De toegevoegde waarde van normen. Normen maken vergt expertise. Informatievoorziening als hoeksteen van de normalisatie

Transcriptie

1

2 Inhoud : een jaar van verandering 4 Missie in cijfers 6 Onze visie op de toekomst 10 Governance 12 De toegevoegde waarde van normen 13 Normen maken vergt expertise 15 Informatievoorziening als hoeksteen van de normalisatie 16 Een aanbod afgestemd op de moderne gebruiker 17 Relanceplan van de federale regering Bijlage 1: Financiële staten Bijlage 2: Wettelijke opdracht van het Bureau voor Normalisatie (NBN) Bijlage 3: Lijst sectorale operatoren

3 3 2013: een jaar van verandering Het NBN is een organisatie die voortdurend evolueert, en dit was niet anders in Interne en externe veranderingen hebben niet alleen de agenda van 2013 bepaald, maar ook de toekomst van het NBN richting gegeven. In nog steeds economisch moeilijke tijden zijn we erin geslaagd onze opdracht verder te vervullen. Bijkomende stappen zijn genomen om onze werking verder te professionaliseren en aan te passen aan de verwachtingen van onze stakeholders. Zo zijn we in 2013 begonnen met de implementatie van de nieuwe NBN strategie. Deze nieuwe strategie is gericht naar het verder ontwikkelen van competenties, het opzetten van efficiënte processen, het klantgericht werken en waardecreatie voor onze stakeholders. Een aantal concrete realisaties zijn de opstart van een nieuwe website, het opzetten van een public commenting portaal, en een betere continuïteit en beveiliging van de ICT infrastructuur. Daarnaast werd in 2013 gewerkt aan een strategisch partnership met het Belgisch Elektrotechnisch Comité, waardoor de gebruikers van normen een meer volledige dienstverlening kunnen ontvangen. Ook in het Benor-dossier is vooruitgang geboekt: het Benor-merk werd in 2013 volledig overgedragen aan de VZW Benor. Bijzondere aandacht gaat in dit jaarverslag naar het Economisch Relanceplan van de federale regering. Om de KMO s meer voordelen te bezorgen uit normen en de normalisatie werd speciaal voor hen op vraag van de federale regering een pakket van maatregelen uitgewerkt dat in de loop van 2013 werd geïmplementeerd. Ook voor de maatschappelijke stakeholders werden belangrijke stappen genomen om ze meer te betrekken in de normalisatie. Dit jaarverslag blikt terug op 2013 maar kijkt ook vooruit. Het biedt een goede gelegenheid om onze uitdagingen voor de toekomst toe te lichten. Ook in de toekomst zullen we onze organisatie, werkwijze en dienstverlening waar nodig bijsturen en verbeteren om onze positie in het internationale normalisatielandschap te versterken en te bestendigen. Het doel: de Belgische stakeholders van de normalisatie nog beter bedienen. Johan Haelterman Voorzitter van het directiecomité Claude Loterie Voorzitter van de raad van bestuur

4 4 missie Het NBN is, samen met zijn sectorale operatoren, het Belgisch kenniscentrum voor alle activiteiten die verband houden met normalisatie. Als kenniscentrum voor normalisatie speelt het NBN een maatschappelijke rol door bedrijven, consumenten, overheden en andere belanghebbenden te helpen streven naar meer kwaliteit binnen een competitieve en internationale context. Dit doen wij door diensten te leveren die betrekking hebben op de ontwikkeling, publicatie, verspreiding en het gebruik van normen. Wij passen onze diensten, organisatie en processen aan door te anticiperen op technologische, economische en maatschappelijke evoluties teneinde een blijvende meerwaarde te betekenen voor onze klanten en partners. Het NBN is een instelling van openbaar nut waarvan de Voogdijminister de federale Minister bevoegd voor Economie is. De opdracht van het NBN werd bepaald door de Wet van 3 april 2003 betreffende de normalisatie en recent aangepast in de Wet van 28 februari 2013 betreffende de invoering van het Wetboek van economisch recht (zie bijlage 2). Laatstgenoemde wet werd van kracht op 12 december 2013, na de publicatie van het koninklijk besluit van 8 december 2013 betreffende de inwerkingtreding van bepaalde boeken van het Wetboek van economisch recht.

5 IN CIJFERS Internationale (ISO) normen Europese (EN) normen Belgische experten nieuwe Europese (EN) normen nieuwe Internationale (ISO) normen werkgroepen bij ISO en CEN opgevolgd door Belgische experten specifiek Belgische normen Belgische commissies nieuwe Nederlandse vertalingen van Europese normen nieuwe specifiek Belgische normen

6 6 Onze visie op de toekomst In de komende jaren zal de manier waarop onze economie en samenleving functioneren ingrijpend veranderen. Dit zal aanzienlijke gevolgen hebben voor de industrie, de dienstensector en de overheid, maar ook voor consumenten, beleidsmakers en regelgevers. Onze visie is duidelijk: als de normalisatie relevant wil blijven, dan zal ze een volwaardige rol moeten spelen in dit veranderingsproces en rekening moeten houden met uitdagingen en trends op het vlak van economie, milieu, maatschappij en technologie.

7 7 Economie - Normen bevorderen het concurrentie- en innovatievermogen Verwacht wordt dat de Europese economieën slechts traag zullen groeien. Tegen de achtergrond van een soberheidsbeleid zullen bedrijven het moeilijk hebben om concurrentieel te blijven. Economische groei realiseren, hulpbronnen efficiënt gebruiken, energie betaalbaar houden, werkgelegenheid scheppen en investeren in infrastructuur zijn dan ook belangrijke economische en politieke thema s. Voor normalisatie is in deze context een grote rol weggelegd. Normen zijn belangrijke hulpmiddelen voor het concurrentie- en innovatievermogen van bedrijven. Ze nemen niet alleen eventuele handelsbarrières weg, maar kunnen ook leiden tot betere dienstverlening, meer efficiëntie in de waardeketen en lagere productiekosten. milieu - Met normen naar een beter milieu Van alle milieutrends heeft de klimaatverandering wellicht de grootste potentiële impact. Een goede aanpak vraagt maatregelen die de oorzaken terugdringen of beperken en andere om met de effecten van de klimaatverandering om te gaan. De druk om de wereldwijde economie radicaal koolstofarm te maken neemt toe. Naarmate grondstoffen schaarser en dus duurder worden, groeit bovendien de behoefte aan een efficiënter energieverbruik en nieuwe productietechnieken. Steeds meer bedrijven proberen hun aanbod ecologisch duurzamer te maken. Ook de consument is vragende partij en verwacht van producenten een transparantere communicatie. Normen kunnen een bijdrage leveren tot de verduurzaming van producten en diensten, en tot uniforme en eenduidige criteria voor duurzaamheid.

8 8 Maatschappelijke stakeholders vragen meer transparantie Maatschappij - De wereldbevolking groeit, in bepaalde delen van de wereld slaat de vergrijzing hard toe en de globalisering zet zich voort. De maatschappelijke veranderingen die hiervan het gevolg zijn, hebben een impact op voedselproductie, gezondheidszorg en consumptie-efficiëntie. In deze context moeten economische, politieke en sociale spelers in toenemende mate verantwoording afleggen over hun doen en laten. Burgers en consumenten vragen meer transparantie. Ze stellen hogere eisen aan productveiligheid, ecologische normen en normen in verband met herkomst van grondstoffen en producten. Normen rond traceerbaarheid, monitoring- en productkwaliteitssystemen gaan in de toekomst dan ook een meer prominente rol spelen. Daarnaast is de normalisatiewereld zich bewust van de noodzaak om deze stakeholders meer te betrekken bij het uitwerken van normen. Ook in de normen zelf wordt meer aandacht besteed aan milieu, consumenten en werknemers. Tenslotte kan worden vermeld dat het NBN is gestart met een platform waarin maatschappelijke stakeholders geïnformeerd worden over thema s die hen aanbelangen. Nieuwe technologieën, nieuwe experten Technologie - Als gevolg van wat hierboven is beschreven, zal de ontwikkeling en toepassing van nieuwe technologieën in tal van sectoren toenemen. Technologieën zullen naar elkaar toegroeien. Slimme netwerken, elektrische mobiliteit en

9 9 nanotechnologie zijn maar enkele voorbeelden van ontwikkeling en multidisciplinaire samenwerking over sectoren heen. De snelheid en complexiteit van deze technologische ontwikkelingen zal nieuwe uitdagingen stellen. Acceptie door de kritische consument is cruciaal voor het succes van technologische innovatie. Ook bedrijven willen zekerheid over het gebruik van nieuwe technologieën, vooral met het oog op investeringen. Beleidsmakers en regelgevers zullen daarom een evenwicht moeten vinden tussen wetenschappelijk onderzoek en innovatie enerzijds en veiligheid en normalisatie anderzijds. Naarmate er meer nieuwe technologieën worden ontwikkeld, groeit ook de behoefte aan experten die door middel van gepaste normen kunnen bijdragen tot dat evenwicht. Naast de hierboven beschreven uitdagingen en trends die ontegensprekelijk de langetermijnvisie van het NBN mee bepalen, zijn er ook heel wat uitdagingen op korte termijn. Het NBN heeft een nieuwe strategie uitgewerkt die een antwoord moet bieden op deze uitdagingen, zodat de goede werking van de normalisatie in België gewaarborgd blijft.

10 10 Governance Raad van bestuur - De raad van bestuur van het NBN is samengesteld uit vertegenwoordigers van sectoren, vakbonden, federale en regionale overheden en consumentenorganisaties. Hij telt 30 effectieve en 30 plaatsvervangende leden. In 2013 heeft de raad van bestuur vier keer vergaderd. Directiecomité - Het directiecomité van het NBN bestaat uit de voorzitter van het directiecomité en de technisch directeur. Het is verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur van het NBN en stelt alle handelingen die nodig of nuttig zijn voor de uitvoering van zijn opdrachten. Het directiecomité komt om de twee weken samen. Sectorale operatoren - De sectorale operatoren nemen de administratieve en technische opvolging waar van een of meer normalisatiecommissies of subcommissies. Dat doen ze ook voor werkgroepen die normen uitwerken of standpunten vastleggen over documenten die op Belgisch, Europees of internationaal niveau ontwikkeld worden. De sectorale operatoren vertegenwoordigen de verschillende industriële sectoren in België (zie lijst in bijlage 3).

11 11 Hoge Raad voor Normalisatie - De Hoge Raad voor Normalisatie (HRN) is een onafhankelijk adviesorgaan, opgericht bij de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie door de Belgische wet van 3 april 2003 betreffende de normalisatie, welke recent werd aangepast in de Wet van 28 februari 2013 betreffende de invoering van het Wetboek van economisch recht. De HRN heeft als opdracht aan de bevoegde minister adviezen te verstrekken over alle kwesties die betrekking hebben op het beleid en de ontwikkeling van de nationale en internationale normalisatie. Het Directiecomité heeft nota genomen van de aanbevelingen van de HRN en heeft in een aantal domeinen al vooruitgang geboekt: n De nieuwe strategie van het NBN houdt rekening met de inzichten en adviezen geformuleerd door de HRN. n Er werden projecten opgestart om in het onderwijs meer aandacht te geven aan normen en normalisatie. n In 2013 heeft het NBN de eerste stappen gezet naar het beter benutten van de mogelijkheden van ICT met het oog op een efficiëntere informatiedoorstroming, zowel met betrekking tot het gebruik van normen als de deelname aan het normalisatiewerk. n Voor kmo s werden producten ontwikkeld met een gunstige prijsformule en dankzij een gebruiksvriendelijk online platform hebben ze ook een betere toegang tot normen.

12 12 De toegevoegde waarde van normen Normen bieden heel wat voordelen voor ondernemingen, overheden, consumenten en andere geïnteresseerden. n Ze laten eerst en vooral toe om meer efficiëntie en kwaliteit in de waardeketen en het productieproces in te bouwen zodat producten of diensten goedkoper kunnen worden geproduceerd, met een hogere kwaliteit. n Europese normen zorgen ervoor dat producten of diensten verkocht kunnen worden in alle lidstaten van de EU. Normen zijn dus een belangrijke troef voor onze exporteconomie. n Met betrekking tot innovatie spelen ze een belangrijke rol in de verspreiding van knowhow en best practices. n De maatschappelijke effecten van normen zijn de laatste jaren toegenomen. Zo hebben normen een positieve bijdrage geleverd aan de veiligheid van producten, de bescherming van het milieu en het comfort van de consument.

13 13 Normen maken vergt expertise Zowel voor producten als diensten worden normen ontwikkeld die een constructieve bijdrage leveren aan oplossingen voor uitdagingen op het vlak van economie, milieu, maatschappij en technologie. Het NBN speelt in het normalisatieproces een centrale rol door de normontwikkeling op te volgen en, in samenwerking met Belgische experten, een actieve bijdrage te leveren. Sommige normen worden in de schoot van het NBN ontwikkeld. Het merendeel wordt echter opgesteld onder de hoede van de sectorale operatoren. Dankzij een vaak directe link met de bedrijven uit hun sector, hebben ze gemakkelijker toegang tot de experten en kunnen ze sneller inspelen op de behoeften. Het NBN ondersteunt de sectorale operatoren bij hun werkzaamheden. De finale kwaliteitscontrole van het normalisatieproces, ten slotte, berust bij het NBN dat hierover verantwoording moet afleggen bij onder meer de Europese en Internationale normalisatie-instellingen, zoals de ISO en het CEN. Ook het afgelopen jaar werd er heel wat gerealiseerd op het gebied van normalisatie. In de loop van 2013 werden er 1313 Europese

14 14 normen door het NBN geregistreerd. Bovendien werden er door ISO 1280 nieuwe normen gepubliceerd. Deze normen hebben betrekking op de meest uiteenlopende domeinen, bijvoorbeeld hoogtechnologische productnormen, voor de consument of de maatschappij belangrijke veiligheidsnormen, en zogenoemde horizontale normen met een algemeen maatschappelijk belang of met betrekking tot management en diensten. Specifiek Belgische normen worden gaandeweg vervangen door Europese (EN) en Internationale (ISO) normen. Voor welbepaalde sectoren blijven specifiek Belgische normen echter van belang.

15 15 Informatievoorziening als hoeksteen van de normalisatie Het NBN evolueert naar een professionele, informatiegestuurde onderneming. Een effectieve en efficiënte informatievoorziening is inderdaad essentieel voor het tot stand komen en beschikbaar stellen van normen. In dat verband stelt onze strategie dat het NBN betrouwbare, relevante en beschikbare informatie moet kunnen aanleveren. In 2013 heeft het NBN haar online dienstverlening via mynbn verder uitgebreid. mynbn laat vandaag toe om op een gebruiksvriendelijke en efficiënte manier toegang te krijgen tot normen. Dankzij dit platform kunnen bedrijven onder meer een eigen normencollectie samenstellen, aangepast aan hun specifieke behoeften. In 2013 werd mynbn verder ontwikkeld naar meer gebruiksvriendelijkheid. In de loop van 2013 heeft de ICT-afdeling van het NBN ook diverse andere projecten uitgevoerd die de verdere professionalisering en informatisering van de organisatie moeten ondersteunen: n Ontwikkeling van een public inquiry portaal waarop normgebruikers commentaar kunnen geven op nieuwe normen. n Verdere uitrol van een online platform voor studenten van universiteiten en hogescholen om normen te consulteren; n Realisatie van een nieuwe interface met het CEN voor het aanleveren van Europese normen waardoor interne processen op termijn efficiënter kunnen lopen; n Verbetering van de beveiliging en de beschikbaarheid van de data en de dataverwerking; Deze projecten moeten ervoor zorgen dat onze dienstverlening op termijn nog beter aansluit bij de behoeften van onze partners en gebruikers.

16 16 Een aanbod afgestemd op de moderne gebruiker De tijd van gedrukte normen lijkt voorbij. Gebruikers hebben vandaag andere behoeften en wensen: ze willen de juiste norm zo gemakkelijk en zo snel mogelijk kunnen consulteren. Moderne gebruikers geven dan ook de voorkeur aan elektronische documenten. Daarnaast willen ze hun eigen collectie normen op een zo gebruiksvriendelijk mogelijke manier beheren. Om in die nieuwe behoeften te voorzien, werd een online platform, mynbn, ontwikkeld. Dat biedt de gebruiker op elk moment toegang tot zijn verzameling normen, opgeslagen op een centrale plaats. Het NBN zorgt ervoor dat de normen steeds up-to-date zijn. Gebruikers kunnen normen bovendien afdrukken voor eigen gebruik. In de loop van 2013 werd het online aanbod ook aangepast aan de behoeften van KMO s. Zo werden specifieke normencollecties ontwikkeld die afgestemd zijn op nieuwe wetgeving, bijvoorbeeld in verband met beschermende kledij, machineveiligheid, brandveiligheid, etc. Hierdoor werden er opvallend veel nieuwe gebruikers aangetrokken. 23% van de omzet over 2013 werd gerealiseerd door de verkoop van normen aan KMO s. Daarnaast merken we dat de meeste gebruikers, gelet op de internationale context van het bedrijfsleven, ook interesse hebben voor niet Belgische normen zoals ASTM-, ASME- en DINnormen. Er werden dan ook onderhandelingen gestart met de belangrijkste Amerikaanse normalisatie-instellingen (de ASTM en de ASME) om ook hun normen online aan te bieden.

17 17 Relanceplan van de federale regering In 2013 vroeg de federale minister van Economie, die de normalisatie in zijn bevoegdheden heeft, de mogelijkheden te bestuderen om de toegang tot de normalisatiewerkzaamheden voor KMO s, maatschappelijke stakeholders en vertegenwoordigers uit de academische wereld te vergemakkelijken. normalisatiecommissie, mag niet meer bedragen dan 70 % van de nominale bijdrage. n De bijdrage voor deelname van de academische wereld aan een Belgische normalisatiecommissie mag niet meer bedragen dan 70% van de nominale bijdrage. Naar aanleiding van dit verzoek, en op aanbeveling van de Hoge Raad voor Normalisatie, heeft de Raad van Bestuur van het NBN op 3 oktober 2013 beslist de volgende maatregelen te implementeren: n De bijdrage voor deelname van de maatschappelijke stakeholders aan een Belgische normalisatiecommissie mag niet meer bedragen dan 50 % van de nominale bijdrage, met een maximum van 250 EUR. Met betrekking tot de deelname aan normalisatiecommissies: n Het maximumbedrag van de nominale bijdrage voor deelname aan een Belgische normalisatiecommissie wordt gebracht op 2400 EUR/jaar. n De bijdrage voor deelname van een KMO (< 50 werknemers) aan een Belgische Met betrekking tot de aankoop van normen genieten KMO s een korting van 20% bij de aankoop van individuele normen. Ook voor online normencollecties genieten KMO s een korting. Deze maatregelen uit het relanceplan moeten KMO s, de academische wereld en maatschappelijke stakeholders stimuleren om meer actief mee te werken aan de ontwikkeling van normen.

18 18 Bijlagen

19 Bijlage 1 Financiële staten Resultatenrekening - Opbrengsten Verkopen & prestaties : n single user n online diensten n andere verkopen en dienstenprestaties n commissies n Benor n staatstoelage eigen opdrachten n staatstoelage gedelegeerde opdrachten Financiële opbrengsten Uitzonderlijke opbrengsten 350 Afname van het reservefonds 0 Kosten Kosten van verkopen & prestaties : n personeel n aankoop van goederen en diensten n huurkosten en lasten n nationale en internationale bijdragen n afschrijving en waardeverminderingen n gedelegeerde opdrachten Financiële kosten Uitzonderlijke kosten Belastingen Overboeking naar de reservefondsen 0 Winst van het boekjaar

20 Bijlage 2 Wettelijke opdracht van het Bureau voor Normalisatie (NBN) 28 februari 2013 Wet tot invoering van het Wetboek van economisch recht Art. VIII.3. Een Bureau voor Normalisatie wordt opgericht, hierna Bureau genoemd. Het Bureau is een autonome instelling die rechtspersoonlijkheid bezit en die haar zetel heeft in het administratief arrondissement van Brussel-Hoofdstad. Het Bureau valt onder de toepassing van de wet van 16 maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van openbaar nut. Art. VIII.4. In het kader van het door de minister vastgestelde beleid inzake normalisatie heeft het Bureau als opdrachten: 1 het uitoefenen van een algemene opdracht van inventariseren van zowel de behoeften aan nieuwe normen en technische documenten als het aanbod om deze te realiseren, en evalueren van de nodige financiële middelen; 2 het coördineren van de normalisatiewerkzaamheden en het harmoniseren van de regels waarop de normalisatie moet gebaseerd zijn; 3 het centraliseren, onderzoeken, raadplegen en/ of goedkeuren van ontwerpen van normen; 4 het verspreiden van normen en technische documenten; 5 het promoten van de normalisatie en het coördineren van maatregelen bestemd om de toepassing ervan te vergemakkelijken; 6 het beheren van de hem toegewezen middelen die besteed worden aan de ontwikkeling van de wetenschappelijke en technische competenties in de te normaliseren materies; 7 het opstellen van normen, evenals het opvolgen, ontwikkelen en op punt stellen van technische documenten die als nieuwe producten niet het statuut van norm hebben, maar die aan de behoeften van de markt beantwoorden; 8 het vertegenwoordigen van de Belgische belangen in de Europese en internationale instanties voor normalisatie; 9 het oprichten en ontbinden van de normalisatiecommissies; 10 het erkennen of het intrekken van de erkenning van de sectorale normalisatieoperatoren volgens de nadere regelen door de Koning bepaald in een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad; 11 het uitvoeren van taken in verband met de normalisatie en de certificatie die hem door de Koning toevertrouwd werden in een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad.

21 Bijlage 3 Lijst sectorale operatoren Agoria ICT-TIC Agoria, federatie van de technologische industrie Sirris/Agoria Sirris, het collectief centrum van de technologische industrie ANPI Nationale Vereniging voor brand- en diefstalbestrijding BCRC-CRIBC-CWOBKN Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek der Belgische Keramische Nijverheid BEC-CEB Belgisch Elektrotechnisch Comité BECETEL Belgisch Centrum voor Technologisch Onderzoek van Leidingen en Toebehoren BELGAQUA Belgische Federatie voor de Watersector CENTEXBEL Technisch en Wetenschappelijk Centrum voor de Belgische Textielnijverheid CERTIBEL Groepering van de in België geaccrediteerde Certificatie- en Keuringsinstellingen COPRO Onpartijdige Instelling voor de Controle van Bouwproducten OCCN Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk en Technisch Onderzoek van de cementnijverheid TCHN Technisch Centrum der Houtnijverheid FOD Economie FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid Afdeling Kwaliteit en Innovatie Dienst Accreditatie (BELAC) BIL-IBS Belgisch Instituut voor Lastechniek FOD Economie FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid Afdeling Kwaliteit en Innovatie Dienst Normalisatie en Competitiviteit (NORCOM)

22 22 VGI Verbond van de Glasindustrie GSV Staalindustrie Verbond BIV Belgisch Instituut voor Verlichtingskunde BVI Belgisch Verpakkingsinstituut ISSEP Institut scientifique de service public PROBETON Beheersorganisme voor de controle van de betonproducten SYNERGRID Federatie van de Elektriciteits- en Gasnetbeheerders in België TECNOLEC & SIRRIS/AGORIA (TSA) Technologisch centrum voor de sector van de elektriciens Sirris, het collectief centrum van de technologische industrie Agoria, federatie van de technologische industrie KVBG Koninklijke Vereniging van Belgische Gasvaklieden OCW Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw OCW-wtcb Opzoekingscentrum voor de Wegenbouw Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf ONP Operator voor Normalisatie Petroleum UNAMEC Beroepsvereniging van Fabrikanten, Invoerders en Verdelers van Medische Hulpmiddelen WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf WTCB-SECO Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Technisch Controlebureau voor het Bouwwezen

23 Bureau voor Normalisatie Jozef II-straat 40 bus Brussel T F info@nbn.be