het vfas lustrumcongres

Transcriptie

1 het vfas lustrumcongres Donderdag 4 april en Vrijdag 5 april 2013

2 Voorwoord Beste leden, In de tien jaar tijd dat de vfas in zijn huidige vorm bestaat kan de (echtscheidings)- wereld er niet meer om heen. In 2013 bestaat de vfas in zijn huidige vorm tien jaar. Reden te meer om extra feestelijk uit te pakken tijdens dit vfas Lustrumcongres in Hotel Okura te Amsterdam. Gerenommeerde docenten van onze opleidingen en eerdere congressen laten tijdens dit lustrum hun expertise zien en verschaffen ons nieuwe inzichten voor de toekomst. Ook wordt een nieuwe internationale spreekster (Linda Netsch) ingevlogen om te doceren. Jongere leden krijgen alsnog een kans kennis te maken met onze beste docenten. Voor de oudere leden is het een kans om eerdere inzichten op te frissen en een update te krijgen. Voor ieder wat wils. De concurrentie neemt toe en wij onderscheiden ons door de kwaliteit die wij leveren. De (nieuwe) inzichten zullen onze beroepsuitoefening nog verder verbeteren. In de tien jaar tijd dat de vfas in zijn huidige vorm bestaat kan de (echtscheidings)wereld niet meer om de vfas heen. De vfas staat goed bekend bij de rechterlijke macht, de politiek, de verwijzers maar bovenal bij de cliënten. Het is de kunst om onze goede naam nog verder uit te bouwen. Een uitdaging die de komende tien jaar voor ons ligt. Tijdens het lustrumcongres is er natuurlijk niet alleen aandacht voor de inhoud van ons vak, maar ook voor het feit dat de vfas bestaat uit enthousiaste en leergierige specialisten die met elkaar kunnen samenwerken. Die samenwerking is te zien gedurende het jaar tijdens zaken, tijdens de congressen, tijdens de workshops maar vooral ook op de donderdagavond. De donderdagavond waarop traditiegetrouw een groot feest plaatsvindt. De commissie ziet jaarlijks dat de leden meer en meer hun best doen om er op donderdagavond piekfijn uit te zien. Om het lustrum dit jaar een extra feestelijk tintje te geven is de dresscode deze avond: FEESTELIJK. Ook verwachten wij enkele gasten om samen met ons het glas te heffen op het lustrum van de vereniging. Ik dank de congrescommissie bestaande uit Berlinda de Bruijn, Maud Berg, Rita Kersten, Kornelie Oostlander-Vos, Linda Küppers, Floor Schiffers en de lustrumcongrescommissie voor de organisatie van dit congres. Speciale aandacht zal er tijdens dit congres zijn voor Floor Schiffers. Tijdens de sluiting van het congres zal worden stil gestaan bij het verleden, heden en toekomst van de vfas en zal in het bijzonder stil worden gestaan bij de verdiensten van Floor. Dit belooft een bijzondere afsluiting te worden. Ik hoop velen van u te mogen ontmoeten op 4 en 5 april 2013 in Amsterdam. Tot dan! Rob van Coolwijk Voorzitter vfas/imfo klik hier om je direct in te schrijven com/b6egbzv

3 DONDERDAGOCHTEND DONDERDAG & VRIJDAG Plenaire sessie Kind met een rekening Joep Choy Geweldloze communicatie in mediation Maud Berg Een lezing over het beïnvloeden van problematische gezinspatronen na scheiding. In deze lezing wordt nader ingegaan op het ontstaan van problematische gezinspatronen na echtscheiding en de wijze waarop deze patronen in positieve zin beïnvloed kunnen worden. Er worden een aantal interventies gedemonstreerd die hun oorsprong hebben in de gezinsbehandeling bij echtscheiding. Besproken wordt hoe mediators deze interventies kunnen gebruiken in hun familiemediation. Speciale aandacht wordt besteed aan het bij de mediation betrekken van kinderen die niet te bewegen zijn (of lijken) tot contact met de ouder die het gezin heeft verlaten. Er worden gezinstherapeutische interventies getoond en toegelicht. Besproken wordt hoe mediators deze interventies kunnen vertalen en benutten ten behoeve van hun dagelijkse praktijk. Daarnaast wordt aandacht besteed aan technieken om de kinderen bij de mediation te betrekken en aan de indicaties en contra-indicaties voor familiemediation. Joep Choy, auteur, organisatieadviseur en psychotherapeut is partner van Choy consultants en Nisto. Na 15 jaar als ziekenhuisdirecteur werkzaam te zijn geweest, coacht en traint hij sinds 1999 bestuurders van zorgorganisaties en is hij gastdocent bij onder andere Erasmus, Tias en De Baak. Hij verzorgt verschillende scholingsactiviteiten voor advocaten. Hij heeft meer dan zeventig publicaties op zijn naam staan over systeemtheoretische toepassingen in organisaties, gezinnen en in mediation. Zijn boek De vraag op het antwoord werd in 2005 genomineerd als boek van het jaar door de Orde van Organisatieadviseurs. Speciale aandacht bij mediation: betrekken van kinderen die niet te bewegen zijn (of lijken) tot contact met de ouder die het gezin heeft verlaten. Duur 1 uur / 1 vaardigheid studiepunt Een workshop waarbij aan de hand van oefeningen en rollenspellen kennis wordt gemaakt met Geweldloze communicatie in het mediationproces. Wat staat je in de weg in je houding ten opzichte van je cliënten? Wat brengt je uit je rol van mediator? Lukt het om uit de verdediging te blijven als je kritiek ervaart van je cliënten op jou als mediator of als persoon? Hoe help je cliënten elkaar weer te horen en geweldloos met elkaar te communiceren? Dit zijn onderwerpen die in de workshop Geweldloze communicatie in mediation aan de orde komen. Door middel van geweldloze communicatie kun je een effectieve houding aannemen ten opzichte van cliënten, blijf je in je rol van mediator en kun je omgaan met kritiek. Wat is geweldloze communicatie? De geweldloze communicatie is ontwikkeld door de heer Marshall Rosenberg. Het gaat om vijf basiselementen: Waarneming Gevoelens Behoeften Verzoek Mededogen Ieder mens wordt gedreven door behoeften. Achter elk verwijt zit een te respecteren wens/behoefte. Als we deze kennen, wordt mededogen mogelijk en hoeven we de ander niet te veroordelen. We zijn zelf verantwoordelijk voor het vervullen van onze eigen behoeften. Dat kunnen we niet bij de ander neerleggen. Een verzoek is vaak eigenlijk een eis. Mensen zijn over het algemeen niet erg geneigd een eis van een ander te vervullen, zeker niet als er sprake is van een conflict. Een waarneming is vaak een interpretatie. Maud Berg is een NMI erkende en gecertificeerde mediator. Ze werkt met haar collega s onder de naam BINC Mediators Juristen. Mensen zijn over het algemeen niet erg geneigd een eis van een ander te vervullen, zeker niet als er sprake is van een conflict. Duur 2 uur / 2 vaardigheden studiepunten

4 DONDERDAG & VRIJDAG Van je collega s moet je het hebben Annelies Hendriks & Joost van der Waerden De advocaat en de rechter Cees van Leuven Een workshop over samenwerking tussen advocaten, vooral wanneer hun cliënten in mediation zijn bij een collega advocaatmediator of een andere mediator. Het uitgangspunt voor deze workshop is de rol van de advocaat als coach. Hoe kunnen advocaten hun cliënten in een mediatonproces coachen? Het komt ook voor dat de advocaat-mediator te maken krijgt met collega s die één van de partijen in de mediation op de achtergrond bijstaan, bijvoorbeeld bij het beoordelen van voorstellen, het doordenken van de consequenties en het bedenken van alternatieven. Advocaten kunnen elkaar aanvullen in hun respectievelijke rollen met een gemeenschappelijk doel: de best mogelijke overeenkomst voor beide partijen. In het beste geval is er sprake van ondersteuning van het mediationproces en optimalisering van uitkomsten. In het slechtste geval ervaart de advocaat-mediator de bemoeienis van een collega als belemmerend of zelfs blokkerend: partijen worden in hun wantrouwen en angst versterkt, hun commitment in de mediation is wankel en de uitkomst wordt als een onbevredigend compromis ervaren. Wat wordt er gevraagd van advocaten om zo n samenwerking tot een succes te maken? In deze workshop bekijken we het samenwerken vanuit beide perspectieven: de advocaat-mediator en de advocaat-adviseur in de rol van coach op de achtergrond. We gaan in op aspecten als houding (bijvoorbeeld wat is ondersteunend en wat juist niet?), wijze van communiceren met cliënten (bijvoorbeeld welke vragen werken goed op welk moment?) en concrete interventietechnieken (bijvoorbeeld reframen om verwijten om te buigen naar wensen). We zullen gebruikmaken van ideeën en methodieken uit de coachingstheorie. Joost van der Waerden is psychotherapeut, mediator, coach bij overlegscheidingen en al jaren docent/ trainer onder meer bij de specialisatieopleiding Scheidingsmediation van de IMFO/ vfas. Annelies Hendriks is ontwikkelingspsycholoog, mediator, coach bij overlegscheidingen en eveneens al jaren docent/ trainer onder meer bij de specialisatieopleiding Scheidingsmediation van de IMFO/ vfas. In het slechtste geval ervaart de advocaat-mediator de bemoeienis van een collega als belemmerend of zelfs blokkerend. Duur 2 uur / 2 vaardigheden studiepunten Een workshop over de verwachtingen over en weer van de advocaat en de rechter. Wat verwacht de advocaat van de rechter? Wat verwacht de rechter van de advocaat? Hoe valt om te gaan met de feiten? De mondelinge behandeling: herhaling van zetten, pleidooi of dialoog? Wraking: ultimum remedium of strategisch inzetbaar instrument? Cees van Leuven (1953) is raadsheer bij het gerechtshof Den Haag. Vanaf 1998 publiceert hij met regelmaat en niet zelden richtinggevend over ouderschap en scheiden. Daarnaast traint hij rechters, advocaten en psychologen in het voeren van gesprekken met ouders in en na scheiding. Al vele jaren is hij een van de vaste docenten bij IMFO. Hoe om te gaan met de feiten? Duur 2 uur / 2 vaardigheden studiepunten

5 Praktische interventies bij vechtscheidingen George Smits Jonge kinderen en scheiding Pieter Vermeulen Een workshop over interventies om partijen uit de vechtstand te krijgen. Vechtscheidingen zijn niet het grootste plezier, voor mij in ieder geval niet. Langzaam en zeker werd ik er expert in en toch denk ik weleens waarom doe ik dit. Daar gaat deze workshop niet over. Wel over interventies die u kunt gebruiken om partijen uit de vechtstand te krijgen en er zelf niet in meegezogen te worden. Deze workshop is naast praktisch aan de slag gaan middels demonstraties en eigen casussen, gebouwd op de volgende theoretische kaders: Het kunnen lezen van fysiologische symptomen. Werkelijke verbinding maken. Effecten van de glimlach. Gebruik maken van uw authenticiteit. Positief heretiketteren. Kennis opdoen over verschil tussen intuïtie en logisch nadenken (Daniel Kahneman). Kennis opdoen over de ervarende zelf en terugblikkende zelf (Daniel Kahneman). Timing van de interventies. George Smits is mede-eigenaar van Smits & Beerends. Hij is GZ-psycholoog, supervisor en mediator. Hij heeft zijn expertise ten aanzien van mediation vooral ingezet bij de begeleiding van maatschappen medisch specialisten en advocaten en (vecht)scheidingen. Het team van Smits & Beerends begeleidt de menselijke kant van (veranderings)processen, waarbij zij gebruik maken van mediation, (groeps) coaching en training. Duur 2 uur / 2 vaardigheden studiepunten Een workshop over de Hechtingstheorie en de consequenties voor jonge kinderen van de echtscheiding van hun ouders. Aan de hand van recente onderzoeksliteratuur wordt de vroegkinderlijke ontwikkeling belicht en in verband gebracht met (echt)scheiding en de zorg- en omgangsregeling. Deelonderwerpen: Uitleg van de hechtingstheorie en de impact ervan voor de menselijke ontwikkeling; Vaderschap en moederschap; Jonge kinderen en de nieuwe wetgeving rondom (echt)scheiding; Het belang van het jonge kind, gezien vanuit de rechtspraktijk en de ontwikkelingspsychologie; Het jonge kind en het ouderschapsplan. In de eerste helft van de workshop ligt het accent op kennisoverdracht en uitleg. De tweede helft heeft een meer interactief karakter: uitwisseling van praktijkervaringen en bruikbare adviezen voor de mediator. Pieter Vermeulen is coach, trainer en maatschappelijk werker gespecialiseerd in problematiek ten aanzien van scheiding en gezin. Daarnaast is hij internationaal family mediator (gecertificeerd door het Institut Universaire K. Bosch, Zwitserland). Hij werkt nauw samen met het Centrum Internationale Kinderontvoering. Hij biedt steun en begeleiding aan ouders en kinderen die te maken krijgen met internationale kinderontvoering. Het belang van het jonge kind, gezien vanuit de rechtspraktijk en de ontwikkelingspsychologie. Duur 2 uur / 2 vaardigheden studiepunten

6 2013 ongeluksgetal? Frank van den Barselaar Boek 10 BW (IPR) en familierecht Fatih Ibili Een workshop waarin u meegenomen wordt door de groeiende brij van fiscale regelgeving. Een workshop over de gevolgen voor de familierechtpraktijk van Boek 10 BW en de gewijzigde IPR-regels. Het belastingplan dat begin dit jaar is ingevoerd - bevat een aantal maatregelen die grote gevolgen hebben voor de (echt) scheidingspraktijk. De nieuwe regels raken mensen in (echt)scheiding onevenredig hard terwijl de financiële rek er na een aantal jaren crisis vaak uit is. De meest in het oog springende verandering is de wijziging in de hypotheekrenteaftrek. Bestaande gevallen worden op grond van overgangsrecht gerespecteerd, maar bij veel scheidingen worden lopende leenovereenkomsten op grond van de nieuwe regels gedeeltelijk aangemerkt als nieuwe lening waarvoor de nieuwe regels gelden. Hoe zitten deze regels in elkaar? Wat betekent dit voor het inkomen van betrokkenen? En vooral: wat betekent dit voor de zoektocht naar financieel werkbare oplossingen en de vastlegging van afspraken in een convenant? Naast deze ingrijpende wijziging worden ook andere belangrijke veranderingen, nieuwe ideeën en plannen besproken. sen passeren de revue. Hierbij is nadrukkelijk ruimte voor vragen en casusposities die u als deelnemer kunt aandragen. Mr Frank van den Barselaar is fiscaal jurist en financieel planner en circa 12 jaren actief als echtscheidingsfiscalist. In deze rol ondersteunt hij familierechtadvocaten in procedures, mediations en overlegscheidingen. Naast een adviespraktijk die zich vooral richt op scheidingen van ondernemers en dga s, verzorgt hij sinds 2002 regelmatig trainingen en publicaties. De meest in het oog springende verandering is de wijziging in de hypotheekrenteaftrek. Duur 2 uur / 2 studiepunten juridisch Boek 10 BW is op 1 januari 2012 in werking getreden. Hierin is het Nederlands Internationaal Privaatrecht (IPR) gecodificeerd. Welke gevolgen heeft Boek 10 BW voor het IPR-familierecht? Hoe verhoudt Boek 10 BW zich tot de vele verdragen en verordeningen op het terrein van het IPR-familierecht? Wat is de praktische waarde van Boek 10 BW voor de familierechtpraktijk? In het bijzonder wordt stilgestaan bij de gewijzigde IPR-regels met betrekking tot echtscheiding, levensonderhoud en de ouderlijke verantwoordelijkheid. Fatih Ibili is verbonden aan het Wetenschappelijk Bureau van de Hoge Raad der Nederlanden. Voorts is hij raadsheerplaatsvervanger bij het hof s-gravenhage en lid van de Staatscommissie voor het Internationaal Privaatrecht. Tot zijn bijzondere aandachtsgebied behoort het internationaal privaatrecht, waaronder het personen- en familierecht. Hij is co-auteur van het boek: Nederlands internationaal personen- en familierecht. Wegwijzer voor de rechtspraktijk (Kluwer 2012). De praktische waarde van Boek 10 BW voor de familierechtpraktijk. Duur 2 uur / 2 studiepunten juridisch U wordt aan de hand van praktijkvoorbeelden en analyses meegenomen door de steeds verder groeiende brij van fiscale regelgeving. Zowel de valkuilen als de kan-

7 Hoezo zou ik jou vergeven? Betto van der Deijl Zicht op onze eigen bril Loes Gijbels & Lenneke van Hastenberg Een workshop over de betekenis van de inhoud en het nut van vergeving. Vergeven is nodig is om daadwerkelijk los van elkaar te kunnen komen of juist daadwerkelijk in een nieuwe constellatie aan elkaar vast te kunnen blijven zitten, dáár waar dat nodig is. Vergeving is naar twee kanten: naar jezelf en naar de ander. Vergeving is méér dan het zeggen van sorry. Het eerste leerdoel van deze workshop is om te ervaren waar de verschillen zitten tussen het voeren van een oorlogsstrijd (gericht op vernietiging van de ander) en het voeren van een liefdesstrijd (het gevecht aangaan met behoud van de relatie). Met deze kennis is het tweede leerdoel de bewustwording van de betekenis en van de inhoud van de vergeving en daarmee de betekenis van het nut van vergeven. Er wordt uitleg gegeven over de verschillende vormen van strijdvoeren en de wijze waarop je tot vergeving kunt overgaan. De uitleg gaat gepaard met het oefenen van het verschil tussen oorlogsstrijd en liefdesstrijd. Verder worden tips gegeven over de afronding van een echtscheidingsmediation. Waar zitten de sterke kanten en waar zitten de zwakke kanten? Betto van der Deijl is sinds 1992 notaris in Amersfoort en gecertificeerd mediator. Daarnaast is hij gecertificeerd mediator die een coachings-opleiding gevolgd heeft bij het instituut Weisfelt en Partners. Met deze combinatie kan ik mijn cliënten benaderen tot op hun en mijn grens. Pas dáár ontstaat immers het échte contact en pas dáár kunnen dan ook oplossingen gevonden worden. Met een aantal andere coaches is hij mede-eigenaar van een trainings-instituut, genaamd De Adviseurschool. Zij trainen in authentiek adviseren. Verder is hij landelijk voorzitter van Netwerk Notarissen, een groep van 160 notariskantoren, samenwerkend vanuit een gezamenlijke basis van kwaliteit(sbewaking). Vergeving is méér dan het zeggen van sorry. Duur drie uur en een kwartier / 3 studiepunten vaardigheden Een workshop die aan de hand van Past Reality Integration inzicht geeft in het mechanisme van onze persoonlijke bril. Onze persoonlijke bril, die gebeurtenissen kleurt en vertekent (oftewel ons emotionele brein) stuurt ons de hele dag aan. Zonder dat wij ons dit realiseren. We zijn ervan overtuigd dat alles dat we ervaren ook de waarheid is in het hier en nu. We nemen echter onbewust voortdurend beslissingen vanuit dit emotionele brein. Het speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol in onze partnerkeuze. Maar ook bij onze meningsverschillen met anderen. Bij ruzies en conflicten is onze perceptie van het nu vertekend. En ook van de ander(en), natuurlijk! In deze workshop krijgen de deelnemers inzicht in het mechanisme van ons emotionele brein, aan de hand van het gedachtegoed Past Reality Integration (PRI) zoals ontwikkeld door de Nederlandse psychologe Ingeborg Bosch. Aan de deelnemers wordt getoond hoe het verkregen inzicht gebruikt kan worden als instrument om emotioneel lastige gesprekken, situaties en relaties te ontwarren. Zowel uitleg van het concept, concrete tools, als ook een live demonstratie maken deel uit van deze workshop. Relatieproblemen kunnen ermee worden opgelost, maar ook voorkomen. Gesprekken over de relatie, over echtscheiding, over kinderen, e.d. kunnen weer gaan over datgene waar het écht over gaat, zodat die gesprekken kunnen leiden tot volwassen, onbelaste, beslissingen. Loes Gijbels is van huis uit advocaat en scheidingsmediator, maar na een in 2007 afgeronde opleiding is zij voornamelijk werkzaam als coach en counselor. Zij is op 1 januari 2012 begonnen met de opleiding tot PRI-therapeut. Loes Gijbels is verbonden aan het kantoor SmeetsGijbels. Lenneke van Hastenberg is sinds 1993 werkzaam als psychologe. Zij heeft de opleiding tot PRI therapeut afgerond en inmiddels leidt ze als PRI Opleider professionals op. Zij heeft een rijke ervaring om vanuit bevlogenheid diverse trainingen, workshops en lezingen te geven. Voor meer informatie zie Men is ervan overtuigd dat alles dat men ervaart waarheid is in het hier en nu. Duur drie uur en een kwartier / 3 studiepunten vaardigheden

8 Kijk voorbij de façade Empathie van het systeem? Herman Ilgen Maureen Luyens Een workshop over de basis van nonverbale strategie analyse. Onbewuste non-verbale (micro-)signalen zijn objectief waarneembaar en blijken een hoge voorspellende waarde te hebben met betrekking tot het persoonlijke stressen escalatiegedrag van individuen. Maar ook geven zij inzicht in de kwaliteiten en (contact-)behoeften van een individu, waarop kan worden ingespeeld om tot een succesvolle interactie te komen. Veel conflicten komen (mede) voort uit het niet aansluiten bij elkaars behoeften in contact. In de workshop leert u individuele nonverbale stresssignalen herkennen en interpreteren en het afstemmen van gespreksaanpak en interventies daarop. De training is ontwikkeld op basis van wetenschappelijk onderzoek door het Instituut voor Non-verbale Strategie Analyse (INSA; in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam. Met een interactieve combinatie van beeldmateriaal en theoretisch kader wordt de deelnemers inzicht geboden in het Persoonlijk Non-verbaal Repertoire (PNR) en daarbij behorende gedragsrepertoires. Steeds wordt het verband gelegd met de praktijk van de mediator. Inzicht in het PNR maakt anticiperen op gedrag mogelijk. Doel en inhoud van deze workshop: Onderscheiden van onbewuste nonverbale communicatie in het gezicht en de psychologische betekenis daarvan; Leren vertalen van objectief waarneembare signalen naar gedragsstrategieën; Gespreksaanpak en interventies trefzeker inzetten door aan te sluiten bij de (onbewust getoonde) belevingswereld van gesprekspartners. Drs. Herman Ilgen studeerde theologie en bedrijfskunde. Hij werkte als onderhandelaar bij Rijksoverheid, AWVN en bij Gist-Brocades. Sinds 1997 is hij zelfstandig actief, ook als mediator, trainer en coach. Hij is geïnteresseerd in de psychologie van onderhandelings- en conflictsituaties. In de achterliggende jaren heeft hij zich daarom verdiept in het verband tussen zichtbare non-verbale communicatie en onbewuste gedragspatronen. In zijn eigen onderhandelings- en mediationpraktijk blijkt dit nieuwe mogelijkheden te geven voor sturing en begeleiding van het proces. Hij is verbonden aan het Instituut voor Non-verbale Strategie Analyse (INSA). Tevens is hij als extern promovendus verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Duur drie uur en een kwartier / 3 studiepunten vaardigheden Een workshop over hoe de zwakke in het systeem te empoweren. Hoe gaan we de zwakke in het systeem meer autonomie geven? Door deze te steunen? Wat zijn hierbij de risico s en mogelijkheden? Wat zijn de alternatieven? In het veranderingsproces wordt rekening gehouden met de krachten in de bredere context. Aan de hand van een voorbeeld ervaren we de kracht van het systeem. We leren ons flexibel op te stellen. Eigen waarden en normen zijn een risico en een bedreiging voor verandering. Ook de bemiddelaar (begeleider) is een onderdeel van dit systeem. Vooral de interactie met de deelnemers staat centraal. Aan de hand van een voorbeeld verduidelijken we onze uitgangspunten. Maureen Luyens is psychologe, seksuologe en psychotherapeute. Zij heeft meer dan dertig jaar partners begeleid zowel met relationele als met seksuele problemen. Zij heeft zich in haar werk vooral laten inspireren door de systemische als experiëntiële benadering. Zij komt uit België en is gehuwd met Alfons Vansteenwegen. Eigen waarden en normen zijn een risico en een bedreiging voor verandering. Duur drie uur en een kwartier / 3 studiepunten vaardigheden

9 het vfas lustrumcongres vfas nodigt u van harte uit voor de lustrum feestavond. Het is een eer om het 10-jarig bestaan van de vereniging met u vfas lid - te vieren. Donderdagavond 4 april Aanvang borrel / diner uur Feestavond duurt tot uur Okura hotel, te Amsterdam Borrelen, dineren met vfas collega s inclusief drank en een verrassend optreden! Ook als u niet naar het congres kunt of wilt komen, kunt u zich voor deze avond inschrijven. De kosten bedragen in dat geval 75. Dresscode: feestelijk. klik hier om je direct in te schrijven com/b6egbzv

10 Negotiating Conflict Practical Tools From Negotiation Research and Practice Linda Netsch In this workshop, Harvard Law School insights are used to address major communication problems in partnership disputes. How we communicate while discussing a dispute the way we talk with one another has tremendous impact on how the participants involved in the conflict feel about the process and the outcome. There are common communication practices that tend to make problems harder to resolve. Communication can be significantly improved with a shift in mindsets, questions, and assertions - and slowing down conversations. How do we understand real motivations? What are creative ways to overcome barriers? How do we discuss alternatives to an agreement and consequences of litigation? How do we judge fairness? How do we manage strong emotions and issues of self-esteem? In this workshop, we will use insights from years of research and experiential programs at Harvard Law School to address major communication problems in partnership disputes - including divorce negotiation and mediation. The tools are useful for mediators, advocates, and parties to the mediation process. Practical exercises and interactive discussion will make this a very participatory session. Linda Netsch is a mediator as well as a lecturer at Harvard Law School, Stanford Law School, and the Haas School of Business, teaching negotiation and conflict resolution. Her executive education and consulting practice focuses on developing leadership, negotiation, and collaborative communication skills. She founded Align Consulting, which provides services to improve communication within and between organizations, as well as mediation, facilitation, and coaching. Linda s projects include helping organizations prepare for major negotiations, working with international organizations to manage cultural and communication challenges, implementing major leadership development and change initiatives, and mediating large group conflicts. She has worked extensively in Europe, the Middle East, Asia, Australia, and Latin America. In addition to training and consulting, Linda practiced law at an entertainment law firm in Los Angeles and worked as an Alternative Dispute Resolution (ADR) Attorney at the US Postal Service Headquarters in Washington, D.C. As an ADR attorney, her duties involved increasing the use and effectiveness of negotiation, mediation, and other alternative dispute resolution processes within the Postal Service. She also mediated federal contract and employment disputes and facilitated sessions on changing federal rules and regulations. Linda started her career as an officer in the US Air Force, where her experiences included the development, procurement, and production of a mobile satellite intelligence communications network for use by NATO and United States forces in Europe. She negotiated with NATO officials to integrate and install the system at numerous sites in Europe, and managed a team of over 30 personnel in the United States and Europe. She also coordinated the integration of intelligence communications projects throughout Germany, Spain, Italy, and the United Kingdom, and led the development of a local area network for intelligence analysts. Linda has a B.S. in Molecular Biology from the University of Wisconsin and a law degree from Harvard Law School. She lives in Redwood City, California and serves on the board of the Humane Society of Silicon Valley. Duur 3 uur en een kwartier / 3 studiepunten juridisch

11 De nieuwe richtlijn vereenvoudiging kinderalimentatie Hanneke Ackermans-Wijn Convenanten maken Ellen van den Boom & Tanja Kreeftenberg Een workshop over de nieuwe rekenwijze voor kinderalimentatie. Met ingang van 1 april 2013 wijzigt de door de Werkgroep Alimentatienormen aanbevolen rekenwijze voor kinderalimentatie. De inhoud en de uitgangspunten van deze nieuwe richtlijn worden besproken aan de hand van de thema s behoefte, kosten van zorg/omgang/co-ouderschap, berekening draagkracht, schulden en de aanvaardbaarheidstoets. Tevens wordt aan de hand van verschillende casusposities toegelicht hoe de nieuwe rekenwijze concreet moet worden toegepast. Hanneke Ackermans is vice-president inhoudelijk bij het team familie van de rechtbank Oost-Nederland (per 1 april 2013 de rechtbank Gelderland). Zij heeft ruime ervaring als familierechter en doet veel alimentatiezaken. Tevens is zij lid van de Werkgroep Alimentatienormen. Zij schrijft regelmatig in de vakbladen over familierechtelijke thema s als het ouderschapsplan en het familieprocesrecht. Duur 3 uur en een kwartier / 3 studiepunten juridisch Een workshop waarin aan de hand van praktijkvoorbeelden - in te brengen door de cursisten - het vfas model-convenant wordt besproken en toegelicht. De sprekers besteden aandacht aan diverse actualiteiten, zoals de nieuwe Tremarichtlijn met betrekking tot de vaststelling van kinderalimentatie en de voorstellen tot wijziging van de grondslag en duur van de partneralimentatie. Aan de hand van jurisprudentie en literatuur wordt gekeken naar: do s en don ts, de vastlegging van hetgeen is overeengekomen in het convenant en/of in de verslagen en hoe cliënten in mediations of op tegenspraak te adviseren. Aan bod komen: de vaststellingsovereenkomst, de al dan niet bewuste afwijking van de wettelijke maatstaven, leveringshandelingen, de positie van de dga en andere onderwerpen die uit de in te brengen casusposities zullen blijken. Ellen van den Boom is als advocaat-scheidingsmediator aangesloten bij de vfas en de VCDH. Zij is mede-oprichtster van het kantoor Van Arkel & Van den Boom advocaten te Nijmegen. Tanya Kreeftenberg is als advocaat-scheidingsmediator aangesloten bij de vfas en medeoprichsters van het kantoor Grosfeld Kreeftenberg Advocaten te Son. Zij is ervaren docente op het gebied van alimentatie en huwelijksvermogensrecht. Daarnaast is zij rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Rotterdam en medewerker bij het vakblad Rechtspraak Familierecht. Beiden zijn als docent betrokken bij de Basis Opleiding Scheidingsmediator in de blokken Juridische aspecten van mediation en Convenanten. Duur 3 uur en een kwartier / 3 studiepunten juridisch

12 DONDERDAG De dood, en derhalve het erfrecht, leeft Freek Schols Hoe zullen we de toekomst(voorzieningen) delen? Frits van der Kamp Een workshop over erfrecht. Ruzieboedels zijn aan de orde van de dag. Vergeten echtgenoten, onterfde kinderen, te oude testamenten, berooide erfgenamen, ontaarde executeurs, bewindvoerders die op de eieren blijven zitten en teleurgestelde verwachters zijn geen zeldzaamheid meer. Erfrechtelijke verhalen doen het goed op feesten en partijen. Een prachtig werkterrein en een heerlijk onderwerp voor een workshop. Freek Schols is gespecialiseerd in de civiel- en fiscaalrechtelijke aspecten van het familievermogensrecht. Hij is thans als hoogleraar Privaatrecht, in het bijzonder notarieel recht verbonden aan het Centrum voor Notarieel Recht van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid Radboud Universiteit Nijmegen. Tot 1 november 2008 was hij hoogleraar Estate Planning aan deze faculteit. Tot 2004 was hij werkzaam in de notariële praktijk en nu als vennoot verbonden aan ScholsBurgerhartSchols, een organisatie die zich richt op de business to business advisering aan advocaten, notarissen en belastingadviseurs. Een prachtig werkterrein en een heerlijk onderwerp voor een workshop. Duur 3 uur en een kwartier / 3 studiepunten juridisch Een workshop waarna de deelnemer de fiscale risico s en kansen van de verschillende toekomstvoorzieningen in een echtscheiding herkent. Als men de fiscale risico s kent, kan in de praktijk op een vroeg moment reeds rekening worden gehouden bij de te maken afspraken over verdeling en verrekening. In deze workshop wordt ingegaan op de belangrijkste fiscale valkuilen bij de verdeling en verrekening van toekomstvoorzieningen. Daarbij worden de kansen en eventuele oplossingsrichtingen besproken. Tot slot komt de pensioen BV en de verdeling of verrekening daarvan aan de orde. Alternatieve pensioenafwikkelingen staan daarbij centraal. Aan de hand van korte inleidingen en casusposities over kapitaalverzekeringen, spaarrekeningen eigen woning, lijfrenten, gouden handdrukstamrechten en pensioenen bij echtscheiding, worden de fiscale gevolgen bij de verdeling en verrekening van deze toekomstvoorzieningen nader toegelicht. Frits van der Kamp studeerde Nederlands Recht en Fiscaal Recht. Sinds 1 mei 2008 is hij zelfstandig gevestigd als fiscaal adviseur. Verder is hij als (gecertificeerd) docent onder andere verbonden aan Nederlandse en buitenlandse MFP opleidingen, PAO onderwijs voor fiscalisten en diverse andere opleidingsinstituten. Voordien was hij circa 12 jaar werkzaam bij het Fiscaal Juridisch Adviesbureau van Nationale Nederlanden en als partner verbonden aan Zantboer & Partners. Hij heeft een bijzondere expertise inzake levensverzekeringen, pensioen, de eigen woning alsmede op het terrein van echtscheiding. Hij verzorgt onder andere meerdaagse echtscheidingscycli bij verschillende beroepsgroepen, waarbij de interactie tussen de civiele regels en de fiscale aspecten veelal centraal staan. Deelnemers kunnen tijdens de workshop ook casusposities uit de praktijk inbrengen. Duur 2 uur / 2 studiepunten juridisch

13 VRIJDAG Tien jaar huwelijksvermogensrecht Bart Breederveld & Jan Hein Lieber Gevolgen van meerpartijen ouderschap Paul Vlaardingerbroek Een workshop over de ontwikkelingen op het terrein van verdelen, verrekenen en vergoeden in tien jaar huwelijksvermogensrecht. Het huwelijksvermogensrecht heeft in tien jaar tijd een grote ontwikkeling ondergaan. Niet alleen is er een voortdurende stroom van rechtspraak naar aanleiding van de in 2002 ingevoerde regels Verrekenbedingen. Ook is de rechtspraak over de verdeling van de huwelijksgemeenschap na echtscheiding aanzienlijk gebleken. Met name over privé-vermogen vanwege de uitsluitingsclausules of de verknochtheid wordt anno 2013 anders gedacht dan in Bovendien zijn in 2012 de regels omtrent de huwelijksgemeenschap aangepast en aangevuld en is een wettelijke regeling omtrent vergoedingsrechten ingevoerd. Het aantal samenlevers in Nederland neemt nog steeds toe. Daarmee ook de conflicten indien de relatie wordt verbroken. Aan de hand van de rechtspraak wordt een vergelijking gemaakt tussen de rechtspositie van gehuwden en ongehuwd samenwonenden (met en zonder contract). De vermogenssituatie van veel echtparen is gewijzigd. Groeiden vermogens in 2003 nog tot aan de hemel, veel scheidende partners worden in 2013 geconfronteerd met meer schulden dan goederen die bij de afwikkelingen moeten worden betrokken. Deze ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar op het terrein van verdelen, verrekenen en vergoeden worden uitgebreid behandeld met een up to date overzicht van de huidige stand van zaken. Kortom: een workshop die past bij dit lustrumcongres. Mr. Jan Hein Lieber is senior raadsheer bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en mr. Bart Breederveld is advocaat te Alkmaar, universitair docent aan de VU en raadsheer plaatsvervanger bij het Gerechtshof s-gravenhage. Het aantal samenlevers in Nederland neemt nog steeds toe. Duur 5 uur (twee dagdelen) / 5 studiepunten juridisch Een workshop over de rechtsgevolgen van wijzigingen in het juridisch ouderschap. Het juridisch ouderschap en het gezag staan op het punt ingrijpend te worden gewijzigd. Eind oktober 2012 ging de Tweede Kamer akkoord met het wetsvoorstel inzake het duo-moederschap. In de discussie hierover heeft staatssecretaris Teeven aan de Tweede Kamer toegezegd te willen nadenken over de vraag of het (juridisch) ouderschap niet aan meer dan twee ouders kan worden toebedeeld. Datzelfde kan ook gesteld worden over het gezag over kinderen. Moet dit bij twee ouders of opvoeders blijven of zouden meer volwassen personen gezamenlijk het gezag over het kind van een van hen moeten kunnen verkrijgen? Teeven heeft toegezegd een commissie te zullen installeren die over dit onderwerp gaat nadenken en advies moet uitbrengen. De vraag is of er veel gaat veranderen, omdat een kind nu ook al meerdere ouders (juridisch, sociaal, genetisch) kan hebben. In deze lezing wordt ingegaan op de vraag wat deze mogelijke wijzigingen concreet zouden kunnen betekenen voor het afstammings- en gezagsrecht. Welke juridische problemen kunnen door een dergelijk meerpartijen ouderschap ontstaan? En is de angst voor meer gezinsconflicten en juridische geschillen koudwatervrees of terecht? De workshop zal voornamelijk bestaan uit een inleiding over de gevolgen van een eventueel drie- of vier-ouderschap. Uiteraard is er ook gelegenheid voor het stellen van vragen en voor discussie. Paul Vlaardingerbroek is hoogleraar Familie- en jeugdrecht aan de Universiteit van Tilburg, raadsheer plv in het gerechtshof Den Bosch en rechter-plv in de rechtbank Rotterdam. Is de angst voor meer gezinsconflicten en juridische geschillen koudwatervrees of terecht? Duur 2 uur / 2 studiepunten juridisch

14 VRIJDAGMIDDAG Plenaire afsluiting Alimentatie van nu en van de toekomst Marjet van Yperen-Groenleer & Agnes van Wieren Verleden, heden en toekomst Een workshop over de ontwikkelingen in alimentatieland. De kernbegrippen behoefte en draagkracht worden aan de hand van recente jurisprudentie onder de loep genomen. De leerstukken: wangedrag, limitering, interen op vermogen, verdiencapaciteit, verwijtbare werkloosheid en het niet- wijzigingsbeding, komen daarbij aan bod. Welk beeld laat de rechtspraak zien? Wat is er veranderd? Er wordt uitgebreid ingegaan op de nieuwe Trema richtlijnen voor het bepalen van kinderalimentatie die op 1 april 2013 in werking is getreden. Door de crisis zult u vaker dan voorheen te maken krijgen met ontslagvergoedingen. Hoe daar mee om te gaan bij het bepalen van de draagkracht van de alimentatieplichtige? De eigen woning blijft een heikel punt zeker onder de nieuwe belastingwetgeving. Ook daar wordt bij stilgestaan. Marjet van Yperen-Groenleer is familierechtadvocaat bij GMW Advocaten in Den Haag. Zij is tevens docent internationaal privaatrecht aan de Universiteit van Leiden. Zij is griffier geweest bij het Hof Den Haag, sector familierecht. Zij zit in de redactie van het tijdschrift Rechtspraak Familierecht (RFR) en publiceert regelmatig in het Echtscheidingsbulletin (EB) Agnes van Wieren is advocaat personenen familierecht bij BANNING NV Den Bosch. Daarnaast is zij bemiddelaar (vfas en NMI), collaborative divorce advocaat, plaatsvervangend raadsheer Hof Amsterdam en praktijkdocent. Scheidingsmediation bestaat veel langer dan de vfas. Waar komen we vandaan? Waar staan we op dit moment? En waar gaat mediation naar toe? Tijdens de plenaire afsluiting wordt stil gestaan bij verleden, heden en toekomst van scheidingsmediation. Speciale aandacht wordt geschonken aan hetgeen Floor Schiffers in dat verband heeft betekend voor dit vak. Iedereen binnen onze vereniging kent Floor, (bijna) iedereen heeft haar zien optreden als docent of intervisiebegeleider of heeft deelgenomen aan een congres dat door haar is georganiseerd. Aan Marihuela Belt de eer om tijdens deze plenaire afsluiting de voorzitter te zijn. Marihuela Belt sloot in 2012 het congres op eigenzinnige wijze af en zij houdt al jarenlang leidinggevenden en medewerkers van allerlei organisaties een scherpe spiegel voor door levendige improvisatievoorstellingen. Zij houdt er de vaart en energie in als dagvoorzitter en krijgt boven tafel wat er echt speelt. Hierbij door middel van een voorproefje van deze afsluiting middels een visie van de vier oud voorzitters die de vfas de afgelopen tien jaar heeft gehad. Duur 1 uur (twee dagdelen) / 1 studiepunt vaardigheden Duur 5 uur (twee dagdelen) / 5 studiepunten juridisch

15 Terugblik #1 Mijmeringen van de eerste voorzitter Louis Zonnenberg (voorzitter vfas periode ) Ik vond dat Nederland te klein was voor twee verenigingen, die hetzelfde doel behartigen. Samensmelting Eind jaren 80 van de vorige eeuw zijn separaat van elkaar twee initiatieven ontwikkeld om te komen tot een familierechtelijk vereniging. De ene vereniging, waaraan de Nijmeegse advocaat Han Keijser zijn naam verbonden heeft, heette de Vereniging van Personen- en Familierecht Advocaten (VPFA). Het doel van die vereniging was de juridische kennis en vaardigheden van de familierechtadvocaat te vergroten. De andere club, waarvan Jan van Oldenborgh het boegbeeld was, wilde mediation op het gebied van familierecht op de kaart zetten. Dat was de Vereniging van Advocaat- Scheidingsbemiddelaars (VAS). Naast en vooral langs elkaar (heen) trachtten de beide verenigingen het familierecht in Nederland op een hoger (en eerlijker) plan te brengen. In 2001 trad ik toe tot het bestuur van de VPFA, om een jaar later voorzitter te worden. Hoewel, de juridisch technische kant van het familierecht mij erg interesseerde, was ik ook een fervent family-mediator. Met Paul Sliepenbeek, die aan het eind van de vorige eeuw voorzitter werd van de VAS, had ik frequent contact. Hoewel met name de leden van de VPFA niet allen even enthousiast waren over het idee van samenwerking, vond ik dat Nederland te klein was voor twee verenigingen, die uiteindelijk hetzelfde doel behartigen. Paul Sliepenbeek was dezelfde mening toegedaan. Daarom hebben wij de besturen van beide verenigingen bij elkaar gebracht. In 2002 werden de samenvoegingsplannen gerealiseerd. Met ingang van 1 januari 2003 kregen die hun uitwerking in één vereniging: de Vereniging van Familierecht Advocaten en Scheidingsbemiddelaars (VFAS). Ik mocht die vereniging als voorzitter gaan leiden, maar (zo bedongen de oud bestuursleden in het kader van de formatie) maximaal voor de duur van twee jaar. En aldus geschiedde. Hot item was de naam van de nieuwe vereniging. Ik was voorstander van een nieuwe afkorting, die recht zou doen aan de wortels van de nieuwe vereniging: vereniging FAS. De F refereerde aan de oude VPFA en de AS aan de oude VAS. De oude bestuursleden van de VAS kwamen echter in opstand. De nieuwe vereniging moest eigenlijk gewoon VAS blijven heten, maar uiteindelijk was men bereid tot een onwerkbaar compromis in de vorm van VFAS. Uit die tijd stamt de denigrerende benaming Vee-Vas. De tijd was niet rijp om te doen wat mijn opvolgster Kyra Pijls wel lukte: de naam te wijzigen in vereniging FAS oftewel: vfas. Maatkostuum De eerste jaren stonden in het teken van het op de kaart zetten van scheidingsmediation in Nederland. Bovendien moest de nieuwe vereniging de traditie van het streven naar juridische perfectie uitbouwen. Beide doelstellingen zijn geslaagd.

16 Werd de juridische opleiding tot 2003 verzorgd door Grotius te Nijmegen, in 2003 is de VFAS het zelf gaan doen. En met succes! De door de vfas georganiseerde specialisatieopleiding is steeds van hoog niveau geweest. Ook de mediationopleiding werd geherstructureerd en uitgebouwd. Op beide deelgebieden is de vfas gedurende de afgelopen tien jaar een pijler geworden, waarop scheidend Nederland rust en waar regerend Nederland niet omheen kan. Binnen de vereniging is de geest van het samen regelen van een scheiding gegroeid. De aanvankelijk (en hopelijk weer in de toekomst) tweejaarlijks gehouden congressen werden een groot feest van ontmoeting van vfas-sers, die allen slechts één doel hadden: een regeling van de scheiding als ware sprake van het vervaardigen van een maatkostuum, dat de scheidende echtelieden perfect past, met als gevolg dat kinderen zo ongeschonden mogelijk uit het overleg komen. Dit zijn de triomfen van de vfas. Zoals ik eind 2004 bij mijn afscheid als voorzitter van de vfas aangaf, zou de komende jaren moeten worden gezocht naar een effectief middel, waarmee de rotte appelen uit de mand zouden vallen. Zij die buiten scheidingsmediation slechts uit zijn op strijd, kunnen onmogelijk goede mediators zijn. Zij zijn het niet waard lid van de vfas te zijn. Helaas, is het tot nu toe niet mogelijk gebleken een goed middel te bedenken om deze rotte appelen te verwijderen. De toekomst van de vfas zal goudomrand zijn, (zeker als het hiervoor genoemde doel ook zal kunnen worden bereikt). Nederland is inmiddels klaar voor de (wettelijke) regeling van conflictoplossing buiten de rechter om. vfas is de afgelopen tien jaar verworden tot een pijler, waarop scheidend Nederland rust en waar regerend Nederland niet omheen kan.

17 Terugblik #2 Zoals een goed familie-advocaat betaamt Geert Warnaar, voorzitter vfas periode De stenen vlogen je om de oren. Alles heeft een begin en ontwikkelt zich Het ontstaan van de vfas kan niet los gezien worden van de ontwikkelingen die zich breed in de Nederlandse maatschappij voordeden. Als advocaat mocht ik getuige zijn van enorme veranderingen, niet alleen binnen de samenleving waarin ik functioneerde, maar ook binnen de advocatuur in het algemeen. Wat mij betreft begonnen die veranderingen begin jaren 80 van de vorige eeuw. Ik had net mijn éénmanspraktijkje in Amsterdam- Oud West geopend. Het was de tijd van de krakersrellen. Conflicten over gebruik van eigendom werden op straat uitgevochten. De stenen vlogen je om de oren. Binnen de advocatuur waren er de protesten tegen het verbod op reclame en dat had de opheffing tot gevolg. Er kwamen meer en meer advocaten die vonden dat je in sommige gevallen best de echtscheiding met de twee partners aan tafel kon regelen. Het gemeenschappelijk verzoek werd ingevoerd, de Advocatenwet werd begin jaren 90 aangepast. Het polderen kwam Tijdens dezelfde periode was er in politiek Den Haag het paarse kabinet aan de macht en daaraan hebben wij het polderen te danken. Polderen betekent niets anders dan dat alle betrokken partijen met elkaar onderhandelen om zo voor iedereen goed resultaat te bereiken. Onze premier Wim Kok heeft het succes van polderen zelfs met de Amerikaanse president Bill Clinton op de televisie mogen toelichten. Scheidingsbemiddeling kwam Tegelijk met deze ontwikkelingen op hoog politiek-maatschappelijk niveau kwam uit de VS het fenomeen MEDIATION naar Nederland overwaaien. De Orde van Advocaten was er als de kippen bij en zorgde meteen voor een opleiding. De Orde voorzag toen al de mogelijkheden van toepassingen van deze manier van conflicthantering binnen de toekomstige advocatenpraktijk. Weer anderen waaronder Jan van Oldenborgh zagen de grote waarde van mediation binnen de familie-advocatuur. Begin jaren 90 richtte hij samen met anderen de VAS op, de Vereniging van Advocaten/Scheidingsbemiddelaars. De sociaal-psychologie kwam Met de komst van mediation in de gewone daagse praktijk van de advocaat, deden ook de psychologen hun intrede in de advocatuur. Hun inzichten, hun technieken waren nodig om advocaten wakker te schudden. Voor menigeen betekende de kennis en de toepassingen van de psychologie een openbaring, alsof er een andere wereld voor je open ging. Je leerde er van. Het was nuttig voor je werk én voor jezelf, als mens. Het fuseren en specialiseren kwam Een andere belangrijke maatschappelijke ontwikkeling waar de huidige vfas haar vorm en functioneren aan te danken heeft is de toenmalige brede maatschappelijke neiging van grotere organisaties om te fuseren. Binnen de advocatuur waren er ontwikkelingen die meer en meer specialisatie inhielden. Fuseren en specialiseren waren de kernwoorden. Advocatenkantoren fuseerden, met elkaar en met anderen. Er kwamen strafrecht-advocaten, arbeidsrecht-advocaten, huurrecht-advocaten, vreemdelingen-advocaten. En natuurlijk een groep familierecht-advocaten. Dat werd de VPFA, onder leiding van de Han Keijser, de Vereniging van Personen- en Familierecht Advocaten. De noodzaak tot het onderscheiden kwam Anno 2000 telde de VAS ongeveer 300 en de VPFA 450 leden, voor een belangrijk deel vrouwelijke advocaten. Allemaal advocaten die dagelijks met dezelfde problematiek bezig waren. Twee besturen, twee congressen, twee organisaties voor nagenoeg dezelfde advocaten, allen werkzaam met dezelfde problematiek. Dat riep om samengaan. Niet alleen om praktische, strategische of onderscheidende redenen, maar ook omdat wij zagen dat een hedendaagse familie-advocaat niet zonder een goede opleiding in beide vaardigheden juridisdche én niet-juridische - kan. Een goede familie-advocaat moet van beide markten thuis zijn. Vaardigheden op beiden gebieden behoren tot zijn gewone arsenaal om de conflicten van anderen te begeleiden. VAS en VFPA waren de twee kanten van dezelfde medaille. Ook zagen wij dat de advocaat zijn traditionele echtscheidingsmarkt aan het kwijtraken was aan de vele mediators die onder de vlag van het NMI eveneens een echtscheiding tot stand konden brengen. Met name notarissen en psychologen zouden onze medespelers worden op die hele grote echtscheidingsmarkt. De noodzaak om ons als advocaten nadrukkelijk op die markt te onderscheiden was zeer wel aanwezig. Twee verenigingen zouden ons eigen onderscheidend vermogen niet bevorderen. Paul Sliepenbeek als voorzitter van de VAS en Louis Zonnenberg als voorzitter van de VPFA hebben vervolgens in 2002 de koppen bij elkaar gestoken en een plan gesmeed dat uiteindelijk heeft geleid tot de oprichting van de vfas in Ik zat toen twee jaar in het VAS-bestuur. Alles heeft een heden Terugkijkend op een geschiedenis van tien jaren mag rustig gesteld worden dat het samengaan van VAS EN VPFA een verstandig besluit is geweest. Het aantal leden is enorm gestegen, de activiteiten

18 Terugblik #3 die de vereniging ontplooit zijn nuttig en druk bezocht. Binnen de Nederlandse samenleving heeft de vfas zich een eigen positie verworven. Landelijk is de vfas een begrip geworden. Familie-advocatuur blijkt tot een volwaardige en grote tak van sport binnen de advocatuur te zijn uitgegroeid, met eigen behoeften. Een dergelijke beroepsgroep heeft een organisatie als de vfas nodig, een club die gezamenlijke belangen behartigt en goede cursussen aanbiedt. Het en is gekomen De fax betekende al een enorme versnelling in de interactie tussen advocaten, hun cliënten en hun collega s. De komst van de heeft alles vele malen doen versnellen. Door de smartphone ben ik 24 uur per dag en zeven dagen in de week bereikbaar. Deze nieuwe manieren van communiceren kunnen heel erg handig zijn, maar ze kunnen ook escalerend werken, zeker in conflictueuze situaties. Ook binnen de advocatuur heeft de komst van veranderingen teweeg gebracht. Ik schat dat de meerderheid van de advocaten 24/7 bereikbaar is zoals ik ben. Ook zij hebben moeten leren omgaan met nieuwe manier van communiceren met elkaar. Onze wereld verpsycholiseert De wereld waarin wij leven is steeds meer aan het verpsychologiseren. Psychologie is in. Lees de kranten en de tijdschriften, kijk naar de TV, luister naar de radio, steeds nadrukkelijker gaat het over gevoelens en emoties. Mensen zijn zich bewuster van hun sociaal-psychologisch functioneren geworden en nieuwsgieriger naar specifieke kennis op dat gebied. Ook de advocatuur ontkomt er niet aan. Er zijn nu al heel wat advocaten die allang begrepen hebben dat hun vak alles met sociaal-psychologie te maken heeft en die op dat gebied vaardigheidscursussen en intervisie volgen. In de afgelopen tien jaar is steeds meer psychologische kennis en vaardigheden naar de dagelijkse advocatenpraktijk getransformeerd. Volgens mij zal die transformatie van kennis in de toekomst doorgaan en daardoor zullen advocaten zich steeds bewuster worden van hun eigen functioneren in de zaken die zij behandelen, bewuster worden van de effecten die hun gedrag heeft op het denken en doen van de mensen met wie zij samenwerken. Kyra s kroonjuwelen Kyra Pijls-olde Scheper, voorzitter vfas periode Slechte kwaliteit afgestraft Toen ik per 1 januari 2007 als voorzitter van onze vereniging vfas aantrad, achtte ik het van belang dat onze kroonjuwelen zoveel mogelijk werden gezien. Een van deze kroonjuwelen was kwaliteit op juridisch gebied en op het gebied van mediation (destijds bemiddeling). Voor kwaliteit was het van belang dat iedere vfas-advocaat juridisch geschoold was. Er diende dus een gedegen juridische scholing te zijn, die met een examen werd afgesloten. Gezien de ontwikkelingen bij het Ministerie van Justitie en Rechterlijk Macht (Mediation naast Rechtspraak werd steeds belangrijker) vond ik het als voorzitter van belang dat iedere vfas-advocaat minimale kennis moest hebben van mediation. Om de kwaliteit verder te borgen moest er een onafhankelijk klachteninstituut komen, te weten Stichting Tuchtrecht Scheidingsbemiddeling. Deze is dan ook in 2008 opgericht. Deze stichting had mede tot doel de kwaliteit van onze vereniging te bewaken en indien nodig leden te sanctioneren. vfas on air Het tweede belangrijke doel was destijds de herkenbaarheid van de vfas. Internet stond nog in de kinderschoenen, maar werd snel de manier om in contact te komen met onder andere advocaten. Daarom moest er een nieuwe website worden gebouwd. De nieuwe website die op 1 januari 2007 in de lucht ging, was een belangrijke stap om onze verenging herkenbaar te maken inclusief het nieuwe logo. Dit logo, het briefpapier, de nieuwsbrief, het gebruik van het logo op het briefpapier van leden, et cetera, moest er toe bijdragen dat de vfas grotere naamsbekendheid kreeg. Als voorzitter wilde ik ook ervoor zorgen dat de vereniging bekend werd bij het publiek. In deze jaren heeft de vfas meer naamsbekendheid gekregen. Zo was destijds de scheidingsbeurs een manier om publiciteit te krijgen. Wie kent niet de stelling in de pers dat er na vakanties meer scheidingsaanvragen zijn. Deze stelling komt uit een NIPO onderzoek onder onze leden en consumenten in Verder hebben wij actief radio en televisie benaderd en was er zelfs een quiz: wie was de beste scheidingsadvocaat? Politiek Den Haag In de jaren 2007 en 2008 hebben het bestuur en ondergetekende veel tijd en aandacht besteed aan het in contact komen met het Ministerie van Justitie, zodat zij ons zouden zien als een professionele, gespecialiseerde vereniging om te raadplegen als er wetsvoorstellen gelanceerd worden. Destijds hebben er meerdere gesprekken plaatsgevonden, onder ander met oud-minister Hirsch Ballin maar ook met mr Luchtenveld die het initiatief wetsvoorstel tot administratieve echtscheiding had ingediend. Uiteindelijk heeft dit wetsvoorstel, mede dankzij onze kritische

19 kanttekeningen, het niet gered. Daarna is, zoals bekend, weer een nieuw wetsvoorstel ingediend waarbij notarissen gemeenschappelijke verzoekschriften tot echtscheiding konden indienen. Dit wetsvoorstel was afkomstig van minister Hirsch Ballin. Uiteindelijk is dit wetsvoorstel in de Eerste Kamer eveneens gesneuveld. Aanscherping Ook is in deze jaren de opleiding tot vfasadvocaat en vfas-advocaat-mediator aangescherpt. Op dit moment vindt er wederom een aanpassing plaats van de opleiding tot gespecialiseerd familierechtadvocaat/ scheidingsmediator. Ik denk dat dit een goede ontwikkeling is. Aan de hand van de ontwikkeling in de markt moet gekeken worden of de opleiding nog voldoet aan de verwachtingen die de maatschappij en de politiek heeft aan de gespecialiseerde familierechtadvocaat/scheidingsmediator. een vereniging mee mag vormen en ziet groeien, met alle problemen en uitdagingen van dien en vervolgens moet je deze jongmeerderjarige aan je opvolgster overdragen, dan is dat loslaten om verder te groeien een moeilijk proces. Maar: ik heb gezien hoe de vfas nog zelfstandiger werd, nog meer uitstraling kreeg, nog professioneler werd. Dat was mijn bedoeling toen ik het stokje overgaf aan Anke Mulder. Ik vind dat ze dit uitstekend gedaan heeft. Ik begrijp dat het ook voor haar moeilijk zal zijn om deze vereniging als voorzitter los te laten, ondanks haar volste vertrouwen in haar opvolger. Het is echter goed om een volgende voorzitter vooral zijn eigen koers te laten varen. De lijn is duidelijk. De (oud-)voorzitters willen allemaal hetzelfde: kwaliteit en herkenbaarheid van onze vereniging. Ik meen dat onze huidige voorzitter, Rob van Coolwijk, dit zeker kan uitdragen! Jong vfas In de laatste periode van mijn voorzitterschap is de aandacht uitgegaan naar de verplichte intervisie (waarvan destijds nog de vraag was of dit wel of niet ingevoerd moest worden!) en de betrokkenheid van vooral jonge vfas-leden bij de vereniging. Hiertoe werd Rob van Coolwijk aangetrokken als bestuurslid. Scheiden Ik vond het moeilijk om het stokje als voorzitter over te dragen. Niet omdat ik geen vertrouwen had in mijn opvolgster, Anke Mulder, maar vanwege mijn betrokkenheid bij deze vereniging. Als je

20 Terugblik #4 De dag van de scheiding Anke Mulder, voorzitter vfas periode Aan de wieg In de periode 2009 tot en met 2012 mocht ik de voorzitter van de vfas zijn. Lang geleden, in 1992, was ik een van de mede-oprichters van de VPFA, de vereniging van Personen- en Familierecht Advocaten, die later in 2003 gefuseerd is met de VAS, de vereniging van Advocaten Scheidingsbemiddelaars. Eigenlijk stond ik dus een beetje aan de wieg van de huidige vfas en ik vond het mede daarom een eer om in de afgelopen vier jaar voorzitter te mogen zijn. Scheiding als product Een van mijn voornaamste doelstellingen was eigenlijk om de vfas bekender te maken. In een periode dat een scheiding welhaast als een product door de markt ontdekt lijkt te zijn en met name via het internet er vele nieuwe scheidingsaanbieders bij zijn gekomen, was dat enerzijds een noodzaak, maar anderzijds ook een lastige klus. Ik denk echter dat wij daar toch een flinke slag in hebben gemaakt. Er is een speciaal budget gecreëerd voor PR, er is een mooie nieuwe website gekomen, we hebben een magazine VERDER gemaakt en dankzij de vfas is de Dag van de Scheiding in het leven geroepen. De Dag van de Scheiding is inmiddels een begrip geworden in Nederland. Ik wilde ook bereiken dat de vfas, ondanks haar omvang, een vereniging is waar de leden trots op zijn en dat leden graag naar vfas-bijeenkomsten komen. We hebben het jaarcongres ingesteld om daar zoveel mogelijk vfas-leden samen te laten komen. Als ik ook afgelopen keer weer zag hoeveel leden er bij het congres aanwezig waren en hoe positief en vrolijk de sfeer was, dan hoop ik dat wij dat bereikt hebben. De vfas keuken Het waren vier intensieve jaren, maar ik heb het met ontzettend veel plezier gedaan. In de eerste plaats omdat ik leuke hardwerkende bestuursgenoten had en het secretariaat van Els de Wild een fantastische ondersteuning is. Voor mij was het bovendien een mooie gelegenheid om een kijkje in de keuken van de vfas te nemen en nieuwe dingen te leren. Ik hoop iets te hebben bijgedragen aan de bloei van de vfas en heb in volle vertrouwen het voorzitterschap aan Rob van Coolwijk overgedragen.