Het professioneel zelfbeeld van thuisverpleegkundigen

Transcriptie

1 Kwantitatief onderzoek naar: Het professioneel zelfbeeld van thuisverpleegkundigen 13/02/2006 Vlaamse Federatie van Diensten voor Thuisverpleging, i.s.m. CZV-KUL 1

2 Inhoud 1. Probleemstelling 2. Doelstelling 3. Methodologie 4. Resultaten 5. Besluit 13/02/2006 2

3 1. Probleemstelling Schaarste in de verpleegkunde: - een complex en dynamisch probleem - wetenschappelijke aandacht voor relaties met jobtevredenheid, turn-over, stress, burn-out, functiedifferentiatie,... - recent aandacht voor relatie met zelfbeeld van verpleegkundigen (cf. Belimage 2003) - probleem van alle gezondheidszorgsectoren 13/02/2006 3

4 Korte termijn: 2. Doelstelling - inzicht verwerven in de eigenheid van het thuisverpleegkundig beroep - inzicht verwerven in het professioneel zelfbeeld van thuisverpleegkundigen - resultaten vergelijken met het professioneel zelfbeeld van ziekenhuisverpleegkundigen Lange termijn: - ontwikkelen van een meetinstrument om het zelfbeeld te meten over de gezondheidszorg- sectoren heen 13/02/2006 4

5 3.1 Algemeen 3. Methodologie Descriptief, kwantitatief, cross-sectioneel sectioneel onderzoek Concept: Het professioneel zelfbeeld van thuisvpk = de perceptie (cognitief en affectief) die een thuisvpk heeft over zichzelf binnen de werkomgeving 13/02/2006 5

6 3.2 Concrete uitwerking Basis: Belimage vragenlijst KUL-UCL UCL en resultaten kwalitatieve voorstudie (WGK) Expertengroep Testfase Enquête te-fase: 1000 VFDT thuisvpk (direct patiëntencontact of min. maandelijks) 13/02/2006 6

7 4. Resultaten 4.1 Beschrijving van de steekproef 13/02/2006 7

8 Respons van 75,8% Beschrijving deelnemers: - 96,96% vrouwen - gemiddelde leeftijd van 36,74 jaar - 63,72% gediplomeerd - 68,53% deeltijds tewerkgesteld - gemiddeld 15 jaar afgestudeerd - gemiddelde werkervaring van 14,5 jaar - gemiddeld 12 jaar als thuisvpk 13/02/2006 8

9 4.2 Beschrijving van het professioneel zelfbeeld 13/02/2006 9

10 Zelfbeeld 13/02/

11 Bekwaam tot heel bekwaam gevoel (90,80%) Prioritair: praktische en technische vaardigheden (44,69%) Algemeen: meest bekwaam = heel belangrijk Bron: basisopleiding (50,48%) - eigen praktijkervaring en reflectie (45,48%) Zorgzaamheid (50,53%) Zelfstandig werken (50,27%) Care vaardigheden (48,07%) Bijscholing: geeft voldoening Meest onbekwaam gevoel: gebruik (42,84%) - té investeren domein bij nomenclatuur (12,52%) - methodisch uitstek (47,36%) handelen (8,02%) 13/02/

12 Karakteristieken zorgopdracht Goede werkrelaties met collega s (37,58%) Regelmatig zorgen voor dezelfde patiënten (24,97%) Bespreken van zorgproblemen met collega s (23,97%) Prioritaire realisatie- voorwaarden Goede werkrelaties: leidinggeven- den (23,41%) en artsen (20,82%) Geven van strikt noodzakelijke basiszorg (33,69%) Nastreving genezing patiënt (45,41%) Aanpassen zorg aan individuele patiënt (40,48%) Patiënt aanvaarden zoals hij is en begeleiden (36,09%) 13/02/

13 ALTIJD Beïnvloedende factoren ZELDEN tot NOOIT Autonoom werken (37,90%) Nodige initiatief nemen (35,21%) Beslissingen verantwoorden in de zorg (30,82%) Verzamelen van de nodige gegevens van de patiënt (33,38%) Begeleiden en ondersteunen van de MZ (50,73%) Ter sprake brengen van ethische problemen (41,03%) 13/02/

14 Wegens tijdsgebrek Niet de tijd kunnen nemen om te luisteren naar de bekommernissen van de patiënt (40,77%) Niet tegemoet kunnen komen aan een specifieke vraag van de patiënt (35,49%) Schriftelijke rapportage niet kunnen afwerken binnen de beschikbaar gestelde tijd (28,10%) 13/02/

15 Kwaliteit van zorg: - Binnen afdeling: goed (72,51%) tot uitstekend (19,79%) - Eigen verleende zorg: goed (68,27%) tot uitstekend (29,59%) - Inschakelen verzorgend personeel: verbetering kwaliteit van zorg (65,09%), kwaliteit is hetzelfde gebleven (26,28%); cave: definitie verzorgend personeel en mate van contact 13/02/

16 Verantwoordelijkheidsgevoel en teamgeest Functioneren team is afhankelijk van leiderschap (92,05%) Verantwoordelijk- heid doorgegeven handelingen (99,20%) Nood aan goede hoofdvpk met visie (94,74%) Minst akkoord: spilfiguur in multidisciplinair overleg (28,04%) andere disciplines respecteren hun bijdrage in de zorg (14,39%) Gelijkwaardige partner in multi- disciplinair team (96%) Verantwoordelijk -heid voor goed functioneren team (98,41%) Belangrijk deel uit maken van team (97,74%) 13/02/

17 Visie evaluatie leiderschap: - directie heeft voeling met het werkveld (98%) - feedback door leidinggevende draagt bij tot kwaliteit van zorg (91,78%) - directie weet niet wat er leeft binnen de afdeling (47,69%) - de economische situatie staat haaks op wat men wil realiseren in de zorg (46,20%) 13/02/

18 Algemeen: Gewenste zorg kunnen geven (73,56%) Eigen werk kunnen controleren (96,90%) Contextfactoren Patiëntentoewijzing is basis van zorgcontinuïteit (87,13%) Vrijheid om belangrijke beslissingen te nemen (81,43%) Geen dingen Minst akkoord: binnen de Goede werkrelatie moeten doen beschikbare tijd per ronde met arts (72,45%) tegen vpk oordeel kwalitatief goede zorg bieden in (87,74%) aan al de patiënten (69,84%) veel teamwerk met artsen (55,50%) 13/02/

19 Eigen Positief zelfbeeld (97,61%) Ander Beroep met grote verantwoordelijkheid (72,03%) Positief (72,44%), maar foutief beeld (62,50%) Thuisvpk is hard werken (68,21%) zelfstandig werken (55,28%) Liever werken Thuisvpk zijn trots binnen de verpleegkundige te thuissetting zijn (96,95%) (95,32%) Thuisvpk is wassen en plassen (59,50%), minderwaardig t.o.v. Zh (54,22%) en een roeping (45,65%) Maatschappijbeeld = storend (35,80%), waarderend (34,19%), onverschillig (24,50%) 13/02/

20 Tevreden thuisverpleegkundigen Gevoel van onmacht: verkeer (44,30%), gebrek medewerking zh (40,94%, gestoord worden in vrije uren (35,33%) Op einde ronde: moe, maar tevreden (64,11%) Zeker van plan te werken binnen vpk beroep tot einde van loopbaan (62,02%) Tevreden met huidig werk (90,62%) Werkomstandig- heden buiten beschouwing: tevreden (92,74%) Binnen dit en één jaar niets veranderen (70,95%) 13/02/

21 4.3 Beïnvloedende variabelen 13/02/

22 Invloed van de functie (hfdvpk vs basisvpk): - communicatie en zorg rond patiënt en mantelzorger = competentiedomein basisvpk - communicatie en organisatie in functie van de algemene samenwerking = competentie hfdvpk - beeld maatschappij: positiever (19,19% vs 5%) en correcter (2,08% vs 0%) ingeschat door basisvpk - trots vpk te zijn (100% vs 96,81%), niets veranderen aan werksituatie (80% vs 70,63%), zeker werken tot einde loopbaan (78,05% vs 61,58%): hfdvpk 13/02/

23 Invloed vaste - vervangende vpk: - vervangende vpk: voornamelijk jonge vpk (41,35% vs 23,16%: < 30 jaar) - vaak tot altijd systematisch evalueren zorg (87,27% vs 81,82%), overleggen met andere gezondheidswerkers (74,49% vs 54,19%), ontwikkeling persoonlijke relatie met patiënt (73,77% vs 64,12%): vaste vpk - altijd beslissingen in zorg verantwoorden (32,51% vs 25,95%), werken met dezelfde ptn. (41,1% vs 3,03%), handelen volgens ethische waarden (18,72% vs 11,36%): vaste vpk algemeen: vaste vpk autonomie 13/02/

24 Invloed van het tewerkstellingsregime: - voltijds werken: jonge vpk (50,42% vs 18,13%) - beeld maatschappij: positiever (20,82% vs 14,22%) en gevoel van waardering (38,31% vs 24,89%) door deeltijdse vpk - gevoel van onmacht: algemeen bij voltijdse vpk 13/02/

25 Invloed van de thuisvpk anciënniteit: - competentie-tendens: tendens: eerste 15 jaar, dan om bij anciënniteit nniteit van > 30 jaar weer - sociale-communicatieve communicatieve-attitude attitude vaardigh., positief maatschappijbeeld, teamgeest: met anciënniteit nniteit - kwaliteit eigen zorg: ingeschat > 30 en jaar - effect verzorgend personeel, onverschilligheid maatsch.beeld, onmacht verkeer: 0-55 jaar - moe maar tevreden op einde ronde en FT fysiek zwaar en moeilijk combineerbaar met gezin: 5-30 jaar - carrièreplanning: replanning: jaar versus > 30 jaar 13/02/

26 4.4 Vergelijking met Belimage ziekenhuis (Milisen et al. 2003) 13/02/

27 4.4.1 Steekproef 13/02/

28 Vrouwelijk overwicht: thuis 82,90%) huis (96,96% vs Gemiddelde leeftijd: 37 jaar Basisopleiding: gediplomeerden thuis (63,72% vs 30,30%) Functie: basisvpk (95,65% vs 82%), (15,70% vs 4%) en hfdvpk (2,24% vs 5,20%) Functie: (95,65% vs 82%), refvpk thuis Tewerkstelling: HT thuis (68,53% vs 44,7%), gemiddeld 12 jaar werkzaam als thuisvpk vs 8,9 jaar als ziekenhuisvpk 13/02/

29 4.4.2 Professioneel zelfbeeld 13/02/

30 Algemeen: - bekwaam tot heel bekwaam gevoel in beide settings (90,8% vs 87,6%) - praktische en technische vaardigheden prioritair voor competentie Specifiek: - care versus cure 13/02/

31 Top 5 heel bekwaam gevoel: Thuis - attitude van zorgzaamheid (50,53%) - care Ziekenhuis vaardigh.. (41,5%) care vaardigh - zelfstandig werken (50,27%) - therap.-diagn diagn. vaardigh.. (37,4%) - care vaardigh.. (48,07%) - verantw. opnemen (34,1%) - org. en plannen vpronde (44,67%) - attitude van zorgzaamheid (34%) - communicatie pt. (42,4%) - communicatie pt. (30,8%) 13/02/

32 Top 5 prioritaire vaardigheden/competenties: Thuis Ziekenhuis - zelfstandig werken (53,23%) - therap.-diagn diagn. vaardigh.. (45,5%) - communicatie pt. (48,63%) - verantw. opnemen (44,9%) - care vaardigh.. (43,61%) - communicatie pt. (41,1%) - verantw. opnemen (42,66%) - care vaardigh.. (32,3%) - attitude van zorgzaamheid (38,1%) - attitude zorgzaamheid (30,4%) Minst prioritair in beide settings: logistieke vaardigheden 13/02/

33 Top 3 bronnen van huidige competentie: Thuis Ziekenhuis - basisopleiding vpk (50,48%) - eigen praktijkervaring - reflectie (44,3%) - eigen praktijkervaring reflectie - basisopleiding vpk (29,5%) (45,48%) - uitwisselen van kennis en ervaring met collega s (25,75%) - inscholing op de afdeling (23,7%) 13/02/

34 Bijscholing: - bron van voldoening en kwaliteit van zorg in beide settings - té investeren domein bij uitstek in beide settings 13/02/

35 Aspecten die de zorgopdracht kenmerken: Thuis - nastreven genezing pt. (45,41%) Ziekenhuis - nastreven genezing pt. (37%) - aanpassen zorg (40,48%) - aanpassen zorg (30,9%) - pt. aanvaarden en begeleiden - zorgproblemen/complicaties (36,09%) detecteren (29%) In beide settings: patiënt centraal 13/02/

36 Prioritair te realiseren voorwaarden: Thuis Ziekenhuis - goede werkrelatie collega s (37,58%) - goede werkrelatie arts (20,1%) - zorgen voor = ptn.. (24,97%) - goede werkrelatie hfdvp (18,7%) - zorgproblemen bespreken met - zorgen voor = ptn.. (12,2%) collega s (23,97%) - goede werkrelatie leidinggevende - zorgproblemen bespreken met (23,41%) collega s (12%) - goede werkrelatie arts (20,82%) - interdisciplinair overleg (11,9%) In beide settings: ethiek = minst prioritair 13/02/

37 Beïnvloedende factoren: - autonomie thuis - kwaliteit van zorg is thuis - effect van inschakelen verzorgend personeel: inschatting thuis (cave: definitie en contact) - in beide settings: werkdruk / tijdsgebrek 13/02/

38 Teamgebeuren is belangrijk in beide settings Belang van leidinggevende: algemeen thuis Artsen erkennen nut van verpleegkundige interventies: in ziekenhuis (25,2% vs 15,64%) Het gevoel gesteund te worden door het vpk beleid (80,99% vs 53%) en kunnen praten op regelmatige basis met leidinggevende over professionele problemen (77,33% vs 54,7%): thuis 13/02/

39 Eigen perceptie beroep: - slecht betaald beroep: in ziekenhuis (57% vs 24,8%) - hulpje van de arts: in ziekenhuis (6,7% vs 1,06%) - wassen en plassen: thuis (5,54% vs 2,5%) - pas afgestudeerden zijn niet in staat beroep op goede wijze uit te oefenen: in ziekenhuis (62,6% vs 37,64%) 13/02/

40 Beeld maatschappij: - positiever (72,44% vs 53,7%) en minder foutief (62,5% vs 80,5%) ingeschat thuis - in de eerste plaats storend voor thuisvpk (35,8%) versus onverschilligheid bij ziekenhuisvpk (29,3%) - in de tweede plaats waarderend gevoel thuis (34,19%) versus frustrerend voor ziekenhuisvpk (25,20%) 13/02/

41 Fierheid over het beroep = thuis: - trotser vpk te zijn (96,95% vs 87,2%) - eerder opnieuw voor vpk kiezen (77,27% vs 61,5%) - eerder iemand het beroep aanraden (75,77% vs 51,7%) - ervaren het werk minder als stresserend (43,83% vs 60,2%) 13/02/

42 Tevredenheid: - algemeen zeer tevreden thuis (22,59% vs 13,4%) - zeer tevreden thuis wanneer werkomstandigheden buiten beschouwing worden gelaten (45,25% vs 23,5%) doch, geen belangrijk verschil in carrièreplanning replanning 13/02/

43 4.5 Methodologische beperkingen 13/02/

44 Het gehanteerde meetinstrument: verwijzing naar sensitiviteit, maar verdere validering is nodig Veralgemeenbaarheid en interpretatie: enkel thuisverpleegkundigen in dienstverband Enkel beschrijvende analyses 13/02/

45 5. Besluit Thuisverpleegkundigen hebben een positief professioneel zelfbeeld Ze beschouwen zichzelf als competente professionals binnen de op care georiënteerde zorgverlening Maar een competente thuisverpleegkundige dient ook te beschikken over de nodige medisch- technische competenties 13/02/

46 MAAR, een aantal aspecten dient verder te worden uitgediept en aangepakt om dit positief professioneel zelfbeeld enerzijds in stand te houden en te ondersteunen en anderzijds te bevorderen en te optimaliseren. 13/02/

47 1. Op vlak van opleiding en competentie: - nood aan ondersteuning op technisch vlak (refvpk, samenwerking zh,...) - nomenclatuur en methodisch handelen (inscholingscursus, samenwerking onderwijs,...) - bijscholing (vraaggestuurd, reflectiemomenten,...) 13/02/

48 2. Op vlak van de thuisvpk zorgverlening: - impact van de werkdruk (complex en omvangrijk probleem) - ethiek in de zorgverlening (bewustwording bevorderen en ondersteunen,...) - werkrelaties bevorderen en ondersteunen (overlegmomenten, teamwerk,...) 13/02/

49 3. Op vlak van de zorgcontext: - huidige werking van ondersteunende diensten (administratie, poetsdienst,...) analyseren en bevorderen - aandacht voor: gevoel van onmacht van thuisvpk, verkeers- en parkeerproblemen, gestoord worden door collega s s in vrije uren,... 13/02/

50 Thuisverpleegkunde: een beroep met toekomst! 13/02/