Plan van aanpak natuurbrand Plan van aanpak voor de verbetering van natuurbrandbestrijding in de Veiligheidsregio Utrecht

Transcriptie

1 Plan van aanpak natuurbrand 2011 Plan van aanpak voor de verbetering van natuurbrandbestrijding in de Veiligheidsregio Utrecht

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Aanleiding Doel plan van aanpak Plan van aanpak Bestuurlijke aandacht De bereikbaarheid van de natuurgebieden Plaatsbepaling voertuigen Planvorming Risicocommunicatie Samenwerking Activiteitenoverzicht... 13

3 1. Inleiding Natuurbrandbestrijding is in onze regio, gelet de structuur van het gebied, uitgegroeid tot een volwaardig specialisme. De inspanningen en voorbereidingen van de afgelopen jaren hebben (ook dit jaar) weer hun nut aangetoond. Door vroegtijdige signalering en doelmatige aanpak zijn alle branden in de natuurgebieden, ondanks de grote droogte, beperkt gebleven. Overigens dient te worden opgemerkt dat door verschillende grote natuurbranden in Nederland 1 de belangstelling van publiek, pers en politiek voor natuurbranden steeds groter geworden is. Leeswijzer De aanleiding om te komen tot een plan van aanpak wordt samengevat in hoofdstuk 2, waarna in hoofdstuk 3 het doel van het plan van aanpak wordt beschreven. In hoofdstuk 4 worden de verschillende onderdelen van het plan van aanpak behandeld. Afsluitend geeft hoofdstuk 5 een overzicht van de uit te voeren acties van het plan van aanpak. 2. Aanleiding Onderzoek IOOV De brand op de Strabrechtse heide was voor de Tweede Kamer aanleiding tot het stellen van vragen. In de beantwoording van de Kamervragen gaf de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan dat aan de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid is verzocht een onderzoek op het thema natuurbranden in te stellen. In mei 2011 heeft de Inspectie Openbare Orde het rapport Natuurbranden; onderzoek naar de voorbereidingen in de veiligheidsregio s gepresenteerd. Het onderzoekrapport valt uiteen in 2 delen; het specifieke onderzoek naar de Strabrechtse heide en het algemene onderzoek naar de voorbereidingen van de veiligheidsregio s. Het specifieke deel blijft in dit plan van aanpak buiten beschouwing. In het algemene deel van het onderzoek zijn 10 veiligheidsregio s, waaronder de VRU, onderzocht op de voorbereiding op het voorkomen, beperken en bestrijden van natuurbranden. De inspectie is in haar evaluatie van oordeel dat bij de bestrijding van natuurbranden in Nederland onvoldoende wordt samengewerkt. Acht van de tien onderzochte veiligheidsregio s (waaronder de VRU) zijn, volgens IOOV, niet goed voorbereid op het bestrijden van een natuurbrand en er zijn grote verschillen in de wijze waarop de regio s hun operationele slagkracht voor natuurbrandbestrijding bepalen. Verder constateert de inspectie dat de kennis over natuurbrandbestrijding in veel regio s onvoldoende is en een natuurbrand op teveel verschillende manieren wordt bestreden. In het rapport wordt tevens aandacht besteed aan de bestuurlijke aandacht, de risicocommunicatie en de 1 Duingebied bij Bergen (2009, 2010, 2011), Strabrechtse heide in Noord Brabant (2010), Fochteloërveen in Drenthe en Aamsveen in Twente (2011). Pagina: 2

4 samenwerking tussen openbaar bestuur enerzijds en natuurbeheerders anderzijds Op basis van bovenstaande constateringen heeft IOOV een aantal aanbevelingen opgesteld. De belangrijkste aanbevelingen uit dit rapport zijn: Organiseer blijvende bestuurlijke aandacht voor natuurbranden en borg dit door de operationele prestaties voor natuurbranden op te nemen in het regionale beleidsplan. Stimuleer en ondersteun bestaande ontwikkelingen op het gebied van natuurbrandpreventie en -bestrijding krachtig, betrek nieuwe inzichten en ontwikkelingen daarbij en initieer nieuw onderzoek. Organiseer operationele samenwerking tussen natuurbeheerders en operationele hulpdiensten in alle schakels van de veiligheidsketen. Ontwikkel een unité de doctrine voor natuurbrandpreventie en - beheersing. Verbeter de preparatie op natuurbranden. Organiseer een deugdelijke statistische registratie van natuurbranden, zodat toekomstig onderzoek en beleid over kwantitatief fundament kunnen beschikken. Landelijke ontwikkelingen In mei 2011 heeft de minister van Veiligheid en Justitie zijn beleidsreactie op het rapport van IOOV thematisch onderzoek Natuurbranden aangeboden aan de Tweede Kamer. De uitkomsten van dit rapport vindt de minister zorgelijk en de conclusies vragen om voortvarendheid. Vanaf begin 2011 is door het ministerie van Veiligheid en Justitie, in samenwerking met de veiligheidsregio s Noord- en Oost Gelderland (VNOG) en Gelderland Midden (GM), gestart met een landelijk project Versterking Interbestuurlijke samenwerking Natuurbranden. De belangrijkste doelstelling voor 2011 van dit project is het formuleren van een landelijk actieprogramma Natuurbrandbeheersing. Hierin worden afspraken gemaakt over de structurele borging van natuurbrandbeheersing in de komende beleidsperiode tussen de verschillende publieke en private betrokken partijen. Districtscollege Heuvelrug De burgemeesters van het brandweerdistrict Heuvelrug hebben in het districtsoverleg van 12 mei 2011 het gepresenteerde IOOV rapport besproken. Het districtscollege deelt het beeld van de IOOV met betrekking tot de volgende punten: de slechte bereikbaarheid van de natuurgebieden/terreinen door het ecologische beheer; het ontbreken van specifieke digitale plaatsbepalingsapparatuur voor de terrein (blus) voertuigen met bijbehorend coördinatiesysteem; de (te) beperkte beschikbaarheid van planvorming zoals aanvalsplannen, bereikbaarheidskaarten en de al dan niet in coproductie tussen de gemeenten en de VRU op te stellen rampbestrijdingsplannen met bijbehorende risicocommunicatie-elementen. Pagina: 3

5 Verder worden de bedreigingen bij natuurbranden voor de inwoners en de beperkte zelfredzaamheid bij zorginstellingen, de gevangenis en de uitermate complexe ligging van de dierentuin gezien als uitermate belangrijke actie- en uitwerkingspunten. Pagina: 4

6 3. Doel plan van aanpak In een reactie op de brief van het Districtscollege Heuvelrug is aangekondigd dat een plan van aanpak ontwikkeld zal worden om de voor onze regio relevante aanbevelingen uit het onderzoeksrapport van de IOOV over de stand van zaken op het gebied van natuurbrandbestrijding uit te voeren. Het doel van het plan van aanpak is om de door het Districtscollege Heuvelrug benoemde aandachtspunten op te pakken. Verder worden in het plan van aanpak ook andere aandachtspunten die binnen de VRU op het gebied van natuurbrandbestrijding spelen meegenomen. Het plan van aanpak geeft een aantal eenmalig uit te voeren actiepunten aan om de natuurbrandbestrijding in de VRU te verbeteren. Na de uitvoering van de actiepunten moet in een beheersplan natuurbrandbestrijding VRU de structurele borging van periodiek terugkomende overleggen en werkzaamheden worden vastgelegd. Bij het plan van aanpak is het uitdrukkelijk de bedoeling om aan te sluiten bij landelijke ontwikkelingen. In een aantal punten zal het gaan om een regionaal uitvoeren van landelijke afspraken en plannen. Ook in andere regio s ontwikkelde plannen zullen waar mogelijk gebruikt worden. In het bijzonder gaat het hier om het volgen van het landelijk Actieprogramma Natuurbranden dat op de interbestuurlijke werkconferentie natuurbranden zal worden gepresenteerd 2. 2 Brief Ven J aan NVBR, VB en RRC van 26 juli 2011 Pagina: 5

7 4. Plan van aanpak In het plan van aanpak worden de aandachtspunten voor de verbetering van de natuurbrandbestrijding in de VRU behandeld, dit zijn achtereenvolgend: Bestuurlijke aandacht Bereikbaarheid natuurgebieden Plaatsbepaling voertuigen Planvorming Risicocommunicatie Samenwerking expertregio s 4.1. Bestuurlijke aandacht Een van de aanbevelingen van de IOOV is: organiseer blijvende bestuurlijke aandacht voor natuurbranden. Op landelijk niveau is daarvoor door het ministerie van V en J, in samenwerking met de veiligheidsregio s Noord- en Oost Gelderland en Gelderland Midden gestart met een landelijk project Versterking Interbestuurlijke samenwerking Natuurbranden. In dit project worden afspraken gemaakt over de structurele borging van natuurbrandbeheersing tussen de verschillende publieke en private partijen. De resultaten hiervan moeten door de VRU gevolgd worden en daar waar mogelijk binnen het gebied van de VRU gebruikt worden voor afspraken met de verschillende partijen. De brief van het Districtscollege Heuvelrug laat de momentele bestuurlijke aandacht voor natuurbrandbestrijding zien. Binnen de VR zal de heer J.H.A. van Oostrum, burgemeester van Rhenen, eventueel aangevuld met een andere burgemeester, fungeren als bestuurlijke begeleidingscommissie. Een van de taken van deze commissie zal zijn om de blijvende bestuurlijke aandacht voor natuurbrand in de VRU te organiseren. Verder zal de commissie de uitvoering van het plan van aanpak monitoren en eventueel noodzakelijke aanpassingen in het plan van aanpak voorstellen. Pagina: 6

8 4.2. De bereikbaarheid van de natuurgebieden Kaarten De VRU maakt gebruik van stafkaarten voor de natuurgebieden op de Heuvelrug. Op deze kaarten staan zaken vermeld zoals, waterwinning, toegangen tot de gebieden en berijdbare verharde paden. Alle natuurbrandvoertuigen op de Heuvelrug zijn uitgerust met deze stafkaarten. De boeken worden jaarlijks geactualiseerd. Een goede bereikbaarheid van de natuurgebieden kan alleen bereikt worden door het maken van goede afspraken met de verschillende eigenaren en beheerders van de natuurgebieden. Hierbij spelen zowel het onderhouden van de huidige berijdbare paden als de toekomstige inrichting van het natuurgebied een rol. Van de in totaal ha natuurgebied op de Heuvelrug wordt bijna de helft beheerd door particulieren eigenaren. Deze zijn verenigd in de federatie Utrechts Particulier Grondbezit (UPG). Het overige deel wordt beheerd door onder andere Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het Utrechts landschap en Defensie. Met de vier bovenstaande partijen zal de VRU in contact treden op het gebied van natuurbrandpreventie en -beheersing. Daarbij zal de lijn worden gevolgd zoals deze landelijk is ingezet. De eerste contacten met UPG zijn gelegd en er is positief gereageerd op de vraag of de UPG wil optreden als vertegenwoordiger van de particuliere natuureigenaren. Actie: Houden van overleg met UPG, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Defensie en het Utrechts Landschap, waar gesproken zal worden over bereikbaarheid, preventieve maatregelen, het optreden tijdens natuurbranden en het aanleveren van gegevens voor planvorming van de VRU. Pagina: 7

9 4.3. Plaatsbepaling voertuigen Naast de beschikking over stafkaarten, zijn alle natuurbrandvoertuigen uitgerust met een GPS antenne op de C2000 mobilofoon. De voertuigen hebben daardoor altijd de beschikking over een exacte plaatsbepaling. Deze gegevens zijn alleen te zien in het betreffende voertuig. De Gelderse regio's hebben de beschikking over een zogenaamd Command And Control Systeem (CCS) waarbij de voertuigen op afstand kunnen worden gevolgd en aangestuurd. Dit maakt de bestrijding efficiënter en veiliger. Verder wordt onderzocht of het CCS in LCMS (Landelijk Crisis Management Systeem) gebruikt kan worden. De VRU gaat onderzoeken of het zelfde systeem binnen het gebied van de Heuvelrug kan worden ingevoerd. De punten die onderzocht gaan worden zijn: Welke technische aanpassingen moeten worden gedaan. Wat zijn de kosten met betrekking tot de aanschaf en beheer. Na dit onderzoek zal er een voorstel voor het invoeren van het CCS worden geschreven waarin de benodigde tijd en geld voor het invoeren en het beheren van het CCS zal worden vergeleken met de winst die in het bestrijden van natuurbranden kan worden behaald. Actie: Onderzoek de mogelijkheden van het invoeren van een CCS zoals in gebruik bij de Gelderse regio s voor natuurbrandbestrijding en kom met een voorstel voor aanschaf, invoering en beheer van het systeem. Pagina: 8

10 4.4. Planvorming Het verbeteren van de planvorming is onder te verdelen in de volgende punten: Aanpassen van het bestaande natuurbrandplan uit 2005 aan het bronnenboek dat opgesteld is in de landelijke NVBR vakgroep Natuurbrand, met als doel een landelijk uniforme aanpak van natuurbrandbestrijding te krijgen. Actie: Uitvoeren najaar 2011 voorjaar 2012 Het vernieuwen van de natuurbrand risico-index uit 2007 door het uitvoeren van een nieuwe risico-inventarisatie. Actie: Uitvoeren 2012/2013. Het natuurbrand risicoprofiel dat uit de risico-index naar voren komt zal input moeten vormen voor zowel mogelijke preventie maatregelen als het niveau van preparatie op natuurbranden. Campings Op landelijk niveau wordt overleg gevoerd met de Recron, de brancheorganisatie waar alle campings bij aangesloten zijn. Hierbij wordt ook gesproken over planvorming voor campings als voorbereiding op natuurbrand. Verder is er voor de VRU een risico-inventarisatie uitgevoerd waaruit voor de campings binnen de VRU een indeling in risicocategorieën is gemaakt. Er zijn in totaal 11 campings die vallen in de categorie risicovol en 1 camping in de categorie zeer risicovol. Op het moment dat er landelijke planvorming beschikbaar is zal met deze campings contact opgenomen worden om afspraken te maken over de invoering van deze plannen. Daarnaast zal er met deze bedrijven contact opgenomen worden om de risico s onder de aandacht te brengen. Hierbij zullen de gemeenten ingeschakeld worden waar deze campings gelegen zijn. Actie: Via de gemeenten contact opnemen met de meest risicovolle campings en indien landelijke plannen aanwezig zijn, afspraken maken over het invoeren van deze plannen. November - december 2011 Zorginstellingen Binnen de VRU wordt door de GHOR het project zorgcontinuïteit uitgevoerd. Het doel van het project is, dat alle zorginstellingen in de VRU goed zijn voorbereid op rampen en ongevallen die het leveren van zorg bedreigen. Hierbij hoort ook het voorbereid zijn op het een brand in de buurt van de zorginstelling waardoor de instelling geheel of gedeeltelijk ontruimd moet worden. De voorbereiding wordt vastgelegd in een zorgcontinuïteitsplan waarvoor een regionaal format beschikbaar is. Binnen het gebied van de Utrechtse heuvelrug hebben alle zorginstellingen een zorgcontinuïteitsplan. De VRU zal in 2011 en 2012 verdere stappen ondernemen om zoveel mogelijk zorginstellingen bij het project te betrekken en te werken aan een adequate voorbereiding. Henschotermeer Het Henschotermeer is op het gebied van dagrecreatie te beschouwen als een zwaartepunt voor de voorbereiding op natuurbranden. Voor het Henschotermeer is een specifiek plan opgesteld om goed voorbereid te zijn om een natuurbrand. Het plan voor het Henschotermeer zal, indien daartoe aanleiding is, aangepast Pagina: 9

11 worden aan de landelijke ontwikkelingen. Verder wordt het plan regelmatig beoordeeld worden op actualiteit en toepasbaarheid. Ouwehands Dierenpark Rhenen, Met het dierenpark in Rhenen zijn in het verleden afspraken gemaakt die periodiek worden geoefend. Pagina: 10

12 4.5. Risicocommunicatie Risicocommunicatie is een wettelijke taak van de veiligheidsregio s en de gemeenten. De VRU investeert de komende jaren nadrukkelijk in risicocommunicatie. Een eerste stap is het opstellen van het Visiedocument Risicocommunicatie voor de periode De uitkomsten van een pilot van het ontruimen van een groot recreatiegebied zal worden gebruikt bij het opstellen van het visie document. Pagina: 11

13 4.6. Samenwerking Met de veiligheidsregio s Noord- en Oost-Gelderland (VNOG) en Gelderland Midden (GM) is in een eerste overleg de intentie uitgesproken tot verdere samenwerking en een ontwikkeling te stimuleren om te komen tot expertregio s natuurbrand voor Nederland. Daarbij zal de VRU, daar waar mogelijk, aansluiten bij initiatieven die in deze regio s op het gebied van natuurbrand al zijn genomen en een aantal ontwikkelingen gezamenlijk oppakken. Hierbij gaat het om: Regelmatig overleg met alle partijen die betrokken zijn bij de voorbereiding en bestrijding van natuurbranden. De veiligheidsregio s Noord- en Oost-Gelderland en Gelderland-midden houden twee maandelijks een overleg met alle betrokken partijen. De VRU zal een vertegenwoordiger naar dit overleg afvaardigen die als liaison voor de VRU zal optreden. Het streven is om eenzelfde overleg met dezelfde partijen en agenda in de VRU op te starten. Ontwikkelen virtueel oefenen natuurbrandbestrijding Onderzoeken gezamenlijk ondersteuningsteam (expert/adviseur) natuurbrandbestrijding ten behoeve van ROTen/of COPI en/of in het veld Bijstand en aflossing natuurbrandbestrijdingscompagnieën en eenheden ten behoeve van waterwinning in afstemming met LOCC Plaatsbepaling voertuigen in combinatie met een Command en Control Systeem De VRU zal de ontwikkelingen op dit gebied in de genoemde regio s nauw volgen en onderzoeken hoe, bij het eventueel in de toekomst invoeren hiervan in de VRU, samen gewerkt kan worden. Risicocommunicatie Binnen de twee genoemde regio s wordt een risicocommunicatie protocol, de natuurlijke boodschap, gebruikt dat bedoeld is om de verschillende doelgroepen gericht van risico informatie te voorzien. Dit protocol zal mogelijk ook als basis dienen voor een landelijk communicatie protocol voor natuurbranden. De VRU zal dit protocol ontvangen en bekijken of dit ook in de VRU toepasbaar is. Verder zal de VRU betrokken worden bij toekomstige ontwikkelingen van dit protocol. Pagina: 12

14 5. Activiteitenoverzicht Stappen / acties Wie? Uitvoering / verantwoordelijk Start Klaar Overleg natuurbeheerders Leveren liaison ten behoeve van overleg in VNOG en HGM VRU December P.M. Onderzoek en voorstel invoering CCS in afstemming met VNOG en HGM Vakgroep natuurbrand December Aanpassen natuurbrandplan Vakgroep natuurbrand November Actualiseren risico-index, risicoprofiel gezamenlijk met VNOG en HGM Vakgroep natuurbrand, natuurbeheerders 2012/ /2013 Periodiek overleg met bestuurlijke advies commissie Natuurbrand, afstemming plan van aanpak Vakgroep natuurbrand, VRU/IVE 2012 P.M. Contact opnemen met de meest risicovolle campings VRU/IVE, gemeenten December 2011 Maart 2012 Pagina: 13