Het succesverhaal van de Antwerpse Zwemschool

Transcriptie

1 28 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2018 / N 266 Praktijk Het succesverhaal van de Antwerpse Zwemschool De leerlijn zwemmen vertaald door de Vlaamse Zwemfederatie David De Wandel directeur sportkaderopleidingen zwemmen Vlaamse Zwemfederatie vzw david.de.wandel@zwemfed.be Gretl Vandamme sporttechnisch coördinator Vlaamse Zwemfederatie vzw en zwemschoolmanager Antwerpse Zwemschool In 2015 sloegen de Vlaamse Zwemfederatie en Sporting A (Stad Antwerpen) de handen in elkaar voor de oprichting van de grootste zwemschool van het land: de Antwerpse Zwemschool. De Antwerpse Zwemschool ontvangt met een team van 30 lesgevers wekelijks meer dan kinderen. Er wordt gewerkt met vijf niveaugroepen, van Peuterwennen tot het aanleren van de genormeerde rugslag, crawl en schoolslag. De unieke methodiek, die veilig zwemmen combineert met genormeerd zwemmen is volledig gekoppeld met de ISB-zwembrevettenlijn en werd tussen 2016 en 2018 verder op punt gesteld door middel van repetitieve evaluatie en wetenschappelijke analyse. Grootstedelijke context Op vraag van stad Antwerpen werd in 2015 de aanzet gegeven tot de oprichting van de Antwerpse Zwemschool. Deze zwemschool moest een oplossing bieden voor de wachtlijsten, die historisch lang geworden waren. De stad opteerde voor een combinatie van een leerlijn veilig zwemmen en genormeerd zwemmen in rugslag, crawl en schoolslag. Een ambitieuze combinatie waar zowel het basisonderwijs (Orkabrevet of 50 m zwembadveilig) als het secundair onderwijs (genormeerde zwemslag 50 m) wel bij zouden varen. Deze combinatie voorkwam ook eventuele conflicten met leerkrachten of scholen die het anders aanpakken.

2 ZWEMBAD // 29 De heterogene doelgroep met laattijdige instromers, grote leeftijds- en niveauverschillen, taal- en vaardigheidsbarrières enzovoort vormde een bijkomende uitdaging. Concept en werking Sporting A nam het initiatief om de Vlaamse Zwemfederatie aan te spreken naar aanleiding van de bouw van het nieuwe topsportbad Wezenberg. De nodige ruimte en tijd werd vrijgemaakt om een zwemschool op grote schaal uit te bouwen. Zo ontstonden er op zaterdagvoormiddag vier en op woensdagnamiddag maar liefst zes lesblokken van 45 minuten. De effectieve lestijd bedraagt gemiddeld ongeveer 35 minuten. Elk lesblok vinden er 16 parallelle groepslessen plaats, waarvan acht in het instructiebad en acht in het (top)sportbad. Er wordt gestreefd naar maximaal acht kinderen per lesgever. Wanneer de groepen vol zitten - en dat is nagenoeg altijd het geval - bedraagt de capaciteit dus 512 kinderen op zaterdag en 640 kinderen op woensdag. Het instructiebad wordt ruimtelijk ingedeeld in verschillende vakken (zie foto) die ingevuld worden voor de lessenreeksen peuterwennen, waterwennen en leren overleven. In het diepe bad leren de kinderen veilig zwemmen en genormeerd zwemmen. De kinderen ontvangen een gekleurde badmuts die aangeeft tot welke lesgroep ze behoren. Dit bevordert een vlotte en veilige organisatie. De inschrijvingen verlopen via een online inschrijvingsmodule en voor de deelnemerslijsten wordt gebruikgemaakt van een specifiek softwarepakket. Voor de aanvang van elke lessenreeks wordt een infosessie voor ouders voorzien. Nadien blijven ze op de hoogte via mailings, sociale media of zelfs per post. Voor een zwemschool van deze grootteorde is een groot lesgeversteam nodig, maar even belangrijk is een coördinator die hier de nodige De 5 lessenreeksen werden gekoppeld aan een specifiek zwembrevet. Sommige tussentijdse brevetten worden als alternatief gebruikt wanneer een kind de einddoelstellingen van een reeks niet behaalt tijd en ruimte voor krijgt, aldus Gretl Vandamme, zwemschoolmanager van de Antwerpse Zwemschool. Zij werd als sporttechnisch coördinator van de Vlaamse Zwemfederatie deeltijds vrijgesteld om van dit project een succesverhaal te maken. Als eindverantwoordelijke stuur ik permanent een zwemschoolcoördinator en een team van ruim 30 lesgevers aan. We voorzien een startvergadering, één interne opleiding/bijscholing per lessenreeks, een jaarlijkse teambuildingactiviteit, aangepaste kledij enzovoort om de lesgevers zo goed mogelijk te ondersteunen. Onze zwemschoolcoördinator, is een ervaren sportleerkracht en kan de lesgevers van dichtbij opvolgen, voornamelijk didactisch-methodisch. Hij is eindverantwoordelijke voor de testafnames en springt probleemloos in voor een les indien nodig. Voor een zwemschool van deze omvang is dit geen overbodige luxe. De lesgevers van de zwemschool zijn allen gekwalificeerd, minimaal VTS Initiator Zwemmen, Bachelor of Master LO. Er wordt gebruikgemaakt van extra lesgevers, zogenaamde vlinders, die flexibel kunnen worden ingezet. Doelgroep en methodiek De Antwerpse Zwemschool verwelkomt kinderen vanaf 3 jaar tot ongeveer 12 jaar. De 3- en 4-jarigen kunnen terecht in de lessenreeks Peuterwennen. Daarna stromen ze door naar het Waterwennen (vanaf

3 30 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2018 / N jaar), Leren overleven (vanaf 5 jaar) en Veilig zwemmen rugslag, crawl en schoolslag (eveneens vanaf 5 jaar). De finaliteit van elke lessenreeks werd gekoppeld aan een specifiek ISB-zwembrevet, namelijk Eendje, Zeepaardje, Waterschildpad en Afstandszwemmen 25 meter. Sommige tussentijdse brevetten uit de zwembrevettenlijn worden als alternatief gebruikt wanneer een kind - om welke reden dan ook - de einddoelstellingen van een lessenreeks niet behaalt. Het gaat hier TOELICHTING CONCEPT EN KOPPELING ISB-ZWEMBREVETTENLIJN specifiek om de brevetten Zeehond, Otter en Haai. Het Orkabrevet of Voor elke lessenreeks van 10 lessen van 45 zwembadveilig minuten werden doelstellingen 50 meter geformuleerd, gekoppeld aan de vaardigheden eveneens en proeven afgenomen die op de ISB-zwem- op vraag, in de wordt brevetten vermeld zijn. Het betreft hier de lessenreeks eindbrevetten Veilig Eendje, Zwemmen Zeepaardje, - crawl Waterschildpad, Afstandszwemmen 25m rugslag en Afstandszwemmen 25m & schoolslag (zie figuur 1). crawl en schoolslag. Beproefde en gestandaardiseerde werkwijze Zoals eerder aangehaald volgen de kinderen een leerlijn of methodiek die veilig zwemmen (geel in figuur 1) van bij de start combineert met de vaardigheden in functie van genormeerd zwemmen (groen in figuur 1). Hiervoor werden vijf unieke lessenreeksen - één per niveaugroep - uitgewerkt, volledig gekoppeld aan de vernieuwde opleiding Initiator Zwemmen (VTS, Sport Vlaanderen) en de ISB-zwembrevettenlijn. Tussen 2016 en nu werden de lessen inhoudelijk verder op punt gesteld door middel van systematische dataverzameling en wetenschappelijke analyse (zie figuur 2 als voorbeeld). Reeks / les Peuterwennen Waterwennen Leren overleven Veilig zwemmen rugslag 6. Dolfijn Veilig zwemmen crawl & schoolslag 8. Haai Het verzamelen van variabelen zoals leeftijd, aanwezigheden en de (al dan niet) behaalde vaardigheden - de criteria vermeld op het eindbrevet van elke lessenreeks - garandeert een permanente kwaliteitsevolutie. Een voorbeeld hiervan is het toevoegen van extra oefenstof voor het aanleren van het stuwen met een gehoekte voet ter voorbereiding van het watertrappen en het aanleren van een correcte beenslag schoolslag. Alle data en relevante documenten (zoals lesfiches, evaluatiefiches, draaiboek administratie, communicatieprocedure...) worden centraal beheerd Pinguïn Zeehond 7. Otter 9. Orka Eendje 2. Zeepaardje 5. Waterschildpad 25m rugslag 25m crawl/schoolslag FIGUUR 1 // Situering van de verschillende brevetten binnen de lessenreeksen van de Antwerpse zwemschool Testafnames Elk doorschuifsysteem staat of valt met een correcte interpretatie en objectieve evaluatie van de vaardigheden van elk kind, zowel bij aanvang als op het einde van elke lessenreeks. Dit gebeurt volgens het pass or fail -principe aan de hand van het ISB-brevet, waarvan een evaluatiefiche met checkpoints werd afgeleid. De testafname gebeurt door minimaal twee lesgevers. Zij mogen niet de vaste lesgevers van de kinderen zijn en moeten tot een consensus komen. Kinderen die niet slagen,

4 ZWEMBAD // 31 FIGUUR 2 // Voorbeeld dataverzameling en analyse: de effectiviteit van een lessenreeks onderzocht, specifiek voor de vaardigheden van het brevet Zeepaardje De ouders worden permanent betrokken bij het leerproces van hun kind. Ze dienen het kind ook klaar voor de zwemles af te leveren aan de zwembadzijde van de kleedkamers

5 32 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2018 / N 266 dienen de volledige lessenreeks te hernemen. Zij volgen een aangepast groepstraject met meer variante oefenstof. Kinderen die de laatste les afwezig zijn, ontvangen in overleg met de begeleidende lesgevers het brevet dat overeenkomt met de geobserveerde competenties tijdens de voorgaande lessen. Dit kan echter nooit het eindbrevet van de desbetreffende lessenreeks zijn. Kinderen die slagen voor de eindtest stromen in principe door naar de volgende niveaugroep of lessenreeks. Er worden goede relaties onderhouden met de zwemverenigingen uit de regio met het oog op een maximale doorstroming op het einde van het traject. De reële drop-out wordt geschat op amper 10% à 15% maar varieert per lessenreeks en lesdag. Leren Zwemmen: Praktische leidraad Leren Zwemmen is een gebruiksvriendelijk hulpmiddel om elk kind watergewend, waterveilig en zwemvaardig te maken. Leren Zwemmen bundelt in vijf lessenreeksen ruim 50 gedetailleerde lesvoorbereidingen en waterbestendige lesfiches boordevol praktische oefenstof en tips. De lessen- reeksen zijn de ideale voorbereiding op de ISB-zwembrevetten en zijn gebaseerd op de methodiek uit de opleiding Initiator Zwemmen en de Antwerpse Zwemschool. Kortom, een handige en onontbeerlijke leidraad voor elke zwemlesgever in Vlaanderen. Leren Zwemmen is verkrijgbaar via de Vlaamse Zwemfederatie en de Vlaamse Trainersschool. Kansentarief om te leren zwemmen Elke lessenreeks bestaat uit tien lessen plus een testmoment. De lessenreeksen lopen van januari tot maart, van april tot juni en van september tot december. Een lessenreeks kost 77, inclusief brevet. De stadsdiensten leveren zowel financiële als niet-financiële inspanningen om kansengroepen te bereiken en includeren. Zo bedraagt het kansentarief amper 23 en worden maatschappelijk werkers ingeschakeld om deze vaak moeilijk te bereiken doelgroep te informeren en sensibiliseren. Tips en geleerde lessen uit Antwerpen ADMINISTRATIE // De explosieve ledengroei dreigde te resulteren in een enorme administratieve belasting. Door gebruik te maken van een softwarepakket en online inschrijvingsmodule bleef de administratieve belasting onder controle. TAAL // De taalbarrière werd grotendeels verlaagd door het engageren van allochtone zwemschool medewerkers en het inschakelen van buurtwerkers en maatschappelijk assistenten. ANALOOG // Bovenop de digitale mailings wordt gebruik gemaakt van briefwisseling per post en een prikbord met Info voor ouders. OUDERS // Er werd een afsprakennota voor ouders en een afsprakennota ethiek opgesteld met het oog op een respectvolle omgang met alle betrokkenen. Dit bleek namelijk geen vanzelfsprekendheid. De ouders worden ook permanent betrokken bij het leerproces van hun kind. Vooreerst dienen ze het kind klaar voor de zwemles af te leveren aan de zwembadzijde van de kleedkamers. Daarnaast is er voldoende ruimte voor een gesprek met de zwemschoolcoördinator, die naast een ombudsfunctie ook de klachtenbehandeling voor zijn rekening neemt.

6 ZWEMBAD // 33 TEAM // Vanaf 300 kinderen per dagdeel is de aanstelling van een coördinator van het lesgeversteam een absolute noodzaak. Een team met een voldoende grote vaste kern is essentieel, net zoals het investeren in permanente bijscholing, sfeer en groepscohesie. OPVOLGING // Het behaalde ISBdiploma is het toegangsbewijs voor een volgend niveau. Via het softwarepakket zal het in de toekomst ook mogelijk zijn om het vaardigheidsniveau van een kind op te volgen met een persoonlijke login. Via datzelfde platform zullen ook de aanwezigheden strikt opgevolgd en teruggekoppeld worden. Bij drie opeenvolgende afwezigheden zal een automatische mail verstuurd worden. Kinderen die meer dan 80% afwezig zijn per lessenreeks, worden automatisch geschrapt. PARTNERS // Als sportdienst of zwemschool loont het ook om een complementair aanbod uit te werken met alle partners die in het zwembad actief zijn op het niveau anders of beter zwemmen. Denk hierbij aan zwemclubs, reddend zwemmen, triatlonclubs enzovoort. Welk aanbod wenst de sportdienst in haar gemeente? Zij kan de samenwerking tussen de partners niet enkel initiëren maar ook faciliteren. Uitdagingen voor de toekomst Het permanente streven naar kwaliteit blijft de voornaamste uitdaging, zowel in als naast het bad. Zo zal er verder geïnvesteerd worden in automatisering van een aantal tijdrovende processen, waaronder de betalingen, het online opvolgsysteem en interne bijscholing. De Antwerpse Zwemschool wil clubs, gemeenten en steden, lesgevers, ouders én kinderen inspireren. Dit doel bereiken ze enkel dankzij een enthousiast team en de goede samenwerking met de stadsdiensten en -medewerkers. // Meer info? De Vlaamse Zwemfederatie deelt haar expertise en ervaring graag. De lokale bijscholingen en Swim Conferences zijn voor iedereen toegankelijk. Bovendien biedt de VZF sinds 2017 ook vormingen op maat aan, een geknipte formule voor o.a. zwembaduitbaters en sportdiensten. Surf naar > trainers-lesgevers > Erkende bijscholingen > Zwemmen. KENN ANK i n f o r m e r e n d i n s p i r e r e n d Meer lezen over dit onderwerp? Zoek in de ISB-Kennisbank met de trefwoorden ZWEMLESSEN, LEERLIJN ZWEMMEN Welke beginslag? Er bestaan honderden zwemslagen maar slechts vier officiële zwemstijlen. De populaire schoolslag is helaas niet de gemakkelijkste, noch de veiligste. De specifieke kenmerken van de vier genormeerde zwemslagen bepalen de volgorde van aanleren. De rugslag is de meest evidente beginslag, maar kan vroeg gecombineerd worden met de crawl. Pas daarna volgt de schoolslag en desgevallend ook de vlinderslag. De bouwstenen van de verschillende genormeerde zwemslagen worden reeds vroeg in de lessenreeksen behandeld. Zo komen bijvoorbeeld het kloppen met gestrekte benen (in functie van crawl en rugslag) en het stuwen met een gehoekte voet (in functie van schoolslag) reeds aan bod in Peuterwennen en Veilig Zwemmen rugslag, geruime tijd vóór het aanleren van de eigenlijke rugslag, crawl en schoolslag. Zwemslag Rugslag Crawl Schoolslag Vlinderslag Geadviseerde minimumleeftijd 5 jaar 5 à 6 jaar 6 à 7 jaar 7 à 8 jaar TABEL 1 // Overzicht geadviseerde minimumleeftijd voor de vier genormeerde zwemslagen (VZF, 2011)