Strategie en tactiek bij natuurbrand

Transcriptie

1 Strategie en tactiek bij natuurbrand Oefenkaart 464C 464D 465C 465D Lesstof Bevelvoerder, Soorten Incidenten, hoofdstuk Natuurbrand Overige bronnen Syllabus Natuurbrand, maatwerkproduct voor VRBZO Inleiding Deze achtergrondinformatie gaat over natuurbrandbestrijding als onderdeel van specialistische brandbestrijding. De informatie sluit aan bij de oefenkaarten uit de serie 460 (Natuurbrandbeheersing) en bij oefenkaarten 464C, 464D, 465C en 465D in het bijzonder. Deze oefenkaarten gaan over strategie en tactiek bij natuurbranden. Bij het bestrijden van natuurbranden kunnen verschillende tactieken worden gebruikt: een defensieve tactiek en een offensieve tactiek. Bij de afweging welke tactiek moet of kan worden gehanteerd spelen de volgende overwegingen een rol: aanwezigheid van kwetsbare objecten en /of locaties met veel personen in de nabijheid van de brand, vooral benedenwinds (gezondheidszorggebouwen / recreatieterreinen en degelijke) overige bebouwing die door de brand bedreigd wordt zoals woningen, bedrijfsgebouwen opslag gevaarlijke stoffen die door de brand bedreigd wordt bedreiging bovengrondse of ondergrondse infrastructuur bereikbaarheid van het getroffen gebied beschikbaarheid van eenheden voorzien van geschikte voertuigen beschikbaarheid van voldoende bluswater. Als gevolg van het nieuwe natuurbeheer zal de bestrijdingstactiek van natuurbranden verschuiven van offensief optreden naar meer defensief optreden. Een natuurbrand is namelijk niet per definitie slecht voor de natuur en de diversiteit in een natuurgebied. Bij het bepalen van de tactiek en de daarbij behorende bestrijdingstechnieken moet dat in overweging worden genomen. Echter, wanneer de veiligheid van mens en dier of grote maatschappelijke belangen in het geding komen, zal schadebeperking aan de natuur van ondergeschikt belang zijn en op basis van deze afweging leiden tot het toepassen van een offensieve tactiek met de bijbehorende technieken. 1. Defensieve tactiek Een defensieve tactiek wordt over het algemeen toegepast als er sprake is van één van de volgende situaties of een combinatie hiervan. Er is onvoldoende slagkracht aanwezig in relatie tot het vuurfront of de intensiteit van de brand. Het betrokken natuurgebied is niet bereikbaar voor blusvoertuigen. De brand is niet bereikbaar voor blusvoertuigen en /of de monitoren van de blusvoertuigen (grote percelen natuurterrein niet doorkruist door berijdbare paden). De spontaan ontstane natuurbrand kan beheersbaar worden gemaakt en zo een beheermaatregel worden die de diversiteit van het gebied kan bevorderen (op aangeven van de terreinbeheerder / -eigenaar). Het doel van een defensieve tactiek is de brand te vertragen en op een vooraf bepaalde plaats of lijn tegen te houden. De meest gehanteerde technieken hiervoor zijn: het creëren van een stoplijn vertragende techniek. Creëren van een stoplijn Bij de bedreiging van bouwconcentraties (dorpen, campings en dergelijke) en bij zeer ontoegankelijk terrein moet een stoplijn worden ingesteld. Een stoplijn is een strook waar, met de beschikbare middelen en binnen de gestelde tijd, de uitbreidende brand moet worden gestopt. De stroken en aangrenzende bomen worden nat gemaakt en nat gehouden en eventueel aanwezige brandbare vegetatie (dood hout, lage struiken en dergelijke) 1

2 wordt verwijderd. Deze strook moet minimaal 10 tot 15 meter breed zijn. Een stoplijn kan ook een natuurlijke scheiding zijn, zoals wegen met brandsingels, brandbanen van voldoende breedte of spoorwegen. Vanaf deze stoplijn zal een geconcentreerde aanval plaats moeten vinden met voldoende materieel en bluswater, zodat het vuurfront gestopt wordt. Het is hierbij van belang om het gebied aan de andere kant van de stoplijn te monitoren op beginnende brandjes als gevolg van bijvoorbeeld vliegvuur. Vertragende techniek Een ander vorm van defensieve tactiek is het toepassen van een vertragende techniek. Hierbij wordt het vuurfront bestreden vanaf een berijdbaar pad zonder de natuurbrand geheel af te blussen. Doelstelling is de natuurbrand beheersbaar te maken door de voortplantingssnelheid te verlagen. De aanpak hierbij lijkt veel op de aanpak zoals bij de offensieve tactiek beschreven, echter de hoeveelheid water die wordt opgebracht is veel kleiner dan bij een offensieve tactiek. Hiervoor worden de dak- of bumpermonitoren van de blusvoertuigen gebruikt. Door het opbrengen van bluswater worden de vlammen getemperd en wordt de meeste energie uit de brand gehaald. Hierdoor zal de uitbreidingssnelheid afnemen. Uiteindelijk wordt op deze manier bereikt dat de natuurbrand beheersbaar wordt. Voordeel van deze methode is dat een TS per volle watertank een groter gebied kan bestrijken. Toepassing van de vertragende techniek is vooral geschikt bij loopvuur in gras, heide en lage vegetatie. Een offensieve tactiek bij natuurbrandbestrijding kan worden gehanteerd als de beschikbare slagkracht voldoende is om de uitbreiding te stoppen en het vuur te blussen. De slagkracht bestaat in dit geval uit voldoende blusvoertuigen met bemanning om een voortdurende blussing uit te kunnen voeren. In de praktijk zal dit worden uitgevoerd door met verschillende voertuigen achter elkaar (een deel van) het vuurfront te bewerken. Uiteraard is van belang dat de ingezette voertuigen de watertank kunnen hervullen om vervolgens weer deel te nemen aan de blussing. 2. Offensieve tactiek Offensieve tactiek wordt over het algemeen uitgevoerd door rijdend te blussen met behulp van de dakmonitor en eventueel handstralen vanaf het blusplatform van het voertuig. Bij een offensieve tactiek wordt de brand afgeblust door middel van één van de volgende technieken: flankaanval vanuit het verbrande gedeelte flankaanval vanuit het niet-verbrande gedeelte frontaanval vanuit het niet-verbrande gedeelte. Voor al deze technieken geldt: snelheid is van groot belang. Daarom moet het vuurfront van grote branden in de eerste ronde ruw worden afgeblust, om kort daarna in een tweede ronde of met een tweede voertuig verder af te blussen en vervolgens na te blussen. 2

3 Flankaanval vanuit het verbrande gedeelte De flankaanval vanuit het verbrande gedeelte kan worden ingezet in toegankelijk terrein, zoals bijvoorbeeld bij heidebranden. De blusvoertuigen rijden over het verbrande gedeelte naar de kop van de brand. Van daaruit wordt de blussing ingezet langs de flank. De flank die de grootste bedreiging vormt, wordt als eerste bestreden. Bij beschikbaarheid van meerdere voertuigen kunnen beide flanken worden bestreden. Met de op de tankautospuit aanwezige dak- of bumpermonitor wordt het grootste deel van het vuur geblust. 3

4 Flankaanval vanuit het niet-verbrande gedeelte De flankaanval vanuit het niet-verbrande gedeelte kan worden ingezet in toegankelijk terrein. De beweging van de blusvoertuigen beginnend op de flanken zal ongeveer langs de raaklijn met het vuurfront zijn. Hierbij wordt geprobeerd door een voorwaartse tangbeweging het vuur uiteindelijk 'in te sluiten'. Bij deze methode kan ook gekozen worden voor het doorbreken op een zijflank en het rijdend blussen vanuit het verbrande gedeelte, richting het midden van het vuurfront en daarna de zijflanken (zie hiervoor ook flankaanval vanuit het verbrande gedeelte). Op die manier heeft de bemanning minder last van de rook, kan zij eventuele gaten of kuilen in het terrein beter zien en is zij ook bij het vastraken van het voertuig relatief veilig. De flankaanval vanuit het niet-verbrande gedeelte heeft niet direct de voorkeur, omdat men in de vuurbaan opereert en dus belemmerd kan worden door hitte en rook. 4

5 Frontaanval vanuit het niet-verbrande gedeelte De frontaanval vanuit het niet-verbrande gedeelte kan worden ingezet in toegankelijk terrein. De blusvoertuigen rijden vanuit het niet-verbrande gedeelte aan naar de kop van de brand en zetten daar een aanval in op het vuurfront. De risico's voor personeel en materieel zijn bij deze aanval bijzonder groot, omdat men een aanval inzet op de vuurbaan. Het brandweerpersoneel kan hierbij ernstig worden belemmerd door hitte en rook. Deze aanval vraagt veel kennis en kunde van de bestrijding van natuurbranden. Wanneer de leidinggevende hier niet over beschikt, dan wordt het gebruik van deze aanvalstactiek afgeraden. 5