Bomenzand, skeletbodems en. groeiplaatsconstructies

Transcriptie

1 Bomenzand, skeletbodems en groeiplaatsconstructies Te g e n g e s telde e i s e n Bomen en verharding stellen exact tegengestelde eisen aan de ondergrond Welke? 1

2 Te g e n g e s t e l d e e i s e n Bomen vragen ondergronds: Water Zuurstof Ruimte om zich stabiel te verankeren Dus: luchtige, structuurrijke grond met voldoende organisch materiaal Te g e n g e s telde e i s e n Verharding vraagt ondergronds: Stabiliteit Draagkracht Dus: sterk verdichte grond met weinig organisch materiaal 2

3 Te g e n g e s t e l d e e i s e n Krijgt een boom onvoldoende doorwortelbare ruimte, dan stopt de groei en krijg je een probleemboom Soms zoekt en vindt de boom een uitweg door dikke wortelpakketten te vormen net onder de verharding of in lekke rioleringsbuizen gevolg: wortelopdruk van verharding en verstopping van buizen, waarvoor de boom nogmaals moet boeten 3

4 4

5 A f s t a n d e n BS Trees in Relation to Construction 5

6 B o m e n o p p l a n B o m e n b e s c h e r m e n o p w e r v e n? 6

7 B o m e n z a n d Eerste poging om doorwortelbare ruimte en verharding te combineren: Amsterdams bomenzand, ontwikkeld door Ingenieursbureau Amsterdam Ééntoppig zand met enkele procenten organisch materiaal en klei B o m e n z a n d Bomenzand kan voldoende verdicht worden om verharding te dragen en laat toch boomgroei toe Het zand zorgt voor de draagkracht, de holtes tussen de zandkorrels (organische stof en klei) vormen de wortelruimte voor de boom 7

8 B o m e n z a n d Figuur Technisch Vademecum Bomen B o m e n z a n d 8

9 B o m e n z a n d Bomenzand - pluspunten Zeer effectief onder licht belaste verhardingen zoals voet- en fietspaden Een grote verbetering voor de boom t.o.v. klassieke fundering 9

10 Bomenzand - minpunten Onder zwaarder belaste verhardingen krijg je vervorming (bv. occasioneel verkeer op voetpad) Wortelopdruk blijft mogelijk Eens het organisch materiaal verteerd is, komt de mineralenvoorziening mogelijk alsnog in het gedrang, zonder mogelijkheid tot aanvulling 10

11 Uitputting organisch materiaal? De turnover van boomwortels wordt voor bosbomen geschat op 10-30% van de totale wortelmassa (0,5 3 ton C /ha/jaar volgens bepaalde studies) Stadsbomen gelijkaardig? Dus 10-30% van wortelmassa wordt jaarlijks vervangen continue aanvulling van organisch materiaal Wel geen aanvulling van afgevallen blad 11

12 Bomenzand bomengrond Bomenzand = enkel te gebruiken onder verharding Bomengrond = sterk organische teelaarde, ideaal bomensubstraat, absoluut niet te gebruiken onder verharding Skeletbodems Skeletbodems (bomengranulaten) zijn ontstaan door verder te bouwen op het principe van bomenzand: een dragend skelet, met daartussen wortelruimte voor bomen In plaats van ééntoppig zand wordt als dragende matrix een gesteente gebruikt 12

13 Skeletbodems Doorheen de jaren zijn allerlei skeletbodems ontwikkeld, waarbij de draagkracht geleverd wordt door een gesteentematrix (8-150 mm hoekige brokken van lava, graniet, grauwacke, ) en de wortelruimte door organisch materiaal, klei en leem Voorbeelden: lavabrokken gemengd met bomengrond Bomengranulaten (bv. Vulkatree) CU Structural Soil (Cornell University, Ithaca, VS) L a v a 1 6 /

14 L a v a g r a n u l a a t ( Vu l k a t r e e 0 / 3 2 ) G r a u w a c k e 14

15 CU S t r u c t u r a l S o i l Extra toevoeging van hydrogel Skeletbodems - pluspunten Ook bruikbaar voor zwaarder belaste verhardingen 15

16 Skeletbodems - minpunten Wortelopdruk blijft mogelijk (afhankelijk van opbouw) Eens het organisch materiaal verteerd is, komt de mineralenvoorziening alsnog in het gedrang, zonder mogelijkheid tot aanvulling (? zie eerder) Moeilijke kwaliteitscontrole door breed scala aan samenstellingen draagkracht afhankelijk van samenstelling Skeletbodems - minpunten Afhankelijk van samenstelling tot 70% inerte steenmassa 10m³ skeletbodem 3m³ grond voor water- en zuurstof en wortels Lava heeft hier een pluspunt: poreus 16

17 L u c h t e n w a t e r v o o r ziening Zowel bij het gebruik van bomenzand als skeletbodems moet er voldoende aandacht zijn voor de water- en luchtvoorziening van de boom Gebruik van waterdoorlatende verharding (volledige opbouw, niet enkel toplaag!), infiltratie-, drainage- en beluchtingssystemen Maak duurzame keuzes! L u c h t e n w a t e r v o o r ziening 17

18 L u c h t e n w a t e r v o o r ziening L u c h t e n w a t e r v o o r ziening 18

19 L u c h t e n w a t e r v o o r ziening L u c h t e n w a t e r v o o r ziening 19

20 Wo r t e l o p d r u k v e r m i j d e n O n d e r g r o n d s e g r o e i p l a a t s c o n s t r u c ti es Een nieuwe ontwikkeling is de constructie van ondergrondse groeiplaatsconstructies Eerste experimenten met prefab betonelementen (buizen, L-profielen, ) of kunststof infiltratiekratten 20

21 P r e f a b b e t o n c o n s t r u c t i e s Foto IBA O n d e r g r o n d s e g r o e i p l a a t s c o n s t r u c ti es Nu: modulaire systemen, speciaal ontwikkeld voor bomen Voorbeelden: Constructies met kunststof kratten (Permavoid, Silvacell) Prefab dragende constructie (Treebox, Treeblock) Verloren bekistingen (Watershell) 21

22 S a n d w i c h c o n s t r u c t i e s Holle kunststof kratten Vervangt funderingslaag, eventueel gevuld met compost/grond Drukspreidend Kan in verschillende constellaties gebruikt worden Vb: Binnentuin Sint-Lucas, Zwartezusterstraat, Gent P e r m a v o i d 22

23 P e r m a v o i d P e r m a v o i d 23

24 P e r m a v o i d P e r m a v o i d 24

25 P e r m a v o i d S a n d w i c h p a n e e l G r e e n m a x 25

26 S i l v a c e l l S i l v a c e l l 26

27 S i l v a c e l l Flexibel (modules niet gekoppeld) Licht, handmatige plaatsing Maximale aslast kg (wel met dekking) H=40cm (max 3 op elkaar) Vb.: Gemeenteplaats, Brecht en De Keyzerlei, Antwerpen S i l v a c e l l 27

28 S i l v a c e l l S i l v a c e l l 28

29 S i l v a c e l l S i l v a c e l l 29

30 S i l v a c e l l S i l v a c e l l 30

31 S i l v a c e l l S i l v a c e l l 31

32 S i l v a c e l l S i l v a c e l l 32

33 S i l v a c e l l I n t e r m e zzo: w o r t e l g e l e i d i n g e n - w e r i n g 33

34 Wo r t e l g e l e i d i n g e n - w e r i n g Wo r t e l g e l e i d i n g e n - w e r i n g 34

35 Wo r t e l g e l e i d i n g e n - w e r i n g Wo r t e l g e l e i d i n g e n - w e r i n g 35

36 Wo r t e l s f r e z e n? Tr e e B o x 36

37 Tr e e B o x Prefab betonkruisen met prefab betonnen afdekplaat Verkleersklasse 60 (NL): 20 ton aslast met minimale dekking Zeer veel doorwortelbare ruimte /m² Toegepast op Marktplein Baasrode (Dendermonde) Foto TGS Tr e e B o x Foto TGS 37

38 Tr e e B o x Foto TGS Tr e e B o x Foto TGS 38

39 Tr e e B o x Foto TGS Tr e e B o x Foto TGS 39

40 Tr e e B o x Foto TGS Tr e e B o x Foto TGS 40

41 D o r p s p l e i n B a a s r o d e Tr e e B o x Foto TGS 41

42 Foto TGS Tr e e b l o c k Foto TGS 42

43 Tr e e b l o c k 4,5 m³ teelaarde Geperforeerde wanden, dus kan toegepast worden in combinatie met skeletbodems in omgeving Geschikt voor verkeersklasse 45 (aslast 15 ton) Ok voor boomroosters, kluitverankering, Foto TGS Wa t e r s h e l l Foto Waterblock BV 43

44 Wa t e r s h e l l Foto Waterblock BV Wa t e r s h e l l Foto Waterblock BV 44

45 Wa t e r s h e l l Foto Waterblock BV Wa t e r s h e l l s v o o r w o r t e l b r u g g e n e t c. Foto Waterblock BV 45

46 Wa t e r s h e l l Video s van Watershell installatie (vooral voor waterberging) Foto Waterblock BV O n d e r g r o n d s e g r o e i p l a a t s c o n s t r u c ti e s p l u s p u n t e n bruikbaar voor de zwaarste verkeersklasse met een minimale bedekking (én berekenbaar door ingenieurs) bomen wortelen in de ideale situatie: onverdichte grond wortelopdruk wordt vermeden (2 de maaiveld) afbakenen van de boomruimte 46

47 A p e l d o o r n ( k a b e l s e n l e i d i n g e n ) Foto TGS K a b e l s e n l e i d i n g e n Foto TGS 47

48 Tw e e d e m a a i v e l d Door inklinking van de grond ontstaat onder de verharding een tweede maaiveld Water en zuurstofvoorziening kunnen verlopen via dit tweede maaiveld (en waterdoorlatende verharding) Boomwortels worden gestopt door de luchtlaag, dus geen wortelopdruk Aanvulling van de organische voorraad is mogelijk via het plantgat Tw e e d e m a a i v e l d ( Wa t e r s h e l l ) Foto Waterblock BV 48

49 Tw e e d e m a a i v e l d O n d e r g r o n d s e g r o e i p l a a t s c o n s t r u c ti es - m i n p u n t e n Kostprijs en installatie 49

50 K o s t p r i j s? Meerkost voor bomenzand en skeletbodems is relatief klein Grote investeringskost voor ondergrondse groeiplaatsconstructies, maar Bomen in goede ondergrondse groeiplaatsconstructies kunnen jaar blijven staan in goede conditie K o s t p r i j s? Vergelijk de kostprijs per jaar voor een kwijnende boom in verharding die na 30 jaar moet vervangen worden (vellen, heraanplanten, water geven, begeleidingssnoei, ziekten door conditieverlies, ) met die van een boom die mét een groeiplaatsconstructie 80 jaar kan blijven staan in goede conditie vergelijkbare kostprijs per jaar 50

51 K o s t p r i j s? Kwaliteit van het openbaar groen stijgt fors Meerkost is verwaarloosbaar in vergelijking met die van de infrastructuurwerken bij een heraanleg Is kostprijs geen drogreden, gaat het hier niet vooral om keuzes maken? K o s t p r i j s? 51

52 52

53 O e f e n i n g e n Wat zijn de pijnpunten? Welke oplossing stel je voor? 53

54 54

55 55

56 E n k e l e l i n k s (Watershell & Treeblock) (Belgische leverancier (Tree Box, Permavoid) (Belgische leverancier (Silvacell) (Belgische leverancier 56