Werken met Omaha System en de methode ZorgvoorKennis. - extramuraal -

Transcriptie

1 Werken met Omaha System en de methode ZorgvoorKennis - extramuraal -

2 Omaha System In 1978 in de USA (in de stad Omaha in de staat) Nebraska ontwikkeld door Karen Martin, op basis van de methodiek van Gordon Het doel was en is: eenduidige beschrijvingen over zorg voor cliënten Het systeem werkt met domeinen en aandachtsgebieden en gaat uit van de mens als geheel binnen een leefgemeenschap Uitgangspunt is dat mensen own their problems (aandachtsgebieden): het zijn hun aandachtsgebieden en niet die van de zorgverlener. De zorgverlener biedt zorg en coaching en neemt de problemen niet over Er zijn mensen who do not own their problem. Bijvoorbeeld zorgmijders. De kunst is dan om eerst een relatie op te bouwen De gevonden aandachtsgebieden vormen de basis voor het zorgplan. Het wordt een zorgplan als je bepaalt wat er moet gebeuren, wie het moet doen, hoe vaak dit moet gebeuren en wanneer de evaluatie is

3 De definitie van gezondheid Gezondheid is het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven. Machteld Huber, 2012

4 Meerwaarde Met het systeem heb je antwoord op de vraag waarom je zorg inzet Je gebruikt dezelfde taal als collega s Je maakt duidelijk aan cliënten en verzekeraars wat je doelen zijn Je organisatie kan de gegevens (de scores en de zorgplannen) gebruiken voor beleid (HRM, kwaliteit)

5 Vier domeinen Je classificeert 42 gebieden in 4 domeinen: Omgevingsdomein: alles rond de woning, veiligheid omgeving en de financiën van de cliënt Psychosociaal domein: alles wat er in het koppie gebeurt Fysiologisch domein: alles wat er op, in en aan het lijf gebeurt Gezondheids-gerelateerd gedragsdomein: alles wat de cliënt doet en niet doet in relatie tot de gezondheid

6 De methode ZorgvoorKennis - Zoek eerst alle potentiele gebieden - Kies hieruit de actuele gebieden, beperk je eerst tot twee, drie of vier gebieden. Meer mag, als je het kunt onderbouwen - Onderbouw met signalen en symptomen - Gebruik de toelichting voor de etiologie en de samenhangende factoren - Scoor aan de actuele gebieden, bepaal de doelen en wijs het evaluatiemoment per gebied aan - Wijs acties en actievlakken toe. Specificeer waar nodig.

7 Signalen en symptomen De definities van de 42 gebieden en de signalen en symptomen vind je: - In de handreiking, het blauwe boekje - Op

8 De stappen Vier domeinen, 42 aandachtsgebieden Wijs de potentiele gebieden aan en kies de actuele gebieden (via klinisch redeneren) Uitkomsten bepalen Bepaal bij de actuele gebieden de huidige en streefscores voor kennis, gedrag en status Acties toewijzen Met de scores en het plaatje van de cliënt kun je acties toewijzen

9 Het scoren Met de uitkomsten door te scoren stel je het doel vast en kun je evalueren. Je gebruikt de schaal van Likert (5-puntsschaal). Op de volgende pagina vind je het scoreblad. Kennis: wat weet de cliënt Gedrag: het gedrag van de cliënt Status: ernst van de signalen

10 Scoreblad

11 De acties AIB Adviseren, instrueren en begeleiden: bijvoorbeeld voorlichting geven over de werking van medicatie, of advies over persoonlijke zorg B Behandelen en procedures toepassen: alle activiteiten die je aan het lichaam doet, zoals wondzorg CM Case-managen: alle activiteiten die je doet om de zorg te coördineren, zoals overleggen met de arts MB Monitoren en bewaken: alle activiteiten die je uitvoert om de gezondheid van de zorgvrager te bewaken, zoals controle van de bloedsuikerwaarden bij een zorgvrager met diabetes

12 De actievlakken Voor elk van de gekozen acties kies je een of meer actievlakken die passen bij het doel en de actie De actievlakken vind je in de handreiking en op

13 De profielen Kortdurende ziekenhuis-nazorg of MSVT Zorg aan kwetsbare ouderen en chronisch zieken die korten van 3 maanden duurt Zorg aan kwetsbare ouderen en chronisch zieken die langer dan 3 maanden duurt, vooral somatisch inclusief palliatieve zorg Zorg aan kwetsbare ouderen en chronisch zieken die langer dan 3 maanden duurt, vooral PG Preventie aan kwetsbare ouderen zonder zorgvraag Zorg aan terminale cliënten Intensieve kindzorg

14 4 Film over Omaha System Bekijk via deze link de film met de uitleg over het werken met Omaha System:

15 Casus mevrouw Bierman Ik ben Betsie, de vrijwilliger Hallo, ik ben de verpleegkundige Dag, ik ben mevrouw Bierman

16 Oefenen met het omgevingsdomein Mevrouw Bierman is 75 jaar oud en woont, sinds het overlijden van haar man drie jaar geleden, alleen in een oudere, eigen woning. Zij doet de laatste jaren weinig aan het onderhoud en schoonhouden van haar huis. Haar man deed daar altijd veel in, en zelf komt ze er niet meer aan toe. Je komt hier op verzoek van de buren die mevrouw zo nu en dan helpen. Als je naar binnen gaat, struikel je bijna over de versleten deurmat. Je ziet ook de versleten traploper en de losse trapleuning op de steile trap naar boven. In de gang zie je grote stapels met oude kranten. In de keuken staat er vieze vaat. Let niet op de rommel, ik wilde net gaan opruimen!

17 Kies een of meer potentiele aandachtsgebieden uit het omgevingsdomein A B C Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Spiritualiteit Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Rolverandering Rolverandering, Geestelijke gezondheid, Mantelzorg, Interpersoonlijke relaties

18 Deze gebieden zijn potentieel: - Woning - Omgevingshygiëne Kijk in de handreiking naar de signalen en symptomen Welk gebied zou je actueel kunnen maken?

19 Je kunt woning actueel maken, er zijn meerdere signalen. Dat betekent dat je op woning kunt scoren. En daarmee komt er een actie in je zorgplan. Licht toe (informatie over steunsysteem en etiologie). Bepaal de huidige scores en de streefscores voor kennis, gedrag en status, gebruik het scoreblad. Je maakt hierbij gebruik van je eigen expertise, de beschikbare cliëntgegevens en eventueel de expertise van je collega s. Het is en blijft een persoonlijke inschatting, die je altijd kan toetsen en bijstellen

20 Scoreblad

21 De scores (huidige situatie) bij mevrouw Bierman door een ervaren collega

22 De scores (streefsituatie) bij mevrouw Bierman door een ervaren collega

23 Wijs nu de acties toe - Bepaal op basis van de scores wanneer je de streefdoelen wilt bereiken - Kies de acties, je kunt er meerdere kiezen (ook meer van dezelfde!)

24 Door collega gekozen acties Adviseer mevrouw om samen met iemand (Betsie?) de boel op te ruimen: AIB Benadruk dat de trapleuning prioriteit heeft! Hou de situatie in de gaten en ga binnen 14 dagen kijken of het al gelukt is: MB

25 Actievlakken en profiel kiezen De laatste stap is het toewijzen van actievlakken. In de handreiking en op kun je ze vinden. Bij de casus van mevrouw Bierman kun je kiezen voor: - Bij AIB: huishouding, gedragsverandering en steunsysteem - Bij MB: huishouding Tot slot bepaal je de omvang en duur van de inzet (hoe vaak per week gedurende welke periode. Ook stel je vast om welk van de zeven profielen het gaat.

26 Casus mevrouw Diks Hallo, ik ben de verpleegkundige Ik ben mevrouw Diks Marga, dochter van mevrouw Diks

27 Oefenen met het gedragsdomein De huisarts heeft de thuiszorg gevraagd om bij mevrouw Diks (jaar) langs te gaan. Mevrouw Diks is al jaren weduwe en woont elf jaar in haar huidige, ruime eengezinswoning. Mevrouw Diks heeft een BMI van 31 en is weinig mobiel. Ze zegt: Wij houden nou eenmaal van lekker eten! Dochter Marga beaamt dat. De laatste weken is mevrouw twee kilo aangekomen. Mevrouw Diks heeft sinds een jaar diabetes type 2 en zij moet elke dag insuline spuiten. Zij kan haar medicatie zelf beheren en is trouw als het gaat om het toedienen van de juiste dosis. Ik probeer iedere dag een blokje om te gaan, maar soms komt het er niet van. Wilt u ook een gevulde koek bij de koffie?

28 Kies een of meer potentiele aandachtsgebieden uit het gedragsdomein A B C Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Spiritualiteit Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Rolverandering Rolverandering, Geestelijke gezondheid, Mantelzorg, Interpersoonlijke relaties

29 Deze gebieden zijn potentieel: - Fysieke activiteit - Voeding - Gezondheidzorg supervisie Kijk in de handreiking naar de signalen en symptomen! Welk gebied zou je actueel kunnen maken?

30 Je kunt voeding actueel maken, er zijn meerdere signalen. Dat betekent dat je op voeding kunt scoren. En daarmee komt er een actie in je zorgplan. Licht toe (informatie over steunsysteem en etiologie). Bepaal de huidige scores en de streefscores voor kennis, gedrag en status, gebruik het scoreblad. Je maakt hierbij gebruik van je eigen expertise, de beschikbare cliëntgegevens en eventueel de expertise van je collega s. Het is en blijft een persoonlijke inschatting, die je altijd kan toetsen en bijstellen

31 Scoreblad

32 De scores (huidige situatie) bij mevrouw Diks door een ervaren collega BMI boven de 30 is ernstig, boven de 40 extreem

33 De scores (streefsituatie) bij mevrouw Diks door een ervaren collega

34 Wijs nu de acties toe - Bepaal op basis van de scores wanneer je de streefdoelen wilt bereiken - Kies de acties, je kunt er meerdere kiezen (ook meer van dezelfde!)

35 Door collega gekozen acties Adviseer mevrouw om aan de slag te gaan met gedrag rond de voeding: AIB. Betrek de hele leefeenheid. Zet casemanagement in en verwijs naar een diëtist: CM. Hou de situatie in de gaten en ga binnen 3 maanden kijken of het al gelukt is: MB.

36 Actievlakken en profiel kiezen De laatste stap is het toewijzen van actievlakken. In de handreiking en op kun je ze vinden. Bij de casus van mevrouw Diks kun je kiezen voor: - Bij AIB: gedragsverandering - Bij CM: zorg door voedingsdeskundige/diëtist - Bij MB: voeding, beleid/balans Tot slot bepaal je de omvang en duur van de inzet (hoe vaak per week gedurende welke periode. Ook s tel je vast om welk van de zeven profielen het gaat.

37 Casus mevrouw Brands Hallo, ik ben de verpleegkundige Mascha, het nichtje Aangenaam, ik ben mevrouw Brands

38 Oefenen met het fysiologisch domein Mevrouw Brands is 76 jaar, alleenstaand en woont in een keurig onderhouden eengezinswoning. Ze heeft geen kinderen, maar heeft goed en regelmatig contact met haar nichtje Mascha. Haar nichtje haalt en brengt mevrouw regelmatig voor familiebezoek. Mevrouw is gevallen en heeft nu een polsfractuur links waarvoor zij gips heeft gekregen. Als je bij haar op bezoek gaat, is ze net bezig om de stofzuiger op te ruimen in de meterkast. Even de boel aan de kant, voordat de wijkzuster komt, zegt ze opgewekt. Mevrouw vertelt dat ze pijn heeft (score 4 op de pijnschaal) en dat het haar tegenvalt wat ze kan doen. Wat ze normaal gesproken doet op een dag in het huishouden kost haar nu meer tijd. Ze vertelt dat de buurvrouw hulp heeft aangeboden, maar van dat aanbod wil ze geen gebruik maken: Zij heeft het al druk genoeg met een gezin met kleine kinderen. Ik zal een lekker kopje koffie voor u zetten. Ga maar even zitten, hoor!

39 Kies een of meer potentiele aandachtsgebieden uit het fysiologisch domein A B C Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Spiritualiteit Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Rolverandering Rolverandering, Geestelijke gezondheid, Mantelzorg, Interpersoonlijke relaties

40 Deze gebieden zijn potentieel: - Pijn - Neuro/musculaire/skeletfunctie Kijk in de handreiking naar de signalen en symptomen! Welk gebied zou je actueel kunnen maken?

41 Je kunt pijn actueel maken, er zijn meerdere signalen. Dat betekent dat je op pijn kunt scoren. En daarmee komt er een actie in je zorgplan. Licht toe (informatie over steunsysteem en etiologie). Bepaal de huidige scores en de streefscores voor kennis, gedrag en status, gebruik het scoreblad. Je maakt hierbij gebruik van je eigen expertise, de beschikbare cliëntgegevens en eventueel de expertise van je collega s. Het is en blijft een persoonlijke inschatting, die je altijd kan toetsen en bijstellen.

42 Scoreblad

43 De scores (huidige situatie) bij mevrouw Brands door een ervaren collega Score vier op de pijnschaal betekent een 3 bij de status

44 De scores (streefsituatie) bij mevrouw Brands door een ervaren collega

45 Wijs nu de acties toe - Bepaal op basis van de scores wanneer je de streefdoelen wilt bereiken - Kies de acties, je kunt er meerdere kiezen (ook meer van dezelfde!)

46 Door collega gekozen acties Adviseer mevrouw om de pijn serieus te nemen en vooral minder te doen: AIB. Hou de situatie in de gaten en ga binnen een week kijken of het al gelukt is: MB.

47 Actievlakken en profiel kiezen De laatste stap is het toewijzen van actievlakken. In de handreiking en op kun je ze vinden. Bij de casus van mevrouw Brands kun je kiezen voor: - Bij AIB: rust en gedragsverandering - Bij MB: symptomen en signalen fysiek Tot slot bepaal je de omvang en duur van de inzet (hoe vaak per week gedurende welke periode). Ook stel je vast om welk van de zeven profielen het gaat.

48 Casus mevrouw Hartog Hilde, de dochter Mevrouw Hartog Hallo, ik ben de verpleegkundige

49 Oefenen met het psychosociaal domein Mevrouw Hartog is 92 jaar. Ze is weduwe, haar man is 20 jaar geleden overleden. Ze woont zelfstandig in een gelijkvloerse benedenwoning. Sinds een jaar is zij toenemend vergeetachtig en een maand geleden gediagnosticeerd met de ziekte van Alzheimer. Zij geeft aan dat vaak in de war en angstig is. Mevrouw Hartog heeft twee dochters met wie zij goed contact heeft. De dochters wonen beiden bij haar om de hoek. In overleg heeft Hilde, de oudste dochter, de thuiszorg ingeschakeld. Hilde heeft de indruk, dat haar moeder minder goed voor zichzelf zorgt. Haar kleding ruikt niet fris en ze maakt zich zorgen of haar moeder wel goed eet. Mevrouw Hartog zelf geeft aan, dat zij dankbaar is en tegelijkertijd moeite heeft dat haar dochters veel van haar overnemen.

50 Kies een of meer potentiele aandachtsgebieden uit het psychosociaal domein A B C Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Spiritualiteit Geestelijke gezondheid, Verwaarlozing, Rolverandering Rolverandering, Geestelijke gezondheid, Mantelzorg, Interpersoonlijke relaties

51 Deze gebieden zijn potentieel: - Geestelijke gezondheid - Verwaarlozing - Rolverandering Kijk in de handreiking naar de signalen en symptomen! Welk gebied zou je actueel kunnen maken?

52 Je kunt geestelijke gezondheid actueel maken, er zijn meerdere signalen. Dat betekent dat je hierop kunt scoren. En daarmee komt er een actie in je zorgplan. Licht toe (informatie over steunsysteem en etiologie). Bepaal de huidige scores en de streefscores voor kennis, gedrag en status, gebruik het scoreblad. Je maakt hierbij gebruik van je eigen expertise, de beschikbare cliëntgegevens en eventueel de expertise van je collega s. Het is en blijft een persoonlijke inschatting, die je altijd kan toetsen en bijstellen

53 Scoreblad

54 De scores (huidige situatie) bij mevrouw Hartog door een ervaren collega

55 De scores (streefsituatie) bij mevrouw Hartog door een ervaren collega

56 Wijs nu de acties toe - Bepaal op basis van de scores wanneer je de streefdoelen wilt bereiken - Kies de acties, je kunt er meerdere kiezen (ook meer van dezelfde!)

57 Door collega gekozen acties Adviseer mevrouw Hartog en de dochter als het gaat om het omgaan met de angst, actievlak copingsvaardigheden: AIB. Schakel een casemanager voor de dementie, zorg door verpleegkundige (specificatie casemanager dementie) : CM Hou de situatie in de gaten en ga binnen een maand kijken of het al gelukt is: MB.

58 Actievlakken en profiel kiezen De laatste stap is het toewijzen van actievlakken. In de handreiking en op kun je ze vinden. Bij de casus van mevrouw Hartog kun je kiezen voor: - Bij AIB: rust en gedragsverandering - Bij MB: symptomen en signalen fysiek Tot slot bepaal je de omvang en duur van de inzet (hoe vaak per week gedurende welke periode. Ook stel je vast om welk van de zeven profielen het gaat.

59 Casus mevrouw Bergman Ik ben de sociaal werker van het wijkteam Hallo, ik ben de verpleegkundige Dag, ik ben mevrouw Bergman

60 Oefenen met een hele casus, mevrouw Bergman Mevrouw Bergman is in november 2012 in thuiszorg gekomen na een kortdurende opname op de afdeling geriatrische revalidatie na een herniaoperatie. In dat jaar was er sprake van verwaarlozing in de thuissituatie. De gemeente en een vriendin van mevrouw Bergman hebben het huis toen weer op orde gebracht. Sindsdien heeft mevrouw tweemaal per week huishoudelijke hulp. Medio 2015 is dit teruggebracht naar eenmaal per week. Mevrouw is 72 jaar, zij is begin december 2016 verhuisd naar een appartement in een andere wijk. De medewerker van het sociaal team is daardoor iemand anders geworden. Ook valt zij nu onder een ander team van de thuiszorg. Ik kom er maar niet toe de dozen uit te pakken

61 Voorgeschiedenis - Een goede jeugd ondanks veel ziekenhuisopnames. Mevrouw heeft toen ook een halfjaar een gipscorset gehad. - Huishoudschool gedaan en huishoudelijk werk gedaan. - Op 17-jarige leeftijd opgenomen in een psychiatrische inrichting, daar heeft zij vier jaar gewoond. Daarna is zij beschermd gaan wonen en heeft zij werk gedaan in een sociale werkplaats. - In 2010 een hernia, deze is operatief behandeld. Wel wat restklachten in het rechterbeen en een slecht evenwicht. - Tot 2013 heeft mevrouw veel voor haar moeder gezorgd, na het overlijden mist zij de regelmaat en het zorgen. Mevrouw woont alleen, zij heeft wel wat contacten in de buurt - Mevrouw heeft een auto waarmee zij de boodschappen doet, zij heeft een rollator die goed in de auto past - Eens per week eet mevrouw in het wijkrestaurant en heeft dan contact met andere wijkbewoners - Sinds 2013 heeft mevrouw 7 keer per week PV, waarvan 2x per week douchen (evenwichtsproblemen) en de andere dagen om een praatje te maken

62 Verloop in de tijd Herindicatie april 2016 Tweemaal per week douchen is gebleven, praatjes maken is gestopt. Vanaf mei 2016 is er sprake van halitose (mevrouw ruikt erg uit haar mond). Veel tanden en kiezen zien er slecht uit. Tijdens de zorgmomenten is er het advies om goed tanden te poetsen. Evaluatie januari 2017 Nog altijd tweemaal per week hulp bij douchen. Mevrouw heeft stress aangezien zij tussen de dozen zit. Het lukt haar niet om deze uit te pakken. Zes dagen in de week eet mevrouw een kant-en-klaarmaaltijd, haar pannen zitten nog in de dozen. Mevrouw zegt dat zij tweemaal per dag haar tanden poetst. Zij is al jaren niet naar de tandarts geweest, dat vindt zij niet nodig. De halitose is nog steeds erg aanwezig.

63 Opdracht - Lees de casus goed - Selecteer eerst alle potentiele gebieden (gebruik het scoreformulier, zie leerplatform) - Benoem gebieden die in aanmerking komen voor gezondheidsbevordering - Selecteer de actuele aandachtsgebieden, probeer je te beperken tot drie gebieden (bepaal via klinisch redeneren wat de bovenliggende gebieden zijn). Geef aan wat de signalen en symptomen zijn (zie - Scoor kennis, gedrag en status voor ieder aandachtsgebied, zowel de scores voor de huidige situatie als de streefscores - Wijs met de gevonden uitkomstem de acties en de actievlakken toe - Bepaal wanneer je wilt evalueren en wat de inzet is in tijd en omvang.

64 Scores Aandachtsgebied: Kennis nu Kennis streef Gedrag nu Gedrag streef Status nu Status streef Aandachtsgebied: Aandachtsgebied: Aandachtsgebied: Aandachtsgebied: Aandachtsgebied:

65 ACTIES AIB Adviseren, instrueren en begeleiden: bijvoorbeeld voorlichting geven over de werking van medicatie, of advies over persoonlijke zorg B Behandelen en procedures toepassen: alle activiteiten die je aan het lichaam doet, zoals wondzorg CM Case-managen: alle activiteiten die je doet om de zorg te coördineren, zoals overleggen met de arts MB Monitoren en bewaken: alle activiteiten die je uitvoert om de gezondheid van de zorgvrager te bewaken, zoals controle van de bloedsuikerwaarden bij een zorgvrager met diabetes

66 Actievlakken Ademhalingstherapie Anatomie/fysiologie Andere voorzieningen in de buurt/gemeenschap Bezigheidstherapie Blaaszorg Communicatie Continuïteit van zorg Copings-vaardigheden Darmzorg Discipline Erfelijkheid Financiën Gedragsverandering Geestelijke zorg Gezinsplanning Gipszorg Hartzorg Hechting Huidzorg Huishouding Hulpmiddelen In positie brengen (lichaams-)houding Infectiepreventie Interactie Laboratoriumuitslagen Looptraining Luchtweg zorg Materialen (Verbruiksartikelen) Medicatie coördinatie/bestelling Medicatie uitzetten Medicatie werking en bijwerkingen Medicatietoediening Mobiliteit/transfer Monster verzameling Oefening en beweging Omgaan met boosheid Omgeving Ontspanning- /ademhalingstechnieken Opleiding Opvang/respijtzorg Persoonlijke hygiëne Recept (medicatie) Rust/slaap Screening Signalen/symptomenfysiek Sociaalwerk in buurt/gemeenschap Steunsysteem Stimulering/opvoeding Stomazorg Stress management Supportgroep Tolk/vertaal diensten Veiligheid Verslavingszorg Verzorgings-en opvoedingsvaardigheden Voeding, beleid/balans Voedingsprocedures Welzijn Werk Wettelijk systeem Wondzorg/verband verschonen Woon-of verblijfplaats (thuis) Zorg bij malaise of letsel Zorg door arts/specialist Zorg door ergotherapeut Zorg door fysiotherapeut Zorg door logopedist Zorg door psycholoog/ maatschappelijk werk Zorg door verpleegkundige, verzorgende Zorg door voedingsdeskundige/ diëtist Zorg door zorghulp Zorg in de laatste levensfase Zorg rond groei/ontwikkeling Overigen

67 ZorgvoorKennis Maliebaan CD Utrecht