Meerjarenplan Bomen Gemeente Boxtel

Transcriptie

1 Meerjarenplan Bomen Gemeente Boxtel Deel 1: Algemeen Leidraad uitvoering Opdrachtgever : Auteur : Datum : Status : Projectnummer: Gemeente Boxtel Leo van de Sande Advies februari 2017 Definitief V P11 Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 1

2 Inhoud 1. Inleiding Uitgangspunten Juridisch kader Beleidsplan gemeente Boxtel Locaties Urgentiebepaling Planning en communicatie Planning uitvoeringswerken Communicatie Bijlage: 1. Normering en urgentiescore Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 2

3 1. Inleiding Binnen de Gemeente Boxtel is veel aandacht voor een groene leefomgeving. Zowel door diverse burgerinitiatieven als de gemeente is een toenemende aandacht voor een prettige leefomgeving. Een belangrijk onderdeel hiervan is het groen in de gehele gemeente. Naast de beleving van groen in de eigen tuin is juist het openbaar groen hierop van wezenlijke invloed. Een groene inrichting draagt niet alleen bij aan een fijne leefomgeving, maar kan soms ook een bron van hinder of overlast zijn. Daarbij is het onderhouden van een goede groene omgeving behoorlijk kostbaar. In de gemeente Boxtel zijn circa bomen aanwezig. Door een terughoudend beleid, het ontbreken van duidelijke handvatten en ondertussen gewoon doorgroeiende bomen, is een achterstand opgelopen in de aanpak van locaties waar door worteldruk bestratingen en rioleringen beschadigd zijn geraakt. Door zowel burgers als de eigen gemeentelijke dienst worden situaties gesignaleerd en doorgegeven waar, naar het oordeel van de melder, een ongewenste situatie voordoet. Dit heeft meestal betrekking op overlast door opgedrukte verhardingen, verstopping van riolering door wortelingroei en dergelijke, maar kan ook bestaan uit te kleine groeiplaatsen voor bomen waardoor groeiachterstanden en uitval ontstaat. Vrijwel zonder uitzondering wordt verzocht om direct in actie te komen en de ongewenste situatie te verbeteren. Mede om deze redenen is het van belang om met elkaar duidelijke regels op te stellen voor het beheer van groenvoorzieningen - en meer specifiek gericht op bomen - en dit ook duidelijk te communiceren met alle betrokkenen. Vanuit de gemeentelijke zorgplicht is behoefte aan handvatten en richtlijnen om de aanpak van de aandachtspunten duidelijk te structuren. Dit moet leiden tot heldere keuzes en motivaties om de beschikbare jaarbudgetten hiervoor zo optimaal mogelijk in te zetten. Ook dient het plan om de gemaakte keuzes helder vast te leggen voor een duidelijke en zo objectief mogelijke communicatie naar de burgers. Vanuit de gemeentelijke politiek is tevens de eis tot verdere vergroening van de gemeente meegegeven. Dit kan worden gerealiseerd door o.a. de herplant van meer bomen, het vergroten en vergroenen van boomspiegels of het uitbreiden of vergroten van plantvakken, bij voorkeur ter plaatse van of nabij de locatie waar eventuele probleembomen gerooid zouden moeten worden. Gemeente Boxtel heeft in samenwerking met Leo van de Sande Advies dit Meerjaren Plan Bomen opgesteld om bovenstaande problematiek nader uit te werken. Dit Meerjaren Plan Boem (MPB) bestaat uit twee delen: Deel 1 - ALGEMEEN: met beleidspunten, keuzemogelijkheden, motivaties. Dit deel wordt eenmalig vastgesteld en aangepast na wijzigingen in het beleid of anderszins politieke keuzes. Deel 2 - LOCATIES EN URGENTIEBEPALING : met beoordeling van locaties op basis van het beleid inclusief urgentiebepaling. Dit betreft een dynamisch document wat in principe jaarlijks wordt bijgewerkt en aangevuld met nieuwe locaties. Op basis van de urgentiebepaling en het beschikbare gemeentelijke budget wordt jaarlijks een keuze gemaakt voor de dat jaar uit te voeren aanpassingen. Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 3

4 2. Uitgangspunten In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op het juridische kader, de beleidsstukken en overige basisinformatie waarop het MPB is gebaseerd Juridisch kader Gemeenten hebben te maken met verschillende wet- en regelgeving op het gebied van bomen. In onderstaande subparagrafen is aangegeven hoe de aansprakelijkheid van gemeenten ten aanzien bomen geregeld is Zorgplicht De gemeente heeft als eigenaar/beheerder een zorgplicht voor de bomen. Dit houdt in dat de bomen op een dusdanige wijze onderhouden moeten worden dat de kans op schade aan derden tot een minimum wordt beperkt. Bomen met een verhoogd risico moeten jaarlijks worden gecontroleerd volgens de VTA-controle (Visual Tree Assessment). Indien onvoldoende zorg aan de boom is besteed, kan de gemeente aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van stam- of takbreuk. Wanneer voldaan is aan de zorgplicht, is de gemeente niet wettelijk aansprakelijk voor ontstane schade Aansprakelijkheid wegbeheerder Het Burgerlijk wetboek geeft aan dat de (weg)beheerder aansprakelijk is voor schade als gevolg van een gebrek aan de weg, ook al was deze niet op de hoogte van het gebrek. Een weggebruiker mag er van uitgaan dat hij op een normale, ongehinderde en veilige manier van een weg gebruik kan maken. De wegbeheerder dient te zorgen dat de weg zodanig wordt ingericht en onderhouden, dat dit geen gevaar oplevert voor de veiligheid van weggebruikers. De wegbeheerder moet de weg inrichten voor het toegestane verkeer dat normaal gebruik maakt van die weg Aansprakelijkheid bij schade aan derden ten gevolge van wortelgroei Voor schade aan woningen of bestratingen van aanwonenden als gevolg van wortelgroei is de gemeente niet aansprakelijk. Met betrekking tot het doorgroeien van wortels en overhangende takken zegt de Nederlandse Wetgeving in artikel 5:44 punt 2 en artikel 3:13 Burgerlijk Wetboek namelijk het volgende: 1. Indien een nabuur wiens beplantingen over een anders erf heen hangen, ondanks aanmaningen van de eigenaar van dit erf, nalaat het overhangende te verwijderen, kan laatstgenoemde eigenaar eigenmachtig het overhangende wegsnijden en zich toe-eigenen. 2. Degene op wiens erf wortels van een ander doorschieten, mag deze zover ze doorgeschoten zijn, weghakken en zich toe-eigenen. In deze artikelen blijkt dat de aanwonende de doorgeschoten wortels op zijn erf mag weghakken. Anders dan bij overhangende takken, mag de buur dit doen zonder de eigenaar hiervan in kennis te stellen Afstand tot erfgrens Het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat bomen minimaal 2 meter van de erfgrens geplant moeten worden. Er zijn echter enkele uitzonderingen, namelijk: 1. Indien de boom niet hoger is dan de schutting die er tussen staat; 2. Indien de buren toestemming hebben gegeven; 3. Indien het gaat om openbare bomen; 4. Indien de gemeente andere regels heeft bepaald; 5. Indien er sprake is van verjaring. Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 4

5 Bomen die eigendom zijn van de gemeente zijn openbare bomen en mogen tegen de erfgrens worden geplant Beleidsplan gemeente Boxtel De gemeente Boxtel heeft een duidelijk beleid omtrent de inrichting en het beoogde onderhoud van groenvoorzieningen, specifiek gericht op bomen. Dit is vastgelegd in een groenstructuurplan en een bomenbeleidsplan. In deze plannen is het beleid- en streefbeeld van de gemeente Boxtel vastgelegd voor zowel bestaande situaties als voor herinrichtingsplannen Toetsingskader bestaande bomen Voor de beoordeling van de huidige situatie is het Toetsingskader bestaande bomen uit het beleidsplan van toepassing. Voor deze bomen is het van belang dat zij zich zodanig kunnen ontwikkelen dat er geen extreme snoei van takken wortels nodig is en dat zij de lichttoetreding niet te zeer belemmeren. De gehanteerde maten zijn verschillend voor de drie grootteklassen van bomen. In onderstaande tabel is een samenvatting van de meest relevante onderdelen opgenomen, voor bestaande situaties. Per wijzigingsbesluit 2013 is voorwaarde 1 uit het beleid vervallen overeenkomstig nationale wetgeving (zie ook paragraaf 2.1.4). Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 5

6 Groenstructuurplan / Structuurvisie In onderstaande afbeelding is het streefbeeld van de hoofd- en secundaire boomstructuur opgenomen. De toekomstige hoofdboomstructuur bestaat uit boombeplantingen langs de belangrijkste structuurbepalende lijnen in de gemeente Boxtel. De secundaire boomstructuur bestaat uit de beeldbepalende beplantingen binnen de gebieden. Voor zowel de hoofd- als secundaire boomstructuur worden bomen van de 1 e grootte toegepast. Voor de overige deelgebieden worden in principe bomen van de 2 e en 3 e grootte toegepast. In het beleidsplan zijn voor 16 deelgebieden binnen de gemeente Boxtel streefbeelden opgenomen met een variantie in soorten op basis van onder andere cultuurhistorische en bodemkundige verschillen en afgestemd op het gebruik (woongebied, industrieterrein etc). Voor de details wordt verwezen naar het Beleidsplan Beeldbepalend groen in de tijd van de gemeente Boxtel. Overige aandachtpunten uit beleidsplannen: - Invloed op zonnecollectoren / panelen: Verminderde opbrengst van zonnecollectoren is geen directe aanleiding tot het rooien van bomen. Per geval zal de waarde van de houtopstand tegen de verminderde opbrengst afgewogen moeten worden. Het snoeien van bomen verdient de voorkeur. Vorm en stabiliteit van de boom mogen daarbij niet onevenredig worden aangetast. - Hinder door blad-, zaad- of vruchtval: Dit is onlosmakelijk verbonden aan het plaatsen van bomen. In bestaande situatie kan deze hinder nooit leiden tot het direct verwijderen van de bomen. Indien door overige redenen de bomen toch vervangen moeten worden, wordt voor de toekomstige situatie een boomsoort gekozen die past binnen het voorkeursassortiment per locatie maar minder hinder veroorzaakt. Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 6

7 3. Locaties Door zowel burgers als de eigen gemeentelijke dienst worden situaties gesignaleerd en doorgegeven waar, naar het oordeel van de melder, een ongewenste situatie voordoet. Vervolgens wordt via onderstaand stroomschema de melding in behandeling genomen zodat alle meldingen via dezelfde systematiek worden behandeld. Stroomschema: afhandeling meldingen Meldingvan locatie met hinder / overlast Toelichting: Wordt op diverse manieren ontvangen. Centraal registreren Binnen gemeente bekend maken waar meldingen geregistreerd worden. Centraal punt nog inrichten. Voorlopige beoordeling van melding Door ter zake kundige bij onduidelijkheid korte locatie-inspectie. Voorlopig URGENT Voorlopig NIET URGENT Vastleggen in centraal systeem. Inventarisatie binnen 1 week Inventarisatie binnen 2 maanden Bij dreigende onveiligheid z.s.m. inventarisatie Definitieve urgentiebepaling URGENT NIET URGENT Klassificatie URGENT alleen indien direct hoog veiligheidsrisico wordt voorzien. Afhankelijkvan risico maatregelen nemen: - afzetting verzorgen - tijdelijke maatregel -aanvraag kapvergunning / noodkapregeling -terugkoppeling aan melder Opnemen in Dynamisch document van MPB: - rapportage opstellen -urgentiebepaling / prioritering vaststellen - opnemen in planning -terugkoppeling aan melder In alle gevallen: terugkoppeling aan melder door afd. communicatie (??) Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 7

8 4. Urgentiebepaling Gemeente Boxtel kan niet alle meldingen van hinder of overlast direct oplossen. Enerzijds omdat niet alle meldingen dezelfde urgentie hebben en anderzijds omdat het gemeentelijke budget voor het oplossen van hinderlijke situatie beperkt is. Om een verantwoorde volgorde van uitvoering te realiseren is een urgentiesystematiek ontwikkeld. Daarvoor is een wegingssystematiek opgesteld voor verschillende invloedsfactoren. Per locatie is de bestaande situatie getoetst en vastgelegd. Wanneer de bestaande situatie met de norm overeenkomt wordt een score voor deze invloedsfactor toegekend (zie onderstaand). De totale score bepaalt de prioritering. In het Bomenbeleidsplan Boxtel (deel 2, par. 4.1) zijn voor het stellen van prioriteiten de volgende criteria opgenomen: veiligheid, directe overlast en het samenvallen met geplande projecten. Deze criteria vormen het uitgangspunt bij de urgentiebepaling. Daarnaast zijn ten behoeve van deze urgentiebepaling enkele aanvullende normen opgesteld ten aanzien van het streefbeeld voor de locatie en de conditie van de bomen (visueel beoordeeld). Veiligheid Verkeersveiligheid - Veilig: een veilige doorgang voor alle verkeersdeelnemers is mogelijk: auto s, (brom)fietsen, voetgangers, minder validen - Enige hinder: er is sprake van enige hinder voor kwetsbare verkeersdeelnemers (brom)fietsen, voetgangers, minder validen), maar een normale doorgang is mogelijk - Ernstige hinder: er is sprake van ernstige hinder voor kwetsbare verkeersdeelnemers (brom)fietsen, voetgangers, minder validen), maar doorgang is mogelijk - Acuut gevaar: er is sprake van een gevaarlijke situatie, doorgang is onmogelijk voor kwetsbare verkeersdeelnemers ((brom)fietsen, voetgangers, minder validen). Toelichting: Indien bij locatie-inspectie blijkt dat er sprake is van acuut of dreigend acuut gevaar, wordt deze locatie direct aangepakt dus niet via de prioriteitenlijst. - Ligging in nabijheid van serviceflats en instellingen. Motivatie: hier komen meer en kwetsbare verkeersdeelnemers. Omwaaien of vallende takken - N.v.t. beoordeling middels VTA Toelichting: alle bomen in de gemeente Boxtel worden middels VTA-inspecties periodiek getoetst op boomveiligheid. Eventuele acties hieruit (zoals bv. snoeien van dode takken) staan los van de problematiek in dit MPB. Directe hinder Afstand tot bebouwing - Geen hinder: situatie voldoet aan toetsingskader bestaande bomen - Wel hinder: situatie voldoet niet aan toetsingskader bestaande bomen Wateroverlast - Geen hinder: situatie heeft geen of nagenoeg geen invloed op afvoer hemelwater - Wel hinder: situatie heeft ernstige invloed op afvoer hemelwater Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 8

9 Zaden of vruchten - N.v.t.: vruchtval of zaden zijn nooit aanleiding om een boom te kappen. Standplaats Streefbeeld per gebied - Juist: bestaande situatie voldoet aan streefbeeld per gebied (deel 1, bijlage 6) - Onjuist: bestaande situatie voldoet niet aan streefbeeld per gebied (deel 1, bijlage 6) Afmeting boomspiegel - Voldoet aan eis: minimaal 0,5 m buiten stamomtrek op maaiveld - Voldoet niet aan eis: minder dan 0,5 m buiten stamomtrek op maaiveld Bij de beoordeling van de afmeting van de boomspiegel zijn de volgende uitgangspunten toegepast: - als de boomspiegel van een gedeelte van de bedoelde bomen niet aan de eis voldoet wordt dit voor de gehele straat beoordeeld als voldoet niet aan de eis ; - bij bomen in beplanting of in gras wordt de afstand tot de dichtstbij zijnde rand van verharding aangehouden. Conditie (visueel) - Goed - Matig / Slecht Samenvallen geplande projecten Door diverse afdelingen binnen de gemeente Boxtel worden plannen voorbereid voor het onderhoud van o.a. wegen en riolering, en voor nieuwe plannen zoals woningbouw en uitgifte van terreinen. Gemeente Boxtel heeft het beleid om uitvoeringsplannen zoveel mogelijk integraal op te pakken, zodat de (uitvoerings-)hinder beperkt wordt en tevens kostenefficiënter zijn. Om deze reden wordt een waardering toegevoegd indien voor bestaande locaties bekend is of deze al in een planvorming worden meegenomen. Hierbij is onderstaande verdeling toegepast. - Geplande herinrichting binnen 2 jaar - Geplande herinrichting binnen 3 5 jaar - Geen geplande herinrichting binnen 5 jaar In bijlage 1 is voor bovenstaande onderdelen een wegingsscore opgenomen. Deel 2 van dit MPB het dynamisch document wordt jaarlijks bijgewerkt. Hierin wordt van alle locaties die gemeld zijn een beschrijving per locatie weergegeven. Voor elke locatie wordt navolgde informatie opgenomen: - Beschrijving eerdere gegevens (zoals b.v. inventarisatie 2014); - Toetsing 2016 e.v. : toetsing aan bovenstaande criteria - Urgentiebepaling per locatie Als een locatie door de prioritering niet binnen één jaar wordt uitgevoerd, blijft deze locatie in het Dynamisch document staan en wordt een volgend jaar opnieuw beoordeeld. Door deze monitoring kunnen locaties hoger op de prioriteitslijst komen en derhalve. Door nieuwe meldingen met een hogere prioriteitsbeoordeling kan een locatie echter ook weer zakken en alsnog pas in een later stadium uitgevoerd worden. Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 9

10 5. Planning en communicatie 5.1. Planning uitvoeringswerken Ieder jaar wordt op basis van de prioriteitenlijst en het beschikbare budget, een planning gemaakt voor de uit te voeren werkzaamheden. Iedere locatie van de prioriteitenlijst is uniek. Om die reden kan er ook geen algemene planning of kostenraming van worden gemaakt. Bij de inventarisatie wordt per locatie op hoofdlijnen beoordeeld wat de mogelijkheden voor aanpassingen of herinrichting zijn. De keuze voor bepaalde oplossingen hebben vrijwel altijd invloed op het ruimtegebruik van groenvoorzieningen en daarmee invloed op het overige ruimtegebruik zoals trottoir, parkeervoorzieningen etc. Bepaalde keuzes voor groenvoorzieningen hebben hiermee altijd invloed op de directe woonomgeving van de inwoners. Afhankelijk van de (deel)plannen per locatie, is de gemeente voornemens om voor die locaties waar het verwijderen en vervangen van de bomen één van de mogelijkheden is, hiervoor bij voorbaat een omgevingsvergunning aan te vragen. Bij een eventuele vertraging in de planning van één locatie, kan dan een andere locatie alsnog op korte termijn uitgevoerd worden Communicatie De gemeente Boxtel wil haar inwoners meer betrekken bij de inrichting en het beheer van de eigen woonomgeving. Enkele recente initiatieven hiertoe hebben een positieve invloed op de betrokkenheid getoond. Het geheel voorkomen van klachten en meldingen is een illusie. Een tijdige en duidelijke communicatie draagt echter zeker bij aan begrip vanuit de inwoners. Hierbij zal in overleg met de afdeling Communicatie van de gemeente per locatie worden beoordeeld op welke wijze hierover wordt geïnformeerd of participatie van bewoners wordt gewenst. Boxtel, Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 10

11 Bijlage 1: Normering en score Norm Score Veiligheid Acuut gevaar 10 Ernstige hinder 4 Enige hinder 2 Veilig 0 Ligging nabij kwetsbare instellingen Ja 3 Nee 0 Standplaats t.o.v. gevel / Lichtinval Wel hinder 2 Geen hinder 0 Wateroverlast Wel hinder 1 Geen hinder 0 Samenvallen geplande projecten Binnen 2 jaar 2 Binnen 3 5 jaar 1 Niet binnen 5 jaar 0 Onbekend 0 Standplaats / streefbeeld gebied Boomsoort voldoet niet 2 Afmeting boomspiegel voldoet niet 1 Voldoet beide 0 Conditie Matig / Slecht 1 Goed 0 Meer-Jaren-Plan bomen Deel 1: Algemeen Pagina 11