Maak reclame! Leergebied Nederlands VMBO. Docentenhandleiding. Herman Overbeek Lydia Zwaving

Transcriptie

1 Maak reclame! VMBO Leergebied Nederlands Docentenhandleiding Herman Overbeek Lydia Zwaving

2 Inhoudsopgave 1 De projectkaternen van ThiemeMeulenhoff Aanleiding voor deze serie projectkaternen 1.2 Welke projecten zijn er? 1.3 Wat kenmerkt deze projecten? 2 Het projectkatern Maak reclame! Thema en eindproduct 2.2 Aansluiting bij kerndoelen en karakteristiek van de nieuwe onderbouw 2.3 Leeropbrengst: relatie met de huidige kerndoelen 2.4 Leerstofvervanging 3 Voorbereiding en organisatie van het project Voorbereiding en afspraken binnen de sectie of de school 3.2 Thuiswerk en groepswerk 3.3 Groepsindeling 3.4 Tijdsplanning 3.5 Voortgangsbewaking 3.6 Benodigdheden 3.7 Vereiste voorkennis voor leerlingen 3.8 Kort overzicht van leerlingactiviteiten in het totale projectkatern 3.9 Keuzemogelijkheden en differentiatie (voor leerling en docent) 4 Lessuggesties en aanwijzingen Toelichting per onderdeel 4.2 Procescontrole en -beoordeling Bijlage 1: leerstofoverzicht 16 ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie en Hoger Beroepsonderwijs. Dit is de docentenhandleiding bij het lespakket Maak reclame!. Deze handleiding is niet los verkrijgbaar. Het complete lespakket (ISBN ) bestaat uit 30 projectkaternen voor leerlingen en docentenmateriaal. Neem voor meer informatie en bestellingen contact op met ThiemeMeulenhoff ( ) of kijk op Eerste druk / eerste oplage ThiemeMeulenhoff, Utrecht / Zutphen 2005 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. 2 Maak reclame! Docentenhandleiding

3 1 De projectkaternen van ThiemeMeulenhoff 1.1 Aanleiding voor deze serie projectkaternen Projecten vormen een prima mogelijkheid om het onderwijs te vernieuwen. Ze bieden een concrete en werkbare, veilige en inspirerende vorm voor het werken aan onderwijskundige doelen. In het kader van de nieuwe onderbouw maken scholen nieuwe keuzes ten aanzien van positionering, organisatie, didactische uitgangspunten en de daarbij passende werkvormen. Een van de opties om eens af te wijken van de traditionele werkwijze is het inzetten van projecten. In de nieuwe onderbouw zal ook sprake zijn van het werken in leergebieden. In de kerndoelen voor de nieuwe onderbouw is deze clustering al doorgevoerd. En vanuit dat kader ontstaat de vraag naar materiaal waarmee in samenhang in een leergebied kan worden gewerkt. De ThiemeMeulenhoff projectkaternen zetten hier op in. En daarmee kan op school nuttige ervaring worden opgedaan als basis voor de toekomst: samenwerking tussen docenten, afstemming van vakken onderling of eventueel zelfs een stap naar volledig vakoverstijgend werken waarbij de traditionele vakinhouden in elkaar schuiven. Om tegemoet te komen aan de vraag naar concreet en werkbaar materiaal binnen de kaders van de nieuwe onderbouw, biedt ThiemeMeulenhoff vanaf voorjaar 2005 een groot aantal projecten voor alle leergebieden en alle vakken. 1.2 Welke projecten zijn er? Mens en Maatschappij NaSk / Techniek Biologie / Verzorging Wiskunde Kunst en Cultuur Projecten per leergebied / vak Projecten rond het thema Spanning vmbo havo / vwo vmbo havo / vwo De Indianen van De Indianen van Israël en de Israël en de het Amazonegebied het Amazonegebied Palestijnen Palestijnen Luid en duidelijk Luid en duidelijk Wek het zelf op! Wek het zelf op! Mooi van buiten ROTOR: spiegelen en draaien Mooi van buiten Theater, muziek en stijl Nederlands Maak reclame! Maak reclame! In- en ontspanning In- en ontspanning ROTOR: spiegelen en draaien Strikt geheim! Strikt geheim! Het Zenuwslopende Museum Rillingen over de rug Engels Talenquest: Talenquest: Streetwise Streetwise Duits Talenquest: Käfer-Tour Comicgalerie Frans Talenquest: Perdue à Paris Attention Danger! Materiaal voor een complete projectweek vmbo Circus in nood! Rillingen over de rug First Time Ever... First Time Ever... havo / vwo Circus in nood! Kijk voor meer informatie op en/of Maak reclame! Docentenhandleiding 3

4 1.3 Wat kenmerkt deze projecten? In algemene zin hebben de projectkaternen van ThiemeMeulenhoff de volgende kenmerken: Een project is een opdracht of een serie opdrachten, opgebouwd rond een thema leerlingnabij en probleemstellend met een duidelijk omschreven eindresultaat (dat per groep of per leerling kan verschillen) met een beperkte keuzemogelijkheid voor de leerling waarin elke leerling een individuele, zichtbare bijdrage levert aan het eindproduct waarin leerlingen samenwerken met een duidelijke tijdsafbakening (een studielast variërend van 8-16 studielasturen) inzetbaar naast élke methode. Samenwerken op maat Voor de projecten wordt al uitgegaan van de geïntegreerde leergebieden voor de nieuwe onderbouw. Daarbinnen zijn per school nog steeds keuzes mogelijk: leergebiedoverstijgend, vakoverstijgend geïntegreerd, op elkaar afgestemd of bijvoorbeeld alleen met elkaar in verband gebracht. Samenwerken kan dus, maar hoeft niet! Om aan deze keuzes tegemoet te komen zijn er meerdere mogelijkheden: projecten per vak/leergebied met elk een eigen thema (zoals Theater, muziek en stijl voor Kunst en Cultuur, en Maak reclame! voor Nederlands); projecten per vak/leergebied rond hetzelfde thema: Spanning (zoals In- en ontspanning voor Biologie/Verzorging, en Strikt geheim voor Wiskunde), waarmee elke school kan kiezen of en zo ja welke vakken ze met elkaar in verband wil brengen; materiaal voor een complete projectweek: Circus in nood, waarmee schoolbreed en vakoverstijgend geïntegreerd kan worden gewerkt (ca. 40 slu). Eenduidige didactische opzet en structuur De projecten vertonen samenhang in het projectmatig werken als onderwijsvorm. Didactisch uitgangspunt voor al deze projecten is het actief en in toenemende mate zelfstandig ervaringsleren. Leerlingen werken aan realistische opdrachten waarin samenwerking en inzicht in samenhang gestimuleerd worden. Een concreet eindproduct is steeds het resultaat. De fasering binnen de projecten is met opzet eenvoudig gehouden. De structuur (vijf fasen) is voor alle projecten dezelfde. De start bestaat steeds uit een leerlinggerichte introductie onder het kopje Wat ga je doen? Hierin worden thema, werkwijze en eindproduct geïntroduceerd. De volgende fase heet Hoe ga je het doen? Deze bevat aanwijzingen en opdrachten over werkwijze, planning en organisatie van het vervolgtraject. Fase 3 is Doen! Nu gaat de leerling aan de slag en wordt het werkplan uitgevoerd. Daarna volgt de presentatie: Laten zien. De leerlingen laten elkaar en hun docent zien wat ze hebben gedaan, gemaakt, ontworpen, ingestudeerd e.d. Dit eindproduct kan de vorm hebben van een werkstuk, een tentoonstelling, een videobrief, een talkshow, een plan, een uitvoering, een mondelinge presentatie, een performance, etc. De laatste fase is steeds de Terugblik. Hierin evalueren leerlingen zelf het proces dat zij hebben doorlopen en het product dat is ontstaan. De docent kan deze evaluatie meenemen in de totale beoordeling van het project. Tussendoor zijn er momenten waarop de docent akkoord moet geven op inhoud en voortgang. Door middel van afvinkmogelijkheden wordt daar in het materiaal in voorzien. 4 Maak reclame! Docentenhandleiding

5 2 Het projectkatern Maak reclame! 2.1 Thema en eindproduct Het projectkatern reclame begint met een introductie van het onderwerp reclame. De leerlingen mogen in kleine groepjes - vervolgens zelf een reclame maken bestemd voor leeftijdgenoten tussen de 12 en 16 jaar oud. Eerst oriënteren de leerlingen zich op: het onderwerp of product waar ze reclame voor willen maken de vorm die ze willen gebruiken de trucs die ze belangrijk vinden. De onderwerpen of producten waarvoor de leerlingen reclame mogen maken zijn beperkt. Ze mogen kiezen uit: een MP8-speler, een mobieltje, een sportclub of een school. De vormen die ze mogen gebruiken zijn: een tv-spotje, een poster op A2-formaat of een folder. De leerlingen kunnen een of meerdere trucs gebruiken. Na de oriëntatie voeren de leerlingen stap voor stap alleen en in de groep deelopdrachten uit. Aan het eind van het projectkatern is de reclame gereed en kan deze gepresenteerd worden aan andere leerlingen en de docent. Om te komen tot een goed eindresultaat (de zelfbedachte reclame) doorlopen de leerlingen het complete katern. In het katern wisselen individuele en groepsopdrachten elkaar af. In de individuele opdrachten bereidt de leerling onderdelen van de groepsopdrachten voor. Zonder deze voorbereiding kunnen de groepsopdrachten lastig worden uitgevoerd. Voor een goed eindresultaat zijn de leerlingen dus van elkaar afhankelijk. Bij aanvang van elke nieuwe groepsopdracht vullen de leerlingen het taakverdelingsschema in. Dit geeft aan wie welke taak heeft tijdens de nieuwe groepsopdracht. Er zijn diverse groepsopdrachten, zodat elke leerling verschillende taken in de groep vervult. In de groep wordt ook een taakplanning gemaakt. Hierin wordt genoteerd wat ieder groepslid moet doen en wanneer het af moet zijn. Dit is noodzakelijk om de leerlingen inzicht te geven in de tijd die ze denken nodig te hebben. 2.2 Aansluiting bij kerndoelen en karakteristiek van de nieuwe onderbouw In het programma voor de nieuwe onderbouw is veel plaats ingeruimd voor zelfstandig (samen)werken en ontdekkend leren. De eindopdracht in dit katern is een voorbeeld hiervan. Ook enige theorie wordt niet vergeten. Tijdens het oriënteren op de opdracht, het onderzoeken van relevante voorbeelden, het plannen van de verschillende werkzaamheden en het uitvoeren van deze werkzaamheden worden de leerlingen op een natuurlijke wijze langs enkele theoretische onderwerpen geleid. De leerlingen worden regelmatig uitgenodigd keuzes te maken. Die keuzes kunnen gevoed worden door persoonlijke interesses en/of capaciteit. Wanneer de persoonlijke interesses of capaciteit nog niet helder zijn voor de leerling, kunnen de deelopdrachten hierbij helpen. Door individuele opdrachten en samenwerkingsopdrachten af te wisselen doet de leerling meer ervaring op op het gebied van zelfstandig (samen)werken. Het taakverdelingsschema en de verschillende werkvormen zorgen ervoor dat de leerlingen verschillende rollen spelen tijdens het samenwerken. 2.3 Leeropbrengst: relatie met huidige kerndoelen Met dit project kan aan de navolgende kerndoelen worden gewerkt: A. mondelinge taalvaardigheid overleg met groepsgenoten, keuzes maken binnen de groep, presenteren van uitkomsten uit de groep aan de klas, presenteren van de eindopdracht, gericht luisteren en kijken naar reclames, inzicht krijgen in non-verbale communicatie Maak reclame! Docentenhandleiding 5

6 B. leesvaardigheid kenmerken van tekstsoorten herkennen, functies van beeld en opmaak herkennen, doelgroep herkennen C. schrijfvaardigheid specifieke kenmerken van tekstsoorten toepassen, informatieve teksten schrijven schrijven van een script, tekst voorzien van een beeld, aandacht besteden aan de vormgeving E. taal en cultuur inzicht krijgen in het bijzonder taalgebruik (rijm, beeldspraak, humor), inzicht krijgen in de informatie die door de massamedia wordt verspreid 2.4 Leerstofvervanging De navolgende onderwerpen worden in het project aan de orde gesteld. Ze kunnen, afhankelijk van de gebruikte methode, geheel of gedeeltelijk als leerstofvervangend worden beschouwd: tekstdoel, doelgroep, tekstsoorten (informatief/overtuigend/activerend), reclame, (taal)trucs (stijlfiguren, beeldspraak, rijm), slogan/slagzin, script en storyboard, opmaak, poster, presentatie houden, creatief schrijven. In bijlage 1 wordt verwezen naar relevante paragrafen uit Op nieuw niveau. 3 Voorbereiding en organisatie van het project 3.1 Voorbereiding en afspraken binnen de sectie of de school Voor de docent met het project kan starten, moet een keuze gemaakt worden of het project aaneengesloten wordt aangeboden of verspreid over meerdere weken (zie verder onder tijdsindeling). Afhankelijk van de gemaakte keuze vindt al dan niet overleg plaats met de schoolleiding en/of roostermakers. Het project kan uitgevoerd worden samen met bijvoorbeeld de vakken tekenen en drama. Het daadwerkelijk maken van de eigen reclame kan goed bij deze vakken gebeuren, de voorbereiding vindt dan bijvoorbeeld plaats bij de lessen Nederlands. 3.2 Thuiswerk en groepswerk Het project bestaat uit individuele opdrachten die de leerlingen thuis moeten doen en opdrachten die gezamenlijk gedaan moeten worden. Dit wordt aangeduid met thuiswerk en groepswerk. De thuisopdrachten zijn een voorbereiding op de groepsopdrachten. De groepsopdrachten bestaan vooral uit beslissingen die door de groep als geheel moeten worden genomen. De leerlingen kunnen geheel zelfstandig aan het werk met het project. De rol van de docent is vooral die van begeleider van de groepen. Uitzondering hierop vormen de zogenaamde afvinkmomenten. Bij een afvinkmoment moeten de leerlingen hun besluiten in het katern noteren en laten afvinken bij de docent. De docent speelt nu de rol van controleur. Hij houdt zo bijvoorbeeld zicht op de haalbaarheid van de gemaakte planning en op een evenwichtige verdeling van de uit te voeren taken binnen de groep. 3.3 Groepsindeling Geadviseerd wordt om gedurende het project te werken met vaste groepen van vier leerlingen. De taakverdeling is ook op dat aantal gebaseerd. De omschreven taken binnen de groep rouleren bij aanvang van elk nieuw onderdeel. Zo krijgt ieder groepslid ervaring met de bijbehorende werkzaamheden en ondervindt hij de specifieke knelpunten die bij iedere taak horen. De groepen kunnen samengesteld worden door de begeleidende docent, of door de leerlingen zelf. Het is vanzelfsprekend ook goed mogelijk om de samenstelling van de groepen te laten plaatsvinden middels een zelf te kiezen werkvorm. 6 Maak reclame! Docentenhandleiding

7 De taakverdeling binnen een groep is als volgt: Voorzitter De voorzitter heeft de eindverantwoordelijkheid voor het verloop en het rendement van de gehele bijeenkomst. Hij/zij houdt in de gaten of alle opdrachten worden uitgevoerd; of de gestelde doelen worden gehaald en of alle groepsleden voldoende hun bijdrage (kunnen) leveren aan het project. Daarnaast is hij, zowel voor de gehele bijeenkomst als voor verplichte onderdelen daarvan, de bewaker van de tijdslimiet. Zonodig kan hij/zij de laatste taak delegeren aan een groepslid dat in de betreffende bijeenkomst een minder omvangrijke taak heeft (materiaalman of woordvoerder). Notulist De taak van de notulist is het noteren van de belangrijkste stappen die tijdens de groepsbijeenkomst worden genomen en het vastleggen van gemaakte afspraken. Indien nodig is de notulist ook de aangewezen persoon voor contact met tijdelijk afwezige groepsleden. Materiaalman De materiaalman is verantwoordelijk voor de logistiek tijdens het groepsoverleg. Hij/zij is degene die zonodig de groep even verlaat om materiaal te regelen. Ook het beheer van (deel) producten en/of de groepsmap valt onder zijn/haar verantwoordelijkheid. Aan het begin van de volgende bijeenkomst wordt het materiaal overgedragen aan de opvolger. Woordvoerder De woordvoerder is verantwoordelijk voor de externe communicatie. Hij onderhoudt contact met de docent, met andere groepen of andere externe hulpbronnen. Hij spreekt namens de groep bij presentatie van deelresultaten in de klas. Bij de eindpresentatie wordt de woordvoerder geassisteerd door de overige groepsleden. Vanzelfsprekend is het aan de begeleidend docent om in de gaten te houden of alle taken binnen een groep op de juiste wijze worden vervuld. De bijdrage aan het groepsresultaat moet daarbij de leidende factor zijn; niet de individuele taakvervulling. Onderdelen die voortdurend aandacht van de begeleider behoeven zijn de planning en de bewaking van tijdslimieten tijdens groepsbijeenkomsten. Centraal aangeven hoeveel tijd er voor een bepaalde (deel)opdracht nog rest zal regelmatig noodzakelijk blijken. 3.4 Tijdsplanning Er zijn verschillende mogelijkheden om met het project te werken. Er kan gekozen worden om de leerlingen het project geheel zelfstandig te laten uitvoeren. Ze plannen dan zelf wanneer ze het thuiswerk doen en wanneer ze bij elkaar komen voor het groepswerk. Een andere mogelijkheid is om het groepswerk (de gezamenlijke opdrachten) in de reguliere lessen in te passen. De gezamenlijke opdrachten zijn namelijk stuk voor stuk in gemiddeld één contactuur à 50 minuten te maken. Het project bestaat uit zeven gezamenlijke opdrachten, afgewisseld met vier thuiswerkopdrachten. In de eerste drie gezamenlijke opdrachten vormen oriëntatie, keuze en planning het hoofdbestanddeel. Bijeenkomst vier, vijf en zes staan vrijwel geheel in het teken van de productie van de reclame (het eindproduct) en de laatste bijeenkomst is bedoeld voor de presentatie van de reclame door iedere groep. Afhankelijk van de totale groepsgrootte van een klas zullen voor de presentaties van de verschillende reclames een of meerdere lessen moeten worden gepland. De presentatie kan bijvoorbeeld ook na schooltijd of tijdens een thema- of projectweek worden georganiseerd. Voor de planning van het totale project zijn meerdere varianten mogelijk. Men kan kiezen voor een korte aaneengesloten periode waarin de leerlingen uitsluitend aan het project werken. In dit geval is extra aandacht voor de productiefase nodig. Er is namelijk ook tijd buiten de gezamenlijke opdrachten nodig om tot een goed eindproduct te kunnen komen. Ook is het mogelijk over een langere periode aan het project te werken naast de overige lessen Nederlands; bijvoorbeeld tijdens één of twee contacturen per week. In dit geval zal vrijwel altijd voldoende tijd voor de productiefase overblijven. Een derde en aanbevolen variant is de eerste drie gezamenlijke opdrachten (inclusief het bijbehorende thuiswerk) over een of twee weken te verspreiden, voor de volgende drie bijeenkomsten minimaal drie Maak reclame! Docentenhandleiding 7

8 weken te plannen, en ten slotte de presentaties naar behoefte over één of meer aansluitende lessen of perioden te verdelen. 3.5 Voortgangsbewaking Het project is ingericht op zelfstandig werken en zelfstandig samenwerken. Afhankelijk van de ervaring van leerlingen met zelfstandig (samen)werken kan de docent kiezen voor beperkte of juist meer intensieve voortgangsbewaking. Bij beperkte voortgangsbewaking heeft de docent voldoende aan de eerder genoemde afvinkmomenten. Bij meer intensieve voortgangsbewaking kan de docent er voor kiezen tussentijds te informeren naar de voortgang in de groepen en de ervaringen aan de gehele klas te presenteren. Zo kan de docent bijvoorbeeld voorkomen dat groepen te veel uit de planning gaan lopen. Ook kan de docent er voor kiezen continu beschikbaar te zijn voor hulpvragen uit de verschillende groepen. Ieder contactuur zou bovendien standaard afgesloten kunnen worden met de vraag hoe de groepen ervoor staan en welke vooruitgang ze tijdens deze bijeenkomst geboekt hebben. De woordvoerder vertelt dit aan de begeleidend docent en/of de gehele klas. Via deze rapportage worden knelpunten snel zichtbaar. 3.6 Benodigdheden Het katern zelf biedt beperkte mogelijkheden om materiaal in op te nemen. In het katern wordt de leerlingen aanbevolen een groepsmap aan te leggen waarin het overige materiaal kan worden bewaard. Deze map wordt beheerd door de materiaalman en de volgende bijeenkomst overgedragen aan zijn/haar opvolger in die functie. Verder is het handig om diverse tijdschriften en kranten in het lokaal te hebben liggen. Er is vanuit gegaan dat er op school het volgende aanwezig is: videorecorder of DVD-speler, (videoopnameapparatuur), computers, papier van A2-formaat, knip- en plakmateriaal, verf, kwasten, stiften en ander tekenmateriaal, gekleurd papier. 3.7 Vereiste voorkennis voor leerlingen Van de leerlingen wordt geen specifieke voorkennis verwacht. Er wordt voornamelijk een beroep gedaan op algemene voorkennis van het schrijven van teksten en op enige voorkennis van tekstdoelen. 3.8 Kort overzicht van leerlingactiviteiten in het totale projectkatern Groepswerk /Les 1 Wat ga je doen? De leerlingen oriënteren zich op het project en het onderwerp reclame. Thuiswerk A De leerlingen ontdekken hoe gevoelig zij zelf zijn voor reclame. Ook benoemen zij wat zij goede en minder goede reclames vinden en gaan zij op zoek naar trucs in reclames. Groepswerk /Les 2 De leerlingen bekijken samen de trucs van reclamemakers en ontdekken dat zij onderling kunnen verschillen in gevoeligheid voor reclame. Thuiswerk B De leerlingen kiezen hun eigen favoriete reclameonderwerp en hun favoriete vorm. Groepswerk /Les 3 De leerlingen kiezen samen het definitieve onderwerp en de vorm. Ook denken zij na over de belangrijkste aanschafreden, de trucs en kiezen zij een naam. Thuiswerk C De leerlingen maken een collage over het gekozen onderwerp en bijbehorende geschikte trucs en de leerlingen gaan op zoek naar een mogelijke slogan. 8 Maak reclame! Docentenhandleiding

9 Groepswerk /Les 4 De leerlingen kiezen samen de definitieve slogan en de trucs die zij willen gaan gebruiken. Ook brainstormen de leerlingen over een eerste opzet van de tekst of het script. Tot slot verdelen leerlingen onderling de diverse taken, zodat de reclame verder uitgewerkt kan worden. Thuiswerk D Iedere leerling werkt aan zijn eigen taken. Groepswerk /Les 5 De leerlingen controleren elkaars werk en voegen het werk samen. Zo nodig maken zij nieuwe afspraken. Groepswerk /Les 6 De leerlingen bereiden samen een presentatie voor en vullen de terugblik in. Groepswerk /Les 7 De leerlingen presenteren het eindproduct. 3.9 Keuzemogelijkheden en differentiatie (voor leerling en docent) 1. De docent kan kiezen voor het verkorte traject van ongeveer 8 klokuren. Denk daarbij aan de volgende suggesties: De docent kiest zelf de vorm en/of het onderwerp. Hierdoor vervallen de opdrachten 6, 7, 8, 11. De docent schrijft de prijsvraag niet uit. Dan vervalt opdracht 15. De docent laat de collage niet maken. Opdracht 14 en 16 vervallen. 2. De docent kiest voor het complete traject van ongeveer 15 klokuren. De leerlingen maken in groepen alle opdrachten. De docent begeleidt bij de planning, zodat alles op tijd afkomt. 3. De leerlingen werken in vaste groepen. Ze gaan steeds zelfstandig aan de slag en doen alles in hun eigen tempo. Ze kiezen hun eigen onderwerp, vorm en trucs en kiezen zelf het moment van presentatie. 4 Lessuggesties en aanwijzingen 4.1 Toelichting per onderdeel In deze toelichting vindt het groepswerk plaats tijdens contacturen. We geven suggesties voor aanpak en tijdsplanning. Deze suggesties kunnen echter ook hulp bieden aan leerlingen die zelf hun individuele en groepsbijeenkomsten plannen. Les 1: introductie projectkatern en groepswerk Het project begint met een klassikale introductie en wordt gevolgd door groepswerk. Doel: leerlingen kennis laten maken met het projectkatern, het onderwerp en de werkwijze. Aandachtspunten voor de docent: Houdt de introductie kort. Brainstorm bijvoorbeeld met leerlingen over de reclame-uitingen die zij deze dag tot aan het moment van de les zijn tegengekomen. Denk aan de wekkerradio s morgens vroeg, aan tv-commercials, ontbijtproducten, de kleding die de leerlingen dragen, de abri s, gevelreclame etc. onderweg naar school, de reclame in en om de school. Sluit af met het wijzen op het belang van commerciële uitingen in ons dagelijks bestaan. Het project sluit hierop precies aan. Bespreek met de leerlingen de werkwijze en sta nadrukkelijk stil bij de taakverdeling binnen de groep. Deel naar eigen inzicht de groepen in of laat deze verantwoordelijkheid aan de leerlingen zelf over. Let vooral deze eerste les al op het handhaven van de verschillende tijdslimieten. Doe dit in de vorm van hulp aan de voorzitters. Dit kan zowel klassikaal, maar kan ook prima per groep/voorzitter individueel. Maak reclame! Docentenhandleiding 9

10 In de eerste les is er ruimte en tijd om alvast aan de voorbereidingen van de volgende les te beginnen. De leerlingen kunnen individueel de test maken of op zoek gaan naar goede of slechte reclames aan de hand van verzamelde kranten en tijdschriften in de klas. Schema les 1 Groepsvorm Activiteit Tijd Klassikaal Introduceren van het project 20 minuten Groepen indelen Taakverdeling binnen de groep bespreken Klassikaal Voorbereidingen voor de volgende les bespreken 10 minuten Groep Bespreken voorbereidingen en eventueel al beginnen aan opdracht 1, 2 en 3 20 minuten Benodigde materialen: per groep een A4-snelhechter waarin al het materiaal van de groep bewaard kan worden (de groepsmap), tijdschriften en kranten. Thuiswerk A Het thuiswerk bestaat uit het maken van de opdrachten 1, 2 en 3 ter voorbereiding op les 2. Doelen: leerlingen laten ontdekken hoe gevoelig zij zelf zijn voor reclame, leerlingen laten benoemen wat zij goede en minder goede reclames vinden en leerlingen trucs in reclames laten herkennen. Les 2: vervolg groepswerk De leerlingen maken opdracht 4 en 5 in de groep. Doelen: leerlingen bekijken samen de trucs van reclamemakers en ontdekken dat zij onderling kunnen verschillen in gevoeligheid voor reclame. Aandachtspunten voor de docent: mochten de leerlingen het moeilijk vinden trucs in reclames te herkennen oefen er dan enkele klassikaal. Wijs de voorzitter bij opdracht 5 er zo nodig op dat alle groepsleden aan de beurt moeten komen om de uitslag van de test te bespreken. Schema les 2 Groepsvorm Activiteit Tijd Groep Invullen van het schema van de taakverdeling 5 minuten Groep Bekijken en bespreken van de gevonden reclames en van welke truc de 20 minuten reclamemaker gebruik heeft gemaakt. Ze moeten komen tot de 3 beste reclames en ze moeten bepalen welke truc ze het beste of leukste vinden. Groep Bespreken van de uitslag van de test van thuisopdracht 1 5 minuten Klassikaal Presenteren aan de klas en bespreken van de uitkomsten van de groepen 10 minuten Klassikaal Bespreken van de voorbereidingen voor de volgende bijeenkomst (zie ook 10 minuten onder thuiswerk B) Benodigde materialen: groepsmap, resultaten thuiswerkopdrachten 1, 2 en 3 van alle groepsleden. Thuiswerk B Het thuiswerk bestaat uit het maken van de opdrachten 6 en 7 ter voorbereiding op les 3. Doelen: leerlingen kiezen hun persoonlijk favoriete reclameonderwerp en hun favoriete vorm. Bij de keuze voor de vorm moeten de leerlingen heel goed bedenken of de gekozen vorm ook werkelijk mogelijk is. Vooral het maken van een tv-spotje is, zelfs op amateurniveau, een omvangrijk en tijdverslindend proces. Enige basiskennis en vaardigheid in het werken met video en bewerkingsprogramma s dient aanwezig te zijn om deze variant succesvol af te kunnen ronden. Ook moet benodigde apparatuur en programmatuur, via school of privé, tijdens de projectperiode beschikbaar te zijn. Voorts is het heel belangrijk dat de uiteindelijke keuze ook werkelijk een keuze van de hele groep is. Daarom wordt er vrij veel tijd besteed om tot een keuze te komen. De producten die gekozen kunnen worden om een reclame voor te maken zijn: een MP8-speler of een mobieltje. Hoe deze producten eruit zien en wat de mogelijkheden of bijzonderheden zijn, mag de groep zelf bedenken. De speciale producteigenschappen kunnen ze weer gebruiken voor hun reclame. De leerlingen kunnen ook kiezen om een reclame te maken voor een dienst. De onderwerpen waaruit gekozen kan worden zijn: reclame voor een sportclub of een school. Ook hier is het de bedoeling dat ze zelf aangeven voor welke sport ze reclame willen maken en wat de bijzonderheden van de club zijn. Wat zijn de voordelen om lid te worden van deze sportclub. Bij de 10 Maak reclame! Docentenhandleiding

11 school mogen ze kiezen voor hun eigen school maar ze kunnen ook een nieuwe school verzinnen. Deze school heeft een aantal voordelen boven andere scholen. Ze kunnen zelf verzinnen wat die voordelen zijn. Les 3: vervolg groepswerk De leerlingen maken opdracht 8, 9, 10, 11, 12 en 13 in de groep. Doelen: leerlingen maken een groepskeuze voor onderwerp en vorm. Ook denken zij na over de belangrijkste aanschafreden, de trucs en kiezen zij een naam. Aandachtspunten voor de docent: in deze les moeten veel besluiten worden genomen. Een goede tijdbeheersing van de voorzitter is dan ook noodzakelijk. Laat de groep zo nodig extra tijd inplannen. Controleer het afvinkmoment (de besluitenlijst onder opdracht 13). Opdracht 9: brainstorm woordweb Bij de brainstorm of het woordweb moet het grote vel papier ingevuld worden door de notulist. Het uiteindelijke resultaat komt in de groepsmap. Opdracht 11: vorm kiezen Hieronder volgen voor alle drie de vormen een aantal tips en bijzonderheden. Hier kunnen de leerlingen op worden gewezen. Tv-spotje Een tv-spotje vertelt in een filmpje van ongeveer 30 seconden de reclameboodschap. Er wordt gebruik gemaakt van beeld en geluid. Een filmpje maken is niet gemakkelijk. Allereerst moet je van seconde tot seconde opschrijven wat er in het spotje te zien en te horen is, het script. Daarna moet er van ieder shot een kleine tekening gemaakt worden. Al die tekeningen bij elkaar noemen we het storyboard. De regisseur en de cameraman gebruiken het script en het storyboard om de juiste opnames te maken. Na de opnames moeten de beelden en het geluid in de juiste volgorde achter elkaar gezet worden; de montage. Bij de montage bepaal je hoe het spotje er uiteindelijk uit komt te zien. Nu worden ook nog extra effecten, overgangen en geluiden of achtergrondmuziek toegevoegd. Je kunt op verschillende manieren een filmpje monteren: Op de computer met een speciaal video-montageprogramma. Met behulp van een videorecorder. Je bepaalt welke opnames er gebruikt gaan worden en die zet je met behulp van een videorecorder achter elkaar. Met de videocamera zelf. Je neemt alle shots achter elkaar in de juiste volgorde op. Je volgt hierbij precies het script en het storyboard. De planning is daarbij heel belangrijk. Poster Een poster moet in één oogopslag de boodschap vertellen. Het beeld is daarbij belangrijk en de tekst is zo kort mogelijk. Bij het maken van een poster maak je een aantal schetsen van het basisidee: de verschillende ontwerpen. Daarbij kijk je naar de verdeling van het beeld en de tekst over het vlak. Je kunt met de hand schetsen, of gebruik maken van de computer. Meestal wordt het ontwerp op A4-formaat gemaakt. De uiteindelijke poster wordt vier keer zo groot. Folder Het grote verschil tussen een poster en een folder is dat de mensen meer tijd hebben om de reclameboodschap te lezen. Een folder kan daarom meer informatie (tekst en afbeeldingen) bevatten dan een poster waar het publiek langs loopt en maar kort bij blijft staan. Maar: een folder moet ook aantrekkelijk zijn en uitdagen tot verder lezen. Voor een folder moeten enkele ontwerpen gemaakt worden. Eerst moet de vouwwijze bepaald worden. Daarna vindt de verdeling van tekst en beeld over het vlak plaats. De folder kan met de hand getekend, geplakt en geknipt worden, maar er kunnen ook grafische programma s gebruikt worden. Zelfs met een eenvoudige tekstverwerker kunnen er al heel veel dingen gedaan worden. Vouwwijzen: A4, tweezijdig bedrukt/dubbelgevouwen A4: hierbij ontstaat er een klein boekje met vier pagina s/in drieën gevouwen A4: je hebt nu een boekje met zes smalle pagina s. Maak reclame! Docentenhandleiding 11

12 Schema les 3 Groepsvorm Activiteit Tijd Groep Invullen van het schema van de taakverdeling 5 minuten Groep Keuze van het onderwerp bepalen 10 minuten Groep Brainstorm/woordweb over het gekozen onderwerp 10 minuten Opdracht 9 Groep Redenen bedenken opdracht minuten Vorm kiezen opdracht 11 Keuze van de reclametrucs opdracht 12 Besluitenlijst invullen Naam bedenken opdracht 13 Klassikaal en Presenteren van de keuze 10 minuten Docent Afvinken projectkaternen Benodigde materialen: aantekenpapier, groot vel papier minimaal A3 (2x voor elke groep), kleine briefjes, groepsmap. Thuiswerk C Het thuiswerk bestaat uit het maken van de opdrachten 14 en 15 ter voorbereiding op les 4. Doelen: de leerlingen maken een collage over het gekozen onderwerp en bijbehorende geschikte trucs en gaan op zoek naar een geschikte slogan. Aandachtspunten voor de docent: Opdracht 14: collage Het is de bedoeling dat de leerlingen met behulp van plaatjes, kleuren, tekeningen en foto s komen tot een sfeer waarin ze het product of de dienst willen plaatsen. Opdracht 15: prijsvraag De leerlingen moeten een goede slogan bedenken. Een prijsvraag (bedenk een goede slogan) kan daarbij helpen. Om dit onderdeel goed uit te kunnen voeren hebben de leerlingen wel wat tijd nodig. Les 4: vervolg groepswerk De opdrachten 16, 17, 18, 19 en 20 moeten in de groep worden gemaakt. Doelen: de leerlingen kiezen samen de definitieve slogan en de trucs die zij willen gaan gebruiken. Ook brainstormen zij over een eerste opzet van de tekst of het script. Tot slot verdelen de leerlingen onderling de diverse taken, zodat de reclame verder uitgewerkt kan worden. Aandachtspunten voor de docent: Opdracht 16: bespreken van de collages Alleen de positieve dingen uit de collages moeten besproken worden, omdat die nodig zijn voor hun reclamecampagne. Verder is het belangrijk dat leerlingen opbouwende kritiek op elkaars werk kunnen leveren. Opdracht 17: kies een slogan De slogans uit de prijsvraag worden in de groep besproken. Als er een goede bij zit mag deze worden gekozen. Anders moeten ze via een brainstorm komen tot een slogan. De gekozen slagzin wordt genoteerd bij opdracht 17. Opdracht 18: denk verder na over de inhoud van de tekst In deze opdracht moet er nagedacht worden over de tekst van een folder, de tekst op de poster of het script van het spotje. Belangrijk hierbij zijn de opbouw en verloop van een verhaal. Welke boodschap wordt er meegegeven aan de doelgroep. Welke stijl van schrijven gaan de leerlingen gebruiken. Opdracht 19: de taakverdeling De taken moeten ingevuld worden in het schema van de taakverdeling. Ook wordt er ingevuld wie wat gaat doen en wanneer het klaar moet zijn. De docent controleert opnieuw het afvinkmoment (na opdracht 19). 12 Maak reclame! Docentenhandleiding

13 Schema les 4 Groepsvorm Activiteit Tijd Groep Invullen van het schema van de taakverdeling 5 minuten Groep Bespreken van de collages opdracht minuten Groep Bespreken van de slogans uit de prijsvraag opdracht 15 Groep Brainstorm over de eigen slogan opdracht minuten Groep Bespreken van de tekst of script opdracht minuten Groep Taakverdeling invullen opdracht minuten Docent Afvinken projectkaternen Benodigde materialen: groepsmap, groot vel papier. Thuiswerk D De groep heeft in les 4 een planning gemaakt en afgesproken wat ieder lid van de groep als thuiswerk ter voorbereiding op les 5 doet. Doel: iedere leerling werkt aan zijn eigen taken. Les 5: vervolg groepswerk De groep maakt opdracht 21. Doel: de leerlingen controleren elkaars werk en voegen het werk samen. Zo nodig maken zij nieuwe afspraken. In deze les wordt er voornamelijk gewerkt aan het uitwerken van de ideeën. Verder moeten de gemaakte afspraken gecontroleerd en eventueel bijgesteld worden. Schema les 5 Groepsvorm Activiteit Tijd Groep Invullen van het schema van de taakverdeling 5 minuten Groep Bespreken en controleren van de gemaakte afspraken 10 minuten Groep Uitwerken van de ideeën 30 minuten Klassikaal Presenteren aan de klas 5 minuten Docent Afvinken projectkaternen Benodigde materialen: groepsmap, materiaal voor het uitwerken en vormgeven van de ideeën. Extra les(sen) Tijdens eerdere afvinkmomenten is waarschijnlijk al duidelijk geworden of de leerlingen hun presentatie op tijd af krijgen of niet. Afhankelijk van de gekozen werkvorm kunnen er aan het project een of meerdere extra lessen worden gekoppeld. Deze lessen kunnen ingepland worden tijdens de reguliere lessen of kunnen aan de leerlingen zelf overgelaten worden. Les 6: Voorbereiden van de presentatie De groep voert opdracht 22 uit. Doel: de leerlingen bereiden samen een presentatie voor en vullen de terugblik in. In deze les moet het project afgerond worden. Er moet ook aandacht worden besteed aan de presentatie en het invullen van de terugblik. Schema les 6 Groepsvorm Activiteit Tijd Groep Invullen van het schema 5 minuten Groep Voorbereiden presentatie Groep Werken aan de ideeën 30 minuten Individueel Invullen van de terugblik in het katern 10 minuten Klassikaal Presenteren aan de klas 5 minuten Benodigde materialen: groepsmap. Tips voor de presentatie In principe moeten de leerlingen zelf voor alle onderdelen van de presentatie zorgen maar het is aan te bevelen om te controleren of de groepen alles geregeld en voorbereid hebben. Onderstaande tips krijgen de leerlingen in het katern. Vooraf een beetje meedenken en de juiste vragen stellen kan pijnlijke missers helpen voorkomen. Maak reclame! Docentenhandleiding 13

14 Algemeen Zorg dat iedereen in de klas alles goed kan zien. Laat alle hulpmiddelen vooraf klaarzetten. Geef gelegenheid vragen te stellen. Video (TV-spotje) De band van de video moet op de juiste plaats staan. Plaats de monitor op een plaats waar iedereen het beeld goed kan zien. Zorg dat er geen hinderlijke reflectie op het beeldscherm valt Controleer het geluid. Verduister de ruimte tijdens het afspelen van de spot. Maak als het mogelijk is gebruik van een beamer. Folder Probeer een vergroting op te hangen of te projecteren. Zorg dat er voor iedereen een exemplaar is. 4.2 Procescontrole en -beoordeling De docent controleert tijdens het gehele project of in alle groepen de voortgang voldoende is. Eventuele hindernissen of stagnatie in de voortgang dienen zo snel mogelijk gesignaleerd te worden. Op verschillende plaatsen zijn afvinkmomenten ingelast. Deze zijn ook in het katern van de leerlingen aangegeven, zodat zij weten dat er een voortgangscontrole volgt. Beperk de communicatie met de groep echter niet uitsluitend tot deze momenten. Grijp in als het samenwerken onvoldoende lukt, de rollen en/of taken niet goed worden verdeeld, de inzet van de groepsleden uiteen loopt, de opdrachten verkeerd of half worden begrepen, of te veel tijd aan een opdracht wordt besteed. De eindbeoordeling bestaat uit drie elementen: de beoordeling van het eindproduct, de beoordeling van de groep en beoordeling van de rol en inbreng van de individuele leerling. Per item kunnen maximaal 5 bolletjes (--, -, +/-, +, ++) worden gescoord. De beoordeling van het eindproduct vindt plaats op basis van de presentatie. Bij de beoordeling kunnen de klasgenoten als medebeoordelaar optreden. Bij de groepsbeoordeling wordt in het bijzonder de samenwerking, de planning en de taakverdeling gescoord. Het is aan te bevelen tijdens het project op verschillende momenten per groep aantekeningen te maken over de te scoren items. De beoordeling van de individuele leerling bestaat uit een beoordeling van de inbreng van de leerling binnen de groep en de wijze waarop hij/zij het katern heeft gebruikt en ingevuld. Met behulp van de voorgestelde omrekening kan desgewenst ook een cijfer aan het project worden gekoppeld. 14 Maak reclame! Docentenhandleiding

15 Productbeoordeling Is het product geschikt voor de doelgroep? Is de reclame opvallend en aantrekkelijk? Komt de boodschap over? Is het duidelijk waar reclame voor gemaakt wordt? Worden de mensen aangespoord om actie te ondernemen? Passen product, doelgroep en vorm bij elkaar? Groepsbeoordeling Houd zich aan de projectplanning Er is sprake van een productieve samenwerking Er is een evenwichtige taakverdeling Individueel (samenwerking/rol in de groep) De leerling houdt zich aan gemaakte afspraken De leerling neemt actief deel aan overlegsituaties De leerling kan samenwerken en toont inzet De leerling vervult de verschillende rollen naar behoren Individueel (katern) Volledigheid Diepgang Creativiteit Verzorging Planning Samenwerking Uitvoering rol(len) Enthousiasme Voorstel becijfering Wanneer het gewenst is aan de beoordeling van het project ook een (individueel) cijfer te koppelen, kunnen de volgende suggesties als richtlijn dienen: Een totaalcijfer Hiermee worden alle te beoordelen categorieën bijeengenomen. Deel het totaal van de gescoorde bolletjes door 10. Een apart cijfer voor product en groepswerk en een apart cijfer voor de individuele inbreng Product en groepswerk: Deel het totaal van de gescoorde bolletjes in de eerste twee categorieën door 4. Individueel: Deel het totaal van de gescoorde bolletjes in de laatste twee categorieën door 6. Maak reclame! Docentenhandleiding 15

16 Bijlage 1: leerstofoverzicht Leerstofvervangende onderwerpen Op nieuw niveau* 2 vmbo-b/lwoo 2 vmbo-k/g/t 2 vmbo-t/havo Tekstdoel Blok 4, 6.1 Blok 4, 6.1 Blok 1, 8.1; blok 3, 6.2 Doelgroep Blok 4, 6.1 Blok 4, 5.1; Blok 3, 5.1; Tekstsoorten (informatief/overtuigend/activerend) Blok 1, 6.3; blok 3, 6.2; blok 4, 6.1, 6.4, 7.3; blok 5, 6.2 Reclame Blok 4, 5.1, 5.2, 6.4, 8.1 blok 5, 5.1 blok 4, 5.1 Blok 1, 6.3 Blok 1, 6.3, 6.4, 7.2, 8.1; blok 2, 6.3; blok 4, 6.3; blok 5, 6.1, 7.2 Blok 4, 5.2, 8.1 Blok 4, 5.1, 5.2; Blok 5, 5.1, 5.2, 8.1 (Taal)trucs (stijlfiguren, beeldspraak, rijm) Zie rijm Zie rijm Blok 1, 11.1 en 11.2; blok 2, 11.2 en 11.3; blok 3, 11.2 en 11.3; blok 4, 11.1 en 11.2; blok 5, 11.1 t/m 11.3 Rijm Blok 3, 2.2 Blok 2, 11; blok 3, 11; blok 4, 11, blok 5, 11 Blok 1, 11.1, 11.2; blok 2, 11; blok 3, 11; blok 4, 11; blok 5, 11 Slogan/slagzin Blok 4, 6.4 Blok 4, 5.2 Blok 4, 5.1 Script en storyboard Werkwijzer leesen kijkervaringen beschrijven Blok 6, 2.2; werkwijzer leesen kijkervaringen beschrijven Blok 6, 2.2; werkwijzer leesen kijkervaringen beschrijven Opmaak Blok 3, 6.2 Blok 3, 6.4 Poster Blok 3, 6.2 Blok 3, 6.4 Presentatie houden Blok 3, 8.1 Blok 3, 8.1 Blok 3, 8.1; werkwijzer spreekbeurt Creatief schrijven Blok 4, 7.3 Blok 4, 7.1 t/m 7.3 Blok 5, 7.1 en 7.2 * We hebben ervoor gekozen de in Nederland meest gebruikte methode weer te geven in dit overzicht. Mocht u met een andere methode werken, neem dan contact op met onze educatief adviseur via tel. (0575) Onze educatief adviseurs zijn vakdeskundig en kunnen ook een dergelijk overzicht voor uw methode verzorgen. 16 Maak reclame! Docentenhandleiding