Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

Transcriptie

1 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

2

3 Inhoudstafel Inhoudstafel 3 1 Inleiding 5 2 Stand van zaken Bodemdecreet en VLAREBO Wijziging Bodemdecreet Verplicht bodemonderzoek voor risicogronden Opheffing van de veralgemeende conformverklaring van bodemonderzoeken Optimalisering van de regeling voor sectorfondsen Inkanteling van het gebruik van bodemmaterialen Wijziging VLAREBO 9 3 Ontsluiten van bodeminformatie Afleveren van bodemattesten Inleiding Bodemattesten : bij opname in het grondeninformatieregister Lopende rekeningen Info Webloketten GIS 13 4 Overzichten van bodemonderzoeken en bodemsaneringsprojecten Bodemonderzoeken Bodemsaneringsprojecten Schadegevallen en meldingen Ambtshalve tussenkomsten Evoluties in ambtshalve tussenkomsten bodem Bijzondere tussenkomsten 20 5 Kwaliteitsgaranties Erkenningen bodemsaneringsdeskundigen Kwaliteitsborging Audits Veldwerk en werven Grondverzet 24 6 Overdrachten en financiële beleidsinstrumenten Financiële zekerheden en verbintenissen Artikel 164 van het Bodemdecreet Afwijking op de overdrachtsbepalingen Cofinanciering 27 7 Doelstelling Afronden gemeentelijke inventaris Situering Screening onderzoeksplicht risicogronden Prioriteit kwetsbare gebieden Brown-en Blackfields Opvolgen brownfieldconvenanten Blackfields Versnelde aanpak bodem bij particulieren Woonzones Siteonderzoek Gemeentelijke inventaris als bron voor sites 33 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

4 7.5.4 Afgeronde woonzone-onderzoeken Particulieren met statuut onschuldig eigenaar Asbest regio Kapelle op den Bos en Willebroek Huissaneerder terreinen Vlaamse overheid Waterbodems Stortplaatsen 36 8 Doelgroepgerichte beleidsinstrumenten BSOK Fondsen BOFAS VLABOTEX Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Stookoliefonds Convenant met Umicore 40 9 Andere beleidsaspecten Wijziging standaardprocedures Duurzame bodemsanering Europese projecten Inspiration Sullied Sediments 43 Lijst van tabellen 45 Lijst van figuren 45 4/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

5 1 Inleiding Op 22 februari 1995 werd het decreet betreffende de bodemsanering bekrachtigd door de Vlaamse Regering. Het Bodemsaneringsdecreet werd bekend gemaakt in het Belgisch Staatsblad op 29 april Op 5 maart 1996 nam de Vlaamse Regering het besluit houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering. Het besluit werd bekend gemaakt in het Belgisch Staatsblad op 27 maart Op 27 oktober 2006 werd het decreet betreffende de bodemsanering en de bodembescherming goedgekeurd (Belgisch Staatsblad d.d. 22 januari 2007). Dit Bodemdecreet verving het Bodemsaneringsdecreet van 1995 en trad in werking op 1 juni Op 14 december 2007 werd het Vlaams Reglement rond de Bodemsanering, kortweg VLAREBO, goedgekeurd (Belgisch Staatsblad d.d. 22 april 2008). In uitvoering van het Regeerakkoord van de Vlaamse regering en de Beleidsnota Omgeving van Minister van Omgeving, Natuur en Landbouw Joke Schauvliege werden een aantal operationele doelstellingen gedefinieerd. In de loop van het jaar 2017 werd aan de uitvoering hiervan gewerkt. De beleidsnota Leefmilieu en Natuur van Vlaams minister Joke Schauvliege werd vertaald in de volgende doelstellingen: duurzaam bodembeheer faciliteert de ruimtelijke ontwikkeling investeren in brown- en blackfieldontwikkeling voorkomen van nieuwe bodemverontreiniging en de verspreiding ervan duurzaam bodembeheer faciliteert de economische ontwikkeling duurzaam bodembeheer is essentieel voor een gezonde en kwaliteitsvolle leefomgeving ontsluiten en aanbieden van kwalitatieve informatie met betrekking tot bodemverontreiniging Conform artikel 174 van het decreet betreffende de bodemsanering en de bodembescherming dient jaarlijks verslag te worden uitgebracht aan het Vlaams Parlement over de uitvoering van het Bodemdecreet. Dit is het verslag van het jaar Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

6

7 2 Stand van zaken Bodemdecreet en VLAREBO 2.1 Wijziging Bodemdecreet Op 29 november 2017 keurde het Vlaams Parlement een wijziging van het Bodemdecreet goed. Het wijzigingsdecreet verscheen begin 2018 in het Belgisch Staatsblad. De teksten houden enkele belangrijke aanpassingen in van het Vlaams bodembeleid. Zo komt er een verplicht bodemonderzoeksmoment voor nog niet onderzochte gronden met een potentieel historische bodemverontreiniging en wordt de veralgemeende conformverklaring van bodemonderzoeken afgeschaft. Door deze wijzigingen wordt een belangrijke stap gezet om te garanderen dat de sanering van alle verontreinigde gronden in Vlaanderen tegen 2036 is opgestart. In het wijzigingsdecreet zijn vier belangrijke inhoudelijke wijzigingen voor het bodembeleid opgenomen: de invoering van een verplicht bodemonderzoeksmoment voor nog niet onderzochte gronden met potentieel historische bodemverontreiniging met de mogelijkheid tot vrijstelling van de onderzoeksplicht voor particulieren; de afschaffing van de veralgemeende conformverklaring van bodemonderzoeken en de auditing van de erkende bodemsaneringsdeskundigen; de versoepeling van de voorwaarden voor de sectorfondsen; de inkanteling van het gebruik van bodemmaterialen (bagger- en ruimingsspecie, grondbrij en bentonietslib) in de regeling over het gebruik van uitgegraven bodem Verplicht bodemonderzoek voor risicogronden Eén van de belangrijke doelstellingen van het bodembeleid is om tegen 2036 de sanering van alle historische bodemverontreiniging te hebben opgestart. Volgens schattingen zijn er ruim risicogronden, waarvan er op dit ogenblik ongeveer zijn onderzocht. Een groot aantal van die gronden zijn niet gevat door verplichtingen tot bodemonderzoek. Het gaat daarbij vooral om volgende risicogronden: risicogronden met risico-inrichtingen die reeds in exploitatie zijn van vóór 29 oktober 1995 en geen periodieke onderzoeksplicht hebben; risicogronden met vroegere risico-inrichtingen waarvan de exploitatie begonnen is vóór 29 oktober 1995; Om de doelstelling van onderzoek en bodemsanering van de gronden met historische bodemverontreiniging tegen 2036 te realiseren, voorziet de wijziging van het decreet in een instrument om ook de nog niet onderzochte risicogronden en de eventuele aanwezige historische bodemverontreiniging aan de oppervlakte te krijgen zodat de bodemkwaliteit van alle gronden met historische risico-activiteiten gekend is. Daar de doorloopfase van oriënterend bodemonderzoek tot de bodemsaneringswerken tot 8 jaar kan duren, is het van belang tegen 2028 de bodemonderzoeken afgerond te hebben. Om alle bodemonderzoeken afgerond te hebben in 2028, is het opleggen van een verplicht onderzoeksmoment noodzakelijk. Uiterlijk begin 2027 dient er een oriënterend bodemonderzoek te zijn voor alle risicogronden met potentieel historische bodemverontreiniging. Om de uitvoering van die oriënterende bodemonderzoeken in de tijd te spreiden, wordt in een wijzigingsdecreet voorzien in een fasering van de onderzoeksplicht, nl. een uitvoering tegen eind 2021, eind 2023 en begin Voor de risicogronden met nog in exploitatie zijnde risico-inrichtingen die reeds in exploitatie zijn van vóór 29 oktober 1995 en geen periodieke onderzoeksplicht hebben, rust de verplichting op de exploitant. Voor de andere categorie, namelijk de risicogronden met vroegere risico-inrichtingen Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

8 waarvan de exploitatie begonnen is vóór 29 oktober 1995, rust de verplichting tot oriënterend bodemonderzoek op de eigenaar van de grond. De OVAM zal de eigenaars en exploitanten van deze gronden tijdig aanschrijven en op de hoogte brengen van dit verplichte onderzoeksmoment. In het decreet wordt voorzien in de mogelijkheid om vrijstelling te bekomen van de nieuwe onderzoeksplicht. De doelgroep voor deze vrijstelling zijn eigenaars die cumulatief voldoen aan de volgende voorwaarden: de eigenaar heeft de risico-inrichting(en) niet geëxploiteerd; de risico-inrichtingen waren niet aanwezig tijdens zijn eigenaarschap; de eigenaar heeft de locatie sedert de verwerving enkel gebruikt voor particulier gebruik. Als de eigenaar het eigendomsrecht door vererving heeft verkregen zal hij moeten aantonen dat de erflater voldeed aan de voorgaande vrijstellingsvoorwaarden. Bij vrijstelling van de onderzoeksplicht zal de OVAM het onderzoek ambtshalve uitvoeren Opheffing van de veralgemeende conformverklaring van bodemonderzoeken Om de kwaliteit van bodemonderzoeken en bodemsaneringen te waarborgen, wordt in de bodemwetgeving reeds sedert 1995 voorzien in de verplichte tussenkomst van erkende bodemsaneringsdeskundigen. De ervarings- en kennisopbouw van de erkende deskundigen leidde tot een voortdurende toename van de kwaliteit van de bodemonderzoeken. Het is hierdoor niet langer noodzakelijk en in het licht van een efficiënte inzet van overheidsmiddelen ook niet langer wenselijk dat de OVAM elk bodemonderzoek aan een conformiteitsonderzoek onderwerpt. Met de wijziging wordt in het Bodemdecreet de veralgemeende conformiteitsbeoordeling van de bodemonderzoeken vanaf 1 april 2018 verlaten. De OVAM beoordeelt bijgevolg niet langer standaard elk bodemonderzoek op haar technische conformiteit. De OVAM behoudt de mogelijkheid om de conformiteit van een ingediend bodemonderzoek te beoordelen maar dit moet gebeuren binnen 60 dagen na de ontvangst van het bodemonderzoek. Op basis van het verslag van het bodemonderzoek neemt de OVAM nog steeds een beslissing over de aard en de ernst van de bodemverontreiniging. De volledige verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de aangeleverde gegevens en voor de conformiteit van de bodemonderzoeken met de standaardprocedures komt hierdoor bij de erkende bodemsaneringsdeskundige te liggen. Deze verhoogde responsabilisering dient aanleiding te geven tot een toename van het kwaliteitsbewustzijn bij de bodemsaneringsdeskundigen en voor een verdere toename van de kwaliteit van de bodemonderzoeken zelf. Via flankerende maatregelen wordt het kwaliteitssysteem ondersteund. Via de wijziging van het decreet wordt namelijk een audit ingevoerd van de kwaliteitszorg door de bodemsaneringsdeskundige. De focus wordt dus verschoven van de controle van het eindproduct (verslagen, rapporten) naar het proces hoe ze tot stand zijn gekomen. In het kader van de periodieke audit door de OVAM is het uiteraard ook mogelijk dat steekproefsgewijs de conformiteit van de uitgevoerde bodemonderzoeken wordt getoetst Optimalisering van de regeling voor sectorfondsen Sectorale bodemsaneringsorganisaties bieden heel wat voordelen, zo leert de ervaring met BOFAS en VLABOTEX. Ze ontlasten individuele bedrijven van bodemonderzoek en bodemsanering en ze verlagen de kosten door de grootschalige aanpak. Voor de overheid zijn dergelijke sectorfondsen het beleidsinstrument bij uitstek om binnen de belangrijke doelgroep van (kleine) KMO's geclusterd grote aantallen bodemdossiers te activeren. Dit gebeurt op een voor de overheid rendabele manier, aangezien de overhead gedragen wordt binnen de externe organisatie. 8/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

9 Om de oprichting van nieuwe sectorale saneringsfondsen te stimuleren, is een aanpassing van de bodemwetgeving doorgevoerd. Vooreerst dienen exploitanten van de sectoren waarvoor een sectorfonds is opgericht niet langer een bodempreventie- en bodembeheerplan (BPBP) op te stellen. Deze BPBP-plicht wordt vervangen door de verplichting voor het fonds om een algemeen bodempreventieplan voor de sector op te maken. Op die manier wordt een uniforme, planmatige en preventieve aanpak van bodemverontreiniging aangemoedigd. Dit zorgt voor een vereenvoudiging van de wetgeving en een vermindering van de administratieve lasten. Verder wordt de representativiteitsvereiste aangepast. Met het wijzigingsdecreet wordt de vereiste representativiteit niet langer gekoppeld aan een welbepaald vast percentage (60%) van de leden van de sector. Een flexibele invulling, die rekening houdt met de eigenheden van de sector, is mogelijk Inkanteling van het gebruik van bodemmaterialen Bodemmaterialen zijn in aard en samenstelling identiek en hebben bij hun verdere verwerking een vergelijkbare milieu-impact. Naargelang de manier waarop deze materialen aan de bodem onttrokken worden, spreekt men ook van uitgegraven bodem, bagger- en ruimingsspecie, grondbrij, bentonietslib. Al deze materialen zijn echter in oorsprong bodem en vanuit het standpunt van een duurzaam materialenbeleid is het aangewezen te streven naar een gelijkvormig beleid en beschermingskader voor deze materialen en de manier waarop ze worden behandeld. De inkanteling van bagger- en ruimingsspecie, grondbrij en bentonietslib in het VLAREBO betekent dat deze materialen volgens een algemeen aanvaard kwaliteitsborgingssysteem zullen worden opgevolgd. Deze materialen worden onttrokken aan de regeling uit het Materialendecreet waardoor de negatieve connotatie van de term afval verdwijnt. De toepassing van de grondverzetsregeling op het gebruik van bagger- en ruimingsspecie, grondbrij en bentonietslib heeft tot gevolg dat het gebruik ervan afhankelijk wordt gemaakt van: onderzoek naar de kwaliteit ervan op te leggen via de opmaak van een technisch verslag; het gebruikskader zoals uitgewerkt in hoofdstuk 13 van het VLAREBO; de attestering van de milieuhygiënische kwaliteit voor een beoogd gebruik via de grondverzettoelating; de attestering van de levering van de uitgegraven bodem op de plaats van het beoogde gebruik via het bodembeheerrapport; het verzekeren van het correcte gebruik met de traceerbaarheid; de vastlegging van de verantwoordelijkheden van verschillende actoren. De wijziging van regelgeving met de integratie van de gebruiksbepalingen voor het gebruik van bodemmaterialen legt geen nieuwe verplichtingen op. Het voorstel voorziet in een globale wetgeving voor het gebruik van alle bodemmaterialen door een inkanteling van de gebruiksvoorwaarden voor bagger- en ruimingsspecie, grondbrij en bentonietslib in het kader van het Bodemdecreet. Deze wijziging vergt navolgend aanpassingen in verschillende uitvoeringsbesluiten. 2.2 Wijziging VLAREBO Naar aanleiding van de wijziging van diverse bepalingen van het Bodemdecreet en artikel 38 van het Materialendecreet startte de OVAM in 2017 de voorbereidingen tot de wijziging van het uitvoeringsbesluit VLAREBO. In de zomer van 2017 organiseerde de OVAM een publieke consultatie over de VLAREBO-aanpassingen. De sector kon tot 15 september opmerkingen overmaken aan de OVAM. Na evaluatie en verwerking van de opmerkingen ging de OVAM over tot de opmaak van een definitief voorstel tot wijziging van het VLAREBO. Dit voorstel werd begin 2018 overgemaakt aan het kabinet van de minister van Omgeving. Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

10 Een eerste belangrijke aanpassing heeft betrekking op de inkanteling van de bodemmaterialen. Het voorstel dat is voorbereid voor de opname van de bepalingen voor gebruik van bagger en ruimingsspecie, grondbrij en bentonietslib onder de bepalingen van de grondverzetsregeling in VLAREBO is een geconsolideerde versie van het ontwerp voor de wijziging van hoofdstuk 13 VLAREBO. Dit ontwerp is uitgewerkt na terugkoppeling met diverse actoren van de sector. Naar aanleiding van de uitwerking VLAREBO moeten ook diverse bepalingen van VLAREMA, VLAREL, VLAREM, Omgevingsvergunningsbesluit, Handhavingsbesluit gewijzigd worden. Daarnaast zijn er de aanpassingen van het VLAREBO ingevolge de afschaffing van de veralgemeende conformverklaring van bodemonderzoeken door de OVAM en de uitvoeringsbepalingen voor de optimalisering van de regeling over bodemsaneringsorganisaties. Met de opname in de standaardprocedure voor het bodemsaneringsproject van een multicriteriaanalyse voor de BATNEEC-afweging werd een invulling gegeven aan artikel 48 van het VLAREBO dat aangeeft met welke elementen rekening moet worden gehouden bij de evaluatie van de beste beschikbare technieken die geen overmatige kosten met zich meebrengen. Met het wijzigingsvoorstel wordt artikel 48 van het VLAREBO aangepast. Verder is een aanpassing van de regeling over de cofinanciering van bodemsaneringswerken, zoals vermeld in artikel 54/1 tot en met 54/15 VLAREBO, voorzien. Ten slotte zijn er nog juridisch-technische aanpassingen en correcties van het uitvoeringsbesluit, zo o.m. de artikel 8 en 11 VLAREBO (financiële zekerheid) en artikel 52 (procedure aanvraag vrijstelling saneringsplicht) VLAREBO. 3 Ontsluiten van bodeminformatie 3.1 Afleveren van bodemattesten Inleiding Een bodemattest is sinds 1996 verplicht voor iedereen die een overeenkomst over de overdracht van gronden wil sluiten. De OVAM levert zo n attest af binnen maximaal 14 dagen voor nietdossiergebonden gronden. Dit is zo sinds 1 januari 2015, voordien was de maximale aflevertermijn 30 dagen. Voor dossiergebonden gronden bedraagt de aflevertermijn uiterlijk 60 dagen. Als een grond is opgenomen in het grondeninformatieregister, dan wordt dat vermeld op het bodemattest; in het andere geval spreken we van een blanco bodemattest. De OVAM verwerkt momenteel zo n 980 aanvragen per dag. In 2017 leverde de OVAM bodemattesten op aanvraag af. Hiervan waren dossiergebonden en 301 voor delen van percelen. De afgelopen 22 jaar leverde de OVAM bodemattesten af. 10/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

11 aantal attesten Figuur 1: Aantal afgeleverde bodemattesten per jaar De meeste notarissen en immobiliënkantoren momenteel maken gebruik van de mogelijkheid om bij de OVAM een lopende rekening te openen. Zij kunnen zo ook gebruik maken van een webtoepassing voor het aanvragen en ontvangen van hun bodemattesten. Circa 98 % van de bodemattesten wordt op deze manier aangevraagd. De gegevens in de grafiek hebben betrekking op bodemattesten afgeleverd op basis van een aanvraag. De retributie bedraagt 52 euro per kadastraal perceel en 209 euro voor een deel van een kadastraal perceel Bodemattesten : bij opname in het grondeninformatieregister Het aantal bodemattesten afgeleverd bij opname van een grond in het grondeninformatieregister, respectievelijk aan eigenaar, gebruiker en gemeente van de betreffende grond bedroeg in attesten. Eind 2017 waren er circa percelen opgenomen in het grondeninformatieregister. Hiervan zijn er circa percelen waarvoor nog geen onderzoeksgegevens bekend zijn bij de OVAM. Het betreft percelen die zijn opgenomen in de gemeentelijke inventaris. Deze informatie wordt vanaf 1 juni 2008, met het in werking treden van het nieuwe Bodemdecreet, rechtstreeks op het bodemattest vermeld. In samenwerking met de gemeenten wordt de gemeentelijke inventaris aangevuld en geüpdatet Lopende rekeningen Voor de bedrijven of personen die regelmatig bodemattestaanvragen indienen, is er een systeem van lopende rekeningen in voege. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de diverse rekeninghouders. Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

12 Sinds de invoering van het online-systeem is het aantal lopende rekeninghouders fors gestegen. De meeste notarissen en immobiliënkantoren werken nu via dit systeem voor het aanvragen van bodemattesten. Ongeveer 98% van de lopende rekeninghouders heeft al gebruik gemaakt van het systeem om online bodemattesten aan te vragen. Houders van lopende rekeningen Immobiliën/vastgoedkantoor 1151 Notaris 857 Overheidsinstelling/gemeente 131 Bodemsaneringsdeskundige 24 Andere 54 Totaal 2217 Tabel 1: Houders van lopende rekeningen Info Voor meer informatie betreffende de aflevering van bodemattesten en andere bodemgerelateerde onderwerpen kan men terecht bij het team klantenbeheer van de OVAM. Het team behandelde bodemgerelateerde telefoons in Daarnaast kwamen er ook 6397 mails toe op De meeste telefoons en mails zijn afkomstig van de notaris of een makelaar en zijn gerelateerd met het bodemattest of handelen over de gegevens die opgenomen zijn in de gemeentelijke inventaris. 3.2 Webloketten De informaticatoepassing bodemsanering die sinds 1996 operationeel is, werd op 1 januari 2012 vervangen door de Mistral-toepassing. Dit is een volledig webgebaseerde toepassing welke het mogelijk maakt om een dossier volledig elektronisch te behandelen. Zowel de interne als externe briefwisseling is zo elektronisch beschikbaar. Ook het beheer van erkenningen van bodemsaneringsdeskundigen is hierin geïntegreerd. Naast het beheer van de Mistral-toepassing worden volgende toepassingen up-to-date gehouden en wordt er ondersteuning voor geboden: Geoloket: Een algemeen toegankelijke webtoepassing die toelaat om op een snelle manier na te gaan waar er al bodemonderzoeken en -saneringen zijn uitgevoerd. Webtool Hulp bij overdrachten : Een algemeen toegankelijke toepassing die toelaat na te gaan of een overdracht in regel is met het Bodemdecreet en wat eventueel nog dient te gebeuren. RIT (risico-inrichtingen-tool): Een algemeen toegankelijke webtoepassing waarin op een snelle manier kan worden nagegaan of een inrichting bodemonderzoeksplichtig is en dus als risico-inrichting wordt beschouwd. Webloket Digitale bodemattesten, voor het digitaal aanvragen en ontvangen van bodemattesten. Webloket Bodemsaneringsdeskundigen, voor het opvragen en doorsturen van bodeminformatie door erkende bodemsaneringsdeskundigen. Webloket Gemeenten, voor het beheer van de gemeentelijke inventaris risicogronden. 12/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

13 3.3 GIS In 2017 werd op basis van de in 2016 gewijzigde OVAM GIS-architectuur een nieuwe GISwebtoepassing in gebruik genomen. Deze toepassing heeft een betere interactie met de webgebaseerde dossierhoudertoepassing. Hierdoor is er een betere wisselwerking tussen dossierinformatie en gerelateerde kaartinformatie. Op basis van deze nieuwe webgebaseerde geo-infrastructuur is ook een nieuwe extern geoloket opgezet dat in 2018 gepubliceerd wordt. In 2017 werd gestart met het opzetten en uittesten van de synchronisatie van de GIS-informatie in de nieuwe Postgis-databankarchitectuur, los van de huidige DB2-databankarchitectuur. Verwacht wordt om deze laatste stap in overgang van GIS-architectuur kan gefinaliseerd worden in Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

14 4 Overzichten van bodemonderzoeken en bodemsaneringsprojecten 4.1 Bodemonderzoeken Naar aanleiding van het overdragen van een risicogrond of het stopzetten van een risico-activiteit dient steeds een oriënterend bodemonderzoek te worden uitgevoerd en bezorgd aan de OVAM. Tevens geldt een periodieke verplichting voor de uitvoering van dit onderzoek bij bepaalde risico-inrichtingen. Indien uit het oriënterend bodemonderzoek ernstige aanwijzingen blijken voor een verontreiniging van de bodem en/of het grondwater dan kan de OVAM aanmanen tot het uitvoeren van een beschrijvend bodemonderzoek. Enkel indien de saneringsplichtige zijn verplichtingen niet of onvolledig nakomt of indien de saneringsplichtige zich kan vrijstellen, gaat de OVAM over tot een ambtshalve optreden. In onderstaande tabel wordt een beknopt overzicht gegeven van het aantal bodemonderzoeken die in 2017 werden ontvangen en verwerkt. Ter vergelijking worden eveneens gegevens voor de vorige vier jaren opgenomen. Sinds 1 januari 2015 wordt bij de overdracht van een risicogrond niet meer aangemaand door de OVAM. Voor de opdrachten ontvangen in 2017 werden 70% van de OBO s, 36% van de OBBO s en 35% van de BBO s standaard beoordeeld Oriënterend onderzoek Oriënterend en beschrijvend onderzoek Aanmaningen tot beschrijvend onderzoek niet relevant niet relevant niet relevant Noodzaak tot beschrijvend niet relevanvant niet rele onderzoek Beschrijvend bodemonderzoek Aanmaningen tot bodemsaneringsproject niet relevant niet relevant niet relevant Noodzaak tot bodemsaneringsproject niet relevant niet relevant Tabel 2: Aantal ontvangen en verwerkte bodemonderzoeken 14/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

15 geen verdere maatregelen nodig geen sanering nodig geen verdere maatregelen nodig geen sanering nodig BBO nodig aantal onderzochte gronden BBO nodig aantal onderzochte gronden voor voor Figuur 2: Overzicht aantal verontreinigde en niet-verontreinigde gronden BBO conform BSP nodig BBO nodig voor Figuur 3: Overzicht BBO BSP cumulatief Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

16 4.2 Bodemsaneringsprojecten 1997 Indien uit de bodemonderzoeken blijkt dat er moet gesaneerd worden zal je als saneringsplichtige een bodemsaneringsproject moeten laten opstellen. De OVAM levert binnen een termijn van 90 dagen een conformiteitsattest af dat je de nodige vergunningen geeft om de bodemsaneringswerken op te starten. Na de uitvoering van de werken zal OVAM het bodemsaneringsproject afronden en wordt een eindverklaring afgeleverd. In sommige gevallen kunnen er maatregelen van bewaking en controle worden opgelegd. Voor 168 nieuwe locaties werd in 2017 een bodemsaneringsproject bij de OVAM ingediend. In 2017 werden op 246 locaties de bodemsaneringswerken opgestart en werden voor 260 locaties de bodemsaneringswerken afgerond en eindverklaringen afgeleverd. Bodemsaner ings- Projecten Ingediend Aanvullingen en/of wijzigingen Conformiteit sattesten In uitvoering (werken/naz org) Eindverklari ngen Tabel 3: Overzicht bodemsaneringsprojecten 2006 Voor de bodemsaneringsprojecten waarvan OVAM in 2017 een conformiteitsattest afleverde, wordt de kostprijs geraamd op circa 124 miljoen Euro. Het totale geraamde bedrag voor de periode bedraagt circa 2,148 miljard Euro BSP conform BSW opgestart BSW afgerond voor Figuur 4: Overzicht BSP-BSW cumulatief 16/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

17 Toestand op 01/01/2018 Percelen GIR: gemeentelijke inventaris onderzochte gronden Meldingen & schadegevallen dossiers dossiers (basis studie 2006) dossiers meldingen OBO afgerond geschat aantal risicogronden en schadegevallen % % 100,00% geen verdere BBO nodig 54% geschat BBO nodig maatregelen nodig % 100% 66% geen verdere BBO conform BBO conform maatregelen nodig % 45% - 51% 49% BSP nodig 53% geschat BSP nodig % 100% BSP conform BSP conform % 42% - 48% BSW opgestart BSW opgestart % 39% - 44% BSW afgerond BSW afgerond % 29,6% - 33,7% Figuur 5: Boomstructuur (op dossierniveau) 4.3 Schadegevallen en meldingen Jaarlijks worden er bij de OVAM, schadegevallen gemeld met mogelijke bodemverontreiniging tot gevolg. Een schadegeval wordt in het Bodemdecreet gedefinieerd als een 'onvoorziene gebeurtenis die aanleiding geeft tot bodemverontreiniging'. Werd het schadegeval binnen een termijn van veertien dagen gemeld bij de bevoegde overheid (gemeente of OVAM) nadat ze zich heeft voorgedaan en kunnen alle noodzakelijke maatregelen om de bodemverontreiniging te behandelen uitgevoerd worden binnen de termijn van 180 dagen, dan kan de schadegevallenprocedure van het Bodemdecreet toegepast worden. Dit is een vereenvoudigde procedure die de saneringsplichtige de mogelijkheid biedt om op een snelle en efficiënte manier de noodzakelijke maatregelen te treffen ter behandeling van de bodemverontreiniging onder leiding van een bodemdeskundige Schadegevallen Tabel 4: Aantal schadegevallen In 2017 werden 237 nieuwe schadegevallen met mogelijke bodemverontreiniging geregistreerd. Werd het schadegeval niet gemeld binnen de veertien dagen, gaat het niet om een onvoorziene gebeurtenis of kan de bodemverontreiniging niet gesaneerd worden binnen de 180 dagen, dan wordt de gewone procedure van toepassing waarbij de saneringsplichtige in eerste instantie een beschrijvend Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

18 bodemonderzoek dient te laten uitvoeren. Dan spreken we niet langer over een schadegeval maar wel over een melding bodemverontreiniging Meldingen bodemverontreiniging Tabel 5: Aantal meldingen bodemverontreiniging In 2017 werden 34 nog niet eerder gekende/vastgestelde bodemverontreinigingen geregistreerd die niet behandeld konden worden binnen de schadegevallenprocedure. Veel voorkomende schadegevallen die gemeld of vastgesteld worden betreffen stookolieverontreinigingen, veroorzaakt door een incident aan de stookolietank voor verwarming van een gebouw. In 2017 werden 84 schadegevallen met stookolietanks geregistreerd die aanleiding hebben gegeven tot mogelijke bodemverontreiniging. Figuur 6: In 2017 geregistreerde incidenten met stookolietanks De OVAM zet zich jaarlijks in om lokale besturen die geconfronteerd worden met schadegevallen of acute bodemverontreinigingen te ondersteunen. Naast de eerstelijnszorg en grotendeels adviserende rol heeft de OVAM een raamcontract afgesloten met een bodemsaneringsdeskundige. Deze kan, in samenspraak met de gemeente, door de OVAM ter plaatse worden gestuurd om de nodige vaststellingen te doen en indien nodig ook de betrokkenen te adviseren over de verdere aanpak van de bodemverontreiniging. 18/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

19 4.4 Ambtshalve tussenkomsten Evoluties in ambtshalve tussenkomsten bodem Situering Waar de grondslag van het bodemdecreet aangeeft dat de saneringsplichtige het initiatief tot sanering moet nemen, treedt de OVAM in een aantal gevallen ambtshalve op. Dit is het geval: indien alle saneringsplichtigen op een perceel het statuut onschuld hebben verkregen; indien de saneringsplichtige niet wil optreden, waarna OVAM via handhaving in zijn plaats optreedt; in toepassing van art. 164 BD bij dadingen en bijzondere overeenkomsten zoals de convenant met Umicore, wanneer een rol voor OVAM ambtshalve is voorzien: bij historische bodemverontreinigingen over grotere oppervlaktes wanneer een site wordt afgebakend en de OVAM ambtshalve tussenkomt; bij verontreinigde terreinen gevat in een faillissement waar de vrije markt niet tot een oplossing komt en de OVAM het verontreinigde terrein aankoopt in toepassing van het zogenaamde protocol curatoren met het oog op sanering en herontwikkeling; bij toepassing van het zogenaamde protocol scholen, afgesloten tussen de minister bevoegd voor leefmilieu en de minister bevoegd voor onderwijs, op voordracht van OVAM, van AGIOn en van GO!; tot slot komt de OVAM via veiligheidsmaatregelen tussen in uitzonderlijke situaties waar de volksgezondheid in gevaar dreigt te komen. Deze acties komen naast de eerstelijnszorg die geboden wordt aan lokale besturen bij meldingen van bodemverontreiniging en de grotendeels adviserende rol die de OVAM opneemt bij het behandelen van schadegevallen (zie vorig punt) Middelen Bij de uitvoering van de diverse fasen van de ambtshalve saneringen worden kredieten betrokken vanuit het MINA-fonds. Het totale pakket aan bodemsanering stemde in 2017 overeen met een effectief vastleggingskrediet van 32,7 mio EUR, ca. 4,5 mio EUR hoger dan het vastleggingsbedrag in In onderstaande tabel wordt de evolutie van de totale effectieve vastleggingsbedragen in EUR voor ambtshalve bodemgerelateerde opdrachten weergegeven : ,67 Tabel 6: Evolutie effectieve vastleggingskredieten voor ambtshalve tussenkomsten bij bodem De pieken tijdens de jaren 2010 en 2014 zijn terug te voeren op extra middelen uit het FFEU en uit het Competitiviteitspact. De hoge besteding in 2017 kan teruggevoerd worden op een optimaal gebruik van het Bodembeschermingsfonds Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

20 Evoluties In de onderstaande tabel wordt een evolutie van de ambtshalve uitvoeringen inzake bodem gegeven. Deze lijst omvat de ambtshalve tussenkomsten na het toekennen van het statuut onschuld, wat nog steeds het voornaamste instrument van optreden blijft. Het aandeel andere tussenkomsten, met name op basis van sites, van dadingen of overeenkomsten, bij ingebrekeblijvenden en na verwerving in het kader van het protocol curatoren, neemt jaarlijks toe nieuw op te starten BBO verder te zetten totaal in behandeling Tabel 7: Evolutie onschulddossiers Het hoge aantal nieuw op te starten dossiers had een negatieve invloed op het totaal aantal afgesloten dossiers in Voor 31 dossiers werd een definitieve oplossing op het terrein geboden, zij het na bodemsanering of na bodemonderzoek zonder verdere maatregelen. Dergelijke stijging van het aantal dossiers bij dalende personele middelen wordt voornamelijk gerealiseerd door verschillende E&E maatregelen. In het bijzonder gaat dit over de aanpak in teams per doelgroep en een verbeterde toepassing van de wetgeving overheidsopdrachten via bundeling en raamcontracten. Daarnaast waren er ook extra inspanningen in toepassing van het protocol scholen (zo voerde de OVAM onderzoeken uit in 44 nieuwe scholen) en in toepassing van sitebesluiten (in 2017 werden er 27 nieuwe sites opgestart waarbij de OVAM zelf de onderzoeken uitvoert). Hierdoor was er minder ruimte voor andere ambtshalve tussenkomsten, zoals handhaving (7 nieuwe dossiers) of het protocol curatoren (geen nieuwe verwerving in 2017) Bijzondere tussenkomsten Overzicht grootste tussenkomsten uit 2017 In onderstaande tabel geven een overzicht van de voornaamste ambtshalve tussenkomsten uit Naast de activiteit die aanleiding gaf tot bodemverontreiniging, wordt ook de kostprijs uit 2017 en de geplande herontwikkeling aangegeven. 20/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

21 gemeente/roepnaam gegund bedrag 2016 (voormalige) activiteit Gent/Oude Dokken ,00 creosootimpregnatie parameters Minerale olie, PAK s, BTEX n Veurne/Rozendalstraat ,81 gasfabriek Minerale olie, BTEX n, cyanide, PAK s Hoogstraten/Voort ,49 ophooglaag Minerale olie, PAK s, asbest Gent/Nekkersputstraat ,02 ophooglaag Zware metalen, PAK s Kortrijk/Meensestraat ,61 gasfabriek Minerale olie, BTEX n, cyanide, PAK s nieuwe ruimtelijke invulling Nieuwe stadswijk Appartementen KMO-zone Appartementen & woonunits Openbaar domein Lokeren/woonzone ,13 Productie vilt kwik Woongelegenheden Tabel 8: Overzicht grootste tussenkomsten uit 2017 Jaar na jaar daalt de gemiddelde kostprijs van een ambtshalve bodemsanering. Op enkele uitschieters na, wordt de gemiddelde bodemsanering minder omvangrijk dan jaren terug De OVAM ondersteunt nu alle scholen bij de sanering van bodemverontreiniging Op 14 juli 2017 keurde de Vlaamse Regering de door de OVAM voorgestelde aanpak voor het uitvoeren van bodemonderzoeken bij scholen goed. We kunnen nu dus ook de oriënterende bodemonderzoeken bij scholen laten uitvoeren en voor 100 procent financieren. Het programma zal lopen over meerdere jaren: van 2017 tot In die periode inventariseren we systematisch alle scholen. Bij scholen die daar overeenkomstig het bodemdecreet toe verplicht zijn, laten we een eenmalig oriënterend bodemonderzoek uitvoeren. In de loop van 2017 werden reeds in 44 scholen oriënterende bodemonderzoeken opgestart. Intussen loopt reeds sinds 2013 een ruimere samenwerking met de koepels Agion en Go! waarbij aangemelde scholen de OVAM de uitvoering van de bodemonderzoeken en de eventuele bodemsanering ambtshalve uitvoert met een medefinanciering van de inrichtende macht en de koepels. Saneren op scholen is vaak niet evident, de vervuilde gronden zijn vaak aanwezig onder (overdekte) speelplaatsen, of vlak bij schoolgebouwen. We saneren dan ook vaak tijdens de schoolvakanties Lokeren gasfabriek - huissaneerder Een aantal Vlaamse steden en gemeenten zijn eigenaar van gassites. Omdat zij al eigenaar en/of Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

22 mede-exploitant waren van de gasfabriek toen die nog in werking was, kunnen ze vandaag niet het statuut van onschuldig bezitter krijgen. De OVAM zocht naar een juridische oplossing om de lokale besturen te ondersteunen. Als huissaneerder voeren we zelf de beschrijvende bodemonderzoeken, - saneringsprojecten en -saneringswerken uit en staan we in voor de prefinanciering. Het lokale bestuur moet 30 procent van de kosten bijdragen. Samen met de stad Lokeren voerden we in 2017 de sanering van de voormalige gasfabriek ter hoogte van de Pompiersstraat uit. Het ging om fase 2 van de bodemsaneringswerken, gezien het jaar voordien de saneringswerken ter hoogte van het aanpalende VTI Sint-Laurentius uitgevoerd werden (fase 1). Op de site was van de tweede helft van de 19de eeuw tot de eerste helft van de 20ste eeuw een gasfabriek met drie bovengrondse gashouders gevestigd. Tijdens de productie van het gas, dat werd gewonnen uit steenkool, kwamen schadelijke afvalstoffen zoals teer en cyanide vrij, met grond- en grondwaterverontreiniging tot gevolg. Er bevonden zich ook drie teerputten op de site. De verontreinigde zones werden intussen afgegraven. Het grondwater werd plaatselijk verlaagd en gezuiverd via een waterzuiveringsinstallatie. Nu de grondsanering achter de rug is, volgt de OVAM de grondwaterkwaliteit in de omgeving nog zo n vijf jaar lang op Hoboken sanering via waterweg Op het uitgestrekte terrein van Fabricom in Hoboken worden grote onderdelen voor onder andere boorplatforms geproduceerd. Aan de rand van het terrein werd een historische verontreiniging aangetroffen: de grond en het grondwater waren verontreinigd met minerale olie. De locatie waar de verontreiniging voorkwam werd niet actief gebruikt door Fabricom en er waren concrete plannen om het terrein te verkopen om er een ontsluitingsweg aan te leggen. Vanwege de vrijstelling van de saneringsplicht en de dringende ontsluiting van de kade heeft de OVAM een snelle procedure tot sanering opgestart. Via een beperkt bodemsaneringsproject, waarmee alle betrokkenen akkoord zijn gegaan, kon de locatie snel gesaneerd worden en klaargemaakt voor de verdere ontwikkeling. De aanstelling van een aannemer en een begeleidend erkend bodemsaneringsdeskundige, volgde snel dank zij het gebruik van raamcontracten. Omdat er een kade vlakbij is, werd de verontreinigde grond over het water naar een reinigingscentrum getransporteerd. Transport over het water heeft zoals gekend verschillende maatschappelijke voordelen. Het zorgt voor minder (vervuilend) wegtransport en het ontlast de wegen. Ook de buurtbewoners ondervinden minder hinder. Er rijden namelijk geen vrachtwagens door de buurt, er is geen overlast aan de werfinrit en er is minder geluidshinder Gent Wasserij der Vlaanderen tijdelijk gebruik tijdens in-situ sanering Deze wasserij gelegen in een woonwijk te Sint-Amandsberg werd in 1925 opgericht en in 1950 uitgebreid met een droogkuis. De exploitatie stopte in De droogkuisproducten gaven aanleiding tot een zware verontreiniging van gechloreerde solventen (VOCl s). Het grondwater op intussen meer dan 200 bewoonde percelen is verontreinigd. Door de diepte waarop de hoogste concentraties zich bevinden (10-11 m diep), is er geen onmiddellijk risico voor de bewoners. Gebruik van het grondwater is evenwel niet mogelijk. In 2017 werd het Stedelijk Ontwikkelingsbedrijf Gent eigenaar van de droogkuissite, die er het lokaal ondernemerschap wil stimuleren. Door de start van de sanering kan dit verwaarloosd stadsdeel binnenkort opnieuw bruisen van leven. De OVAM koos voor een innovatieve sanering. Er worden stoffen geïnjecteerd in de verontreinigde zone om een biologische afbraak van de solventen te stimuleren. Dit staat het tijdelijk gebruik als schrijnwerkatelier, skateparcours en brouwerij niet in de weg, integendeel! 22/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

23 5 Kwaliteitsgaranties 5.1 Erkenningen bodemsaneringsdeskundigen Het decreet betreffende de bodemsanering en de bodembescherming stelt dat alle bodemonderzoeken en bodemsaneringsprojecten alsook de opvolging van de bodemsaneringswerken dienen te gebeuren door of onder toezicht van een erkend bodemsaneringsdeskundige. De erkenning als bodemsaneringsdeskundige geldt vanaf 1 juni 2008 voor onbepaalde duur, voor zover ze niet wordt geschorst of opgeheven. Eind 2017 waren er in totaal 73 erkende bodemsaneringsdeskundigen, 20 EBSD van type 1 en 53 EBSD van type 2. Er was 1 handtekeningsbevoegdheid van rechtswege vervallen. Er werd geen bodemsaneringsdeskundige geschorst. Eind 2017 waren er 2 nieuwe erkenningen uitgereikt en 4 erkenningen stopgezet. 5.2 Kwaliteitsborging Om de kwaliteit van onderzoeken en saneringen gevoelig te verhogen, werd in 2016 een kwaliteitszorgsysteem uitgebouwd waarbij systeemaudits" bij de erkende bodemsaneringsdeskundigen worden uitgevoerd. Het resultaat van dit kwaliteitssysteem wordt zichtbaar gemaakt in een individueel kwaliteitsdossier (IKD) van elke ebsd. De verschillende toezichtmomenten (terreincontrole, audit, klachten en dossierbehandeling) worden in het IKD verzameld Audits Door invoering van dit zorgsysteem is het mogelijk om structurele inefficiënties in de werking van een ebsd op te sporen en deze gericht bij te sturen. Het IKD zal dus aangewend worden ter opvolging, sturing én responsabilisering van de ebsd. Doel is om zo relevante kwaliteitswinsten te realiseren en tot een actiever erkenningsbeleid met daaraan gekoppeld een daadwerkelijke kwaliteitsborging te komen. In 2017 werd gestart met de uitvoering van kwaliteitsaudits bij erkende bodemsaneringsdeskundigen. Bij 29 van 75 bodemsaneringsdeskundigen werd een eerste 'nulmeting' uitgevoerd. Zowel de algemene kwaliteitsaspecten van het bedrijf als het technische inhoudelijke luik kwamen hierbij aan bod. De vaststellingen en gevraagde corrigerende maatregelen werden in het auditverslag opgelijst en in het individueel kwaliteitsdossier (IKD) van de ebsd ingevoerd. Structurele inefficiënties in de werking van een ebsd worden op deze manier zichtbaar gemaakt en kunnen gericht worden bijgestuurd. Een eerste opleiding rond digitale aanvoer van gegevens werd in dit kader georganiseerd Veldwerk en werven In 2017 werden 102 controles op de uitvoering van veldwerk (uitvoering boringen/peilbuisplaatsing, staalname bodem/grondwater) uitgevoerd. Er werd hierbij geen onderscheid gemaakt in onderzoeksfase (grondverzet, OBO, BBO, BSP, BSW). Globaal genomen werden in totaal 24 niet-conformiteiten vastgesteld. Naar aanleiding van deze vaststellingen werden corrigerende maatregelen opgelegd en werd de implementatie ervan verder opgevolgd. Geen van de vastgestelde niet-conformiteiten zijn evenwel onmiddellijk als kritieke fout kwantificeerbaar. Alle vaststellingen van de veldwerkcontroles werden opgenomen in het individueel kwaliteitsdossier (IKD) én gecommuniceerd aan de betrokken erkende bodemsaneringsdeskundigen én - indien van toepassing - de onderaannemer. Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45

24 De bevindingen van de controles werden meegenomen bij het auditeren van erkende bodemsaneringsdeskundigen die veldwerk in eigen beheer uitvoeren. Daarnaast werden deze bevindingen gebruikt bij sensibiliserende toelichtingen ten kantore bij 2 erkend bodemsaneringsdeskundigen en 1 boorfirma. Deze toelichtingen werden ingericht op vraag. Voor wat betreft de opvolging van bodemsaneringswerken werden in totaal 17 actieve saneringswerven gecontroleerd. In totaal werden 6 tekortkomingen vastgesteld dewelke hoofdzakelijk betrekking hebben op de communicatie tussen de erkend bodemsaneringsdeskundige en de saneerder (4). De overige vaststellingen hebben betrekking op technisch-inhoudelijke aspecten bij de uitvoering (gescheiden opslag ontgraven gronden en gekoeld bewaren controlestalen). Alle vaststellingen werden gecommuniceerd aan de betrokken erkend bodemsaneringsdeskundigen. 5.3 Grondverzet Na de goedkeuring van de wijziging bodemdecreet m.b.t. de inkanteling van het gebruik van bodemmaterialen is een ontwerp van wijziging VLAREBO opgemaakt. De voorstellen voor de wijziging van de uitvoeringsbesluiten zijn enerzijds het gevolg van de decretale wijziging van het toepassingsgebied. Anderzijds worden wijzigingen voorgesteld naar aanleiding van de gevoerde screening van de grondverzetsregeling. Het voorstel voorziet de opvolging van het gebruik van alle bodemmaterialen. Met betrekking tot de integratie van het gebruik van bagger- en ruimingsspecie in de grondverzetsregeling worden de specifieke bestaande bepalingen opgenomen in de geïntegreerde regeling (regeling voor ontwatering op de oever, ). De traceerbaarheidsprocedure voor de opvolging van het gebruik van de bodemmaterialen wordt aangescherpt (meldingsplicht kleine volumes, registratieplicht voor bedrijven die betrokken zijn in grondverzet). Het ontwerp wordt uitgewerkt na terugkoppeling met diverse actoren van de sector. Naar aanleiding van de uitwerking VLAREBO zijn ook diverse bepalingen van VLAREMA, VLAREL, VLAREM, Omgevingsvergunningsbesluit, Handhavingsbesluit gewijzigd. Het voorstel voorziet in een globale wetgeving voor het gebruik van alle bodemmaterialen.. 24/45 Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar 2017

25 6 Overdrachten en financiële beleidsinstrumenten 6.1 Financiële zekerheden en verbintenissen De OVAM keurde in nieuwe verbintenissen tot bodemsanering goed. 39 van deze verbintenissen ondertekende men in het kader van de gewone overdrachtsprocedure. In 30 gevallen maakte men gebruik van de versnelde overdracht volgens artikel 115 van het Bodemdecreet. Van deze 69 verbintenissen genoot men in 4 gevallen van de regeling 50% financiële zekerheid bij overdracht uit faling. Naar aanleiding van een overdracht van gronden waarvan BOFAS de sanering op zich neemt, ondertekende men 3 voorwaardelijke verbintenissen tot bodemsanering. In 8 dossiers ontvingen we een voorwaardelijke verbintenis waarbij VLABOTEX het beschrijvend bodemonderzoek of de bodemsanering zal uitvoeren. Bij 6 verbintenissen sloot men een Realisatieconvenant af om vrijstelling van de verplichting tot het stellen van financiële zekerheden te bekomen. Dit gebeurde in het kader van een overdracht binnen een Brownfieldconvenant. Om de uitvoering van de verbintenissen tot bodemsanering en eventuele nazorg te waarborgen, moet de saneringsplichtige financiële zekerheden te stellen. Dit gebeurde in 2017 voor een totaalbedrag van 44 miljoen euro. Om overdrachten uit falingen te faciliteren en te vermijden dat verontreinigde terreinen onbeheerd achterblijven, vraagt de OVAM slechts 50 procent financiële zekerheid wanneer de verwervende partij de saneringsplicht op zich neemt. Zo werd euro in de economie behouden en moet het voor de verwervende partij (financieel) makkelijker zijn de sanering op te starten. Anno 2017 heeft de OVAM 592 lopende verbintenissen tot bodemsanering en eventuele nazorg in beheer waarbij in totaal voor 740 miljoen euro aan financiële zekerheden worden gesteld. In 2017 werden 179 verbintenissen tot bodemsanering beëindigd. 6.2 Artikel 164 van het Bodemdecreet Artikel 164 van het Bodemdecreet: In verband met de toepassing van de bepalingen van artikelen 9 tot en met 135 en artikel 160 kan de Vlaamse Regering alle schikkingen, voorstellen tot concordaat inbegrepen, aannemen, dadingen sluiten, schuldvorderingen en zekerheden overdragen, derden in haar rechten subrogeren, van verhaal afzien, afwijkingen toestaan en overeenkomsten sluiten. De Vlaamse minister bevoegd voor het leefmilieu beslist gedelegeerd door de Vlaamse Regering over een verzoek tot toepassing van artikel 164 van het Bodemdecreet (verder 'verzoek'). Hierbij adviseert de OVAM de minister in elk verzoek. In 2017 werden tien verzoeken ingediend, waarbij de OVAM voor al deze verzoeken advies heeft gegeven. Drie verzoeken waren eind december nog in behandeling bij de minister Afwijking op de overdrachtsbepalingen Artikel 164 van het Bodemdecreet biedt de mogelijkheid om af te wijken op heel wat bepalingen uit het Bodemdecreet. In 2017 werd dit artikel steeds toegepast voor een afwijking op de overdrachtsbepalingen. Sommige overdrachten kunnen bijvoorbeeld omwille van hun Verslag betreffende de uitvoering van het Bodemdecreet voor het jaar /45