De 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang

Transcriptie

1 De 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang Deel 1: Inventarisatie 2012 kwaliteit in de kinderopvang Deel 2: De 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang 0

2 Inhoudsopgave Deel 1 Inventarisatie 2012 kwaliteit in de kinderopvang 1. Veranderingen kinderopvang Interne aansturing / management Aandachtspunten en ondersteunende middelen 10. Tot slot 12. Deel 2 De 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang 1. Leven lang leren voor pedagogisch medewerkers Groepsruimte als 3e pedagogisch medewerker Pedagogische kwaliteit zichtbaar maken Leiderschap anno Humor & plezier 20. Tot slot 21. 1

3 Inventarisatie 2012 kwaliteit in de kinderopvang Opvoedcoaches en De Zwerm Groep hebben in januari 2012 samen een enquête ontwikkeld en verstuurd naar 56 kinderopvangorganisaties binnen regio Haaglanden en omstreken. Tevens was de enquête via internet in te vullen voor overige belangstellende kinderopvangorganisaties die geen persoonlijke uitnodiging hebben ontvangen. Het doel van de enquête is om te onderzoeken wat er in de kinderopvangmarkt speelt. In deel 1 wordt dit voor u inzichtelijk gemaakt, zodat u kwaliteit kunt blijven bieden met uw kinderopvangorganisatie. Maar ook op basis van deze uitkomsten mogelijk beslissingen voor de toekomst kan nemen. Met de uitkomsten van de enquête wordt tevens bepaald welke producten en diensten zinvol zijn om verder te ontwikkelen voor het kwaliteitsprogramma voor kinderopvangorganisaties van De Zwerm Groep en Opvoedcoaches. De uitkomsten van dit onderzoek d.m.v. 30 ingevulde enquêtes zijn verwerkt en hieronder in deel 1 van dit E-book anoniem voor u samengevat. 2

4 1. Veranderingen kinderopvang De bezuinigingen van het kabinet hebben enorme gevolgen voor de kinderopvang. De gevolgen strekken zich uit t/m de huidige kabinetsperiode en lopen op tot 1 miljard. Minister Kamp zegt dat de bezuinigingsmaatregelen geen effect hebben op de arbeidsparticipatie van vrouwen en baseert zich op een analyse van het Centraal Planbureau (CPB, 2010). De oppositie in de Tweede Kamer zegt van wel en baseert zich op enquêtes van Groenlinks, vakbond FNV en recent nog het tv-programma Tros Radar. (Monitor kinderopvang en arbeidsparticipatie Utrecht, 15 februari 2012) De vakbeweging vreest bovendien dat werkgevers in de kinderopvang gaan bezuinigen op personeel. 1.1 De invloed van het overheidsbeleid op de kinderopvangorganisaties Uit de inventarisatie 2012 kwaliteit kinderopvang blijkt, zoals de vakbewegingen al vreesden dat 53,3% van de kinderopvangorganisaties die deze enquête hebben ingevuld aangeven dat de veranderingen van overheidswege van invloed zijn op de kwantitatieve inzet van het personeel binnen de organisatie. De invloed strekt zich ook uit over de overhead. Tevens geeft 33,3% aan dat de veranderingen (ook) van invloed zijn op het beschikbare budget binnen de organisatie. Tabel 1 Op welke manier zijn veranderingen van overheidswege van invloed op uw organisatie? (meerdere antwoorden mogelijk) Antwoordmogelijkheden Reactiepercentage Openingstijden 10 % Geen invloed 16,7 % Prijzen verhogen 23,3 % Locaties sluiten 23,3 % Budget 33,3 % Personeel 53,3 % Overige: 26,7 % Nadere toelichting door de respondenten laat zien dat er minder beroep wordt gedaan op de kinderopvang, ouders minder uren af nemen, de kinderopvangorganisaties minder inkomsten hebben en als gevolg daarvan groepen worden samengevoegd of mogelijk centra worden gesloten. De meeste kinderopvangorganisatie geven ook aan dat de bezuinigingen hun weerslag zullen hebben op de te bieden kwaliteit. Organisaties houden er rekening mee dat er meer klachten komen door de klanten en ze reageren soms terughoudend bij het inhuren van externe inhoudelijke adviseurs. Mogelijk is er wel meer behoefte aan advisering bij ouderconflicten. 3

5 Als gevolg van het ingezette kabinetsbeleid kan het natuurlijk niet anders dan bezuinigen op personeel om het hoofd boven water te houden. Enkele kinderopvangorganisaties geven aan dat ze een bewuste keuze maken in de kwaliteit en ze hierdoor zelfs duurder zijn. Sommige ouders kiezen bewust voor deze hogere duurdere kwaliteit. En dat in deze tijden van bezuinigingen! Dat kan van positieve invloed zijn voor organisaties die gaan voor meer kwaliteit. Organisaties proberen er via klantenpanels en tevredenheidsonderzoeken achter te komen wat er leeft onder de klanten zodat er daarop ingespeeld kan worden. Er ontstaan nieuwe producten/diensten en ze reageren door nog meer klantgericht te werken. Flexibilisering van het opvang aanbod neemt toe De pedagogische kwaliteit zo hoog mogelijk houden 57,1 % van de organisaties geven aan dat de manier om de pedagogische kwaliteit zo hoog mogelijk te houden coaching en bijscholing van de pedagogisch medewerkers is. Tevens geeft 57,1% (daarbij) aan dat er een pedagogisch plan van aanpak is per locatie waardoor de kwaliteit hoog gehouden wordt. 35,7% van de kinderopvangorganisaties heeft een stafmedewerker of pedagogisch begeleider in dienst om de kwaliteit zo hoog mogelijk te houden of overweegt dit uit te gaan besteden. Nadere toelichting van de antwoorden laat zien dat er nog veel meer gedaan wordt om de pedagogische kwaliteit zo hoog mogelijk te houden. Enkele voorbeelden hiervan zijn: - Periodieke gesprekken met opvangkrachten - Kleine stabiele groepen (verdieping relatie kind) - Extra personele inzet, veelal hbo'ers - Op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen in de kinderopvang - Het pedagogisch beleid actualiseren - Studiedagen - Teambesprekingen met als vast onderdeel de pedagogische kwaliteit - Het goede voorbeeld geven aan pedagogisch medewerkers - In kaart brengen van pedagogische kwaliteit middels Nederlands Consortium Kinderopvang Onderzoek (NCKO)-instrument - Vaardigheden van pedagogisch medewerkers in kaart brengen en daarop sturen - Aankoop van vakboeken en literatuur om beschikbaar te stellen aan personeel 4

6 1.3 De onderscheidende factor ten opzichte van concurrenten Maar liefst 75% van de kinderopvangorganisaties geeft aan dat de onderscheidende factor ten opzichte van concurrerende kinderopvangorganisaties een goed pedagogisch beleid is. Daarnaast wordt er veel aandacht besteed aan kindvriendelijke en veilige ruimtes (57,1%). Er wordt minder geconcurreerd door lage prijzen te rekenen voor ouders (21,4%) en te zorgen voor opvang dicht bij huis (25%). Enkele kinderopvangorganisaties geven aan zich nog niet genoeg te onderscheiden in vergelijking met concurrenten. Wat meerdere malen naar voren komt als onderscheidende factor is hoger opgeleid personeel, nauwe samenwerking met o.a. brede scholen, projectorganisaties en sportclubs. Tevens komt meerdere malen naar voren dat een uitdagend programma aanbod voor de kinderen zeer belangrijk is, bijvoorbeeld zwemles, muziekles, voetbaltraining en activiteiten voor de bovenbouw. Daarnaast worden de volgende onderscheidende factoren beschreven: - De groepsgrootte en het aantal kinderen per beroepskracht - De veiligheid en gezondheid, de accommodatie en inrichting - Voeding, bijvoorbeeld biologisch en / of warme maaltijden - Voor BSO sluitend netwerk met alle scholen - Onderscheidende producten bieden - Laag drempeligheid - Goedkoop zijn - Flexibiliteit - Oplossingsgericht - Professioneel personeel - Op weg naar integrale kindcentra (IKC) - Aanbod naast de opvang, zoals deskundig advies aan ouders over opvoeding en verzorging - Taalstimulering middels voor- en vroegschoolse educatie (VVE) programma - Pedagogische visie 5

7 2. Interne aansturing / management Vanuit de organisatie is het belangrijk om te weten wat er speelt op de werkvloer, zodat er gericht gewerkt kan worden aan de aandachtspunten. Verschillende organisaties organiseren hiertoe een tevredenheidsonderzoek onder haar medewerkers en bij de ouders De vertaling van de uitkomsten uit het tevredenheidsonderzoek naar 'quick wins' en opname in de beleidscyclus. Opvallend is dat 32,1% van de kinderopvangorganisaties recent géén klanttevredenheidsonderzoek (KTO) gedaan heeft. 32,1% heeft een KTO gedaan en heeft de uitkomsten vertaald naar quick wins en deze opgenomen in de beleidscyclus. Overige kinderopvangorganisaties geven aan dat ze of een vertaling hebben gemaakt naar quick wins (3,6%) of de uitkomsten hebben opgenomen in de beleidscyclus (10,7%), maar niet beide. Tabel 2, Heeft u de uitkomsten uit het tevredenheidsonderzoek vertaald naar 'quick wins' en opgenomen in uw beleidscyclus?(meerdere antwoorden mogelijk) Antwoordmogelijkheden Reactiepercentage We hebben de uitkomsten niet 0 % opgenomen in beleidscyclus 'Quick wins', niet opgenomen in 3,6 % beleidscyclus Geen 'quick wins', wel uitkomsten 10,7 % opgenomen in beleidsyclus 'Quick wins' en opgenomen in 32,1 % beleidscyclus Wij hebben recent geen 32,1 % klanttevredenheidsonderzoek gedaan Overige 35,7 % Als redenen waarom er geen KTO is gedaan wordt gegeven dat kinderopvangorganisaties het houden van een KTO op dit moment geen prioriteit geven of er wordt aangeven dat ze het nut van een KTO niet in zien. Andere kinderopvangorganisaties hebben een nauw contact met ouders en oudercommissie en stemmen hier mee af. Ouders zijn tevreden, bij mij zijn er korte lijnen naar de ouders, daar zit de kracht! Een aantal organisaties gaat dit jaar een klanttevredenheidsonderzoek houden. Andere geven aan dat er aan gewerkt wordt of dat het meegenomen wordt in de meerjarenplannen. Brainstormacties waarbij onderzocht wordt hoe organisaties onderscheidend kunnen zijn en/of wat er eventueel veranderd dient te worden leveren ook quick wins op. Ik baseer mijn aanbod op trends in te markt 6

8 2.2. De begeleiding van pedagogisch medewerkers bij eventuele problemen tussen collega s onderling of met de manager De begeleiding van pedagogisch medewerkers bestaat bij de meeste kinderopvangorganisaties voor het grootste gedeelte uit werkoverleg en teamvergaderingen (82,1%). Daarnaast bestaat de begeleiding bij 67,9% van de kinderopvangorganisaties uit functioneringsgesprekken en bij 53,6% van de kinderopvangorganisaties uit coaching. Ook wordt er door verschillende organisaties aangegeven dat de begeleiding niet van toepassing is (17,9%) of dat er mediation plaatsvindt (14,3%). Tabel 3, Hoe worden uw pedagogisch medewerkers begeleid bij eventuele problemen tussen collega s onderling of met de manager?(meerdere antwoorden mogelijk) Begeleiding van pm'r bij problemen in % (meerdere antwoorden mogelijk) % Het is van belang de open communicatie continu te stimuleren en hier zelf ook een voorbeeld in te zijn Vier kinderopvangorganisaties geven aan bij overig (21,4%) dat pedagogisch medewerkers terecht kunnen bij een vertrouwenspersoon bij problemen tussen collega s of de manager. 7

9 2.3. Hoe er op dit moment ingespeeld wordt op kinderen met een extra zorgvraag binnen de kinderopvangorganisaties Geen enkele organisatie wacht tot de situatie zichzelf oplost. De meeste organisaties (60,7%) zorgen ervoor dat de pedagogisch medewerkers extra begeleiding krijgen en/of dat het kind extra begeleiding krijgt (39,3%). Ook geeft 17,9% van de organisaties aan dat ze geen zorgkinderen hebben binnen hun organisatie. Tabel 4, Hoe speelt u op dit moment in op kinderen met een extra zorgvraag binnen uw kinderopvangorganisatie?(meerdere antwoorden mogelijk) Antwoordmogelijkheden Reactiepercentage Ik wacht tot de situatie 0 % zichzelf oplost Leidster-kind ratio wordt 14,3 % aangepast Er zijn geen zorgkinderen 17,9 % binnen onze organisatie Kind krijgt extra begeleiding 39,3 % Pedagogisch medewerkers 60,7 % krijgen extra begeleiding Overige 32,1 % Nadere toelichting van de antwoorden laat zien dat organisaties zich gaan verdiepen in de problematiek, zich laten adviseren of ze krijgen in- of externe ondersteuning of advies bijvoorbeeld van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) of MEE, ondersteuning bij leven met een beperking. Mits de leidster-kindratio minimaal is, is er genoeg ruimte voor PM'ers om extra tutoractiviteiten te verrichten. Andere kinderopvangorganisaties werken standaard al met kleine groepen en vaste leidsters waardoor kinderen met een extra zorgvraag passen in zo'n veilige, duidelijke situatie. Een kind met extra zorgvraag is welkom, zolang het kindje in de groep past, ik verdiep mezelf in de problematiek. Weer andere organisaties geven aan gebruik te maken van Alert4u welke een eigen methodiek ontwikkeld hebben voor de aanpak van zorgkinderen. ( 8

10 2.4. Op een schaal van 1 tot 10 hoe belangrijk het is voor kinderopvangorganisaties om het komende jaar de pedagogische kwaliteit hoog te houden, dan wel te verhogen. De gemiddelde score hoe belangrijk het is om de pedagogische kwaliteit hoog te houden of te verhogen is 8,8 op een schaal van ,9% geeft aan dat de pedagogische kwaliteit zeer belangrijk is en dat het een basisvoorwaarde is voor een professionele kinderopvang. Organisaties vinden het goed om op pijl te houden en gebruiken het als onderscheidend vermogen. Ouders gaan op lange duur voor kwaliteit. Dat is het hart van onze organisatie!! Is en blijft de hoogste prioriteit. De rest is bijzaak! Daar valt en staat uiteindelijk bijna de hele Kinderopvang mee Dat is ons werk en onze maatschappelijke verantwoording, kinderopvang is niet zomaar oppassen maar draagt mee aan het opvoeden van onze kinderen, de bouwstenen van onze samenleving. Ondanks dat organisaties het zeer belangrijk vinden, trekken ze niet het noodzakelijke geld en middelen er voor uit. Het dalende pedagogisch en communicatieve niveau in de kinderopvang baart sommige organisaties zorgen. Het lijkt erop dat commerciële accenten prominenter zijn geworden. Een kinderopvangorganisatie geeft aan dat ouders niet zo zeer kiezen op pedagogische kwaliteit maar op afstand en geschiktheid van locatie. 9

11 3. Aandachtspunten en ondersteunende middelen Volgens minister Henk Kamp (Sociale Zaken) moeten ouders meer invloed krijgen op de kwaliteit van de crèche waar ze hun kinderen naar toe brengen. Zo komt er een geschillen instantie die bindende uitspraken doet, om ouders meer rechten te geven kinderdagverblijven aan te spreken op misstanden. (trouw.nl) Het blijkt dat ouders en pedagogisch medewerkers vaak verschillende ideeën hebben over de opvoeding van kinderen binnen de kinderopvang. Het is van belang dat ouders hierover met pedagogisch medewerkers in gesprek kunnen gaan. Pedagogisch medewerkers moeten communicatief vaardig zijn en ouders kunnen informeren over hoe er gewerkt wordt aan het stimuleren van de ontwikkeling van de kinderen op het kindercentrum Aandachtspunten van medewerkers met betrekking tot de communicatieve vaardigheden. Het aandachtspunt dat het hoogste scoort met betrekking tot de communicatieve vaardigheden van de medewerkers is de dialoog met ouders (57,1%). Verder scoren feedback geven en nemen (50%) en omgaan met conflicten en onenigheden (46,4%) ook hoog. 17,9% van de kinderopvangorganisaties geeft aan dat de basiscommunicatie met kinderen een aandachtspunt is. Verder geven kinderopvangorganisaties aan dat ze best tevreden zijn, er geen problemen zijn, het prima gaat of dat er zojuist een cursus communiceren met ouders achter de rug is. Als er verschillen zijn over opvoeding thuis en op het kindercentrum wordt hier aandacht aan besteed tijdens een ouderavond. Ook de oudercommissie heeft vaak een bemiddelende rol. 10

12 3.2 Ondersteunende middelen die gebruikt worden om de kwaliteit van de communicatieve vaardigheden van de pedagogisch medewerker te verhogen. Er worden veel verschillende ondersteunende middelen gebruikt om de kwaliteit van de communicatieve vaardigheden van de pedagogisch medewerkers te verhogen. Welke als hoogst naar voren komt bij de enquête zijn de trainingen en cursussen met 71,4%. Tabel 5, Welke ondersteunende middelen gebruikt u om de kwaliteit van de communicatieve vaardigheden van de pedagogisch medewerker te verhogen?(meerdere antwoorden mogelijk) Antwoordmogelijkheden Reactiepercentage Werkgroepen 17,9 % Intervisie 21,4 % Projecten 32,1 % Video-interactiebegeleiding 35,7 % Eigen observaties 46,4 % Persoonlijk ontwikkelings 46,4 % plan/ Persoonlijk activiteiten plan Trainingen / cursussen 71,4 % Overige 28,6 % Overige middelen die naar voren komen bij de nadere toelichting zijn: - Studiedag - Training in omgaan met signalen van kindermishandeling (meld code) - Coaching en begeleiding door andere collega op de groep - Vakliteratuur zoals tijdschriften (zoals KIDDO) en boeken voor pm-ers op de vestigingen. - Verplichte cursus Gordon "effectief communiceren" voor alle pedagogisch medewerkers. Zelf bekijk ik de situatie en los het op, eventueel met een bemiddelaar erbij. 11

13 Tot slot De uitkomsten van de enquête Inventarisatie 2012 kwaliteit in de kinderopvang heeft ons een duidelijke aanvulling op het beeld gegeven van wat er nu speelt in de kinderopvang. We hopen dit ook voor u inzichtelijk gemaakt te hebben. Zodat u kwaliteit kunt blijven bieden met uw kinderopvangorganisatie. Maar ook op basis van deze uitkomsten mogelijk beslissingen voor de toekomst kunt nemen. Voor vragen of opmerkingen over de uitkomsten van deze enquête kunt u contact opnemen met: Opvoedcoaches Lindy Thijsse Lindy.Thijsse@opvoedcoaches.nl De Zwerm Groep Willem Biesot willem.biesot@dezwermgroep.nl 12

14 De 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang. In deel 2 van De 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang, willen we u meegeven hoe u de kwaliteit zo hoog mogelijk kunt houden of blijvend kan werken aan het verbeteren ervan. Naast de wettelijke kwaliteitseisen, zoals eisen over de groepsgrootte en het aantal kinderen per beroepskracht (rijksoverheid.nl) waaraan elke vorm van kinderopvang moet voldoen, zijn er ook 5 geheimen voor kwaliteit in de kinderopvang. Deze zijn naar voren gekomen door onze ervaring in het werken in de kinderopvang, het begeleiden van kinderopvangorganisaties en ons onderzoek Inventarisatie 2012 kwaliteit in de kinderopvang. De vijf innovatieve geheimen van kwaliteit in de kinderopvang: 1. Leven lang leren voor pedagogisch medewerkers 2. Groepsruimte als 3e pedagogisch medewerker 3. Pedagogische kwaliteit zichtbaar maken 4. Leiderschap anno Humor & plezier 13

15 1. Leven lang leren voor pedagogisch medewerkers Huidige situatie De huidige PW-opleiding legt een basis voor het werken als pedagogisch medewerker in de kinderopvang. Na het volgen van de opleiding is de medewerker voor ontwikkeling afhankelijk van eigen initiatieven voor ontwikkeling en opleiding en datgene wat ze aangeboden wordt namens de organisatie. Iedere pedagogisch medewerker heeft individuele behoefte aan coaching. De verschillen tussen pedagogisch medewerkers zijn groot. Dit is afhankelijk van de leeftijd, opleiding, ervaring en deskundigheid en motivatie van het personeel. Een probleem is dat er binnen de kinderopvangorganisaties vaak beperkte doorgroeimogelijkheden zijn voor de pedagogisch medewerkers. Is de kinderopvangorganisatie wel in staat om maatwerk te leveren en effectief en snel te reageren op vragen uit de organisatie? De middelen, mensen, capaciteit en deskundigheid zijn vaak niet in de organisatie direct voor handen. Behoefte 57,1 % van de deelnemende kinderopvangorganisaties aan de enquête Inventarisatie 2012 kwaliteit in de kinderopvang geven aan dat de manier om de pedagogische kwaliteit zo hoog mogelijk te houden coaching van de pedagogisch medewerkers is. Er worden veel verschillende ondersteunende middelen gebruikt om de kwaliteit van de communicatieve vaardigheden van de pedagogisch medewerkers te verhogen. Welke als hoogst naar voren komt bij de enquête zijn de trainingen en cursussen met 71,4%. Verder wordt er veel gebruik gemaakt van eigen observaties (46,4%) en een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) of persoonlijk actie plan (PAP) (46,4%). Het wordt als zeer belangrijk ervaren dat de pedagogisch medewerkers gecoacht worden. De behoefte naar geschikte trainingen en cursussen of op een andere manier coaching van pedagogisch medewerkers is groot. Geheim De manier om dit te doen is een op maat gemaakt programma per medewerker voor verdere ontwikkeling. Zet actief in op het persoonlijk ontwikkelingsplan. Pedagogisch medewerkers kunnen zelf goed aangeven waar zij zich verder in willen ontwikkelen en ook managers kunnen zien waar knel- en leerpunten liggen van de pedagogisch medewerkers. 14

16 Coaching van pedagogisch medewerkers kan naast bestaande trainingen bijvoorbeeld bestaan uit: - Video-interactiebegeleiding (VIB) Het resultaat is dat pm-ers zien welke manier van communiceren werkt en zich bewust worden van hun rol hierin. Er zullen dankzij VIB steeds meer geslaagde interacties te zien zijn. Kinderen voelen zich begrepen en veilig. Het resultaat is dat pm-ers succesvol leiding kunnen geven aan een groep kinderen. Kortom de pedagogische kwaliteit verbetert. - Teamverbetering, kracht van gedrag Door inzicht te krijgen in de gedragsstijlen en/of drijfveren komt er zelfreflectie en inzicht in de teamsamenstelling op gang. Het effect is meer begrip en respect voor de collega. Feedback op basis van gedrag wordt ingezet als ontwikkelmechanisme. Er vindt versteviging van onderlinge cohesie van het team plaats. Er worden aanknopingspunten geformuleerd waarin worden beschreven hoe je verder kan met dit team. Tevens komt er automatisch indien de situatie dat aangeeft een strategisch advies voor personeelsbeleid en selectie uit. - Onderzoek werkvloerteams Door een onderzoek naar de relatie tussen de manager en pedagogisch medewerker, o.a. door knelpunteninventarisaties, brainstorm sessies, dialoog cirkels en interviews ontstaat er een lijst met geboekte successen en mogelijke ontwikkelpunten. - Management development Aan de hand van een uitgebreide TriMetrix analyse (= gedrag drijfveren en talentenassessment) wordt het leiderschap van het MT of de individuele manager onderzocht. De uitkomsten geven richting aan het eventueel te volgen coachingstraject(en). Ook kunnen de uitkomsten niet eerder zichtbare knelpunten duidelijk maken. In organisaties waar talentontwikkeling of arbeidsflexibilisering centraal staan kan TriMetrix hulp bieden om verantwoorde keuzes te maken. Op deze manier wordt ook een goede start gemaakt met de leiderschapsontwikkeling van de betrokken managers en MT leden. - Intervisietrajecten Leren van en door elkaar door bijeenkomsten. Intervisie bestaande uit onder andere dialoogcirkels en thema s. Het resultaat is een feedbackcultuur, deskundigheidsbevordering, meer onderling begrip en vertrouwen en delen van kennis en ervaring. Ook de groepscohesie wordt sterk bevorderd. 15

17 2. Groepsruimte als 3e pedagogisch medewerker Huidige situatie Kinderen ontwikkelen zich in interactie met hun omgeving op het kindercentrum, waarbij drie processen onderscheiden kunnen worden. Allereerst is er de interactie van de pedagogisch medewerker en het kind (zie geheim nr. 1 bijvoorbeeld bij VIB), daarnaast zijn er interacties tussen het kind en de materiële omgeving, waar we in geheim nr. 2 verder op in gaan en tussen de kinderen onderling. De pedagogisch medewerker vormt de spil van de proceskwaliteit, omdat niet alleen haar directe interacties met het kind, maar ook haar invloed op de interacties met de materiële omgeving en van het kind met andere kinderen in hoge mate de ervaringen bepalen die kinderen opdoen in het kindercentrum. Naast de interacties is dus de materiële omgeving van belangrijke mate van invloed op de ontwikkeling van kinderen. Vandaar dat ons eerste geheim gaat over het leven lang leren van pedagogisch medewerkers en ons tweede geheim over De groepsruimte als 3 e pedagogisch medewerker. De focus op de groepsruimte (binnen- en buiten) moet niet alleen liggen op de veiligheid en de ARBO- aspecten, maar ook op de emotionele veiligheid van de kinderen en de ergonomie van de faciliteit. Behoefte Er is behoefte naar een groepsruimte die dient als 3 e pedagogisch medewerker waardoor kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Een goed ingerichte ruimte nodigt kinderen uit tot spelen, ontdekken en gezellig of rustig samen of alleen te zijn. Door het inrichten van de binnen- en buitenruimtes scheppen pedagogisch medewerkers de voorwaarden voor veiligheid, welzijn en leren van de kinderen. Bij de indeling van een speelruimte moet rekening gehouden worden dat er plekken zijn om ongestoord te kunnen spelen, plekken om in kleine groepjes te spelen, ruimte voor de hele groep, ruimte om samen te eten en te drinken, duidelijke plekken voor verschillende speelleeractiviteiten, spelmateriaal dat kinderen zelf kunnen pakken en opbergruimtes voor materiaal buiten direct bereik van de kinderen. Geheim Het geheim van een groepsruimte die fungeert als 3e pedagogisch medewerker is dat de pedagogische kwaliteit op deze manier niet helemaal afhankelijk is van de pedagogisch medewerkers, maar ook van de ruimte. Kinderen kunnen zich op deze manier optimaal ontwikkelen. Zorg als kinderopvangorganisatie voor een goed inrichtingsbeleid en pas alle locaties hier op aan. Inrichting is op die manier voorwaardenscheppend voor het opvoedkundig proces. 16

18 3. Pedagogische kwaliteit zichtbaar maken Huidige situatie De meeste kinderopvangorganisaties geven in de enquête Inventarisatie 2012 kwaliteit in de kinderopvang aan dat de bezuinigingen hun weerslag zullen hebben op de te bieden kwaliteit. Organisaties houden er rekening mee dat er meer klachten komen door de oudercommissie en ze worden terughoudend in het inhuren van externe inhoudelijke adviseurs. De kern waar het om draait in een kinderdagverblijf is de interacties tussen pedagogisch medewerkers en de kinderen. Daarnaast speelt de groepsruimte een grote rol. De basis voor de dagelijkse interactie wordt voor een groot deel gelegd door de zogenaamde structurele kwaliteit. Bij structurele kwaliteit gaat het om zaken als bijvoorbeeld een pedagogisch beleidsplan of werkplan van een kinderdagverblijf, de groepsgrootte en de kwaliteit van de ruimte binnen en buiten. Minister Kamp trekt tot miljoen euro uit om de kwaliteit en transparantie van de kinderopvangbranche te verbeteren. (Persbericht , rijksoverheid.nl) In 2012 ligt de nadruk op het versterken van de interactievaardigheden en taalbeheersing in de PW-opleiding. In 2013 en 2014 wordt in dezelfde vaardigheden geïnvesteerd, maar dan van zittende pedagogisch medewerkers. Ook is er aandacht voor het meten van kwaliteit door kinderopvangondernemers en het transparant maken hiervan voor ouders. (Kamerbrief Kwaliteitsagenda kinderopvang, rijksoverheid.nl) Behoefte De gemiddelde score die naar voren kwam uit de enquête over hoe belangrijk het is om de pedagogische kwaliteit hoog te houden of te verhogen is 8,8 op een schaal van 1= niet belangrijk tot 10 = zeer belangrijk. 57,1 % van de deelnemende kinderopvangorganisaties geven aan dat de manier om de pedagogische kwaliteit zo hoog mogelijk te houden coaching van de pedagogisch medewerkers is. Hier wordt verder op in gegaan bij geheim nummer 1. Tevens geeft 57,1% (daarbij) aan dat er een pedagogisch plan van aanpak of werkplan is per locatie waardoor de kwaliteit hoog gehouden wordt. Voor ouders moet zichtbaar worden op welke manier er een zo hoog mogelijke pedagogische kwaliteit na gestreefd wordt. Dit willen ouders niet alleen lezen in bijvoorbeeld een pedagogisch plan van aanpak, werkplan of het informatieboekje, maar zeker ook zien in het kindercentrum, op de groep wanneer ze hun kind komen halen en brengen of tijdens een ouderavond. 17

19 Geheim Zorg dat de kwaliteit van uw kinderopvang zo goed is dat u dit als onderscheidend vermogen kunt gebruiken, zorg er daarbij voor dat het een duidelijk uniek onderscheidend aspect van uw organisatie is, zodat ouders bij u komen en niet bij uw concurrent. Het is van belang dat de pedagogische visie van de organisatie zichtbaar wordt. Niet alleen door de informatie in boekjes en op de website, maar ook door het uitdragen van deze visie en het zichtbaar maken in het kindercentrum. Dit kan dagelijks! De manier om deze kwaliteit zichtbaar te maken naar ouders is ook terug te vinden in het pedagogisch kader. Het pedagogisch kader gaat over de bijdrage die kindercentra leveren aan de ontwikkeling van kinderen. Het is bedoeld om een stevig fundament te geven onder het pedagogisch handelen in kindercentra en het maakt voor alle betrokkenen duidelijk wat goede kinderopvang inhoudt. In het pedagogisch kader staat de hoe- vraag centraal: hoe kan goede kwaliteit worden gemaakt? Met behulp van kwaliteitsmeting (NCKO kwaliteitsmonitor) en het Pedagogisch kader kunnen kindercentra gefundeerde trajecten uitzetten voor gewenste pedagogische verbetering. Pedagogisch medewerkers kunnen dagelijks tijdens de haal- en brengmomenten benoemen hoe er gewerkt is aan de proceskenmerken van pedagogische kwaliteit n.a.v. de vier doelstellingen: fysieke en emotionele veiligheid, persoonlijke competentie, sociale competentie en overdracht van waarden en normen De groepsruimtes kunnen gebruikt worden om foto s op te hangen, thema borden zichtbaar te maken, werkjes en dergelijke te tonen. Een andere goede manier om ouders op de hoogte te brengen van de pedagogische kwaliteit is door het organiseren van een ouderavond. Belangrijk hierbij is dat ouders in gesprek komen met de pedagogisch medewerkers en met elkaar. De pedagogische kwaliteit kan zichtbaar gemaakt worden door bijvoorbeeld gebruik te maken van een video-film over hoe er gewerkt wordt aan de pedagogische kwaliteit in het betreffende kindercentrum. 35,7% van de kinderopvangorganisaties heeft iemand in dienst of huurt iemand van buitenaf in om de kwaliteit zichtbaar te laten worden. 18

20 4. Leiderschap anno 2012 Huidige situatie Bezuinigingen, reorganisaties en de daarbij horende wijzigingen van wetgeving zijn aan de orde van de dag. Door deze ontwikkelingen zullen de kosten eerder toe- nemen dan afnemen. De noodzaak om efficiënter en effectiever te werken neemt daarmee evenredig toe. Het komen tot creatieve oplossingen van duurzame aard, dwingt ons om zaken soms volledig om te draaien om tot nieuw perspectief te komen. Je zou kunnen zeggen dat alles, maar dan ook alles in beweging is. Hoe komen we nu tot stabiliteit in de kinderopvang?: 1. Een gezonde bedrijfsvoering is zonder meer een vereiste. 2. Het management dient tijdig en adequaat te reageren en te anticiperen op al deze bewegingen. 3. En deze moeten vertalen naar een sturing die een relatieve rust bewerkstelligt in de organisatie. 4. Dit proces wordt ondersteund door vakbekwame en gemotiveerde medewerkers, die zorgdragen voor een professionele en klantgerichte doorvertaling naar de cliënt. Uit de inventarisatie blijkt, zoals de vakbewegingen al vreesde dat 53,3% van de kinderopvangorganisaties die deze enquête hebben ingevuld aangeven dat de veranderingen van overheidswege van invloed zijn op de kwantitatieve inzet van het personeel binnen de organisatie. Tevens geeft 33,3% aan dat de veranderingen (ook) van invloed zijn op het beschikbare budget binnen de organisatie. Behoefte Er wordt nu noodgedwongen gestuurd op kosten met als nadeel dat kwaliteit in het gedrang kan komen. Het dilemma bij kinderopvangorganisaties is dat als ze nu niet sturen op kosten er straks helemaal niets meer te sturen is. Toch blijft belangrijk dat de juiste keuze gemaakt wordt bij het inkrimpen van personeel. Wat we nu zien, is dat tijdelijke contracten niet verlengd worden. Hierbij wordt vaak niet gekeken naar de kwaliteit van het personeel, maar alleen naar wat het minste geruis veroorzaakt. De makkelijkste manier is om contracten niet te verlengen, maar daarbij gaat goede kwaliteit verloren, terwijl minder goed werkend personeel met een vast contract hun dienstverband houdt. Dit gaat niet ten goede van de kwaliteit in de kinderopvang. Geheim Maak een bewuste keuze bij het inkrimpen van personeel en durf een getalenteerde tijdelijke kracht te behouden! Je niet te laten leiden door ontslagvergoeding o.i.d. 19

21 5. Humor en Plezier Huidige situatie De aandacht wordt op dit moment op zo veel gericht, door alle veranderingen zoals de bezuinigingen. We moeten niet vergeten dat het draait om basisbehoeftes zoals humor, plezier, ontspanning, veiligheid. Kortweg het optimale spelklimaat!! En dat kost helemaal niks! De hele cultuur binnen organisaties wordt aangetast door veranderingen van overheidswege. Mopperen, onzekerheid, ontevredenheid etc. Behoefte Er moet verandering komen naar meer zekerheid, stabiliteit, tevreden pm-ers die met plezier naar hun werk gaan en aan het werk zijn met de kinderen op een positieve stimulerende manier. Met voldoende behoud van energie om vrolijk naar huis te gaan. De focus moet gericht zijn op een optimaal spelklimaat. Er moet van tijd tot tijd stil gestaan worden bij hoe we dit kunnen bereiken. Geheim Het gevaar voor demotivatie ligt op de loer. De professionaliteit moet blijven om dit het hoofd te bieden. Door gebruik te maken van positief opvoeden blijven de pedagogisch medewerkers op een positieve manier de ontwikkeling van kinderen stimuleren en wordt er ook aandacht besteed aan de behoefte van de pedagogisch medewerker zelf. De top tien van positieve opvoedtips van Triple P (positief pedagogisch programma) zijn: 1. Maak tijd voor de kinderen 2. Geef de kinderen een knuffel 3. Praat met de kinderen 4. Geef de kinderen complimentjes 5. Vervelen kun je voorkomen 6. Een goed voorbeeld doet goed volgen 7. Maak duidelijke afspraken 8. Zijn kinderen ongehoorzaam? Probeer dan rustig te blijven. 9. Perfecte opvoeders/pedagogisch medewerkers bestaan niet 10. Zorg goed voor jezelf / de pedagogisch medewerkers 20

22 Tot slot We hopen dat u na het lezen van De 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang, inzicht heeft gekregen in wat er nu speelt in de kinderopvang. We hopen u een beeld gegeven te hebben, hoe u de kwaliteit zo hoog mogelijk kunt houden of blijvend kan werken aan het verbeteren ervan binnen uw kinderopvangorganisatie. En mogelijk ook op basis van dit E- book beslissingen voor de toekomst kunt nemen. Voor vragen of opmerkingen over de uitkomsten van deze enquête, de 5 geheimen van kwaliteit in de kinderopvang of ons kwaliteitsprogramma voor kinderopvangorganisaties kunt u contact opnemen met: Opvoedcoaches Lindy Thijsse Lindy.Thijsse@opvoedcoaches.nl De Zwerm Groep Willem Biesot willem.biesot@dezwermgroep.nl 21