Beleidskader Welzijn Hof van Twente

Transcriptie

1 Hof van Twente Richting voor het uitvoeringsprogramma Hof van Twente, mei 2012 Portefeuillehouder: Pieter van Zwanenburg Opdrachtgever: Adrie Ouwehand Projectleider: Harry van der Mark

2 1. Inhoud 2. Waarom een nieuw Welzijnsbeleid? Het nieuwe welzijnsbeleid Welzijn is een tweeslag Welzijn betekent nieuwe verantwoordelijkheden Nieuw welzijn betekent nieuwe rolverdeling Welzijn voor een krachtige samenleving Welzijn voor de kwetsbare burger Zelfredzaamheid Maatschappelijke participatie Doelen en instrumenten van welzijnsbeleid Centrale doelen Beschikbare instrumenten Uitgangspunten voor het kader welzijnsbeleid Wij gaan ervan uit dat: Wij gaan actief: Scenario s per beleidsterrein Sport Cultuur Zorg Jeugd Financiële doorkijk / kansen voor besparing Financiële ontwikkelingen 2012 e.v. met effecten voor het welzijnsterrein Frictiebudget Financiële doorrekening beleidswijzigingen nieuw welzijn Planning Bijlagen Wetten, landelijke en lokale ontwikkelingen

3 2. Waarom een nieuw Welzijnsbeleid? Hof van Twente staat voor de opgave om het welzijnsbeleid opnieuw te definiëren en opnieuw invulling te geven aan het welzijnswerk. Deze nota beschrijft het kader voor het nieuwe welzijnsbeleid. Voor de verschillende beleidsterreinen binnen welzijn is deze nota richtinggevend aan het uitvoeringsprogramma. Waarom moet er een nieuw welzijnsbeleid komen? Per 2007 is de Welzijnswet opgegaan in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In de Wmo wordt de verantwoordelijkheid verlegd van de overheid naar het maatschappelijk middenveld en de burgers zelf (de civil society). Het idee is dat de samenleving zelf veel problemen kan opvangen. Om zelf de problemen op te kunnen vangen is een krachtige lokale gemeenschap nodig die steun kan bieden aan burgers die dat extra beetje ondersteuning nodig hebben. Door de eigen kracht van de burgers onderling te versterken en te stimuleren kan deze ook gebruikt worden. Om zicht te krijgen op burgers die al dan niet extra ondersteuning nodig hebben is de Wmo in negen prestatievelden uitgewerkt (zie onderstaand figuur 1). Samen vormen deze prestatievelden een ladder. Naarmate het prestatieveld hoger ligt (tot 9), is de kwetsbaarheid van de burger groter en daarmee de benodigde ondersteuning. Hoe meer ondersteuning nodig is, hoe duurder deze wordt. Het is dus van belang om burgers zoveel mogelijk te ondersteunen vanuit de laagste prestatievelden (in prestatievelden 1en 2: civil society en preventie) om de druk op de duurdere prestatievelden (in prestatievelden 6 t/m 9: individuele voorzieningen en ondersteuning en opvang voor de meest kwetsbare burgers) te voorkomen dan wel te verminderen. PV 1 PV 2 Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) PV 3 PV 4 PV 5 PV 6 PV 7/9 Leefbaarheid en sociale samenhang Preventieve ondersteuning jeugd Informatie en advies burgers Mantelzorgers en vrijwilligers Participatie in de samenleving Individuele voorzieningen Maatschappelijke opvang Openbare geestelijke gezondheidszorg Verslavingszorg Figuur 1: De prestatievelden van de Wmo Vooral op prestatieveld 1 kan de gemeenten ruimte bieden aan verenigingen en organisaties die activiteiten ontplooien voor burgers op het gebied van cultuur, ontmoeting, sport en dergelijke. De prestatievelden 2 tot en met 9 zijn vooral gericht op burgers die op een of andere manier belemmering ervaren in het maatschappelijk participeren. Zij komen in principe in aanmerking voor extra ondersteuning vanuit de Wmo. Nu wij aan de vooravond staan van drie grote transities, te weten: AWBZ Begeleiding, Wet werken naar Vermogen (WWnV) en Jeugdzorg krijgen wij tegelijk de verantwoordelijkheid voor een grotere groep burgers die kwetsbaar zijn en specifieke ondersteuning nodig hebben. Deze groep kwetsbare burgers doen nu reeds een beroep op gespecialiseerde zorg en eenmaal in de Wmo op de prestatievelden 6 t/m 9. Om de kosten op deze prestatievelden in de hand te houden moeten wij kijken of deze kwetsbare doelgroep ook geholpen kan worden met een aangepast welzijnsarrangement met aanvulling van gespecialiseerde zorg. 3

4 Wij denken, met het nieuwe welzijnskader, het werken met wijkgerichte teams en het aangaan van allianties met en tussen verschillende organisaties en beleidsvelden, een goed en toekomstgericht antwoord te hebben. Nog belangrijker is het dat we de mogelijkheid krijgen om de huidige tendensen, ontwikkelingen 1 en projecten aan elkaar te koppelen, opdat deze elkaar versterken en aanvullen. Dit zijn onder andere: - de ontwikkeling van de woonservicegebieden; - de actieve buurtschap de Pothoek (zelfredzaamheid); - zorgaanpak in Diepenheim (afstemming 0 e en 1 e lijns zorg); - het nieuwe Wmo-beleidsplan ; - de invoering van de Kanteling en het Gesprek; - antwoord op de demografische ontwikkelingen; - inzet van buurtsportcoaches; - uitwerking en invoering van Welzijn Nieuwe Stijl (WNS). De gevoelde noodzaak om vernieuwing door te voeren, de vraag naar meer efficiency en doelmatigheid en de werkelijkheid van minder beschikbare middelen, maken dat we in de organisatie van welzijn in Hof van Twente veranderingen door moeten voeren. Met een kortstondige financiering en een extra rondje achter-de-voordeur te doen, keer je het tij wat ons betreft niet. De ingeslagen weg moet uiteindelijk leiden tot een fundamentele verschuiving in posities, verantwoordelijkheden en middelen. We willen in deze nota geen discussie openen over structuurwijzigingen of het voortbestaan van instituties. We willen wel aangeven voor welke aanpassingen en veranderingen wij ons in willen zetten. In vervolg op deze kadernota worden in separate beleidsnota s de nieuwe welzijnskaders nader uitgewerkt. Het betreft de beleidsnota s voor: sport, cultuur, jeugd, ouderen, zorg, mantelzorgers en vrijwilligers. Daarnaast wordt er een nota accommodatiebeleid en een nota subsidiebeleid/inkoopbeleid opgesteld, waarin wij onze werkwijze beschrijven hoe we sturing gaan geven aan de maatschappelijke resultaten die we willen behalen. 1 Zie hiervoor de in de bijlage opgenomen uitwerking van wetten, landelijke en lokale ontwikkelingen. 4

5 3. Het nieuwe welzijnsbeleid 3.1 Welzijn is een tweeslag Het welzijnsbeleid kent twee kanten. Aan de ene kant is dat om de civil society te maken tot een sterke, bepalende en initiatief tonende maatschappelijke kracht (deze is verder uitgewerkt in hoofdstuk 4). Aan de andere kant is dat gespecialiseerde ondersteuning te bieden aan hen die het echt nodig hebben (zie voor nadere uitwerking hoofdstuk 5). 3.2 Welzijn betekent nieuwe verantwoordelijkheden Gemeente, burgers, professionals en organisaties zijn gezamenlijk verantwoordelijk om (de kwaliteit van) het welzijn te borgen en de tweeslag die nodig is te realiseren. Dat brengt een nieuwe rol(verdeling) voor deze partijen met zich mee. Burgers zullen niet alleen moeten aangeven welke problemen er spelen, zij moeten ook bereid zijn zelf onderdeel van de oplossing te zijn. Actief burgerschap wordt bevorderd door niet alleen individuele zelfredzaamheid maar ook collectieve zelfredzaamheid te faciliteren. Professionals worden gestimuleerd om burgers te ondersteunen bij het aanpakken van de problemen door hen zelf. De burger staat dus centraal, niet het aanbod van de professional. De gemeente heeft in het nieuwe welzijn een duidelijke regie- en netwerkrol. In deze rol moet zij doorbraken bewerkstelligen binnen een bureaucratisch, versnipperd veld. Verkokering en versnippering worden gesignaleerd en leiden tot initiatieven om deze te overwinnen. Middelen worden ingezet op het versterken van de kwetsbare burgers. Daarbij wordt gebruik gemaakt van hun talenten. Hierbij richt de gemeente zich ook op de andere burgers. Hun inzet is immers van cruciaal belang ten behoeve van de kracht van de samenleving. Er zal meer op samenwerking gestuurd worden tussen (sport)verenigingen, kerken, woningbouwcorporaties, vrijwilligersorganisaties en aanbieders van zorg (het maatschappelijk middenveld). Grote welzijnsorganisaties wordt ruimte geboden om vorm te geven aan maatschappelijk ondernemerschap en om verantwoording te nemen voor de uitvoering. In de subsidieafspraken met deze organisaties wordt gestuurd op de realisatie van maatschappelijke effecten. We sturen niet meer op producten maar op resultaten. Tevens willen we meer wijkgericht gaan werken waarbij grote en kleine welzijnsinstellingen samenwerken om de gewenste resultaten te halen. Beleidssturing (politieke en beleidsmatige uitvoering) en frontlijnsturing (het werk in het veld zelf) worden gecombineerd en staan in goede balans. De instellingen voor welzijn en maatschappelijke dienstverlening wordt gevraagd een omslag te maken naar ondernemerschap. Het oplossen van welzijnsproblemen is geen monopolie meer van de gevestigde, klassieke welzijnsorganisaties. Organisaties dienen burgers meer te ondersteunen bij het opzetten van nuldelijnszorg 2. Daarnaast kunnen organisaties inspelen op de veranderingen door in wijkteams deel te nemen en vanuit de eerste 3 of 2 Zorg die gegeven wordt door mantelzorgers, vrijwilligers en familie. 3 Zorg dichtbij huis. Dienstverlening of hulp dat als eerste dient voor mensen die zorg nodig hebben. 5

6 tweede 4 lijn als gespecialiseerde leverancier van diensten op te treden. In figuur 2 (pagina 5) is de inzet van ondersteuning op de verschillende niveaus weergegeven. 4 Zorg of hulpverlener die alleen toegankelijk is na verwijzing door een zorgaanbieder uit de eerste lijn, zoals een huisarts. 6

7 2e lijn langdurige en specialistische zorg 2 1e lijn kortdurende ondersteuning in de wijk en verwijzing bij specialistische of langdurige zorg (bijvoorbeeld in sociale teams) 1 0e lijn versterken van de eigen kracht van de burger 0 Figuur 2: De Piramide: een kijk op de uitvoering in het sociale domein. Taken en verantwoordelijkheden in het lokale sociale domein. De burger, de gemeente en de professional Participeren is de doelstelling van het lokale sociale beleid. Burgers moeten een eigen huishouden kunnen voeren, een sociaal netwerk kunnen onderhouden en kunnen deelnemen aan de samenleving en arbeidsmarkt. Burgers zijn hier zelf verantwoordelijkheid voor. Daarnaast hebben zij ook een verantwoordelijkheid naar anderen in hun omgeving. De gemeente biedt zo nodig aanvullende zorg en diensten. Voor kwetsbare groepen is er specialistische zorg en hulpverlening beschikbaar. Deze visie leidt tot een andere verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen burgers, gemeente en professionele instellingen. De piramide visualiseert die verdeling. De piramide kent een brede basis en een smalle top. De piramide De brede basis/ 0 e lijnsondersteuning De basis, dat zijn de burgers zelf. In eerste instantie zorgen zij voor zichzelf en voor elkaar. Van burgers wordt verwacht dat zij zich af en toe in willen zetten voor anderen in hun omgeving. Daar ben je elkaars familie, buren en vrienden voor. De gemeente vertrouwt op de eigen kracht van de burger en de kracht van diens sociale netwerken. De verbindende middenlaag/ 1e lijnsondersteuning Een middenlaag vormt de verbinding tussen de basis en de top. De gemeente is vooral in deze middenlaag aanwezig. Hier vind je de expertise die nodig is om te bepalen of mensen hun probleem zélf kunnen oplossen, hun omgeving het probleem kan oplossen of dat ze daarbij professionele ondersteuning nodig hebben. Indien nodig wordt een breed scala aan kortdurende hulpverlening en ondersteuning geboden dat voor iedereen eenvoudig toegankelijk is. En tot slotte kan hier uiteindelijk ook de diagnose worden gesteld dat meer specialistische hulp nodig is. De smalle top/ 2e lijnsondersteuning Aan de top bevindt zich de langdurige specialistische zorg. Het gaat om de professionele begeleiding van en de hulpverlening aan kwetsbare groepen. Het is de opgave om deze zorg niet geïsoleerd van de samenleving te organiseren maar te verbinden aan de brede doelstelling van meedoen. 7

8 3.3 Nieuw welzijn betekent nieuwe rolverdeling De nieuwe benadering zal veel vragen van onze burgers, van het maatschappelijk middenveld, van professionals en van de gemeente. Het vraagt van iedereen een andere invulling van zijn rol. Onderstaand hebben we hier schematisch invulling aan gegeven. Gemeenten Burgers Professionals Instellingen Taken Uitdragen en aansturen van de cultuurverandering die de kanteling vraagt Sturing is gericht op zorgen dat en niet op zorgen voor! Doorbraken bewerkstelligen in huidige verkokering en versnippering Sturen op samenwerking tussen vrijwilligers/ mantelzorgers, professionals en maatschappelijke instellingen Opzetten en stimuleren van wijkgerichte netwerken, steunsystemen, zorgsystemen Hij/zij staat centraal Actief burgerschap tonen Zelfredzaamheid bevorderen (ook collectief) Eigen kracht aanspreken (ook de financiële) Stapje terug Burger in eigen kracht zetten Sociaal netwerk bevorderen ter ondersteuning van zorgvrager Verbindingen leggen binnen wijkteams Ondersteuning is gericht op (tijdelijk) naast de burger te staan Deelnemen aan steunsystemen binnen de wijken Vorm geven aan maatschappelijk ondernemerschap Uitvoering en verantwoording is gericht op maatschappelijke effecten Omslag maken naar ondernemerschap waarin ruimte is voor experimenten en innovaties Dienstverlening beter aansluiten op de vraag van burgers en meer resultaatgericht werken Deelnemen in wijkgerichte netwerken, steunsystemen of zorgsystemen Rol Regisseur Netwerker Facilitator Sponsor Aanjager Regisseur en producent Initiatiefnemer Vraagbaak Stimulator Verbinder Adviseur Bouwer Spin in het web Begeleider Dienstverlener Ondernemer (Keten)Partner 8

9 4. Welzijn voor een krachtige samenleving De taak van welzijn is te streven naar een samenleving waarin mensen optimale kansen krijgen om zich te ontwikkelen en te ontplooien, waarbij burgers zich op een waardevolle manier met elkaar kunnen verbinden en waarbij wederkerigheid van toepassing is. Het versterken van de kracht van de samenleving is een belangrijke doelstelling van ons welzijnsbeleid. Voor een belangrijk deel komt het samen leven vanzelf tot stand. Veel zaken worden op eigen initiatief van burgers opgepakt. Bij tegenslag ondersteunen zij elkaar, steken een helpende hand uit en helpen elkaar door problemen heen. Maar de samenleving ziet er niet overal hetzelfde uit. Niet alle burgers hebben dezelfde mogelijkheden dit samen leven in voldoende mate te organiseren. Niet iedereen heeft altijd een helpende hand beschikbaar waarop een beroep kan worden gedaan. Vaak is dit een gevolg van een sociale ongelijkheid welke heel divers kan zijn, denk maar aan de financiële positie van iemand of het al dan niet geschoold zijn. Ook gebeurtenissen in een mensenleven kunnen leiden tot maatschappelijke ongelijkheid, zoals: echtscheiding, werkloosheid, kindermishandeling. Welzijn kan deze sociale ongelijkheid of verschijnselen niet wegnemen maar zal zich richten op de negatieve gevolgen hiervan en zorgen dat burgers zo snel mogelijk zelf weer verder kunnen. Welzijn heeft een bescheiden rol in het herstel van het evenwicht en het wegnemen van sociale ongelijkheid. Dit is wel te realiseren door een afstemming te organiseren tussen de welzijnssector en andere instituties (arbeid, zorg en privé). 9

10 5. Welzijn voor de kwetsbare burger 5 In een samenleving met goede sociale samenhang en met een goede steunstructuur, die de eerste problemen zelf kan opvangen, voelen mensen zich niet eenzaam of onveilig. Een groot deel van de burgers kan heel goed een eigen steunsysteem opzetten, of anderen helpen. Met welzijn voor de kwetsbare burger bedoelen we de gespecialiseerde ondersteuning die burgers nodig hebben, indien zij het op eigen kracht of in samenwerking met hun omgeving niet kunnen. Het versterken van de zelfredzaamheid en het bevorderen van de maatschappelijke participatie zijn belangrijke doelstellingen van ons welzijnsbeleid. 5.1 Zelfredzaamheid Wij zien dat burgers steeds meer eigen oplossingen kiezen voor de invulling van hun welzijn (zie ook figuur 3: Analysemodel ondersteuningsbehoefte ). Er wordt steeds minder een beroep gedaan op de maatschappelijke organisaties om dit voor hen te organiseren. Het blijkt dat door de jaren heen de maatschappelijke organisaties hun eigen aanbod vaak centraal hebben gesteld en niet zozeer de behoeftes van burgers. Burgers kregen niet de kans en verantwoordelijkheid om zelf hun behoeften aan te geven, dit werd voor hen gedaan. Ook laat het aanbod te weinig ruimte over voor vernieuwingen en eigen initiatief of inbreng van burgers. Wij willen dit veranderen door: In de nieuwe situatie kijken we alleen nog naar wat mensen nog wél kunnen, in plaats van wat ze niet meer kunnen. Burgers zullen zelf in de behoeften en problemen proberen te voorzien, hetzij zelf (door aankoop of zelfvoorziening), hetzij gesteund door maatschappelijke organisaties of door mensen uit zijn/haar directe omgeving. Er wordt meer aan de burgers zelf gelaten voor wat betreft de eigen overwegingen, eigen activiteit en deelneming in groepen of structuren en op een aantal punten zal er meer van burgers geëist worden als het gaat om financiële inbreng en verantwoordelijkheid. Onze aandacht bij maatschappelijke organisaties richt zich op het resultaat van hun inzet of aanbod. Deze zal meer gericht moeten zijn op de zelfredzaamheid van burgers en participatie dan wel activering van de burgers. Ook bij organisaties zal meer gekeken worden in welke mate financiële ondersteuning nodig is. Dit is afhankelijk van de eigen middelen die de organisatie heeft, dan wel kan verkrijgen uit andere bronnen (sponsoring, gunsten, betaalde activiteiten e.d.). Als het gaat om de verantwoordelijkheid betreffende de realisatie van meer zelfredzaamheid wordt ook gekeken naar andere oplossingen in of in samenwerking met andere domeinen, zoals: arbeid en gezondheid. 5 Kwetsbare(n): (groepen) burgers waarbij sprake is van (kans op) zeer geringe maatschappelijke participatie ten aanzien van werk, onderwijs en vrije tijd met in het algemeen een lage sociaal-economische status (van de ouders); heeft het moeilijk om problemen te onderkennen en deze tijdig en adequaat aan te pakken; krijgt onder invloed van een probleem snel meer en meer problemen; heeft geen compensaties waarmee problemen kunnen worden opgelost of verzacht (zoals financiële middelen). 10

11 Figuur 3: Analysemodel ondersteuningsbehoefte van de bevolking (= 100%) De in dit analysemodel benoemde categorieën zijn niet statisch. Ieder mens kan immers op enig moment in zijn leven ondersteuning nodig hebben. De piramide laat zien dat 80% van de mensen behoort tot de categorie zelfredzaam. Deze mensen hebben soms wat ondersteuning nodig, maar regelt dit zelf vanuit bijvoorbeeld het eigen netwerk of zorg. Over het algemeen maakt deze categorie mensen gebruik van de algemene voorzieningen. Vervolgens laat de piramide zien dat 10 tot 15 % van de mensen behoort tot de categorie ondersteuning nodig. Deze mensen hebben een vorm van steun nodig om zelfredzaam te blijven of weer te worden. Men kan zich redden met behulp van de omgeving, professionele diensten, welzijnsdiensten, individuele voorzieningen of een uitkering. Deze categorie mensen maakt gebruik van algemene en specifieke voorzieningen. Vroegtijdige signalering kan bij deze categorie mensen leiden tot voorkoming van zwaardere zorg. In de top van de piramide is er een groep mensen dat behoort tot de categorie veel regie nodig. Het betreft tot 5% van de bevolking. Deze categorie mensen maakt gebruik van diverse vormen van zorg en ondersteuning. In de toekomst kunnen gemeenten deze mensen ondersteunen vanuit de wijken met teams waarin meerdere organisaties vertegenwoordigd zijn onder functionele aansturing van de gemeente. 5.2 Maatschappelijke participatie Bij maatschappelijke participatie wordt bedoeld dat de ondersteuning die mensen nodig hebben allereerst gezocht en gevonden moet worden in de samenleving zelf. Hierbij kunnen familie, vrienden, sociale verbanden (de buurt, het werk, de geloofsgemeenschap) en organisaties (verenigingen, scholen) een belangrijke rol spelen. Welzijn activeert het netwerk om een burger heen en voert niet meer uit waar de burger het zelf (nog) kan. 11

12 Dit gaan wij realiseren door: Een wezenlijke vernieuwingsslag is dat burgers in een positie en een rol komen waarin zij van object, subject worden: opdrachtgever, in plaats van buurtbewoner die zaken lijdzaam ondergaat en zijn situatie als onveranderbaar ervaart. Ondersteuning zal gericht zijn op het (tijdelijk) naast de burger gaan staan en ondertussen werken aan een cultuuromslag waarin mensen zelf gaan handelen. Organisaties zullen meer dan voorheen een aanbod moeten neerleggen dat een bijdrage levert aan de vermindering van instabiliteit in de samenleving. Zij zullen gestimuleerd worden te experimenteren met nieuwe oplossingen. Aandacht moet er in ieder geval komen voor: het opzetten van sociale buurtnetwerken waar die verzwakt zijn of verloren gegaan; het creëren van steunsystemen ten behoeve van de individuele dan wel collectieve behoefte in de leefomgevingen; en het leveren van bouwstenen voor een mogelijke vervolgaanpak. Ook met betrekking tot deze doelstelling zal gekeken worden naar andere oplossingen in of in samenwerking met andere domeinen, zoals: arbeid of gezondheid. 12

13 6. Doelen en instrumenten van welzijnsbeleid Wij vinden dat het welzijnskader en de specifieke uitvoeringsprogramma s moeten leiden tot een toekomstbestendig en betaalbaar beleid. Het is dus de uitdaging om de welzijnsinspanningen zodanig in te richten dat deze optimaal beantwoorden aan de eerder genoemde tweeslag, namelijk: enerzijds een krachtige maatschappelijke samenleving maken en anderzijds de gespecialiseerde ondersteuning bieden aan wie dat echt nodig heeft. 6.1 Centrale doelen Kracht van de samenleving De kracht van de samenleving willen we stimuleren door onze bewoners de mogelijkheden te bieden elkaar op informele manier te ontmoeten. Hiervoor willen we de ruimte bieden in accommodaties: MFA s en sportaccommodaties. Ook willen we het verenigingsleven stimuleren en ondersteunen. Dit doen we door de accommodaties, maar ook door het subsidiëren van initiatieven en activiteiten die verenigingen, fanfares etc. ondernemen voor de samenleving (vb. concert door harmonie in verzorgingstehuis, optreden fanfare bij straatfeest, voetbaltoernooi, enz. enz.). De genoemde voorzieningen zijn nodig om ervoor te zorgen dat de bewoners van onze gemeente een onderlinge band hebben en bereid zijn om elkaar te helpen en als vrijwilliger op te treden. Wanneer de gemeente niet meehelpt een zeer sterke en solide basis te ondersteunen en bouwen, zal blijken dat voor veel mensen het collectieve welzijnsvangnet niet voldoende is, zij zakken dan door naar het veel duurdere zorgvangnet Aandacht voor specifieke doelgroepen Wij willen extra aandacht voor twee specifieke doelgroepen in onze samenleving, namelijk: de jeugd tot 18 jaar en ouderen boven de 65 jaar. Hierbij willen wij de jeugd een zo goed mogelijke ontwikkelingskans bieden met een volledig en zeer breed aanbod op de terreinen sport, cultuur en kunst. Dit aanbod is voor iedereen toegankelijk, waardoor de jeugd een goede start krijgt om volwaardig te leren deelnemen aan de samenleving, ongeacht de persoonlijke situatie. Voor ouderen is het belangrijk dat zij fysiek gezond blijven, dus in beweging blijven, en dat zij sociaal actief en betrokken zijn waardoor ze niet vereenzamen en actief in de samenleving blijven staan. Voor de ouderen is er een aanbod aan sportactiviteiten om fysiek fit en gezond te blijven. Daarnaast bieden we ouderen de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten en samen activiteiten te doen Kwetsbare burgers Wij zetten gespecialiseerde ondersteuning in voor burgers die onvoldoende zelfredzaam zijn en/of geen eigen hulp kunnen organiseren. Zonder deze hulp kunnen zij niet meer meedoen in de samenleving. Met de komst van de transities 6 zal de groep kwetsbare burgers, waarvoor de gemeente de verantwoording krijgt, groter worden. Hoewel wij nog niet weten hoe groot deze impact zal zijn en welke financiële gevolgen dit met zich meebrengt, zijn wij 6 Transities: Jeugdzorg (per 2015), AWBZ-begeleiding (per 2013 nieuwe cliënten, per 2014 alle cliënten) en Wet werken naar vermogen (per 2013). 13

14 er wel van overtuigd dat deze burgers met een ander (goedkoper) aanbod ondersteund kunnen worden. Waar mogelijk gaan we kwetsbare burgers opvangen in het collectieve welzijnsaanbod of een aangepast welzijnsaanbod in aanvulling op gespecialiseerde zorg. Waar dat niet mogelijk is zal een duurdere individuele voorziening of zorg ingezet moeten worden. Dit betekent dat welzijn wordt gekoppeld aan zorg en daarmee wordt deze voorliggend aan duurdere zorg of individuele voorzieningen Wijkgerichte aanpak We hebben een aantal keer in deze nota gesproken over een wijkgerichte aanpak, het werken in teams of in de wijk. Maar wat willen we met deze aanpak nu echt bereiken en hoe ziet dat eruit? Wat we vooral willen bewerkstelligen is dat grote en kleine instellingen in samenwerking de burgers ondersteunen in de eigen netwerken. Indien meer ondersteuning nodig is, zal dit eerst met inzet van (goedkope) laagdrempelige ondersteuning gebeuren, oplopend tot (duurdere) gespecialiseerde ondersteuning. In de Hof van Twente zijn we bezig met een aantal projecten in verschillende wijken om hierop een antwoord te krijgen. Centraal in het opzetten van deze aanpak is het formeren van multidisciplinaire teams per wijk. In deze teams werken professionals samen met ieder een eigen specialisatie. De een weet veel van inkomensondersteuning. De ander van opvoeding. De derde van sociaal isolement bij ouderen. De teams kunnen uit zzp-ers bestaan, gemeenteambtenaren of medewerkers van welzijns- en zorginstellingen. Medewerkers uit organisaties die actief zijn in de top van de piramide (2 e lijns instellingen) zitten niet in de teams om belangenverstrengeling te voorkomen. Professionals of teams die goed presteren weten het beroep op specialistische ondersteuning terug te dringen. Indien dit effect onvoldoende bereikt wordt, wordt dit besproken. Zo ontstaat gaandeweg consensus over de werkwijze en over het grensvlakken tussen 0 e lijns, 1 e lijns en 2 e lijns inzet van ondersteuning. Daarnaast zullen klanttevredenheidsonderzoeken inzicht bieden in de kwaliteit van de ondersteuning die geboden wordt. Belangrijk daarbij is de mate waarin burgers vinden dat hun problemen goed zijn opgelost. Zelfs als dat via een beroep op het eigen netwerk gebeurt. 6.2 Beschikbare instrumenten Financiële middelen Om de uitgangspunten van zelfredzaamheid, participatie en het benutten van de kracht van de samenleving mogelijk te maken investeert de gemeente in de vorm van subsidies of er worden contracten gesloten met professionele partijen. Per beleidsterrein hebben we verschillende instrumenten tot onze beschikking om de te behalen doelen te stimuleren, te faciliteren of te ondersteunen. Wij zullen bij maatschappelijke organisaties sturen op efficiëntie, doeltreffendheid en doelmatigheid van de inzet van deze middelen. Uitgangspunten daarbij zijn: - Gemeentelijke bijdrages/subsidies maken het verschil. De gemeente springt in daar waar de samenleving dit niet zelf kan. 14

15 - Ondersteuning vrijwilligers door: steunpunt vrijwilligers (voornamelijk gericht op zorg), facilitering, kaderopleiding, verzekering. - Initiatieven vanuit de samenleving, passend in het beleid, worden gestimuleerd. - Daartoe wordt bij de herschikking van de middelen een budget voor eenmalige subsidies vrijgemaakt Accommodaties Multifunctionele accommodaties maken het mogelijk uitvoering te geven aan zelfredzaamheid, participatie en versterken van de kracht van de samenleving. Zij leveren (passief) een bijdrage aan de leefbaarheid in kernen en buurtschappen. Door zelfwerkzaamheid en passende huurtarieven leveren de gebruikers een grote bijdrage in de kosten, op het gebied van onderhoud en exploitatie is financiële ondersteuning van de gemeente nodig. Het beheer en het gebruik kan door de mensen zelf worden geregeld. Verdere uitgangspunten: - Intensiever en multifunctioneel gebruik wordt gestimuleerd - Instrumenten: kostendekkende huurtarieven, compensatie door (hogere) subsidies - Inzet vrijwilligers in plaats van betaald personeel wordt beloond - Laagdrempelige toegankelijkheid - Gemeente ondersteunt verenigingen bij grote uitgaven zoals investeringen in gebouwen in eigendom. 15

16 7. Uitgangspunten voor het kader welzijnsbeleid 7.1 Wij gaan ervan uit dat: De grootste groep inwoners van Hof van Twente geen hulp nodig heeft als het gaat om zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. De gesubsidieerde inzet kan zich vooral richten op de meer en groter wordende groep kwetsbare burgers 7. Burgers in de leeftijd tussen de 0-18 jaar extra steun en stimulering nodig hebben ten behoeve van hun verdere ontwikkeling als het gaat om zelfredzaamheid, maatschappelijke participatie en hun wederkerige inzet voor een krachtige samenleving. Burgers in de leeftijd van ouder dan 65 jaar gestimuleerd en geactiveerd moeten blijven ten behoeve van hun zelfredzaamheid, maatschappelijke participatie en de wederkerige inzet voor een krachtige samenleving. 7.2 Wij gaan actief: Een stevige regierol neerzetten waarbij signalering en faciliteren van keten- of netwerkorganisaties ten behoeve van deze burgers wordt gerealiseerd. Een beroep doen op een mate van financiële inbreng van zowel organisaties als burgers die daartoe in staat zijn, gezien hun financiële capaciteiten. Een basisniveau van voorzieningen vaststellen, waarbij de toegang tot deze voorzieningen voor burgers niet geblokkeerd wordt door ongelijkheid, van welke aard dan ook. Een pakket van extra voorzieningen vaststellen waar tegenover een tegenprestatie staat, in welke vorm dan ook en afhankelijk van de capaciteit van de betreffende organisatie of burger. 7 Naar aanleiding van de transities Jeugdzorg (1250 cliënten), AWBZ Begeleiding (500 cliënten) en Wet werken naar vermogen (100 cliënten). De cijfers zijn bij benadering. 16

17 8. Scenario s per beleidsterrein Om de doelstellingen te realiseren van het nieuwe welzijnsbeleid, worden er een viertal uitvoeringsprogramma s voor de beleidsterreinen: Sport, Cultuur, Zorg en Jeugd ontwikkeld. Gezien het belang en de omvang van het (beleidsondersteunende) accommodatiebeleid, wordt hier ook een uitvoeringsprogramma voor ontwikkeld. Voor het beleidsterrein jeugd wordt vooralsnog de ontwikkeling vanuit de huidige situatie beschreven op basis van de kennis medio december Pas halverwege 2012 zal er meer duidelijkheid zijn omtrent de overheveling van taken van Rijk/provincie naar de gemeente met betrekking tot de jeugdzorg. In dit beleidskader zijn de vier beleidsterreinen in essentie beschreven en onderverdeeld in: activiteiten die tot de basisvoorziening behoren: activiteiten die op basis van de doelstellingen van het nieuwe welzijnsbeleid noodzakelijk zijn. activiteiten die tot de plusvariant behoren: activiteiten die op basis van de doelstellingen van het nieuwe welzijnsbeleid wenselijk zijn (veelal een uitvoeringsniveau hoger dan het niveau basisvoorziening). Bij iedere basisvoorziening en plusvariant wordt een overzicht gegeven van de uitgaven in 2012, 2014 en de mogelijke bezuiniging c.q. meer uitgaven (nieuw beleid). Bij de mogelijke bezuiniging is uitgegaan van de beïnvloedbare posten zoals: subsidies/contracten, personeelslasten energiekosten etc. Niet beïnvloedbare posten, zoals kapitaallasten zijn hierbuiten gelaten. 8.1 Sport Korte beschrijving Er is vanuit het nieuwe welzijnsdenken een sterke tendens zichtbaar sport steeds meer in te zetten ten behoeve van andere beleidsterreinen om daar een positieve bijdrage aan te verlenen. Het beleidsterrein sport heeft in Hof van Twente een hele sterke relatie met het accommodatiebeleid (zwembaden in Goor, Delden en Markelo en de binnensport- en buitensportaccommodaties in alle kernen). Het subsidie- en accommodatiebeleid zal, nog meer als in het verleden, in overeenstemming worden gebracht met de nieuwe uitgangspunten van het welzijnsbeleid. Dit uit zich door extra aandacht te schenken aan het accommodatiebeleid (nadruk op ontmoeting) en aan specifieke doelgroepen (voorbeelden: jeugd, ouderen, gezondheid). Het accommodatiebeleid (sport, sociaal cultureel, buurtschappen) wordt in de komende periode nader uitgewerkt overeenkomstig de uitgangspunten zoals in paragraaf verwoord Sport algemeen Basisvoorziening Verstrekking van specifieke subsidies voor gehandicaptensportverenigingen en de invoering van de jeugdsportsubsidie gericht ingezet voor specifieke activiteiten (gezondheid, bewegingsachterstand, stimuleringsactiviteiten) merken we aan als een basisvoorziening. In dit kader willen we ook nadrukkelijk aanhaken bij de nieuwe landelijke regeling Buurtsportcoaches. Een nieuwe stimuleringsmaatregel van het Ministerie van V.W.S. om met name jong en oud tot meer beweging aan te zetten. Inmiddels hebben we een aanvraag ingediend om met ingang van 2012 deel te nemen aan de regeling Sport en Bewegen in de Buurt. 17

18 Plusvariant Gemeentelijk wordt ingezet op de breedtesport. Topsport kan echter bij uitstek als voorbeeld dienen om onze inwoners aan het sporten te krijgen en te houden. Ondersteuning van eenmalige topsportactiviteiten door middel van subsidie en/of hand en spandiensten, waardoor de aantrekkelijkheid van Hof van Twente wordt vergroot is een relatief gemakkelijk wijze van stimulering. Een aanvullend budget en een adequate regeling voor deze ondersteuning is hierbij onontbeerlijk Zwembaden Basisvoorziening Zwemactiviteiten voor specifieke doelgroepen, leszwemmen en verenigingszwemmen beschouwen wij als basisactiviteiten. Deze activiteiten worden georganiseerd (vanaf 2014) in het nieuwe/gerenoveerde binnenbad van zwembad de Vijf Heuvels. Plusvariant Instandhouding van (één van) beide buitenbaden (Markelo en Delden) is een plusvariant. Wenselijk vanuit recreatief oogpunt maar geredeneerd vanuit wat de kerntaken zijn van de gemeente niet (meer) noodzakelijk. Gelet op de combi binnen- en buitenbad in Markelo ligt bij instandhouding van één van beide buitenbaden instandhouding van de Vijf Heuvels het meest voor de hand. Er kan ook worden gedacht aan het openhouden van één of beide buitenbaden door en op kosten van de lokale bevolking Binnensportaccommodaties Basisvoorziening Geredeneerd vanuit de onderwijswetgeving, waarin is geregeld dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor voldoende m2 gymvloer is instandhouding van een passend aantal voorzieningen noodzakelijk. Naast de scholen maken ook de binnensportverenigingen in de avond- en weekenduren voor trainingen en wedstrijden volop gebruik van de sporthallen, - zalen en gymnastieklokalen in de 6 kernen. In relatie tot de herijking van het accommodatiebeleid wordt multifunctioneel en intensiever gebruik nagestreefd, hetgeen dient te leiden tot een verdichting van gebruik en zo mogelijk tot sluiting (of afstoting) van één of meerdere binnensportaccommodaties. Tevens is er extra aandacht voor verlaging van de exploitatiekosten door meer zelfwerkzaamheid, kostendekkende tarieven en onderlinge samenwerking na te streven Buitensportaccommodaties Basisvoorziening De gemeentelijke buitensportaccommodaties worden als basisvoorzieningen aangemerkt. Instandhouding hiervan voor het verenigingsgebruik en gebruik door derden zien wij als een kerntaak. Dit impliceert echter niet dat alle werkzaamheden door resp. op kosten van de gemeente worden uitgevoerd. Verdergaande privatisering is een uitgangspunt. In relatie tot de herijking van het accommodatiebeleid wordt ook hier multifunctioneel en intensiever gebruik (en dus verdichting) nagestreefd en is er extra aandacht voor verlaging van de exploitatiekosten door meer zelfwerkzaamheid, kostendekkende tarieven, onderlinge samenwerking en zo mogelijk sluiting of afstoting van (delen van) buitensportaccommodaties Accommodaties algemeen Het belang van sport is nadrukkelijk benoemd. De relatie met de beoogde herijking van het accommodatiebeleid is onlosmakelijk. Dit aspect is overigens ook van toepassing voor met name de sociaal culturele accommodaties en de accommodaties in de buurtschappen. Door verdichting (en eventueel daardoor sluiting of afstoting) van accommodaties, verlaging van de exploitatiekosten door meer zelfwerkzaamheid, kostendekkende tarieven (eventueel 18

19 gecompenseerd door (hogere) subsidies aan verenigingen die daarvoor in aanmerking komen op basis van de in dit beleidskader geformuleerde uitgangspunten) en onderlinge samenwerking is ten opzichte van de huidige situatie tot besparingen te komen. Vooralsnog wordt uitgegaan van een tweetal besparingen. Voor verdichting van het gebruik van genoemde accommodaties wordt uitgegaan van en voor kostendekkende tarieven een (netto) besparing van In de uitwerking van het accommodatiebeleid zullen de consequenties van deze taakstelling inzichtelijk worden gemaakt. Zodra in de nabije toekomst aanvullende bezuinigingen aan de orde zijn zal, mogelijk op basis van een nader vast te stellen percentage over het totale budget dat met deze accommodaties is gemoeid, een nadere taakstelling worden vastgesteld. Afhankelijk van de hoogte van mogelijke extra toekomstige besparingen zal het maken van keuzes noodzakelijk zijn en is een eventuele sluiting van (één) accommodatie(s) mogelijk noodzakelijk. 8.2 Cultuur Korte beschrijving Tot het beleidsterrein cultuur worden alle activiteiten gerekend die worden ondernomen op het gebied van kunst en cultuur. Ook de activiteiten van de bibliotheek, de lokale omroep, historische verenigingen, musea en de buurtschappen worden tot dit beleidsterrein gerekend. Basisvoorzieningen binnen cultuur leveren een bijdrage aan een krachtige maatschappelijke samenleving. Vernieuwingen worden doorgevoerd om meer efficiency en doelmatigheid te bereiken. Daarnaast maakt de werkelijkheid van minder beschikbare middelen het noodzakelijk om keuzes te maken voor die activiteiten die noodzakelijk zijn om een bijdrage te leveren aan die krachtige samenleving Informatievoorziening en media (Bibliotheek en lokale omroep) Basisvoorziening: Herbezinning op de activiteit bibliotheekwerk en ontwikkelingen in de samenleving maakt dat op een andere wijze naar de functie bibliotheek wordt gekeken. In haar kernfunctie levert de bibliotheek een bijdrage aan de ontwikkeling van jeugd en de participatie van ouderen en kwetsbaren. Met behulp van digitale systemen blijft de bibliotheekfunctie beschikbaar voor de hele bevolking. De bibliotheek zal zich richten op de kernfunctie: het uitlenen van boeken en informatiedragers. De bibliotheek behoudt haar functie op het gebied van leesbevordering en bestrijding taalachterstand van de jeugd in Hof van Twente. Zij ondersteunt de basisscholen bij de digitale schoolbibliotheek en wisselcollecties. De bibliotheek zal zich vestigen in een pand (uitgiftedepôt) van waaruit het verspreiden van boeken naar een (beperkt) aantal servicepunten mogelijk is. Servicepunten kunnen op creatieve wijze worden ingevuld (in scholen, multifunctionele accommodaties, de dagmarkt/spar of andere centrale plekken). Lidmaatschap van de bibliotheek tot 18 jaar blijft gratis. Plusvariant Voor wat betreft de inhoud: zie basisvoorziening. In de plusvariant blijft één volledig toegeruste bibliotheekvestiging bestaan die tevens als centraal uitgifte depot gaat werken. Daarnaast een (beperkt) aantal servicepunten. Het aanwijzen van de vestiging Delden geeft (voor de bibliotheek) het minste kapitaalverlies Muziek- en cultuureducatie Basisvoorziening: Deelnemen aan en genieten van activiteiten op het gebied van muziek, toneel, zang en dans leveren een belangrijke bijdrage aan kwaliteit van een leefbare samenleving. Cultuur brengt sjeu in de samenleving. Wij willen de jeugd zo goed mogelijke ontwikkelingskansen bieden 19

20 met een volledig en breed aanbod. Dat doen door muziekonderwijs aan te bieden via de muziekverenigingen en de basisscholen. Op deze wijze zullen alle kinderen in Hof van Twente in aanraking komen met muzikale vorming en krijgen muziekverenigingen de mogelijkheid om zelf de hafabra lessen (harmonie, fanfare en brass) te organiseren en daar docenten (bijvoorbeeld ZZP ers) voor in te huren. Hafabra lessen voor leden tot 18 jaar worden gesubsidieerd. Op de basisschool wordt muziekonderwijs een onderdeel van de cultuureducatie waarbij de leerlingen naast muziek ook in aanraking komen met overige aspecten van kunst en cultuur. De gemeentelijke regeling is aanvullend op rijks- en provinciale regelingen. Toneel- en zangverenigingen komen in aanmerking voor subsidie voor activiteiten die zij organiseren voor de jeugd van 4 12 jaar. Plusvariant Voor wat betreft de inhoud: zie basisvoorziening. In de plusvariant wordt individueel muziekonderwijs (in beperkte mate) ingekocht bij de muziekscholen van Hengelo en of Borne. Toneel- en zangverenigingen komen in aanmerking voor subsidie als zij een aanbod ontwikkelen voor de jeugd tot 18 jaar Theaterwerk (De Reggehof) Basisvoorziening: De Reggehof levert een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid in de kern Goor. Door het zijn van een huis van verenigingen met daaraan gekoppeld een theaterzaal waar goedverzorgde amateuruitvoeringen en -voorstellingen door verenigingen in Hof van Twente kunnen worden gerealiseerd, levert De Reggehof hierin haar bijdrage. De Reggehof maakt hiermee als multifunctionele voorziening (Kulturhus) participatie mogelijk en is tevens de ruimte waar culturele activiteiten kunnen worden beoefend. Uitgangspunt is om het eigendom van de accommodatie en daarmee ook de exploitatie, beheer en onderhoud in de handen te leggen van de stichting. Plusvariant Voor wat betreft de inhoud: zie basisvoorziening. In de plusvariant is er sprake van een Kulturhus met theatervoorziening voor een niet te omvangrijk voorstellingenaanbod (semiprofessioneel) Historische verenigingen en musea Basisvoorziening: Het bewaren van en toegang geven tot de historie van Hof van Twente in woord en beeld blijft een basisverantwoordelijkheid. Uit het oogpunt van efficiency en doelmatigheid is het de vraag of dit door verschillende verenigingen gedaan moet worden. De 5 historische verenigingen en de 2 foto archieven bundelen hierom de krachten en de archieven in één Hofbrede vereniging. Het reeds bestaande overkoepelende orgaan De Hofmarken kan hier een belangrijke rol in spelen. De 3 gesubsidieerde musea (Goors historisch-, Klompenmuseum en Eungs Schöppe) kunnen (net als de overige musea in Hof van Twente) door zelfwerkzaamheid, aanpassen entreetarieven en sponsoring ook zonder structurele subsidiëring verder. Voor eenmalige activiteiten en initiatieven kan een beroep worden gedaan op de regeling voor eenmalige subsidies. Plusvariant Voor wat betreft de inhoud: zie basisvoorziening. In de plusvariant blijft de subsidie aan de 3 gesubsidieerde musea gehandhaafd. 20

21 8.2.5 Vrijwilligersorganisaties kunst en cultuur Basisvoorziening: De vrijwilligersorganisaties (verenigingen en stichtingen) op het gebied van folklore-, oranjeen kunst activiteiten kunnen door zelfwerkzaamheid en sponsoring ook zonder structurele subsidiëring hun activiteiten uitvoeren. Voor eenmalige activiteiten en initiatieven kan een beroep worden gedaan op de regeling voor eenmalige subsidies. Plusvariant Voor wat betreft de inhoud: zie basisvoorziening. In de plusvariant blijft de subsidie aan de vrijwilligersorganisaties kunst en cultuur bestaan Organisaties kunst Basisvoorziening: Het onderhoud van het gemeentelijk kunstbezit blijft een basisverantwoordelijkheid. Er zal geen ruimte meer zijn voor het aanschaffen van nieuwe kunstwerken. In deze leemte kan de stichting Kunstuitleen Hof van Twente blijven voorzien als Hofbrede instelling. Het creatief centrum gaat zich richten op activiteiten die bijdragen aan de culturele ontwikkeling van 4 12 jarigen. Het onderbrengen van het creatief centrum (nu Reggehof) in de activiteiten van KunstWerk Diepenheim wordt hierbij bezien. De gemeentelijke bijdrage aan de Kunstvereniging Diepenheim wordt teruggebracht op het niveau 2011 en de activiteiten van Perron 1 in Delden kunnen door zelfwerkzaamheid, aanpassen entreetarieven en sponsoring ook zonder structurele subsidiëring verder. Voor eenmalige activiteiten en initiatieven kan een beroep worden gedaan op de regeling voor eenmalige subsidies. Plusvariant Voor wat betreft de inhoud: zie basisvoorziening. In de plusvariant blijft er ruimte om naast noodzakelijk onderhoud ook te voorzien in (gedeeltelijke) vervanging van het gemeentelijk kunstbezit KunstWerk Diepenheim Basisvoorziening: Bezien wordt of verlaging van de ambities in de deelplannen IV en V van KunstWerk Diepenheim een realistische mogelijkheid zijn. De gemeente heeft hierbij sterk te maken met de afspraken die met de provincie en het waterschap gemaakt zijn Sociaal culturele accommodaties Basisvoorziening: Bezien wordt of er voor de Laarschool in Goor (m.u.v. de jeugdsoos) een andere invulling kan worden gevonden. De kulturhusen in Delden en Markelo (Parochiehuis en Beaufort) zijn een belangrijke spil in beide kernen. Het beleid is er op gericht in het beheer bij te dragen met een exploitatie- en onderhoudssubsidie, waarbij het eigendom wordt geprivatiseerd aan de beheersstichting (zelfredzaamheid). Door zelfwerkzaamheid, aanpassen entreetarieven en sponsoring kan met minder exploitatiesubsidie worden volstaan Buurtschappen Basisvoorziening: Buurthuizen en buurtactiviteiten zijn een belangrijke spil in de leefbaarheid in de buurtschappen. Bezien wordt of het huidig aanbod aan buurthuizen en buurtactiviteiten kan blijven gehandhaafd. 8.3 Zorg 21

22 Korte beschrijving: Zorgbeleid heeft 2 functies, preventie en begeleiding/ondersteuning: Preventie: door het meedoen aan activiteiten en gebruik maken van welzijnsdiensten blijven mensen actief en ontmoeten ze andere mensen. De activiteiten en welzijnsdiensten die onder zorg vallen, voorkomen dat mensen een (groter) beroep op betaalde zorg hoeven doen. Deze activiteiten en welzijnsdiensten hebben het karakter van welzijnsactiviteiten en zijn voor iedereen toegankelijk, de zgn. collectieve voorzieningen. Uitgangspunten die hiervoor gelden zijn: participatie voorkomt sociaal isolement het zelf organiseren van onderlinge hulp versterkt de sociale cohesie (kracht van de samenleving) het gebruik van welzijnsdiensten bevordert de zelfredzaamheid Begeleiding en ondersteuning: Wanneer mensen in een kwetsbare positie verkeren wegens lichamelijke of psychosociale problemen, is ondersteuning in het zoeken naar het juiste antwoord voor hun problemen een eerste vereiste. Wanneer de lokale collectieve voorzieningen geen passende antwoorden op hun problemen geven is er verwijzing naar GGZ, verslavingszorg of andere passende zorg. De gemeente koopt hiervoor bij de gespecialiseerde instellingen een traject in, gericht op begeleiding en terugkeer naar de thuissituatie. (behandeling valt onder AWBZ). Voor mensen met langdurige problemen (dementie, chronisch zieken) bestaat de mogelijkheid van dagbesteding. Deze dagbesteding biedt hen een veilige omgeving, ontspanning, structuur en ontmoeting. Daarnaast biedt de dagbesteding mantelzorgers de gelegenheid tijdelijk andere dingen te doen dan de zorg voor hun naaste Zorg Basisvoorzieningen: Ondersteuning vrijwilligerswerk: Servicepunt Vrijwilligerswerk en Vrijwilligersverzekering Basispakket Het aandeel van vrijwilligerswerk met name in de zorg, zal toenemen. Het Servicepunt Vrijwilligerswerk zal een aantal basisfuncties uitoefenen: informatie en advies, vacaturebank, verbinding leggen tussen vrijwilligers en zorgprofessionals, vrijwilligersinitiatieven ontwikkelen en ondersteunen, maatschappelijke stages coördineren, de vrijwilligersprijsuitreiking organiseren. De vrijwilligersverzekering is voor alle vrijwilligers van Hof van Twente en dekt aansprakelijkheid en ongevallen. Maatschappelijk werk Basispakket Het maatschappelijk fungeert als eerste hulp bij psychosociale problemen en heeft een preventieve functie: voorkomen dat problemen te groot worden en in een vroegtijdig stadium hulp verlenen/bijsturen. De hulpverlening is kortstondig. Indien nodig verwijst het maatschappelijk werk naar meer specialistische hulpverlening. Het maatschappelijk werk fungeert vaak als casuscoördinator in multiproblem-situaties en organiseert de hulpverlening rondom huiselijk geweld, inclusief nazorg. Plusvariant Inkoop van cursussen (b.v. assertiviteit) en van intensievere hulpverleningstrajecten. Ouderenwerk Basispakket 22

23 De St. Welzijn Ouderen (SWO) zal meer met vrijwilligers en minder met betaald personeel werken. De SWO verricht preventief werk, met als doel dat ouderen zelfstandig kunnen blijven wonen en zolang mogelijk actief zijn, onder andere door zelf vrijwilligerswerk te doen. De basisfuncties zijn: informatie en advies, huisbezoekproject, vrijwilligers in het ouderenwerk aansturen, ouderen activeren, afstemming realiseren met partners op gebied van wonen, welzijn en zorg. Plusvariant Meer professionele inzet. Mantelzorgondersteuning Basispakket Het aandeel van mantelzorgers in de zorg is reeds groot en zal toenemen. De ondersteuning is erop gericht mantelzorgers beter in staat te stellen hun mantelzorg te verrichten en overbelasting te voorkomen. Basistaken van het Steunpunt zijn: het organiseren van respijtzorg, advies, hulp bij formulieren en regelingen, initiatieven organiseren om overbelasting van mantelzorgers te voorkomen. Geestelijke gezondheidszorg Basispakket Onbehandelde of verwaarloosde psychische problematiek kan leiden tot vereenzaming of overlast. De geestelijke gezondheidszorg heeft een preventieve en begeleidende functie m.b.t. mensen met een psychische problematiek (en de mensen om hen heen, zodat deze weten hoe daar mee om te gaan). Slachtofferhulp Basispakket Door tijdige hulpverlening te bieden aan slachtoffers van misdrijven en verkeersongevallen kunnen ernstige en blijvende problemen voorkomen worden. De vrijwilligers van slachtofferhulp bieden emotionele en juridische ondersteuning. Vrijwilliger/ouderenorganisaties Vrijwilligersorganisaties organiseren activiteiten voor kwetsbaren en ouderen. De ontmoeting en activiteiten voorkomen dat mensen vereenzamen en stimuleren tot participatie. Vrijwillige hulpdiensten De vrijwillige hulpdiensten bieden hulp en zorg aan kwetsbare mensen, zoals klussen, maaltijdbezorging. Door een beroep te doen op deze hulpdiensten kunnen mensen met een beperking langer zelfstandig blijven wonen en een beroep op betaalde zorg uitstellen. Dagbesteding Basispakket Hieronder vallen georganiseerde dagactiviteiten. Professionals en vrijwilligers organiseren en voeren deze uit. De activiteiten bieden ontmoeting en ontspanning. Daarnaast ontlast het de mantelzorgers van degenen die naar de dagbesteding gaan. Plusvariant Meer professionele inzet 23