Grauwe Ganzen Axelse Kreek Berend Voslamber

Transcriptie

1 Grauwe Ganzen Axelse Kreek 2009 Berend Voslamber Onderzoeksrapport

2 Grauwe Ganzen Axelse Kreek 2009 Berend Voslamber SOVON-onderzoeksrapport 2009/16 Dit rapport is samengesteld in opdracht van de Provincie Zeeland

3 Colofon SOVON Vogelonderzoek Nederland 2009 ISSN-nummer Dit rapport is opgesteld in opdracht van de provincie Zeeland Foto s: Foto s van de auteurs, tenzij anders vermeld Wijze van citeren: Voslamber B Grauwe Ganzen, Axelse Kreek SOVON Onderzoeksrapport 2009/16. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van SOVON en/of de opdrachtgever. SOVON Vogelonderzoek Nederland Rijksstraatweg DG Beek-Ubbergen Telefoon: Fax: info@sovon.nl Internet:

4 Grauwe Ganzen Axelse Kreek 2008 Inhoud Samenvatting... 2 Dankwoord Methoden Onderzoeksgebied Maatregelen Telmethode Resultaten Aantallen Paren Jongen Jongenoverleving Geringde ganzen Gewasschade Discussie Aantallen Paren Jongen Jongenoverleving Geringde ganzen Gewasschade Overige effecten Overige (avi)fauna Conclusie Bronnenlijst

5 SOVON-onderzoeksrapport 2009/16 Samenvatting Dit rapport is het derde in rij over het effect van het uitrasteren van opgroeigebied op de overleving van kuikens van Grauwe Ganzen rond de Axelse Kreek centraal. In het voorjaar van 2007 is een raster geplaatst om te voorkomen dat Grauwe Ganzen met jongen foerageerden op het kreekgrasland en de akkers aan de zuidzijde van het gebied. De belangrijkste reden voor plaatsen van het raster is geweest het verminderen van opgroeigebied voor ganzenfamilies. Bijkomend voordeel is dat er direct minder gewasschade optreedt. In 2007 en 2008 was de jongenoverleving ten opzichte van andere gebieden in Nederland laag. Ook was de gewasschade drastisch afgenomen. In 2009 werd het onderzoek op dezelfde wijze vervolgd om de gevolgen op de langere termijn in beeld te brengen. In 2009 is het aantal Grauwe Ganzen lichtjes afgenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Er zijn maximaal 35 paren met jongen gezien dat is minder dan in 2007 en meer dan in Het aantal paren zonder jongen nam toe ten opzichte van de voorgaande jaren. De jongenoverleving van 50.0% bij de Axelse Kreek ligt hoger dan in 2007 en 2008 (31.5 en 27.3%). Het totaal aantal jongen dat vliegvlug werd lag lager dan in 2007 en iets hoger dan in Het aantal Grauwe Ganzen rond de Axelse Kreek in de maanden april t/m juni neemt af. Hiermee zal ook de gewasschade gedaald zijn is de verwachting. Wanneer de jongenoverleving op het huidige lage niveau blijft zal dat zeker (negatieve) consequenties hebben voor de populatie omvang in de komende jaren. Dankwoord Vrijwel alle veldwerk werd uitgevoerd door Rob Remmerts. De opdrachtverlening en de aansturing vanuit de provincie Zeeland vond plaats door R.Steijn. 2

6 Grauwe Ganzen Axelse Kreek 2008 Inleiding In 2007 is in de omgeving van de Axelse Kreek bij Axel (Zeeuws-Vlaanderen) een onderzoek gestart naar het effect van een raster op de aantallen opgroeiende Grauwe Ganzenkuikens. In 2009 is de ontwikkeling van de populatie voor het derde jaar gevolgd. De aantallen Grauwe Ganzen rond de Axelse Kreek zijn in het verleden sterk toegenomen. Doordat de vogels met hun kuikens de aangrenzende akkers als opgroeigebied gebruikten nam de schade aan akkerbouwgewassen sterk toe. In een door SOVON uitgebracht rapport over de groei van het aantal overzomerende ganzen en de beheersmaatregelen die toegepast zouden kunnen worden om deze groei te reguleren, staat habitatbeheer genoemd als een methode die potentieel tot goede resultaten kan leiden (van der Jeugd et al. 2006). Om hiermee te experimenteren is in het voorjaar van 2007 een raster geplaatst tussen broed- en opgroeihabitat met als doel geschikt voedsel voor opgroeiende ganzenjongen onbereikbaar te maken. Naast dit experiment zijn de gebruikelijke bestrijdingsmethoden (afschot, vangst en eieren schudden) voortgezet. SOVON Vogelonderzoek Nederland onderzocht in 2009 net als in 2007 en 2008 het effect van het raster op de overleving van ganzenkuikens. 3

7 SOVON-onderzoeksrapport 2009/16 1. Methoden 1.1. Onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied de Axelse Kreek ligt ten zuiden van Axel in Zeeuws-Vlaanderen (figuur 1). Voor de tellingen werd het gebied onderverdeeld in de Oostelijke en de Westelijke Kreek. Ook bij de Zwartenhoekse Kreek (ten zuidwesten van Axel) werd getracht de ontwikkeling van de ganzenaantallen zo goed mogelijk te volgen. In de akkers rond de Zwartenhoekse Kreek werden zo goed mogelijk de niet-broedende Grauwe Ganzen geteld, die in deze omgeving in groten getale foerageerden. Evenals in voorgaande jaren kon de Zwartenhoekse Kreek zelf door de onoverzichtelijkheid niet goed onderzocht worden. Axelse Kreek (west) Axelse Kreek (oost) Zwartenhoekse Kreek Figuur 1. Axelse en Zwartenhoekse Kreek. 4

8 Grauwe Ganzen Axelse Kreek Maatregelen Het raster werd in het voorjaar van 2007 aan de zuidrand van de Axelse Kreek geplaatst. Als gevolg van het raster kunnen de ganzen het kreekgrasland en de akkers ten zuiden van de kreek niet benutten (figuur 2). Het raster is een schapenraster dat dubbel geplaatst is en wel zo dat het verspringt. Hierdoor ontstaan mazen van 5 bij 10 cm, waardoor het een ondoordringbare barrière is voor ganzen. Aanvullend op het plaatsen van het raster zijn in nesten verstoord (117 Axelse Kreek en 72 Zwartenhoekse Kreek) waarin 1088 eieren werden geschud (588 Axelse Kreek en 500 Zwartenhoekse Kreek). In het gehele gebied zijn 167 ganzen geschoten. Er zijn dit jaar geen ganzen gevangen bij de Axelse Kreek. Figuur 2. Plaats van het raster. 5

9 SOVON-onderzoeksrapport 2009/ Telmethode Wekelijks is het gebied rond de Axelse Kreek bezocht. Bij ieder bezoek werden alle ganzen geteld en ingetekend op kaart. De eerste telling vond plaats op 1 april 2009 en de laatste op 1 juli 2009 (tabel 1). Tabel 1. Teldata weeknummer maart 08 1 april april 07 9 april 08 9 april april april april april april april 07-1 mei mei 07 5 mei 08 8 mei mei mei mei mei mei mei mei mei mei juni 07 3 juni 08 4 juni juni juni juni juni juni juni juni juni 08 1 juli juli Om te bekijken wat de overleving is van de jonge ganzen vanaf het uitkomen (stadium 1) tot het vliegvlug stadium (stadium 8), is het het beste om te kijken naar geringde families. In 2009 hebben slechts drie geringde vogels (T25, TZS en TZZ) jongen gekregen. Vandaar dat de analyses op dezelfde manier zijn uitgevoerd als in 2007 en Hierbij worden de families, met bijbehorende jongen en leeftijd, geteld. De leeftijd wordt ingeschat in verschillende stadia (zie bijlage 1 in: Voslamber & van Bracht 2008). Deze methode wordt op meerdere plaatsen in Nederland gebruikt bij onderzoek naar de overleving van kuikens van Grauwe Ganzen. De families worden vervolgens gerangschikt naar aantal jongen en stadium. Dus welke familie van de ene week hoort bij de familie van de andere week. Bijvoorbeeld één familie van 4 jongen stadium 3 op 23 mei, kan horen bij één familie met 4 jongen van stadium 2 van 16 mei. Het kan ook zijn dat er jongen afvallen, deze worden dan ook geprobeerd te koppelen aan families met meerdere jongen van een week eerder. Families die nergens mee terug te koppelen zijn, vormen weer een nieuwe familie. Uiteindelijk ontstaat een lijst met waarnemingen van families waarin de jongen groeien van stadium 0 tot stadium 8. Hieruit is te berekenen wat de overleving van de jongen is. 6

10 Grauwe Ganzen Axelse Kreek Resultaten 2.1. Aantallen In 2007 werden maximaal (27 april) Grauwe Ganzen rond de Axelse en de Zwartenhoekse Kreek geteld (figuur 3). In 2008 werd het maximum van op 26 juni geteld. Ook in 2009 werd het maximum eind juni geteld: 889 op 21 juni. Opmerkelijk is dat in de eerste twee jaren een voorjaarspiek optrad rond weken 5 en 6 (eind april/begin mei). Die piek trad in 2009 nauwelijks op. De piek in juni direct na de rui was duidelijk minder uitgesproken dan in de eerste twee jaren week Figuur 3. Aantal ganzen in 2007, 2008 en 2009 rond de Axelse en Zwartenhoekse Kreken tijdens de wekelijkse bezoeken (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). 7

11 SOVON-onderzoeksrapport 2009/ Paren Het aantal paren zonder jongen was in 2009 vooral in de tweede helft van april hoog (figuur 4). In 2007 werden maximaal 61 paren zonder jongen gezien (9 april), in 2008 was het maximum 147 paren (17 april) en in op 15 april. Geleidelijk wordt het maximum aantal paren zonder jongen groter week Figuur 4. Paren zonder jongen rond de Axelse en Zwartenhoekse Kreken in 2007, 2008 en 2009 (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). In tegenstelling tot het aantal paren zonder jongen is het aantal paren met jongen afgenomen. Wel werden er in 2009 meer geteld dan in 2008, maar nog steeds duidelijk minder dan in In 2007 lag het maximum op 44 paren met jongen (26 mei), in 2008 lag het maximum op 21 paren met jongen (13 mei) en in 2009 op 35 paar met jongen op 4 juni. Opmerkelijk ten opzicht van de voorgaande jaren is het late pieken van het aantal families week Figuur 5. Paren met jongen rond de Axelse en Zwartenhoekse Kreken in 2007, 2008 en 2009 (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). 8

12 Grauwe Ganzen Axelse Kreek Jongen In 2008 en 2009 ligt het maximum aantal jongen aanmerkelijk lager dan in 2007 (figuur 6). De hoge piek in aantal paren met jongen resulteerde in juni 2009 niet in een opmerkelijk hoog aantal jongen. Het ging dus vooral om kleine families week Figuur 6. Aantal jongen rond de Axelse en Zwartenhoekse Kreken in 2007, 2008 en 2009 (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). Uit figuur 7 blijkt ook dat in de maand juni (weken 10/13) het gemiddelde aantal jongen per paar laag was. Gemiddeld is er nauwelijks verschil tussen de drie jaren. Gemeten over alle waarnemingen had een paar in 2007 nog gemiddeld 3,95 jongen. In 2008 was dit afgenomen tot 3,74 jongen en in 2009 werden gemiddeld slechts 3,45 jongen per paar waargenomen week Figuur 7. Gemiddeld aantal jongen per paar rond de Axelse en Zwartenhoekse Kreken in 2007, 2008 en 2009 (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). 9

13 SOVON-onderzoeksrapport 2009/ Jongenoverleving In de loop van het voorjaar groeien de jongen van stadium 0 (net uit het ei) tot stadium 8 (vliegvlug). In 2009 is er een duidelijke geboortegolf aan het begin van april (figuur 10). Na 15 april worden geen net uitgekomen kuikens meer waargenomen. Wel worden tot 10 juni kuikens in stadium 2 (±2 weken oud) gezien. Dit duidt erop dat er toch tot begin juni nesten zijn uitgekomen. Vermoedelijk bleven deze families met hun kleine kuikens in dekking alvorens de wat meer open plekken van het gebied op te zoeken. Groot verschil met de voorgaande jaren is dat toen families met kleine kuikens wel tot begin juni werden waargenomen. Een ander groot verschil is dat aan het einde van de waarnemingen (1 juli) in 2009 alle jongen min of meer vliegvlug waren (stadium 8). Uit alle gegevens van de verschillende families is te berekenen hoeveel jongen vliegvlug worden. Tabel 2 geeft de waarden die voor de drie jaren (2007, 2008, 2009) zijn berekend. Al met al is duidelijk dat er in 2008 en 2009 minder families met jongen aanwezig waren dan in Daarnaast was het totaal aantal jongen dat vliegvlug werd aanmerkelijk geringer. De overleving varieert sterk over de jaren. De grotere overleving van kuikens in 2009 duidt erop dat de ganzen al in een vroeg stadium besloten om niet in het gebied te gaan broeden. Hierdoor nam de overleving van kuikens van paren die toch broedden door verminderde concurrentie toe. De vogels lijken zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Tabel 2. Jongenoverleving Min. families Max. kleine jongen Vliegvlugge jongen Jongenoverleving 31,5 % 27,3 % 50,0% 10

14 Grauwe Ganzen Axelse Kreek % 80% 60% 40% 20% 0% week Stadium 1 Stadium 2 Stadium 3 Stadium 4 Stadium 5 Stadium 6 Stadium 7 Stadium 8 Figuur 8. Groei van de jonge ganzen van 2007 (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). 100% 80% 60% 40% 20% 0% week Stadium 1 Stadium 2 Stadium 3 Stadium 4 Stadium 5 Stadium 6 Stadium 7 Stadium 8 Figuur9. Groei van de jonge ganzen in 2008 (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). 100% 80% 60% 40% 20% 0% week Stadium 1 Stadium 2 Stadium 3 Stadium 4 Stadium 5 Stadium 6 Stadium 7 Stadium 8 Figuur 10. Groei van de jonge ganzen in 2009 (voor uitleg weeknummering zie tabel 1). 11

15 SOVON-onderzoeksrapport 2009/ Geringde ganzen In 2007 zijn er bij de Axelse Kreek tien en in 2008 vier Grauwe Ganzen geringd met een halsband. Een overzicht van de waargenomen geringde ganzen rond de Axelse Kreek in het voorjaar van 2009 staan in tabel 3. Tabel 3. Waarnemingen geringde ganzen. Jaar keren Data + samenstelling Nr. geringd gezien TZC TZE juni individu TZH TZN juni individu TZR TZS april 24 april 1 mei 29 mei 4 juni 12 juni 21 juni 1 juli 3 (1) 2 (2) 2 (3) individu 2 (6) 2 (7) 2 (5) Individu TZT TZU TZX TZZ mei 4 juni 1 (3) individu TBZ TCA mei 4 juni 12 juni individu individu individu TCB juni individu TCC mei 4 juni 12 juni 21 juni individu individu individu individu 2.6. Gewasschade Het Faunafonds keert ieder jaar gewasschade uit. Rondom de Axelse Kreek bedroeg de schade in ,-. In 2006 was dit hoger: ,-, terwijl de schade in 2007 terugliep naar 4.244,-. Één van de doelstellingen van het Faunafonds was om de gewasschade terug te brengen met 25 % en dat is gehaald in Gemeld dient te worden dat er in 2007 minder schadegevoelige gewassen geteeld werden (o.a. bruine bonen) (Faunafonds, 2007). Ook in 2008 werd in de zomermaanden geen schade gemeld via het Faunafonds. In 2009 zijn er wel meldingen van schade, echter deze data zijn op het moment van schrijven nog niet volledig beschikbaar. 12

16 Grauwe Ganzen Axelse Kreek Discussie 3.1. Aantallen In 2008 en 2009 zijn rond de Axelse Kreek in de maanden april t/m juni geringere aantallen ganzen waargenomen dan in De grote aantallen (niet-broedende) ganzen waren vooral te vinden ten zuiden van de Lage Weg. Verder verbleven grote concentraties ganzen in het westen van de Axelse Kreek-west en in het midden van de Axelse Kreek-oost (figuur 11). Figuur 11. Alle waarnemingen van ganzen in het voorjaar van Verschillende kleuren duiden op verschillende teldata Paren Ten opzichte van 2007 was het broedsucces in 2008 en 2009 geringer. In 2009 waren de aantallen paren met jongen vergelijkbaar met die in Ook het aantal paren zonder jongen was vergelijkbaar. In beide jaren waren de aantallen geringer dan in De meeste paren verbleven rond de Axelse Kreek. In de Zwartenhoekse Kreek bevonden zich vooral niet-broedende ganzen. 13

17 SOVON-onderzoeksrapport 2009/ Jongen In 2009 was het aantal getelde jongen vergelijkbaar met die in 2008 en veel lager dan in Het gemiddeld aantal jongen per familie was iets lager dan in 2007 en De hoogste concentraties aan families waren te vinden in het midden van de Axelse Kreek-west en in het midden van de Axelse Kreek-oost. Op deze plekken konden de families zich goed verbergen in de hoge vegetatie (figuur 12). De families zaten voor een groot deel aan de noordkant van het raster. Aan de zuidkant van het raster werden ook enkele families aangetroffen. Vermoedelijk was er een opening in het raster waardoor de vogels naar binnen trokken. De vogels zaten niet op de akkers aan de zuidrand van de Axelse Kreek. Wel werden families regelmatig aangetroffen op de gronden aan de noordzijde van de Zwartenhoekse Kreek. Op deze gronden wordt beheer gevoerd in het kader van de Provinciale Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer. Figuur12. Waarnemingen van Grauwe Ganzen families in Verschillende kleuren duiden op verschillende teldata. 14

18 Grauwe Ganzen Axelse Kreek Jongenoverleving In 2009 was er in vergelijking met 2008 weinig spreiding in uitkomst van de jongen. Aan het eind van de tellingen waren alle jongen in het vliegvlugge stadium. De jongenoverleving van 50,0 % is in overeenkomst met die op andere plekken (Voslamber, 2007). De belangrijkste reden voor dit in vergelijking met voorgaande jaren hoge percentage is mogelijk dat de vogels na twee jaar gewend zijn aan het raster en zich daar op aanpassen. In 2008 werd waargenomen dat de families het hele beschikbare gebied bezochten. Het lijkt het erop dat ze moeite hebben gehad om voedsel te vinden. Door zich aan te passen aan de hoeveelheid beschikbaar voedsel hebben de kuikens die geboren werden een hogere kans op overleven. Binnen Zeeuws-Vlaanderen is er alleen een vergelijking mogelijk met de Canisvlietse Kreek. Hier is recent de jongenoverleving zeer laag. Met name na het bevolken van het gebied door vossen is de populatie hier flink afgenomen. In het ruige deel van dit gebied broedden in 2005 nog 143 paar Grauwe Ganzen in 2009 was dit afgenomen tot 37 nesten (Tombeur 2009). Het nestsucces is er afgenomen van 50% naar minder dan 10% (F. Tombeur). Vergelijkbare data uit gebieden (ook elders in het land) zonder vossen en zonder raster zijn niet beschikbaar Geringde ganzen Door Grauwe Ganzen te gaan ringen, zou het gemakkelijker worden om de overleving te berekenen. Van de in 2007 en 2008 geringde ganzen hebben in 2009 de vogels TZS en TZZ jongen gehad. In beide gevallen werden de jongen niet vliegvlug. Van de veertien geringde vogels werden er in 2009 zeven waargenomen. Van de overige zeven geringde vogels is van één bekend dat hij geschoten is: TZR op 3 augustus 2008 bij Westdorpe. Vier vogels werden een maand na het ringen niet meer waargenomen: TBZ, TZC, TZH, TZU. De overige twee vogels werden tot eind augustus 2008 gezien (TZX) en tot begin februari 2009 (TBZ) Gewasschade Uit de meest recente beschikbare data van het Faunafonds blijkt dat in de jaren 2007 en 2008 geen schade is gemeld. In 2009 lijkt er wel schade opgetreden te zijn, maar de data daarover zijn niet voorhanden op moment van schrijven Overige effecten Het plaatsen van het raster heeft mogelijk niet alleen effect op de jongenoverleving van de Grauwe Gans. De vegetatie ten zuiden van het raster wordt beweid door runderen. De begrazingsdruk is in eerste instantie afgestemd op het voorkomen van weidevogels. Inscharing is voorzien vanaf half juni met maximaal één grootvee eenheid per hectare. Na het broedseizoen mag de beweidingsdruk hoger, waarbij het ideaalbeeld is dat de grasmat kort de winter ingaat. Dit is echter afhankelijk van het aantal stuks vee dat de gebruiker op dat moment wenst in te scharen en kan niet worden afgedwongen door Staatsbosbeheer. Momenteel is de begrazingsdruk door het vee lager dan gewenst, waardoor verruiging optreedt. Naast het vee zorgen ganzen voor een aanvullende begrazingsdruk. Door het aanbrengen van het raster is de begrazing door de ganzenfamilies vervallen. Vliegvlugge ganzen kunnen het gebied echter wel bereiken. 15

19 SOVON-onderzoeksrapport 2009/16 Op plaatsen waar veel ongewenste opslag van onder meer wilgenstruiken ontstaat, wordt incidenteel geklepeld om deze terug te dringen. Het gedeelte dat nu aan het verruigen is, is een hoger deel van het weidecomplex. In de lage nattere delen is de verruiging minder snel aan het oprukken. Door de te geringe begrazing wordt het biotoop voor weidevogels, zoals Grutto en Kievit geleidelijk ongeschikt. Uit de data die tot nu toe verzameld zijn blijkt dat effect nog niet. Het aantal Grutto s en Kieviten is in 2009 wel veel lager dan in de afgelopen jaren gebruikelijk was (tabel 4). De overige soorten lijken (nog) geen last te hebben van het verruigen van het gebied. Tabel 4. Aantallen territoria van weidevogels bij de Axelse Kreek. Jaren Slobeend Zomertaling Scholekster Kl. Plevier Kievit Grutto Tureluur 71 - ' Bronnen: weidevogelinventarisaties Nat.Ver.VWG Steltkluut Buise et al. (2006) 2007, 2008 & 2009 inventarisaties Rob Remmerts 3.8. Overige (avi)fauna Gezien het feit dat het geplaatste raster permanent aanwezig is, zou er invloed kunnen zijn op overige vogels/zoogdieren die in het gebied leven. Er is gekeken op welke van de aanwezige soorten er een mogelijk effect zou kunnen zijn. Het gaat daarbij vooral om lopende vogels en zoogdieren. Van de aanwezige vogelsoorten was vooral voor de ralachtigen en dan met name voor de Waterral de verwachting dat hier wel enige invloed op het voorkomen zou kunnen zijn. In 2008 is dan ook een inventarisatie gemaakt van het aantal Waterrallen in het gehele gebied van de Axelse Kreek. In vergelijking met 2005, toen ook het hele gebied werd geïnventariseerd, is de situatie niet veranderd. Langs de zuidrand van de kreek, daar waar het raster staat, zaten in beide jaren geen Waterrallen. Langs het westelijke deel van de kreek werd in 2008 alleen in het meest westelijke rietveld een Waterral aangetroffen. De meeste vogels zitten in het oostelijke deel van de kreek (7 territoria). Hier is de situatie voor deze soort veel gunstiger met grotere rietvelden en veel slikranden. Het raster heeft, gezien de verspreiding van de soort, geen invloed gehad op het voorkomen. Voor wat betreft overige (avi)fauna is er geen aanwijzing gevonden dat het raster invloed zal uitoefenen op het voorkomen. Er komen geen zoogdiersoorten voor die het raster niet zouden kunnen passeren. De verwachting is dat soorten als Bruine Rat etc. door het raster kunnen. Dit geld ook voor de voorkomende soorten amfibieën. Van de wat grotere soorten zou alleen de Bisamrat enige hinder kunnen ondervinden, maar deze soort is sterk aan het water en de oeverzone gebonden en deze is goed bereikbaar. Overige vogelsoorten kunnen allemaal vrij makkelijk over het raster vliegen. Naast de ganzensoorten is geen soort aangetroffen die met zijn jongen van het water naar de aangrenzende akkers loopt en te groot is om het raster te passeren. 16

20 Grauwe Ganzen Axelse Kreek Conclusie Het geplaatste raster in combinatie met maatregelen als eieren schudden,afschot in de omgeving en (tot 2008) wegvangst, lijkt invloed te hebben op de populatiegrootte en de overleving van de Grauwe Ganzen kuikens in de omgeving van de Axelse Kreek. De gevonden overleving in 2009 is dan wel vergelijkbaar met die in andere gebieden in Nederland, het totaal aantal vliegvlug geworden jongen is niettemin gering. Er zijn aanwijzingen dat de ganzen zich aanpassen aan de nieuwe situatie en in kleiner aantal broeden en jongen krijgen, de wel geboren kuikens hebben een grotere overleving dan die in de afgelopen jaren. Het uiteindelijke aantal vliegvlugge jongen in 2009 ligt in dezelfde orde van grootte als dat in 2008, maar is aanmerkelijk geringer dan in Vermoedelijk is het aantal van enkele tientallen jongen (50-70) passend bij de oppervlakte van het nog beschikbare opgroeigebied. Voor de toekomst is het goed om de effecten van het raster op de ganzenpopulatie rond de Axelse Kreek te blijven volgen. Jaareffecten als een toevallig slecht broedseizoen kunnen op die manier zo goed mogelijk worden uitgesloten. Door te trachten jaarlijks een klein aantal ganzen in het gebied te ringen wordt tevens duidelijk hoe individuele vogels reageren op het raster. 17

21 SOVON-onderzoeksrapport 2009/16 5. Bronnenlijst BUISE M., VAN KERKHOVEN W. & DE SMET A Grondeleenden en steltlopers in Zeeuws- Vlaanderen, broedvogelinventarisatie VWG s Steltkluut en t Duumpje, Hulst. MINISTERIE LNV, Jaarverslag Faunafonds 2007, 18 juni 2008 TOMBEUR F.L.L Natura2000-gebied Canisvlietse Kreek. Jaarrapport Vogels en ongewervelden. Rapport in eigen beheer. VOSLAMBER B Overleving van Grauwe Ganzenfamilies langs de Axelse Kreek in SOVON-Onderzoeksrapport 2007/08. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. VOSLAMBER B. & VAN BRACHT M Grauwe Ganzen, Axelse Kreek SOVON Onderzoeksrapport 2008/16. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen. 18

22 SOVON Vogelonderzoek Nederland Rijksstraatweg DG Beek-Ubbergen T (024) F (024) E info@sovon.nl I Dit rapport is het derde in rij over het effect van het uitrasteren van opgroeigebied op de overleving van kuikens van Grauwe Ganzen rond de Axelse Kreek centraal. In het voorjaar van 2007 is een raster geplaatst om te voorkomen dat Grauwe Ganzen met jongen foerageerden op het kreekgrasland en de akkers aan de zuidzijde van het gebied. De belangrijkste reden voor plaatsen van het raster is geweest het verminderen van opgroeigebied voor ganzenfamilies. Bijkomend voordeel is dat er direct minder gewasschade optreedt. Het aantal Grauwe Ganzen rond de Axelse Kreek in de maanden april t/m juni neemt af. Hiermee zal ook de gewasschade gedaald zijn is de verwachting. Wanneer de jongenoverleving op het huidige lage niveau blijft zal dat zeker (negatieve) consequenties hebben voor de populatie omvang in de komende jaren. SOVON Vogelonderzoek Nederland organiseert vogeltellingen en -onderzoek volgens gestandaardiseerde methoden ten behoeve van natuurbeheer, natuurbeleid en wetenschappelijk onderzoek. De onderwerpen die in onderzoeksrapporten aan de orde komen zijn divers. Het gaat om onder andere het opzetten van meetnetten en verspreidingsonderzoek, verklarend onderzoek naar oorzaken van veranderingen in voorkomen, graadmeterontwikkeling voor natuurbeleid en onderbouwend onderzoek voor soortbeschermingsprojecten. De omvangrijke gegevensbestanden die zijn gebaseerd zijn op grotendeels door vrijwilligers uitgevoerde vogeltellingen vormen vaak een belangrijke basis. Daarnaast worden ook specifieke veldonderzoeken uitgevoerd, waarbij allerlei ecologische gegevens over soorten en hun habitats worden verzameld.