouden. f) De afstand tussen een rijksweg (A-weg), provinciale weg (N-weg), waterweg en spoorweg bedraagt minimaal 500 meter. Voor overige openbare wegen geldt dat passerend verkeer geen hinder mag ondervinden van het paasvuur. Om die reden wordt geadviseerd minimaal 20 meter afstand te houden. g) Een paasvuur wordt niet ontstoken indien de windkracht 6 Beaufort of meer is. h) De afstand tussen een hoogspanningstracé en een paasvuur bedraagt minimaal 40 meter. Indien de afstand minder dan 500 meter bedraagt dient melding gedaan te worden bij de netbeheerder. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 14

15 i) De afstand tussen ondergrondse buisleidingen of kabeltracés bedraagt minimaal 25 meter te bedragen. j) Het paasvuur is tot op 50 meter via een verhard pad bereikbaar voor een uitrukvoertuig van de brandweer. k) Het ontsteken mag niet plaatsvinden / de ontbranding wordt beëindigd wanneer onvoorziene situaties optreden 6 die een gevaar vormen voor de omgeving. De veiligheidsvoorschriften worden nader toegelicht in hoofdstuk Paasbulten groter dan 1000 m 3 Paasvuren die een inhoud hebben die groter is dan 1000 m 3 hebben een grotere vuurlast en leveren meer stralingswarmte dan waar de voorschriften uit paragraaf 5.2 rekening mee houden. Door de grotere vuurlast en hogere warmtestraling vormen dergelijke grote paasbulten een extra risico. Om die reden wordt geadviseerd het aantal paasbulten met een inhoud van meer dan 1000 m 3 slechts beperkt toe te staan. Voor de beoordeling van dergelijke paasbulten is maatwerk vereist. Dit maatwerk wordt geleverd door de adviseurs risicobeheersing van de lokale brandweer. 6 Te denken valt aan: plotseling draaiende wind, waardoor verkeer wordt gehinderd; een weeralarm van het KNMI; etc. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 15

16 6. Geadviseerde veiligheidsvoorschriften bij extreme droogte 6.1 Advies bij extreme droogte Bij code oranje en code rood adviseert Brandweer Drenthe om zeer voorzichtig te zijn met Paasvuren. Paasvuren die aan de verscherpte veiligheidsvoorschriften voldoen kunnen worden ontstoken, wanneer het bevoegd gezag dit verantwoord vindt. 6.2 Verscherpte veiligheidsvoorschriften (voor paasbulten tot 1000m 3 ) Elke gemeente is zelf verantwoordelijk voor het te volgen beleid bij extreme droogte (code oranje en code rood). Wanneer wordt overwogen om een paasvuur ook bij extreme droogte doorgang te laten vinden, kan getoetst worden aan onderstaande, verscherpte veiligheidsafstanden. Dit toetsen vindt bij voorkeur plaats tijdens het beoordelen van de aanvraag voor ontheffing van het stookverbod, zodat de uitkomsten op voorhand in de voorschriften van de ontheffing vastgelegd kunnen worden. Hierdoor wordt voorkomen dat bij extreme droogte op het laatste moment nog talloze paasbulten gecontroleerd moeten worden door gemeente en/of lokale brandweer. Brandweer Drenthe adviseert om naast de genoemde voorschriften in hoofdstuk 5 minimaal de volgende veiligheidsvoorschriften in acht te nemen: a) De ondergrond onder en rond het paasvuur is zodanig dat er geen grondvuur kan ontstaan, in verband met de veiligheid van het publiek. b) De afstand van het paasvuur tot een brandgevaarlijk object (bijv. rietgedekt object, feesttenten, etc.) moet circa 500 meter bovenwinds en circa 1000 meter benedenwinds zijn. Omdat de windrichting niet op voorhand te bepalen is, betekent dit dat een cirkel van 1000 meter rondom het paasvuur aangehouden moet worden. c) De afstand van het paasvuur tot een natuurbrandgevaarlijk gebied/perceel moet circa 250 meter bovenwinds en circa 500 meter benedenwinds zijn indien er reële kans is op een snelle branduitbreiding of een moeilijk beheersbare natuurbrand. Omdat de windrichting niet op voorhand te bepalen is, betekent dit dat een cirkel van 500 meter rondom het paasvuur aangehouden moet worden. d) Bij paasvuren die wel voldoen aan de afstanden zoals genoemd bij punten 2 en 3 maar waarbij zich toch een kans voordoet op het ontstaan van beperkte secundaire branden dient preventief voldoende bluswater aanwezig te zijn. Dit bluswater wordt NIET geleverd door de brandweer in verband met het in stand houden van de basisbrandweerzorg. Er kunnen zich weersomstandigheden voordoen ten tijde van het ontsteken van de paasbult die de situatie alsnog onverantwoord maken. Het voldoen aan bovenstaande richtlijnen verkleint het risico, maar is geen garantie dat zich geen incidenten voor kunnen doen. De veiligheidsvoorschriften worden nader toegelicht in hoofdstuk 7. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 16

17 6.2.1 Maatwerkadvies van de brandweer Bij twijfel kan een adviseur risicobeheersing van de lokale brandweer om beoordeling van de situatie gevraagd worden. 6.3 Paasbulten groter dan 1000m 3 Paasvuren die een inhoud hebben die groter is dan 1000 m 3 hebben een grotere vuurlast en leveren meer stralingswarmte dan waar de voorschriften uit 5.2 rekening mee houden. Door de grotere vuurlast en hogere warmtestraling vormen dergelijke grote paasbulten al bij normale omstandigheden een extra risico, hetgeen versterkt wordt bij extreme droogte. Om die reden wordt geadviseerd het aantal paasbulten met een inhoud van meer dan 1000 m 3 slechts beperkt toe te staan. Voor de beoordeling van dergelijke Paasbulten is maatwerk vereist. Dit maatwerk wordt geleverd door de adviseurs risicobeheersing van de lokale brandweer. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 17

18 7. Achtergronden bij enkele veiligheidsvoorschriften 7.1 Natuur Natuurbranden laten zich moeilijk voorspellen en kunnen grote schade aanrichten aan waardevolle natuur. Daarnaast geldt dat wanneer een stuk natuur eenmaal brandt, de brandbestrijding vaak veel tijd en mankracht vraagt. Wanneer er 150 paasvuren in een tijdsbestek van 24 uur worden ontstoken is het daarom van belang om natuurbranden met grootschalige inzet van de brandweer en grote schade aan de natuur te voorkomen. Voor natuur geldt dat vliegvuur een belangrijk risico vormt. Net als bij objecten zijn er geen wetenschappelijke onderbouwingen en is gekozen voor een afstand waarbij het vliegvuur voldoende tijd heeft om af te koelen. Bij extreme droogte (code oranje of rood) wordt een veilige afstand in acht genomen die een factor 5 hoger ligt dan bij normale omstandigheden. Deze grotere afstand heeft te maken met een verhoogd risico op zowel het ontstaan als escaleren van brand als gevolg van droogte. De factor 5 die gehanteerd wordt, is in 2011 bepaald toen veiligheidsvoorschriften bij extreme droogte zijn opgesteld. Er is toen gekeken naar de Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland die landelijk als expertregio voor natuurbrandbeheersing wordt gezien. De veiligheidsvoorschriften die daar worden geadviseerd bij extreme droogte waren nog groter en konden naar mening van Brandweer Drenthe niet 1-op-1 worden overgenomen. Op basis van kennis en ervaring en rekening houdend met de inrichting en karakteristieken van de Drentse natuur zijn afstanden bepaald die overeenkomen met een factor 5 van de veiligheidsvoorschriften bij normale omstandigheden. 7.2 (Rietgedekte) objecten Voor objecten, zoals woningen, boerderijen, schuren e.d. bestaat enerzijds de kans op brandoverslag als gevolg van hittestraling, anderzijds de kans op brand veroorzaakt door vliegvuur. De maatgevende afstand is die voor vliegvuur, omdat dit de grootste afstand betreft. Er zijn geen wetenschappelijke onderbouwingen voor het exact bepalen van deze afstanden. Door het kiezen van een afstand waarop vliegvuur voldoende gelegenheid krijgt om af te koelen, wordt het risico op brand zoveel mogelijk geminimaliseerd. Dat deze afstand voor rietgedekte objecten groter is dan voor objecten met een andersoortige dakbedekking heeft geen nadere uitleg nodig. Bij extreme droogte (code oranje of rood) wordt een veilige afstand in acht genomen die een factor 5 hoger ligt dan bij normale omstandigheden. In paragraaf 7.1 wordt deze factor nader toegelicht. 7.3 Hoogspanningsleidingen Ten aanzien van hoogspanningskabels zijn er twee belangrijke redenen om een minimale afstand aan te houden. Allereerst de kans dat er schade of zelfs breuk ontstaat aan de kabel door de hitte van de brand. Daarnaast moet er ook rekening worden gehouden met eventuele blussing van het vreugdevuur en de worplengte van een blusstraal. Naar aanleiding van een aantal incidenten in het land waarbij hoogspanningsleidingen betrokken waren, is een advies opgesteld door TenneT, de netbeheerder in ons land, in samenwerking met het (toenmalige) Nibra. In dit advies wordt een minimale afstand tot hoogspanningsleidingen van 35 meter genoemd. Dit geldt voor de werkelijke afstand tot de kabels. Daarnaast is er aan weerszijden van het leidingtracé Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 18

19 sprake van een zakelijke rechtstrook van maximaal 40 m. Binnen deze afstand mogen geen activiteiten plaatsvinden zonder dat de netbeheerder daarvan op de hoogte is. Daarnaast mogen activiteiten in de nabijheid van een hoogspanningsleiding de bedrijfsvoering van de netbeheerder niet in gevaar brengen. Daarom is het verplicht deze activiteiten vooraf te melden bij de netbeheerder. Door TenneT wordt geadviseerd contact op te nemen met de netbeheerder als de afstand tussen het vreugdevuur en een bovengronds hoogspanningstracé minder is dan 500 m. Er moet dus in ieder geval een afstand van minimaal 40 meter in acht worden genomen vanaf het hart van het kabeltraject. Daarnaast moet contact opgenomen worden met de netbeheerder indien de afstand tot het leidingtracé kleiner is dan 500 meter (bron: Regionale Brandweer Groningen, Brandveiligheid Vreugdevuren, september 2008) 7.4 Ondergrondse buisleidingen of kabeltracés Indien een vreugdevuur precies boven het tracé van een ondergrondse buisleiding of kabel plaatsvindt, zou de afgegeven hitte door geleiding schade kunnen veroorzaken met eventueel lekkage of storing als gevolg. Het door een leiding stromend medium zal echter een groot deel van de opgenomen warmte weer meteen afvoeren, waardoor de kans op een lekkage of op brand of explosie verminderd wordt. Ook de relatief korte tijdsduur dat het vreugdevuur duurt zal voor onvoldoende opwarming van de ondergrond zorgen om schade aan de leiding of kabel te veroorzaken. Alleen bij langdurige blootstelling aan hoge hitte in combinatie met een stilstaand of langzaam stromend medium in de buisleiding zou tot een ernstige beschadiging met brand of explosie kunnen leiden. Om in ieder geval mogelijke incidenten uit te sluiten, wordt geadviseerd een minimale afstand van 25 meter tot ondergrondse leidingen en kabels aan te houden. (bron: Regionale Brandweer Groningen, Brandveiligheid Vreugdevuren, september 2008) 7.5 Autowegen, waterwegen en spoorwegen Het is van belang dat overige verkeersdeelnemers geen (gevaarlijke) hinder ondervinden van de rook van een paasvuur. Om die reden is het verstandig ruime afstanden aan te houden tot verkeerswegen (auto/water/spoor). Daarbij geldt: hoe groter de impact van een eventueel ongeval, hoe groter de aan te houden afstand. Voor autoverkeer geldt dat het niet hinderen van verkeer is vastgelegd in de Wegenverkeerswet In artikel 5 staat: Het is een ieder verboden zich zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt of dat het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd. Dit geldt niet alleen voor weggebruikers, maar voor iedereen. Wanneer als gevolg van de rook van een paasvuur een ongeval ontstaat, kan dit dus serieuze gevolgen hebben op grond van artikel 5 van de Wegenverkeerswet. Een overtreding op grond van artikel 5 moet verantwoord worden bij de kantonrechter. Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 19

20 Literatuurlijst Er is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: A.T.W. van Gulik, Natuurbrand; een onderschat risico, september 2008 Gemeente Roosendaal, Ontheffingenbeleid verbod om afvalstoffen te verbranden buiten inrichtingen, 2009 IOOV, Natuurbranden: Onderzoek naar de voorbereidingen in de veiligheidsregio s, maart 2011 LVN en NVBR, Bronnenboek Natuurbrandbeheersing, versie mei 2011 Ministerie van Veiligheid en Justitie, Nationale Risicobeoordeling 2008, Regionale Brandweer Drenthe, Beleidsnotitie Ontbranding Paasvuren in Drenthe, Regionale Brandweer Groningen, Brandveiligheid Vreugdevuren, september 2008 Rijksoverheid, Nationale Risicobeoordeling Bevindingenrapportage 2008, juni 2009 Save, Regionaal Risicoprofiel Veiligheidsregio Drenthe, Wetten.nl, Wegenverkeerswet 1994, geraadpleegd op 15 februari 2012 Wetten.nl, Wet Milieubeheer, geraadpleegd op 14 december 2011 Handreiking advisering paasvuren en andere vreugdevuren 20