Communicatie en maatschappelijk engagement 47

Transcriptie

1 ISVAG JAARVERSLAG 2017

2 Inhoud ISVAG in cijfers 2 Voorwoord van de voorzitter 5 Wie zijn we? 7 Samenstelling directiecomité Samenstelling Raad van Bestuur Missie van ISVAG 11 ISVAG bouwt aan de toekomst 15 Het plan voor een nieuwe afvalenergiecentrale 15 ISVAG zal uitgroeien tot een nieuwe landmark 21 Wat doen we? 27 Exploitatie en aanvoer 27 Emissies ver beneden de norm 33 Onderhoud van de installatie 37 ISVAG, Human Resources 41 Het ISVAG team, fit en gezond 41 Veiligheid en preventie 45 Communicatie en maatschappelijk engagement 47 Bezoekers en communicatie 47 Burendag 49 Maatschappelijk engagement 53

3 ISVAG JAARVERSLAG 2017

4 ISVAG 2017 in cijfers bezoekers over de vloer ISVAG loopt Antwerp 10 Miles en fietst 1.000km voor Kom Op Tegen Kanker LUVO-installatie of luchtvoorverwarmer geïnstalleerd voor nog betere verbranding en nog minder CO-uitstoot 2 ISVAG JAARVERSLAG 2017

5 In 2017 produceren alle inwoners in het verwerkingsgebied samen ton niet-recycleerbaar huishoudelijk afval ton niet-recycleerbaar huishoudelijk afval werd verwerkt in de ISVAG installatie 94,6 % beschikbaarheid van de installatie kwh elektriciteit geproduceerd Omzet van 24,25 miljoen ISVAG IN CIJFERS 3

6 4 ISVAG JAARVERSLAG 2017

7 Voorwoord van de Voorzitter Door Philip Heylen 2017 was een cruciaal jaar voor ISVAG, waarin hard getimmerd werd aan onze toekomst na 2020: op 10 oktober werden de architecturale plannen bekend gemaakt voor de nieuwe afvalenergiecentrale die de huidige installatie op termijn zal vervangen. Het uitgebreide traject met milieueffectenrapporten zal in 2018 resulteren in het indienen van een omgevingsvergunning voor de nieuwe installatie die ISVAG plant te bouwen. Het voorbije jaar werd hard gewerkt door ISVAG: In 2017 werd ton niet-recycleerbaar huishoudelijk afval van meer dan één miljoen burgers verwerkt. ISVAG realiseerde een omzet van miljoen euro en een netto resultaat van 2,8 miljoen euro in Achter die droge cijfers gaan gedreven mensen schuil en als voorzitter van ISVAG heb ik het voorrecht om met hen samen te werken: het directiecomité, het managementteam en alle medewerkers op de werkvloer van dit bedrijf. Zij staan dag in, dag garant dat de bestaande installatie optimaal draait. In 2016 nam onze Raad van Bestuur een beslissing over de toekomst van ISVAG. In 2017 zette diezelfde Raad van Bestuur de krijtlijnen verder uit. Het is een ambitieus plan, waarvoor we niet over één nacht ijs zijn gegaan. De toekomstvisie van ISVAG reikt verder dan de korte termijn en getuigt van moed. Aan de beslissing ging gedegen studiewerk vooraf, met experten en studiebureaus uit binnen- en buitenland. De uitdagingen op het vlak van afvalverwerking zijn reëel en vaak weerklinkt kritiek zonder een valabel alternatief, of wordt verwezen naar verwerkingstechnieken die nog in de kinderschoenen staan. ISVAG kiest bewust de Best Beschikbare Techniek: wat ecologisch en economisch haalbaar en betaalbaar is. Die afweging is niet altijd eenvoudig, maar ik schep vertrouwen in het feit dat elke beslissing in de Raad van Bestuur van ISVAG eensgezind is genomen, in een breed maatschappelijk belang. Een toekomst zonder afval zero waste is helaas een utopie en Waste-to-Energy is geen concurrent voor recycling. Integendeel, ze gaan hand in hand. Waste-to- Energy staat net garant voor hoogwaardige recycling. Het beste bewijs ligt soms dichter bij huis dan u denkt: Europese regio s die zeer hoog scoren qua afval sorteren en recyclage Duitsland, Scandinavië, Nederland en ook ons land zijn regio s die massaal voor Waste-to-Energy kiezen als final sink voor die fracties in het restafval die geen tweede leven beschoren zijn. Het zijn tevens die Europese landen waar stortplaatsen definitief tot het verleden horen. ISVAG kiest met een nieuwe afvalenergiecentrale resoluut voor een maximale energierecuperatie, en ook daar kan het geen kwaad om over het muurtje te kijken en te zien wat onze buurlanden doen. Vandaag leveren alle afvalenergiecentrales in Europa elektriciteit aan 18 miljoen burgers, en warmte aan 15,2 miljoen burgers meer. In de Deense hoofdstad Kopenhagen wordt meer dan 98% van de huizen verwarmd dankzij het stedelijke warmtenet! In Vlaanderen zijn warmtenetten niet ingeburgerd, en hebben we nog een lange weg te gaan. De grote winst in warmtenetten zit in de vermeden emissies: afhankelijk van de fossiele brandstoffen die je vervangt gas, olie of steenkool kan Europa dankzij warmtenetten vele miljoenen tonnen CO2-uitstoot vermijden. De link tussen afvalverwerking en duurzame energie is vaak onbekend. Toch is dat wat ons motiveert: we dragen bij aan een schonere wereld waarin niets verloren gaat. VOORWOORD VAN DE VOORZITTER 5

9 Wie zijn we? ISVAG is de intergemeentelijke samenwerking voor afvalverwerking die het huishoudelijk restafval van meer dan 1 miljoen Antwerpenaren omzet in grondstoffen en duurzame energie. ISVAG doet dit op de ecologisch en economisch meest geschikte manier en produceert vandaag elektriciteit voor meer dan gezinnen. We zijn een modern, resultaatsgericht en milieubewust overheidsbedrijf dat dag in, dag uit, streeft om tot de Europese top van de sector te behoren. ISVAG staat niet alleen in die ambitie: het Vlaamse afvalbeleid loopt voorop in Europa. In geen enkel ander land slaagt men erin zoveel afval te recycleren en dat is mede het gevolg van de intensieve campagnes inzake afvalpreventie en -verwerking. ISVAG onderschrijft ook de basisprincipes in het nieuwe Uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval, dat de Vlaamse regering op 16 september 2016 heeft goedgekeurd. Het plan bouwt verder op de succesvolle resultaten die de voorbije decennia zijn gehaald, resultaten waarvoor Vlaanderen in de hele wereld geldt als best practice. Aandeelhouders ISVAG Antwerpen 48,22% IGEAN 43,84% Mortsel 2,71% Puurs 1,70% Boom 1,63% Niel 0,91% Hemiksem 0,99% Zoals elk intergemeentelijk samenwerkingsverband wordt ook ISVAG bestuurd door een Directiecomité, een Raad van Bestuur en een Algemene Vergadering met afgevaardigden van de participerende steden en gemeenten. WIE ZIJN WE? 7

10 ISVAG 2017 Directiecomité Philip Heylen CD&V Antwerpen Voorzitter Kristof Bossuyt N-VA Antwerpen 1ste Ondervoorzitter Maarten De Bock CD&V IGEAN 2de Ondervoorzitter Jan Verbert Secretaris Kristel Moulaert Directeur 8 ISVAG JAARVERSLAG 2017

11 Raad van Bestuur Philip Heylen CD&V Antwerpen Voorzitter Hans Ides CD&V Dirk Rochtus N-VA Antwerpen Antwerpen Kristof Bossuyt N-VA Antwerpen 1ste Ondervoorzitter Kathelijne Toen* N-VA Gilbert Verstraelen sp.a Antwerpen Antwerpen Maarten De Bock CD&V IGEAN 2de Ondervoorzitter Gerald Van Acker N-VA Rob Mennes CD&V Davina De Herdt CD&V IGEAN IGEAN Mortsel Walter Duré Groen Mortsel Waarnemer Kris Van Hoeck CD&V Sven Cools Groen Alex Goethals CD&V Boom Boom Puurs Peter Hoefman N-VA Puurs Waarnemer Dirk Vermant Open VLD Niel Tom Bridts CD&V Niel Waarnemer François Boddaert sp.a Hemiksem *Kathelijne Toen volgde het voorbije jaar Alex Tanguy op: hij zetelde tot 25 juni 2017 in de Raad van Bestuur van ISVAG. WIE ZIJN WE? 9

13 Missie van ISVAG De opdracht van ISVAG de verwerking van huishoudelijk restafval wordt gerealiseerd binnen een strikt kader van wetgeving, voorwaarden en vergunningen. Op die manier sluit ISVAG perfect aan bij het Vlaams afvalen materialenbeleid. De missie en het beleid van ISVAG steunen op een aantal belangrijke pijlers: streven naar een optimale verbranding van het afval, wat economisch en ecologisch de meest gunstige werking garandeert. zorgen voor een continu onderhoud, waardoor de installatie zich op elk moment in een quasi-nieuwstaat bevindt. voortdurend streven naar het verder beperken van de milieu-impact, de emissies in het bijzonder. streven naar een maximale energierecuperatie met onder meer productie van groene stroom. volgehouden aandacht voor communicatie, zowel intern als extern, met alle stakeholders van ISVAG. Vlaanderen zet in op afvalpreventie, hergebruik en materiaalkringlopen. De doelstelling: zo weinig mogelijk restafval van gezinnen én bedrijven verbranden of storten. Uitvoeringsplan huishoudelijk afval Op 16 september 2016 keurde de Vlaamse Regering het uitvoeringsplan voor het huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval goed. Dit uitvoeringsplan vervangt twee vorige uitvoeringsplannen, met name het plan Milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen (UMBHA) en het plan Gescheiden inzameling bedrijfsafval van kleine ondernemingen. Het beleid van ISVAG kadert perfect in het Vlaams afvalen materialenbeleid. Het afvalbeleid in Vlaanderen kent een lange traditie. Met de goedkeuring van het Materialendecreet in 2012 wil de overheid met haar beleid een andere koers varen. De focus werd verruimd van een klassiek afvalbeheer naar een veel bredere kijk op materialen doorheen de volledige keten. Het nieuwe uitvoeringsplan past in die evolutie. Het nieuwe OVAM-plan kreeg vorm in nauwe samenwerking met de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG), Interafval, Go4Circle en andere actoren in de afvalen materialensector. Daarnaast hield OVAM bij de opmaak ook rekening met Europese richtlijnen, evaluaties van vorige plannen en wetenschappelijk onderzoek. WIE ZIJN WE? 11

14 Basisprincipes afvalbeleid De basisprincipes van het nieuwe Vlaamse afvalstoffenplan luiden als volgt: De totale hoeveelheid geproduceerd afval en de verwerkingscapaciteit moeten in evenwicht blijven. Vlaanderen zet volop in op selectieve inzameling en behoudt de sturing van de omvang van de verbrandingscapaciteit om ervoor te zorgen dat er geen over- of ondercapaciteit komt. Zelfvoorzieningsprincipe: we verwerken ons eigen afval. Vlaanderen vermijdt dat afvalstoffen worden verbrand of gestort binnen of buiten Vlaanderen als door recyclage meer milieuwinst wordt gehaald. Nabijheidsprincipe, mobiliteit en energetische efficiëntie: lange transporten hebben een zware impact. We verwerken het afval waar het geproduceerd wordt en halen er zo efficiënt mogelijk energie uit. De ambitie: tegen 2022 produceert elke Vlaming 16 kilo minder restafval per jaar. OVAM vraagt de inwoners van de steden en de gemeenten een flinke inspanning te leveren om het restafval per inwoner terug te dringen. 12 ISVAG JAARVERSLAG 2017

15 Prioriteitenladder Samenhang, visie en uniformiteit Eén van de basisprincipes in het Materialendecreet is een duidelijke prioriteitsvolgorde voor de omgang met materialen, en niet alleen afvalstoffen. De prioriteiten komen overeen met de Europese kaderrichtlijn, maar gaan ook verder. In de eerste plaats moet de preventie van afvalstoffen worden bevorderd en moeten we werk maken van duurzame productie- en consumptiepatronen. De tweede trede stimuleert voorbereiding voor hergebruik. Denk aan kleine reparaties of het schoonmaken van herbruikbare goederen. Ten derde recycleren we zoveel mogelijk afvalstoffen en sluiten we materiaalkringlopen. In de vierde plaats worden andere vormen van nuttige toepassing van afvalstoffen aangemoedigd, zoals energieterugwinning en de inzet van materialen als energiebron. Op de vijfde plaats komt de verwijdering van afvalstoffen, met storten als laatste optie. Het nieuwe afvalstoffenplan van OVAM creëert samenhang in het beleid. Er moet rekening worden gehouden met maatschappelijke evoluties, gedragsveranderingen, veranderende ruimtelijke contexten, technologische ontwikkelingen en verschillende actoren die een rol spelen in het beleid. Het plan brengt al die aspecten samen. Het afvalstoffenplan biedt een visie op de middellange termijn. Het plan toont zowel voor bedrijven als lokale besturen welk beleid Vlaanderen wil voeren tot Die streefdatum geeft alle betrokken partijen zekerheid over het beleid van de komende jaren. Het afvalstoffenplan zorgt tenslotte voor uniformiteit in het lokale beleid. Lokale besturen zijn sleutelspelers in het afvalen materialenbeleid. Zij staan in voor het beheer van huishoudelijke afvalstoffen op hun grondgebied. Het Materialendecreet geeft een duidelijke definitie van huishoudelijk afval. Het gaat om het selectief ingezamelde afval, het huisvuil en het grofvuil van burgers. Aanvullend wordt ook het straat- en veegvuil, het zwerfvuil en het afval uit straatvuilbakjes dat door of in opdracht van de lokale besturen wordt ingezameld tot het huishoudelijk afval gerekend. WIE ZIJN WE? 13

17 ISVAG bouwt aan de toekomst Het plan voor een nieuwe afvalenergiecentrale ISVAG plant de bouw van een nieuwe hoogtechnologische afvalenergiecentrale, met de laagste emissies en een maximale energieproductie. Die plannen werden in oktober 2016 bekend gemaakt, maar waar staat ISVAG één jaar later? Wel, het Milieu Effecten Rapport is klaar, de aanvraag voor de omgevingsvergunning is bijna rond en de eerste beelden van het architectuurontwerp zijn bekend. ISVAG haalt het maximum uit uw afval: het restafval dat wij met z n allen dagelijks in de vuilnisbak of container gooien. Vlaanderen en Antwerpen behoren tot de wereldtop op het vlak van recyclage en afvalverwerking: toch produceren we met z n allen nog altijd tonnen restafval waar wij niets mee kunnen, maar ISVAG gelukkig wel. Hoe zal de nieuwe installatie eruit zien? ISVAG ziet een nieuwe afvalenergiecentrale niet als een industriële installatie, maar als een architecturaal baken dat de visie van openheid en transparantie benadrukt. De vrijgekomen ruimte, na afbraak van de huidige installatie, zal een nieuwe bestemming krijgen. Kortom, ISVAG zet uw huishoudelijk restafval om in grondstoffen en energie, en dat is goed voor het milieu. De verbranding bij ISVAG is vandaag een oplossing voor ons restafval, in plaats van een probleem. Daarom werd een openbare aanbesteding georganiseerd om een architectenbureau te selecteren, dat een buitenschil moet ontwerpen voor de installatie en een plan voor de inrichting van de omgeving en de terreinen. Op 12 oktober 2016 keurde de Raad van Bestuur van ISVAG de plannen goed voor de bouw van een nieuwe afvalenergiecentrale op de huidige plek aan de Boomsesteenweg/A12. ISVAG streeft naar de laagste emissies en wil in de toekomst elektriciteit produceren voor gezinnen of warmte produceren via een warmtenet voor gezinnen en bedrijven in de buurt. In de winter levert ISVAG meer warmte, en in de zomer meer elektriciteit. Een jury onder leiding van Stadsbouwmeester Christian Rapp koos voor het ontwerp van het Antwerpse ontwerpbureau BEL Architecten/Canevas/ Greisch, dat op alle onderdelen als beste ontwerp uit de bus kwam. In het wedstrijdontwerp van BEL Architecten/ Canevas/Greisch werd gekozen voor een mooi en gedurfd ontwerp: het is niet louter een industriële installatie, maar een afvalenergiecentrale met een knap schild omheen. ISVAG BOUWT AAN DE TOEKOMST 15

18 Best Beschikbare Techniek Vergunningstraject De afvalenergiecentrale die we plannen te bouwen is een roosteroven met een verwerkingscapaciteit van ton per jaar. Het wordt een volwaardige warmtekrachtkoppelingscentrale, die elektriciteit en warmte produceert met niet-recycleerbaar restafval als enige energiebron. De geplande installatie zal een Selectieve Katalytische Reductie (SCR) krijgen, die de NOx emissies uit de rookgassen filtert, aangevuld met een half-natte rookgaswassing. De keuze voor deze configuratie werd positief beoordeeld door alle leden van de externe wetenschappelijke adviesgroep, met experts uit binnen- en buitenland stond voor ISVAG in het teken van de MER, het Milieu Effecten Rapport. Het vergunningstraject van ISVAG loopt over twee pistes: de hervergunning van de huidige installatie die in werking zal blijven tot de nieuwe installatie klaar is, en de omgevingsvergunning voor de nieuwe installatie. In de loop van 2018 zal een omgevingsvergunning worden aangevraagd bij de Vlaamse minister voor Omgeving en Milieu, Joke Schauvliege. ISVAG hoopt vervolgens in 2019 te kunnen starten met de bouw om uiteindelijk eind 2022 de nieuwe installatie in gebruik te kunnen nemen. Onafhankelijke studies uit binnen- en buitenland tonen aan dat een roosteroven de Best Beschikbare Technologie (BBT) is voor het verwerken van huishoudelijk restafval. ISVAG investeert maximaal in de laagste emissies. De nieuwe installatie zal veel beter scoren dan elke wettelijke norm: ISVAG zal één van de laagste NOx emissies in ons land en Europa halen en zal koploper zijn qua energiewinning in Vlaanderen en verder weg: we dragen bij aan een schonere wereld waarin niets verloren gaat. 16 ISVAG JAARVERSLAG 2017

19 Waarom is verbranding van restafval nog nodig? Waarom is verbranding van restafval nog nodig? ISVAG legt die vraag voor aan professor Karl Vrancken, research manager sustainable materials van de Vlaamse Instelling voor Technologische Onderzoek (VITO) en assistent-professor aan de Universiteit Antwerpen (UA), dep. Bio-ingenieurswetenschappen. De ISVAG-installatie wordt ontworpen voor de verwerking van restafval. Dat is het residu dat overblijft na sortering aan de bron van huishoudelijk afval. De consument sorteert verschillende recycleerbare fracties waaronder glas, papier, PMD, GFT... De rest die overblijft bevat voedingsoverschotten, niet-recycleerbare plastics (vooral verpakkingen en klein speelgoed), complexe materialen zoals combinaties van plastics, metalen..., steenachtige materialen, niet-recycleerbare houtachtige stromen maar ook grof huisvuil. Het restafval is typisch een mengsel van laagwaardige onzuivere materialen. In lijn met het stortverbod op brandbaar afval moet er voorzien worden in verwerkingscapaciteit voor deze fractie, zegt professor Vrancken. De verwerking gebeurt best door een flexibel, robuust en betrouwbaar systeem dat schommelingen in aanvoer, calorische waarde en samenstelling aankan en in een afvoer en recyclage voorziet van metalen en de inerte fractie (15-30%). Een systeem dat de final sink vormt in het algemene systeem van duurzaam materialenbeheer. De laatste optie voor materiaal dat geen andere bestemming heeft gevonden. Het systeem van recyclage, het sluiten van de kringloop en de circulaire economie kan enkel draaien indien er voorzien wordt in een uitweg voor onzuiverheden en toxische of eco-toxische substanties, voert professor Vrancken aan: Zo niet, stapelen deze zich op in de circulerende materialen, met als gevolg dat hun kwaliteit daalt of dat we blootgesteld worden aan schadelijke stoffen. Ook bij verdergaande ontwikkeling van de gescheiden inzameling en van recyclage zal er steeds een restfractie of een recyclageresidu blijven ontstaan. De roosteroven heeft al de hoger genoemde karakteristieken. Bovendien laat hij toe om energie te recupereren uit dit laagwaardige materiaal in de vorm van elektriciteit en warmte. Door toepassing van BBT (Beste Beschikbare Technieken) kan bovendien worden gezorgd dat de impact op de omgeving minimaal blijft. In het ontwerp van de nieuwe ISVAG-installatie werd met alle BBT-bepalingen rekening gehouden. ISVAG BOUWT AAN DE TOEKOMST 17

20 Waarom kiest ISVAG voor een warmtenet? De nieuwe installatie zal stroom of warmte kunnen leveren, afhankelijk van de vraag en het seizoen. ISVAG kan zo een groter aantal Antwerpse gezinnen van groene elektriciteit voorzien ( gezinnen t.o.v gezinnen met de huidige installatie), en dankzij de aanleg van een warmtenet zullen Antwerpse gezinnen of bedrijven duurzaam kunnen verwarmen. Zij zullen niet langer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen en dus niet langer schadelijke stoffen uitstoten. Dat zijn de vermeden emissies en zo wint het milieu twee keer! Er is dus de historische kans en het grote potentieel in vermeden emissies, en zo onderschrijft ISVAG de ambitie, tegen 2050 is de stad Antwerpen klimaatneutraal. Momenteel zijn er al concrete plannen voor de aanleg van een mini-warmtenet en lopen de onderhandelingen die bij een van de te leveren bedrijven jaarlijks in een besparing van meer dan 1 miljoen m 3 aardgas zou resulteren. Het energetisch vermogen van de nieuwe installatie zal een veelvoud hiervan opleveren. Hierdoor betekent de nieuwe installatie een opportuniteit voor het realiseren van warmtetransport naar de omgeving. Dat beaamt Nabilla Ait Daoud, Schepen voor Leefmilieu van de stad Antwerpen: Warmtenetten gevoed door duurzame bronnen zijn van essentieel belang in ons streven naar een klimaat-neutrale stad in ISVAG produceert nu al duurzame elektriciteit, het zou nog interessanter zijn ook warmte uit te koppelen. Dankzij de ligging van ISVAG kan deze warmte relatief eenvoudig naar de omgeving worden ontkoppeld. Daarom hebben we met Eandis en Infrax een intentieovereenkomst afgesloten om een warmteproject vanuit ISVAG op te zetten. De eerste fase van dit warmtenet vanuit ISVAG kan al eind 2017 worden aangelegd bij de heraanleg van de Terbekehofdreef in Wilrijk. Het warmtenet op Nieuw Zuid, dat momenteel al draait en wordt uitgebreid, en het toekomstige warmtenet op Blue Gate vormen de eerste essentiële stappen om een warmtetransportleiding vanuit ISVAG te rechtvaardigen. Ook de uitkoppeling richting Neerland en UZA in Wilrijk is belangrijk, net als de samenwerking met sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven belangrijk is om onder andere Kiel, Jan de Voslei en Emiel Vloorstraat op dit warmtenet aan te sluiten. Bovendien kunnen we als stad ons ruimtelijk beleid maximaal aanwenden om potentiële ontwikkelingsgebieden mee aan te sluiten. Kortom, de nieuwe installatie van ISVAG en de realisatie van warmtetransport biedt zeer grote opportuniteiten om de ruime omgeving van duurzame warmte te voorzien en belangrijke stappen te zetten in het halen van de stedelijke klimaatdoelstellingen. 18 ISVAG JAARVERSLAG 2017

21 ISVAG zet mee de internationale trend! ISVAG zit niet op een eiland, integendeel: we willen met de Toekomstplannen mee de internationale trend zetten, samen met andere pioniers in binnen- en buitenland: op het vlak van best beschikbare technologie, op het vlak van architectuur, qua laagste emissies en qua productie van warmte en elektriciteit. De voorbije jaren zijn we actief op zoek gegaan naar de Best Beschikbare Technologie, in binnen- en buitenland: alle mogelijke alternatieven werden onderzocht. ISVAG investeerde fors in Vlaams en in internationaal onderzoek, met o.a. kennis- en ervaringsuitwisselingen en studieopdrachten in Vlaanderen, Nederland, Denemarken (Kopenhagen), Zweden (Malmö) en Duitsland (Berlijn). ISWA & UNEP Die expertise winnen en delen, is de voorbije jaren steeds een uitgesproken en belangrijke doelstelling van ISVAG geweest. We waren actief aanwezig op internationale fora als de jaarlijkse Wereldcongressen van ISWA (International Solid Waste Association) of de World Cities Summit in Singapore. Met resultaat, want het Vlaamse succesverhaal op het vlak van recyclage en afvalverwerking wordt vandaag wereldwijd geroemd. Het eerste Global Waste Management Outlook Report van UNEP (United Nations Environmental Programme) werd in 2015 op het ISWA World Congres in Antwerpen gepresenteerd. Israël, Libië en Libanon Nadien werd de knowhow van ISVAG en andere Vlaamse afvalpartners gevraagd voor de UNEP-missie naar Beiroet (Libanon) en voor een EU-missie naar Tripoli en Benghazi (Libië). ISVAG ondertekende in het najaar 2017 tenslotte ook een samenwerkingsproject met o.a. ISWA en DRAT, de afvalintercommunale van Tel Aviv, met het oog op de sluiting van de vijftig grootste dumpsites in de wereld. ISVAG BOUWT AAN DE TOEKOMST 19

22 Gesprek met de architecten achter het ontwerp Tom Louwette, BEL Architecten Alain Hinant, Canevas David De Wolf, Greisch 20 ISVAG JAARVERSLAG 2017

23 ISVAG zal uitgroeien tot een nieuwe landmark Futuristisch, ultramodern, een gedurfd ontwerp, en ISVAG: van lelijk eendje tot sierlijke zwaan. De bekendmaking van het ontwerp voor de nieuwe afvalenergiecentrale van ISVAG ging niet onopgemerkt voorbij in het najaar van Maar wie zijn de architecten achter de ranke boog die om de nieuwe installatie zal worden gebouwd? Tijd voor een gesprek met Tom Louwette (BEL Architecten), Alain Hinant (Canevas) en David De Wolf (Greisch). Wij zijn architecten, we werken met tekeningen. We zijn overtuigd dat je met beelden best kan spreken, klonk het ooit bij de jonge wolven van BEL Architecten, in Zijn de eerste schetsen voor de nieuwe ISVAG installatie inderdaad even intuïtief als ze eruit zien? Tom Louwette, BEL Architecten: Die eerste schetsen ogen simpeler dan ze zijn. Daar gaan lange discussies aan vooraf. Het is een illusie te denken dat zo n eerste tekening meteen klaar is. Een architectenbureau werkt zeer hard om tot die eerste ontwerpen te komen. Alain Hinant, Canevas: De randvoorwaarden van de architectuurwedstrijd voor de afvalenergiecentrale van ISVAG waren in het begin niet strikt afgelijnd. We hadden als architecten veel vrijheid in het bedenken van een ontwerp. De technische voorwaarden zijn pas later gekomen, met het Deense ingenieursbureau Ramboll dat de technische installatie heeft ontworpen. Dan begint de échte oefening: de groeiende complexiteit van de technische installatie laten inpassen in het ontwerp en erover waken dat de oorspronkelijke filosofie en het ontwerp van het gebouw overeind blijven staan. Wat is de filosofie achter het ontwerp voor de nieuwe ISVAG site? Tom Louwette, BEL Architecten: We kwamen in de voorbereidende ontwerpschetsen telkens uit bij een klare, lineaire vorm. Het idee van die eenheid is het resultaat van een volgehouden analyse en research. We hadden ook verschillende boxen of dozen kunnen ontwerpen, of we hadden ook verschillende dozen in een gebogen of hoekige vorm kunnen ontwerpen, wat de voorkeur van Ramboll had. David De Wolf, ingenieurs- en architectuurbureau Greisch: Behalve de eenheid van het geheel is ook heel snel voor de boogvorm gekozen. We proberen de boog maximaal te gebruiken, als een eenvoudige maar structureel efficiënte vorm. Tom Louwette, BEL Architecten: Al in de wedstrijdfase hebben we onderzocht wat de mogelijkheden waren van een boog. We stelden ons zelf de vraag: hoe omkleden we de verbrandingsinstallatie en de overige technische installaties? En wat doen we met de grote volumes aan muren en dak? Een boog is zichtbaar, en een boog is een interessant architecturaal gebaar. Ruimtelijk gebeurt er iets boeiend met een boog, in het landschap. ISVAG BOUWT AAN DE TOEKOMST 21

24 We hebben al snel voor een boog gekozen voor de nieuwe installatie van ISVAG. Een boog is een interessant architecturaal gebaar. De vorm van het gebouw wordt zo ook zachter in het landschap. Alain Hinant, Canevas: De vorm van het gebouw wordt zo zachter in het landschap: voor een groot gebouw is een boog de beste manier om het bouwvolume en dus ook de impact op het landschap terug te dringen. Alain Hinard, Canevas: Architecten starten soms van een wit blad, maar niet in deze architectuurwedstrijd: een heleboel elementen waren al beslist door ISVAG of Ramboll. De locatie, is een van die elementen. Het feit dat de huidige installatie nog even blijft staan en werken tot de nieuwe installatie klaar is voor gebruik, is een ander element. Tom Louwette, BEL Architecten: Als architect werk je binnen de limieten van de keuzes die al gemaakt zijn. Wij moesten de oriëntatie van het gebouw in het landschap bepalen, de lineaire boogvorm van het gebouw, wat de voor- en de achterkant van het gebouw zou zijn en waar de schouw zou staan. Hoe kijken jullie als architecten aan tegen de ambitie die ISVAG vandaag uitspreekt: een duurzame oplossing bieden voor het huishoudelijk restafval van meer dan 1 miljoen Antwerpenaren, door koploper te willen blijven in lage emissies, en koploper te willen worden in maximale energieproductie uit afval, in warmte en in elektriciteit? Tom Louwette, BEL Architecten: We hebben van in het begin gediscussieerd over die vraag, ook in de wedstrijdfase. Zulke grote vraagstukken zijn zeer interessant voor ons, als architecten. Iedereen produceert afval, en iedereen verbruikt energie. Het zijn grote maatschappelijke uitdagingen die hoe dan ook een antwoord verdienen. Die maatschappelijke relevantie is wat ons, architecten, over de streep trekt om mee te doen aan een architectuurwedstrijd. Net zoals ons architectenbureau al een watertoren (in Beersel, nvdr.) heeft ontworpen. Het gaat om publieke gebouwen die een noodzakelijke rol vervullen in het landschap en in het leven van u en van mij. Dat boeit mij als architect. Alain Hinant, Canevas: De architectuurwedstrijd ging niet louter over het ontwerp van een zwarte doos omheen een 22 ISVAG JAARVERSLAG 2017

25 afvalverwerkingsinstallatie. ISVAG integreert ook een belevingscentrum voor de vele duizenden bezoekers die elk jaar over de vloer komen. ISVAG kiest zo voor openheid en dialoog en gaat het maatschappelijke debat over afvalverwerking niet uit de weg. Uw beschrijving van de A12 die Brussel en Antwerpen verbindt is wonderlijk: Het is de bijzonderste weg die België kent. Het geheel oogt vaak rommelig, maar de grotere objecten en elementen geven structuur en zorgen voor leesbaarheid. De A12 is een ware dwarsdoorsnede van België. Tom Louwette, BEL Architecten: De weg start aan het Koninklijk Paleis te Laken en eindigt aan de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen. Je hebt de vele landmarks op de A12 die helpen wanneer je je wil oriënteren. Je hebt visuele landmarks, zoals de plantentuin van Meise, het vroegere IBM paviljoen van Eliot Noyes, de toren van Renaat Braem in Boom of de iconische discotheek Carré in Willebroek. Maar je hebt evengoed landmarks die je kan ruiken, zoals de koffiebranderijen van Douwe Egberts, Beyers en Rombouts of de brouwerij van Duvel Moortgat. En dichter bij Antwerpen, heb je IKEA, het viaduct van Wilrijk of Maison Guilette, de enige woning van Le Corbusier in België. Je hebt veel van die steenwegen in ons land, maar die hebben niet altijd de iconische gebouwen die het grappig of aangenaam maken om over de A12 te rijden. Je voelt ook het potentieel van die A12: er kan nog van alles gebeuren. Is het dan ironisch om zelf een gebouw te ontwerpen op wat als de lelijkste steenweg van Europa wordt bestempeld? Alain Hinant, Canevas: De lelijkste? Nee, dat is de Champs-Elysées in Parijs! Jullie spreken ook van ISVAG dat op de grens tussen het stedelijk weefsel en het gefragmenteerde open landschap ligt. Tom Louwette, BEL Architecten: Als we inzoomen op de directe omgeving van ISVAG zien we dat ze gelegen is op de grens tussen het stedelijk weefsel van Antwerpen met aaneengesloten bebouwing en het gefragmenteerde, open landschap erachter. Het concept is interessant: de verbrandingsinstallatie voor alle afval ligt op de stadsgrens. Dat zie je wel vaker, die fabrieken en schoorstenen op de stedelijke grenzen. In vroegere tijden gebeurde dat ook met onze kerkhoven. ISVAG BOUWT AAN DE TOEKOMST 23

26 De nieuwe ISVAG installatie zal vanzelf uitgroeien tot een landmark, tot een nieuwe stadspoort van Antwerpen Volgens jullie kan de nieuwe ISVAG installatie uitgroeien tot een nieuwe, hedendaagse stadspoort voor Antwerpen. Tom Louwette, BEL Architecten: De weginfrastructuur rond Antwerpen bestaat uit de Ring waarop de snelwegen vanuit alle windrichtingen toekomen: E17, E19, E34 en ook de A12. Elk van deze wegen biedt de mogelijkheid om niet alleen rond de stad te rijden maar ook recht de stad in te rijden. Net op die plekken worden vandaag een reeks nieuwe markante gebouwen gerealiseerd die als hedendaagse stadspoorten fungeren: het Havenhuis van Zaha Hadid en het MAS van Willem-Jan Neutelings in het noorden, het Nieuwe Provinciehuis van Xaveer De Geyter ter hoogte van het Albertpark, Wij willen niet persé een landmark neerzetten. Maar gezien de schaal en de geometrie zal het voorgestelde project van ISVAG vanzelf de overgang van stad en landschap markeren en zal het als een architecturaal baken of landmark werken. We stellen ons de hedendaagse afvalenergiecentrale voor als een nieuwe stadspoort voor Antwerpen aan de A12. Het is nog een lange weg tot 2022: wat heeft BEL Architecten het meest verbaasd, tot dusver? Alain Hinard, Canevas: In zulke grote projecten loert de verrassing altijd om de hoek. Hoe dichter de start van de werken nabij komt, hoe meer betrokken partijen ook rond de tafel. Dan is het belangrijk om de visie en de filosofie achter het ontwerp scherp te houden. Tom Louwette, BEL Architecten: Ik was aanwezig op de Burendag die ISVAG in oktober 2017 heeft georganiseerd, waar een panel van experten de toekomstplannen van ISVAG uit de doeken heeft gedaan voor een aandachtig publiek van ruim 130 omwonenden. Ik was aangenaam verrast dat de buren van ISVAG weliswaar kritische vragen bij het futuristische ontwerp hadden de SF-film Blade Runner speelde toen net in de filmzalen (lacht), maar dat ze even goed akkoord waren dat we met z n allen moeten investeren in een toekomstgerichte en duurzame oplossing voor ons afval. Er is ook intens overleg geweest met de Stadsbouwmeester van Antwerpen, Christian Rapp? David De Wolf, ingenieurs- en architectuurbureau Greisch: Ik heb het standpunt van de Stadsbouwmeester 24 ISVAG JAARVERSLAG 2017

27 Het is een prima zaak dat de Stadsbouwmeester ook grote, industriële projecten in de haven of elders in de stad naar een hoger architecturaal niveau wil tillen. verstaan. Hij heeft mee beslist in de jury, en hij zag later hoe de plannen werden bijgestuurd. Hij wilde ons herinneren waarom ons oorspronkelijke project had gewonnen en hij wilde die elementen terug vinden. Ik denk dat bouwmeesters vaker voor die uitdaging staan: ze zien slechts een ogenblik. Ze zijn nauw betrokken bij de wedstrijdfase, maar ze zien de evolutie en de aanpassingen in de volgende fase niet. En daar hebben ze het soms moeilijk mee. In het algemeen: is het een goede zaak dat een Stadsbouwmeester ook grote, industriële bouwprojecten van nabij volgt? Tom Louwette, BEL Architecten: Jawel, het instituut Bouwmeester is een prima zaak of dat nu in Vlaanderen of in de stad Antwerpen is. Niemand wil terug naar de jaren tachtig waar de prijs van doorslaggevend belang was in grote bouwprojecten, en waar de architecturale kwaliteit van weinig of geen tel was. Zonder de Bouwmeester zou een jong architectenbureau als BEL Architecten zelfs niet in zo n groot project kunnen stappen. Ik mag misschien niet altijd de mening delen van de Stadsbouwmeester, maar ik respecteer Christian Rapp en zijn ambt. Ik wil vooral dat hij zijn rol blijft spelen. Het is een goede zaak dat hij ook grote, industriële projecten in de haven of elders in de stad naar een hoger architecturaal niveau wil tillen. Ondertussen zal het wel zes of zeven jaar van uw architecturale leven kosten, vooraleer de nieuwe ISVAG installatie er staat. Architectuur als een slow profession, hoe lastig is dat? Tom Louwette, BEL Architecten: Dat is een contradictie waar je als architect mee moet leren leven: bij grote, publieke projecten kan het soms langer dan vijf jaar duren vooraleer het gebouw er staat. Maar tegelijk wordt de tijd die in de studieronde kruipt, steeds krapper. En je bent inderdaad met meerdere lange termijnprojecten bezig op hetzelfde moment. En soms denk je, oh, heb wij dit zoveel jaar geleden bedacht? Waren wij dat? (lacht). Het grote voordeel is, architectuur is geen eenzame stiel, zoals dat voor bijvoorbeeld een schrijver wel het geval kan zijn. Je werkt als architect altijd in team. En je werkt met zeer veel parameters. Zo n groot project is meer een wiskundige oefening dan een puur emotionele bevalling. Alain Hinard, Canevas: Landschapsarchitecten, die zijn pas echt te beklagen (lacht). Voor hen duurt het soms dertig of veertig jaar vooraleer de bomen volgroeid zijn en het landschap er ook uit ziet zoals zij het zich hadden ingebeeld! ISVAG BOUWT AAN DE TOEKOMST 25

29 Wat doen we? Exploitatie en aanvoer ISVAG staat in voor de verwerking van het niet-recycleerbaar, huishoudelijk restafval van meer dan 1 miljoen inwoners. Dit is de fractie die overblijft nadat alles wat herbruikbaar of recycleerbaar is zoals papier, PMD, glas of GFT apart werd ingezameld. Wat overblijft, is restafval zero waste bestaat helaas nog niet: in totaal zamelden de steden en gemeenten die deel uitmaken van ISVAG in 2017 bij hun inwoners ton restafval in. Dat is net iets minder dan de ton afval in Best Beschikbare Technologie Vlamingen zijn overigens expert in het afval sorteren. Meer dan 70% van al het geproduceerde huishoudelijke afval in Vlaanderen wordt hergebruikt of gerecycleerd, niemand doet beter. Wat overblijft, wordt in afvalverwerkingsinstallaties als die van ISVAG verwerkt. Het mooie is dat ISVAG het afval niet alleen maar verbrandt: ons afval wordt omgezet in energie. De verwerking bij ISVAG gebeurt in een roosteroven. Dit is ecologisch en economisch de meest geschikte verwerkingstechniek voor restafval, ook wel best beschikbare techniek of kortweg BBT genoemd. Dit gebeurt binnen een strikt kader van wetgeving, voorwaarden en vergunningen. Met haar verwerking produceert ISVAG vandaag elektriciteit voor meer dan gezinnen. Aanvoer ISVAG Jaar 2017 Huisvuil Grofvuil Antwerpen-Noord 516, ,62 Antwerpen-Zuid , ,08 Antwerpen-Centrum , ,40 Antwerpen-Recyclage 0,00 0,00 Antwerpen , ,10 Boom 2.062,84 538,08 Hemiksem 1.405,12 345,4 Mortsel 3.350,92 376,74 Niel 1.016,52 97,72 Puurs 2.334,08 267,32 IGEAN , ,50 Totaal , ,86 Totaal ISVAG (in ton) ,04 WAT DOEN WE? 27

31 De installatie van ISVAG heeft twee ovenlijnen die elk tot 9 ton afval per uur kunnen verwerken en dit 24 uur per dag, zeven dagen per week. In 2017 verwerkte ISVAG met haar twee ovenlijnen ton niet-recycleerbaar huishoudelijk afval. Het totaal van de aangevoerde afvalstoffen bestond voor 80% uit huishoudelijk restafval en voor 20% uit grofvuil. De aanvoer was voor 100 % afkomstig van de eigen vennoten. ISVAG verwerkt het huishoudelijk restafval van de meer dan 1 miljoen inwoners van de gemeenten Aartselaar, Boechout, Boom, Borsbeek, Brasschaat, Brecht, Edegem, Essen, Hemiksem, Hove, Kalmthout, Kapellen, Kontich, Lint, Malle, Mortsel, Niel, Ranst, Rumst, Schelle, Schilde, Schoten, Stabroek, Wijnegem, Wommelgem, Wuustwezel, Zandhoven en Zoersel (vennoten via IGEAN), en van Antwerpen, Boom, Hemiksem, Mortsel, Niel en Puurs. In het beleidsplan gaat ISVAG uit van een jaarlijkse verwerking in de eigen installatie van ton. ISVAG heeft ten opzichte van het jaar 2016 toch meer afval kunnen verwerken: ton. Die verbeterde efficiëntie is mogelijk omdat ISVAG verder blijft investeren in propere technologie: in de huidige afvalenergiecentrale van ISVAG werd in 2017 een LUVO of luchtvoorverwarmer geïnstalleerd. Luchtvoorverwarmer De LUVO-installatie wordt gebruikt om de lucht voor te verwarmen en zo het afval sneller te drogen voor de verwerking ervan. Dankzij deze investering kan ISVAG het afval stabieler verbranden met minder CO-uitstoot en minder onverbrand restafval. Zo wordt het afval beter omgezet in energie en wordt meer elektriciteit geproduceerd. De installatie van de LUVO werd gedurende een jaar grondig voorbereid en getest. Verder was 2017 een zeer droog jaar wat de gemiddelde calorische waarde van het afval licht deed stijgen, en ook dat heeft een positieve invloed op de totale verwerkingscapaciteit. WAT DOEN WE? 29

33 Afvalverwerking Indaver Financiële resultaten Doordat onze vennoten meer afval inzamelden dan in onze eigen ISVAG installatie kan worden verwerkt, werd ook in 2017 een deel van de aanvoer afgeleid naar de installaties van IBOGEM en Indaver in Beveren. ISVAG had tot 1 augustus 2017 hiervoor een overeenkomst met IBOGEM en Indaver, sinds 1 augustus 2017 geldt die overeenkomst met Indaver. De verdeling naar de oorsprong van het afval en de plaats van de verwerking geeft het resultaat zoals in onderstaande tabel wordt weergegeven. In het totaal zamelden de vennoten in 2017 bij hun inwoners ton restafval in, waarvan ton verwerkt werd door ISVAG en ton verwerkt werd door IBOGEM/Indaver. Ter vergelijking: in 2016 werd in totaal ton ingezameld, waarvan ton verwerkt werd door ISVAG en ton door IBOGEM en Indaver. ISVAG realiseerde in 2017 een omzet van ,80 euro. Het netto resultaat bedroeg ,80 euro. Energetisch rendement Tijdens het verbrandingsproces wordt met de vrijgekomen warmte in een ketel stoom geproduceerd. Een stoomturbine, door Engie-Electrabel geïnstalleerd en uitgebaat naast de installatie van ISVAG, zet de stoom om in elektrische energie. Ook in 2017 werd de vrijgekomen warmte maximaal omgezet in elektrische energie. De totale jaarproductie aan elektriciteit bedroeg kwh. ISVAG verbruikte hiervan kwh. De ISVAG installatie levert hiermee een capaciteit om meer dan gezinnen het hele jaar door te voorzien van elektriciteit. Huishoudelijk restafval Brandbaar grofvuil Verwerkt door ISVAG , ,86 Verwerkt door IBOGEM ,12 522,96 Verwerkt door Indaver ,60 Totaal , ,82 WAT DOEN WE? 31

35 Emissies ver beneden de norm ISVAG is vandaag één van de Vlaamse koplopers in de laagste emissies en dat houden we graag zo. We verbranden restafval in een roosteroven en zetten het om in energie. Maar hoe schoon is dat verbranden eigenlijk? Het is een kritische vraag die een eerlijk antwoord verdient. Wanneer afval verbrand wordt, komen rookgassen vrij. Hoeveel en wat die rookgassen precies mogen bevatten, is gebonden aan strikte regels. De sector van de afvalverbranding is trouwens één van de meest gereguleerde en strengst gecontroleerde. En dat vinden we bij ISVAG prima zo. Onze lage emissies voldoen aan de strengste voorwaarden van Vlaanderen en Europa. Luchtkwaliteit primeert ISVAG doet er alles aan om zo ver mogelijk onder de grenswaarden te blijven. We hebben gedurende vele jaren fors geinvesteerd in een hoogwaardige installatie: rookgassen worden gezuiverd en schadelijke stoffen verwijderd, zodat ze niet in het milieu terechtkomen. De luchtkwaliteit en de volksgezondheid zijn onze prioriteit. Via een automatisch meetsysteem houden we precies bij wat er in de rookgassen wordt geproduceerd. Onafhankelijke laboratoria staan daarnaast garant voor extra controles. Telkens weer blijkt dat de meetresultaten voor chloride, zwaveloxide, koolstofmonoxide, kool-waterstof en stikstofoxide perfect in orde zijn, zelfs ruim binnen de wettelijk voorgeschreven normen. Het dioxinegehalte van de rookgassen en ook de waarden voor zware metalen grenzen aan wat meetbaar is. Strikte Europese regels De vast opgestelde apparatuur voor monstername en metingen bij ISVAG wordt zoals de strenge regels willen gekeurd door een erkende milieudeskundige. Die keuring gebeurt conform een code van goede praktijk en omvat minstens één jaarlijkse beperkte keuring en een driejaarlijkse uitgebreide keuring. De meetcabines registreren automatisch en objectief de emissies van een opgelegd aantal stoffen. Puntmetingen door erkende en onafhankelijke externe laboratoria vullen deze gegevens aan. De strikte Europese richtlijnen die sinds 2006 gelden werden overgenomen in de Vlaamse Vlarem-normen. Gemiddelde emissiewaarden 2017 Norm Stof 0,7 mg/nm 3 10 mg/nm 3 CO 12,3 mg/nm 3 50 mg/nm 3 HCI 0,2 mg/nm 3 10 mg/nm 3 HF 0,0 mg/nm 3 1 mg/nm 3 SO2 0,8 mg/nm 3 50 mg/nm 3 NO2 102,4 mg/nm mg/nm 3 CnHm 0,4 mg/nm 3 10 mg/nm 3 Dioxines 0,0130 ng/nm 3 TEQ 0,1 ng/nm 3 TEQ WAT DOEN WE? 33

36 Uitstekend resultaat Het uitstekende resultaat van deze lage emissiewaarden is niet enkel het gevolg van het continu investeren in de best beschikbare technologie. Ook het verder optimaliseren van de verschillende rookgaszuiveringsprocessen blijft een aandachtspunt, waardoor de minimale immissiebijdrages van ISVAG aan de omgeving nog verder teruggedrongen kunnen worden. De verhouding tussen de opgelegde normen en de daadwerkelijke emissies blijkt ook zeer duidelijk uit de hiernavolgende grafische voorstelling. Emissies 2017 tov norm Gemeten waarde in % van norm Normbalk als 100% 100,0% 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Stof CO HCI SO2 NO2 CnHm Dioxines 34 ISVAG JAARVERSLAG 2017

37 Dioxinemetingen in 2017 De uitstoot van dioxines bedroeg gemiddeld voor beide ovenlijnen op jaarbasis 0,0130 ng TEQ/Nm³. De norm is 0,1 ng TEQ/Nm 3 of één tien miljardste van een gram. Alle meetwaarden kunnen continu geraadpleegd worden op onze website Radioactieve weesbronnen Zoals voorgeschreven in het Koninklijk Besluit van 14 oktober 2011, dienen alle verbrandingsinstallaties voor huishoudelijk restafval, stortplaatsen en schroothandelaars in België een meetportiek voor het detecteren van radioactieve bronnen te hebben. Bij ISVAG wordt enkel restafval van gezinnen aangevoerd of afval dat hiermee qua samenstelling vergelijkbaar is. Wanneer bij ISVAG een weesbron wordt gedetecteerd, gaat het dan ook om onschuldig klein materiaal dat onbewust door inwoners in de restafvalzak wordt gegooid. Enkele voorbeelden: een defecte rookmelder, een kapotte bliksemafleider, een oude wekker of zelfs polshorloge met lichtgevende wijzers. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor incontinentieluiers van patiënten die recent behandeld werden met radiotherapie. Ook deze luiers blijken nog gedurende een beperkte periode straling af te geven en zorgen dus voor een alarmsignaal aan de meetpoort. Op zich levert dit geen gevaar op voor de gezondheid. Deze procedure kadert in een algemene voorzorgsmaatregel, waarin België koploper is en wil blijven. Wanneer een dergelijk voorwerp in het restafval wordt aangetroffen, wordt het volgens de procedure toch opgespoord en verwijderd. Weesbronnen zijn radioactieve voorwerpen waarvan de eigenaar niet of moeilijk kan geïdentificeerd worden. De meetpoorten stellen ons in staat om deze bronnen op te sporen. Telkens een weesbron wordt aangetroffen, sturen we ook informatie naar de ophaler die de bron heeft meegebracht. WAT DOEN WE? 35

39 Onderhoud van de installatie De beschikbaarheid van de afvalverwerkingsinstallatie van ISVAG in 2017 lag op 94,6%. ISVAG knoopt zo aan met de zeer hoge scores van de voorbije jaren (95,7% in 2016 en 96,3% in 2015). Onze installatie is in prima staat en die pluim hoort op de hoed van de onderhoudsafdeling van ISVAG. De blijvende aandacht voor het onderhoud van de installatie is van groot belang, opdat ISVAG zo weinig mogelijk geconfronteerd wordt met onverwachte defecten en bijhorende stilstanden. Voor een aantal werkzaamheden is het noodzakelijk dat de installatie uit dienst wordt genomen. In 2017 werd ovenlijn 1 in totaal eenentwintig dagen stilgelegd voor volgende redenen: In maart 2017 werd ovenlijn 1 gedurende dertien dagen stilgelegd voor een geplande onderhoudsbeurt. Tijdens een geplande stilstand worden een aantal gebruikelijke herstellingen uitgevoerd: alles wordt nagezien, wat loszit wordt opnieuw vastgemaakt, wat vuil is wordt proper gemaakt. Behalve de vervanging van vuurvaste tegels in de ovenruimte werden de mouwen van de mouwenfilter vervangen en de turbine bypass hersteld. Ook werden de voorbereidingen getroffen voor het aankoppelen van de luchtvoorverwarmer LUVO. De werken verliepen vlot en binnen het vooraf bepaalde tijdschema. In maart 2017 werd ovenlijn 1 gedurende vier dagen ongepland stilgelegd vanwege een technische panne in de verbrandingskamer. Het defect werd vakkundig en binnen een korte tijdsspanne hersteld. In september 2017 werd ovenlijn 1 gedurende één dag ongepland stilgelegd vanwege een defect in de as-extractor. In december 2017 werd ovenlijn 1 gedurende drie dagen gepland stilgelegd voor extra onderhoud. In 2017 werd ovenlijn 2 in totaal eenentwintig dagen stilgelegd voor volgende redenen: In maart 2017 werd ovenlijn 2 gedurende drie dagen gepland stilgelegd voor het herstel van de turbine bypass. Tijdens de stilstand werden de voorbereidingen getroffen voor het aankoppelen van de lucht-voorverwarmer LUVO. In september vond een geplande stilstand van ovenlijn 2 plaats, gedurende twaalf dagen. Extra onderhoudstaken waren het vervangen van de mouwen van de mouwenfilter en een grondige revisie van de shredder. De werken verliepen vlot en binnen het vooraf bepaalde tijdschema. In december werd gedurende zeven dagen ovenlijn 2 ongepland stilgelegd voor een technisch defect. Ondanks de ongeplande stilstanden en de herstelling aan de turbine was de beschikbaarheid van de installaties zeer hoog (94,6%). WAT DOEN WE? 37

40 Overzicht van het productiejaar 2017 Ovenlijn 1 Ovenlijn 2 Totaal uren / jaar uren uren Beschikbaarheid / jaar uren uren % beschikbaar 94,50% 94,70% Doorzet per jaar ton ton Doorzet per uur 8.54 ton 8.81 ton Verwerking 2017 (Ton/uur) 10,00 9,00 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 0,00 Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December 38 ISVAG JAARVERSLAG 2017

41 De stoomturbine werd in 2017 stilgelegd voor 5,5 dagen voor volgende redenen: Voor het herstellen van de turbine bypass in maart Wegens het vervangen van een PLC-kaart in maart Wegens de jaarlijkse veiligheidstesten in september Wegens het aanvullen van voedingswater in december. Werking van de meetinstallatie De vast opgestelde emissiemeetapparatuur wordt door een gespecialiseerde firma twee maal per jaar gecontroleerd op zijn werking. Hierin begrepen is het uitvoeren van de nodige onderhoudswerken. Aanvullend heeft ISVAG een 24 op 24 uur en 7 op 7 dagen contract om ingeval van een storing, binnen de 4 uur een technicus ter plekke te hebben. WAT DOEN WE? 39

43 ISVAG, Human Resources Het ISVAG team, fit en gezond Een gezonde geest in een gezond lichaam, is de basis van het ISVAG gezondheidsbeleid. We stimuleren onze medewerkers om gezonde eet- en beweeggewoontes te ontwikkelen, vaak op een leuke en laagdrempelige manier. ISVAG werkt sinds 2017 ook aan het geestelijk welzijn op de werkvloer! Fruit & Soep Antwerp 10 Miles Elke week zijn er verse fruit- en groentemanden op de werkvloer, en twee keer per maand kunnen onze medewerkers genieten van een kom verse soep. Gezondheidscharter Samen met Sport & Health Coach Patrick Desruelles biedt ISVAG de medewerkers ook een individueel traject aan, via het Move - Eat - Change concept. ISVAG Fitcompagnie, zo heet het programma, legt Patrick Desruelles, gewezen Belgisch kampioen polsstokspringen uit: wie wenst deel te nemen, tekent het gezondheids-charter. Aan de hand van individuele gesprekken en evaluatiemomenten wordt doorheen het jaar aan beweging en gezonde eetgewoontes gewerkt. De vrijwillige deelnemers worden telkens gewogen en er wordt een Tanita Body Scan uitgevoerd. ISVAG had in 2017 voor het eerst een team aan de start van de Antwerp 10 Miles, de stratenloop waar vorig jaar meer dan enthousiaste lopers aan de start kwamen km voor Kom Op Tegen Kanker De 1000 km voor Kom Op Tegen Kanker, dat is samen met duizenden zielsgenoten trappen tegen kanker. En dat vier dagen lang! Het ISVAG team telde acht renners, die elk een etappe reden van 125 km lang. Summer Challenge De ISVAG medewerkers kruisen ook de sportieve degens met elkaar, tijdens de Summer Challenge. Sport & Health Coach Patrick Desruelles: Er is de Summer Challenge, die de meest fitte werknemer (m/v) bekroont. Tien deelnemers werkten het programma met succes af: we verdelen enkele Polar horloges onder de deelnemers, zodat ze hun bewegingspatroon beter kunnen bijhouden én bijsturen indien gewenst. ISVAG, HUMAN RESOURCES 41

44 Wellness: welzijn van werknemers voorop! Stoelmassage Wellness draait om het welzijn van de werknemers, het motiveert hen om gezonder door het leven te gaan. ISVAG organiseerde in 2017 een aantal interactieve infosessie rond welzijn en gezondheid, in samenwerking met WellnessForBusiness: neem je gezondheid in eigen handen, beter slapen kan je leren, en time to relax: 33 medewerkers van ISVAG hebben de workshops actief gevolgd. Stoelmassage is een manuele drukpuntmassage op een ergonomische stoel waarbij verschillende punten op het hoofd, nek, schouders, armen en rug worden bewerkt. Deze bedrijfsmassage wordt gegeven op de kledij zonder gebruik van olie en duurt standaard 20 minuten. Stoelmassage is uiterst geschikt ter voorkoming van aan het werk gerelateerde klachten en geeft onmiddellijk een aangename ontspanning. Je komt tot rust en kan achteraf met veel energie het werk hervatten: 25 medewerkers van ISVAG gingen graag op het aanbod in. 42 ISVAG JAARVERSLAG 2017

45 Overzicht afwezigheden in dagen dagen afwezig > maand < maand , , , ,5 Minder ziekteverzuim De afwezigheden door ziekte vertonen bij ISVAG al enkele jaren een dalende trend. In 2017 werd een sterke daling vastgesteld van de langdurige afwezigheden. Hierdoor daalde het aantal ziektedagen flink. ISVAG noteerde ook een lichte daling van het korte verzuim, wat ook weerspiegeld wordt in de gemiddelde ziekteduur en in het aantal afwezigheden in Gemiddelde ziekteduur in dagen 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 Aantal afwezigheden ,00 totaal , , , , ,69 0 totaal ISVAG, HUMAN RESOURCES 43

47 Veiligheid en preventie Ook in 2017 heeft ISVAG opnieuw stappen vooruit gezet op weg naar een adequaat veiligheidsen preventiebeleid. Sinds we extra inspanningen leveren op het vlak van preventie, lééft veiligheid echt op de werkvloer en dat is een goede zaak. Niet enkel jezelf, maar ook je collega s op gevaarlijke situaties wijzen, is een automatisme geworden bij ISVAG. ISVAG werkt nauw samen met collega s preventieadviseurs van andere afvalverwerkingsinstallaties, verenigd in Belgian Waste-to-Energy (BW2E) voor opleidingen voor veiligheid en preventie en organiseert zelf ook opleidingen voor o.a. Stoomtechniek & stoomturbine, pneumatica, LUVO, EHBO, heftruck- en laadschopchauffeurs, en een cursus Leiderschap voor de hoofdoperatoren en de ploegleiders. Sinds mei 2017 is ISVAG ook gestart met wekelijkse veiligheid-, gezondheid- en milieu-rondgangen (VGMrondgangen) met als doel een nettere en veiligere werkplaats voor elke werknemer. Deze hebben tot dusver al een positief resultaat. ISVAG telde in 2017 drie arbeidsongevallen. Geen enkel arbeidsongeval bleek ernstig en zo hoort het ook! ISVAG, HUMAN RESOURCES 45

49 Communicatie en maatschappelijk engagement Bezoekers en communicatie ISVAG sloot 2017 af met bezoekers die een kijkje namen in onze installatie. Het belangrijkste aandeel blijven de scholen, met bezoekers: kinderen uit de lagere school, jongeren uit het middelbaar onderwijs en 225 studenten uit het hoger onderwijs. Socio-culturele verenigingen komen met 364 bezoekers op de tweede plaats. Overheidsinstanties en bedrijven volgen tenslotte met respectievelijk 77 en 47 bezoekers. Behalve de bezoekers van de scholen, de verenigingen en de bedrijven, ontvangt ISVAG ook beleidsmakers en hoogwaardigheidsbekleders uit binnen- en buitenland. In 2017 waren dit onder meer delegaties uit Zweden, Denemarken, Vietnam en China, bedrijven als ING en Engie Fabricom, en bezoeken van Vlaams minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport Philippe Muyters, en de Antwerpes schepenen Ludo Van Campenhout en Caroline Bastiaens. COMMUNICATIE EN MAATSCHAPPELIJK ENGAGEMENT 47

51 Burendag Ruim 130 buurtbewoners uit Wilrijk, Aartselaar en Schelle bespraken op zaterdag 14 oktober 2017 samen met experten uit binnen- en buitenland de Toekomstplannen voor de bouw van een afvalenergiecentrale bij ISVAG. De buurtbewoners stroomden s ochtends om 11 uur toe in de gezellige tent: ze kregen meteen een verse kop koffie en een ontbijtje voorgeschoteld. ISVAG directeur Kristel Moulaert heette de bezoekers welkom, en zette de Toekomstplannen voor de bouw van een nieuwe afvalenergiecentrale uiteen: ISVAG legt de laatste hand aan het Milieu Effecten Rapport (MER), en bereidt tegelijk de aanvraag voor een omgevingsvergunning bij de Vlaamse overheid voor. In haar uiteenzetting stond de ISVAG directeur uitvoerig stil bij de blijvende aandacht voor de laagste emissies, de Best Beschikbare Technologie voor afvalverwerking, de voordelen van een warmtenet, het architecturale ontwerp voor de nieuwe installatie, de locatie en de mobiliteit, en tenslotte, bij het vergunningstraject. Na de presentatie over ISVAG was het woord aan de experten uit binnen- en buitenland: prof. Karl Vrancken (UA en VITO), prof. Peter Quicker van de Technische Universiteit Aken, dr. Sven Marivoet van Transport & Mobility Leuven en Piet Coopman van Interafval. Wat volgde, was een boeiend debat met de bezoekers in de tent: zo ging het over recyclage, sorteren en het verminderen van de afvalstroom, over de circulaire economie en het feit dat ook bij verdergaande ontwikkeling van de gescheiden inzameling en van recyclage er steeds een restfractie afval zal blijven zal overblijven, over de best beschikbare afvalverwerkingstechnieken, over het afvalbeleid zoals dat in Duitsland wordt gevoerd en over de locatie van ISVAG en de mobiliteit. Tot slot kozen meer dan honderd bezoekers voor een rondleiding in de bestaande ISVAG installatie, en zo zat een meer dan geslaagd Buren-infomoment er op! ISVAG dankt uitdrukkelijk alle aanwezige buurtbewoners voor hun interesse en bezoek en dankt ook de scouts & de gidsen van Aartselaar voor alle hulp! COMMUNICATIE EN MAATSCHAPPELIJK ENGAGEMENT 49

53 COMMUNICATIE EN MAATSCHAPPELIJK ENGAGEMENT 51

55 Maatschappelijk engagement Het afval van meer dan 1 miljoen Antwerpen slim omzetten in duurzame energie, dat is de kerntaak van ISVAG. Maar tegelijk hechten we belang aan onze maatschappelijke rol en dragen we graag bij aan innovatieve en sociaal-geëngageerde projecten. Daarom is ISVAG partner van: De Stadsimker UNITED Playing for Success Jaar na jaar sterven er meer en meer bijen op het platteland: de grootste oorzaak is de monocultuur. Bijen hebben hier niet genoeg diversiteit om te overleven. Door de bijen naar de stad te halen, houdt de stadsimker de bijenpopulatie in stand. Meer info op Playing for Success is een grensverleggend project voor leerlingen van 9 tot 14 jaar, die uit de boot van het onderwijs dreigen te vallen door te weinig zelfvertrouwen, socio-emotionele moeilijkheden of een moeilijke thuissituatie. PfS brengt deze leerlingen samen in een sportstadion, waar ze intensief gecoacht worden door een team van leerkrachten, stagiairs, vrijwilligers en mensen uit de plaatselijke sportvereniging. VZW De Steenschuit New Belgica BE WASTE WISE VZW De Steenschuit bouwt een museumreplica van de driemaster Belgica, waarmee Adrien de Gerlache van 1897 tot 1899 op een historische Zuidpoolexpeditie trok. Dit project laat ons belangrijkste Belgisch maritiem erfgoed herleven. Door de samenwerking van De Steenschuit en de VDAB krijgen 500 langdurig werkzoekenden nieuwe opleidings- en tewerkstellingskansen op de arbeidsmarkt. Vlaanderen hoort bij de wereldtop op vlak van voorkomen, sorteren en recycleren van afval én op vlak van duurzame eindverwerking, maar internationaal is er nog heel wat werk aan de winkel. Daarom ondersteunt ISVAG de organisatie be Waste Wise met Vlaamse kennis en knowhow. Be Waste Wise brengt experten en beleidsmakers uit alle windstreken samen om ervaringen uit te wisselen en het debat op gang te brengen. Meer info op Meer info op COMMUNICATIE EN MAATSCHAPPELIJK ENGAGEMENT 53

56 Boomsesteenweg 1000, 2610 Wilrijk T F info@isvag.be Dit ISVAG jaarverslag is gedrukt op Cocoon Silk, een gestreken gerecycleerd papier, gemaakt in een volledig chloorvrij proces.

57

58

Nog meer weergeven