CZAV. coöperatie met kracht! Jaarverslag 2013/2014 Coöperatieve Zuidelijke Aan- en Verkoopvereniging U.A.

Transcriptie

1 CZAV coöperatie met kracht! Jaarverslag 2013/2014 Coöperatieve Zuidelijke Aan- en Verkoopvereniging U.A.

2 Onze missie CZAV is voor haar leden een zeer betrokken aan- en verkoopvereniging in het zuiden en westen van Nederland. CZAV stelt haar leden in staat om hun ambities waar te maken, door een meerwaarde te leveren voor hun bedrijfsrendement. Dit bereiken we door: a. het leveren van de best mogelijke advisering, producten en diensten in de meest optimale prijs-kwaliteitverhouding; b. het leveren van continuïteit in advisering, producten en diensten; c. nauw betrokken te zijn bij de bedrijven van de leden; d. het deelnemen in bedrijven die ten dienste staan aan CZAV. CZAV heeft deskundige en betrokken medewerkers in dienst die zorgen voor een optimaal rendement bij de leden en een financieel gezond CZAV. CZAV is a cooperative in the southern and western parts of the Netherlands strongly committed to its members, the farmers. CZAV enables its members to realize their ambitions, providing a surplus value on the output of their farms. This is achieved by: a. giving the best advice possible as well as providing goods and services in an optimal price quality ratio b. ensuring continuation in recommendations, as well as in providing goods and services c. being strongly involved in the members farms d. participation in companies contributing to the objectives CZAV employs dedicated professionals, aiming for the highest output of the members and a financially healthy CZAV. MISSIE

3 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLANDINHOUD Inhoudsopgave Onze missie 2 Voorwoord directie 6 Kennis 10 Risicomanagement 13 Financiële resultaten 14 Leden 15 Ondernemingsraad 18 Personeel 20 Akkerbouw 24 Meststoffen 26 Gewasbescherming 28 Zaaigranen en -zaden 30 Fruitteelt 30 Veehouderij 32 Teeltbegeleiding en overige gewassen 34 Brandstoffen 36 Veiligheid en logistiek 38 CZAV en de Belgische markt 39 Agrimarkt 40 Advies van de raad van commissarissen 42 Organisatie 44 Jaarrekening 2013/ Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 63 5

4 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLAND VOOR- WOORD Antoon van Vugt Algemeen directeur Voorwoord directie CZAV is een krachtige coöperatie. Krachtig in alle opzichten, door een financieel sterke positie, een aanzienlijk marktaandeel in haar werkgebied, een uitgebreid nationaal en deels internationaal netwerk op het gebied van inkoop, kennis en afzet en niet in de laatste plaats een efficiënt opererende organisatie. Een uitzonderlijk vroeg voorjaar en een turbulent groeiseizoen bleken het afgelopen jaar een ferme test voor onze organisatie. Logistiek en administratief gezien, maar ook in de buitendienst, waren de uitdagingen groot. Het was bijzonder dat we als organisatie onder deze omstandigheden opnieuw kansen in de markt creëerden en deze vanuit onze kennis en ervaringen konden vertalen naar goede maatwerk adviezen richting onze telers. De beschikbaarheid van producten, ook in een schaarse markt, hielden we in het afgelopen boekjaar op een goed niveau. Soms wordt beschikbaarheid van meststoffen, zaden, gewasbeschermingsmiddelen en andere grondstoffen nog als vanzelfsprekend ervaren. Het tegendeel is echter waar. Klimatologische en politieke invloeden, in combinatie met continu wijzigende machtsverhoudingen in ketens, maken het noodzakelijk om een krachtig inkoop- en kennisnetwerk en een sterke financiële positie te hebben. CZAV treedt waar nodig tijdig op en neemt posities in voor aankoop en op- en overslag. Het afgelopen voorjaar gold dit in het bijzonder voor de beschikbaarheid van kunstmeststoffen. De inmiddels 85-jarige coöperatie acteert krachtig en doet dit in het belang van haar leden! Financieel Het netto resultaat na belasting kwam in boekjaar 2013/2014 met 3,8 miljoen euro net iets hoger uit dan in het voorgaande jaar. Van dit resultaat is vooraf, zoals gebruikelijk, de nakorting afgetrokken die met 2 miljoen euro ruim 17% hoger was dan vorig boekjaar. Opvallend was de sterke groei in volume, met 7,5%, in vrijwel alle productgroepen. Dit werd deels veroorzaakt door hoger verbruik bij bestaande afnemers, maar zeker ook door groei in marktaandeel. Ook de afzet in België groeide flink. Zoals gepland lagen de investeringen in het afgelopen jaar aanzienlijk lager dan de voorgaande jaren. Markt CZAV betaalde opnieuw de hoogste prijs uit voor tarwe, namelijk 180 euro per ton maaltarwe. We streven ernaar om de logistieke kosten in onze aan- en verkoopactiviteiten laag te houden. Onze toegevoegde waarde zit onder meer in de keuzes die we maken in kwaliteitsrassen en het mogelijk maken van een goede toegang tot marktpartijen via de jarenlange deelname in Cebeco Granen. In de rundveehouderij zagen we groei in de afzet. Dit is het resultaat van een stabiel en gestructureerd aanbod van kennis en producten. Het aantal klanten nam wederom toe. Tevens realiseerden we een verdergaande samenwerking in de veehouderij met veevoerproducent AgruniekRijnvallei voor onze activiteiten, ook op de Belgische markt. In Midden- en Oost-Brabant en Zuid-Holland, ten noorden van Rotterdam, zagen we een gestage groei in onze activiteiten. Passend in onze strategie hebben we de intentie ons marktaandeel ook hier verder te vergroten en integraal te werken in de provincies Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant. 7 Logistiek en service Het rechtstreeks afhalen van goederen via de regionale CZAV vestigingen neemt steeds verder af. Deze trend is al jarenlang gaande doordat steeds meer leden/afnemers kiezen voor bezorgen vanuit de grotere distributiecentra van CZAV. Om deze reden hebben we in het afgelopen boekjaar de functie die de afzonderlijke vestigingen nu en in de toekomst vervullen verder geanalyseerd. Met name de afgifte van zaden, GBM en meststoffen via de regionale vestigingen loopt verder terug. Dit in tegenstelling tot het aanleveren van granen tijdens de oogst. Door verbeterde inkomende logistieke faciliteiten kunnen telers in korte tijd enorme hoeveelheden graan aanleveren aan onze regionale vestigingen. Waar passend zullen we in de komende jaren de uitgaande logistiek verder aanpassen en verbeteren, in nauw overleg met onze leden in de betreffende regio s. Dit alles om de kostprijs en service in een juiste balans te blijven aanbieden.

5 Kennis We stellen ons producten- en dienstenprogramma samen op basis van de laagste kostprijs en het beste rendement voor onze afnemers en telers. De coöperatie wordt hierin ondersteund door klankbordgroepen en de ledenraad, samengesteld uit betrokken telers en veehouders uit allerlei vakgebieden. Dit is al jarenlang een vanzelfsprekendheid voor directie en medewerkers van CZAV, die we wellicht niet zo vaak uitspreken. Het is vastgelegd in de genen van de coöperatie CZAV! De samenwerking binnen CropSolutions was in dit boekjaar wederom succesvol. CZAV ontwikkelt continu samen met haar partners waardevolle kennis over producten en teelten en vertaalt dit naar de telers. Dit is en blijft één van de kerntaken van CZAV. Met concrete adviezen op zowel product-, plant- en dierniveau levert de coöperatie een essentiële meerwaarde, waarmee de teler en veehouder ambities waarmaakt en CZAV het boerenbedrijf verrijkt met vakmanschap en innovatie. Onze dochteronderneming Luc Pauwels N.V. en de Belgische landbouwcoöperatie SCAM (Wallonië) gingen op 29 november 2013 een samenwerkingsverband aan. Onder de naam Demeterra bundelen beide organisaties de krachten op het gebied van inkoop, logistiek en kennisontwikkeling voor de Belgische markt van gewasbeschermingsmiddelen. Ook kwam hiermee een waardevolle kennisuitwisseling tussen de Nederlandse en Belgische markt tot stand. Het doet ons zeer veel deugd dat we de goede samenwerking mogen bevestigen met een succesvol eerste jaar. x kg Omzet per jaar x Deelnemingen We hebben ons belang in Van der Slikke Rentmeesters B.V. verkocht. Door ontwikkelingen in het buitenland en buiten de agrarische sector kwamen gaandeweg beide aandeelhouders tot de conclusie dat dit op den duur niet meer zou passen bij de strategie van CZAV, die als een regionale speler in de agrarische sector opereert. CZAV is sinds 2002 aandeelhouder in Van der Slikke Rentmeesters B.V. geweest. De identiteit van Agrimarkt is verder versterkt en onderscheidend gemaakt met diverse nieuwe initiatieven, met name op het gebied van streekproducten. Aanhoudende economische omstandigheden in de supermarktwereld leidden echter tot een beperkte aanpassing van de organisatie. We verwachten hiervan het komende jaar positieve resultaten te zien. AgriSneltank liet opnieuw een goed resultaat zien. De afzet in liters groeide wederom, dit ondanks een krimpende markt. De overgenomen locatie in Achthuizen werd omgebouwd tot AgriSneltank en werd in november 2013 heropend. In de toekomst is verdere groei voorzien in het aantal vestigingen. Alle overige deelnemingen hadden een positief resultaat. Risico-analyse Bedrijfsbreed vond in het afgelopen jaar een risicoanalyse plaats binnen CZAV. We streven voortdurend naar het behalen van een meerwaarde in het bedrijfsrendement van haar leden, binnen de kaders van beheersbare risico s. In samenspraak met de raad van commissarissen zijn de uitkomsten van de inventarisatie besproken en zijn enkele vervolgacties ingezet. Tot slot We kijken met trots terug op de behaalde resultaten in het boekjaar 2013/2014 én werpen een blik op het jaar dat voor ons ligt, naar hoe we onze ambities en strategie verder vormgeven, vóór en samen met onze ruim leden, onze gewaardeerde partners en medewerkers. De raad van commissarissen en directie van CZAV spreken hun grote waardering uit over de wijze waarop onze organisatie zich ontwikkelt. We zijn trots op de mogelijkheden die we aan onze medewerkers bieden. Onze dank gaat uit naar alle medewerkers die zich in het achterliggende jaar op welke wijze 9 dan ook voor de organisatie hebben ingezet. Antoon van Vugt Algemeen directeur (bestuurder) CZAV U.A / / / / / / / / / / / / / / / Omzet Eenheden RISICO

6 Kennis De vraag naar kennis groeit. CZAV ontwikkelt vakkennis en vertaalt dit in concrete, bedrijfsbrede adviezen naar telers en veehouders. Een service die we continu uitbreiden en verbeteren en waarmee we bijdragen aan het realiseren van de doelstellingen die telers en veehouders hebben binnen hun bedrijven. Door rendabele, duurzame teelt spelen zij op hun beurt in op de eisen die de consument stelt aan onder meer granen, aardappelen, uien, bieten, groente, fruit, melk en vlees. Goed boeren, goed beheren Binnen het concept Goed boeren, goed beheren waarborgen we met onafhankelijke voorlichting een zo optimaal mogelijke afzet voor telers en veehouders, nu en in de toekomst. Dit houdt in: een zo hoog mogelijke productkwaliteit en opbrengst per hectare met zo min mogelijk inzet van arbeid en middelen per ton productie. Hierbij is aandacht voor de bodemvruchtbaarheid essentieel voor een gezonde, duurzame ontwikkeling van plant en dier en worden ziekten en plagen zoveel mogelijk voorkomen met geïntegreerde bescherming. CZAV en telers deelden in het afgelopen jaar kennis en ervaringen tijdens telersavonden, demonstraties op proef- en demovelden, op de opendag in samenwerking met Stichting De Rusthoeve, de Perendag, veldbijeenkomsten, open (stal-)dagen en studieclubs die we het hele jaar door organiseren. Opnieuw zagen we in het afgelopen jaar de belangstelling voor deze bijeenkomsten toenemen voor zowel akkerbouw, rundveehouderij als fruit. Door de ziektedruk van het seizoen was er continu werk aan de winkel voor telers waardoor men zich focuste op de kennis die er op die dagen te verkrijgen was. In de praktijk blijven we telers voorzien van informatie in veel technische berichten. Net als vorig jaar verliep de verlengingsbijeenkomst voor telers met GBM licenties succesvol. Tevens boden we dit jaar voor het eerst de mogelijkheid aan om de licenties uit te breiden voor knaagdierbestrijding. Samen met onze partner Nedato haalden we dit jaar voor het eerst, kosteloos, lege bigbags op van pootgoed, kunstmeststoffen, zaaizaden en folieproducten. Daarnaast bestaat voor onze klanten de mogelijkheid om lege 400-literzakken op onze vestigingen af te halen voor het afvoeren van leeg GBM fust, die een afvalverwerker ophaalt. Onze leden zijn voedselproducenten en worden door hun afnemers en verwerkers gevraagd duurzame productiemethodes toe te passen. Het programma Goed boeren, goed beheren van CZAV is hierop ingericht en helpt deze vraag in te vullen. In het kader van duurzame teelt sluit dit programma aan bij de doelstelling van de Stichting Veldleeuwerik. In dit landelijke project werken betrokken agrarische ondernemers, hun afnemers en verwerkers actief aan een duurzame productie in de akkerbouw. CZAV heeft inmiddels acht geaccrediteerde adviseurs duurzame voedselproductie in dienst. CropSolutions CropSolutions is actief in de markt van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen, zaaizaden en groeiverbeteraars. Agrarische partners (CZAV in samenwerking met Luc Pauwels N.V. en het Limburgsch Landbouwsyndicaat, Agrocultuur, AgruniekRijnvallei, CAV Agrotheek, CLTV, ForFarmersHendrix en De Samenwerking) zetten sterk in op het ontwikkelen en delen van kennis ten behoeve van een rendabele, voedselveilige productie in de land- en tuinbouw en gebundelde inkoop. Dat gebeurt op zowel nationaal als internationaal niveau. Door nauw samen te werken met de industrie, onderzoeksinstellingen en teeltspecialisten bij aangesloten partners vormt zich een actueel en compleet teeltadvies en daarmee is CropSolutions dé partner voor renderende adviezen! CZAV doet bemestingsproeven met de nieuwe Foliplus producten, maar ook proeven die gericht zijn op fosfaat- en stikstofbemesting. Dit omdat wet- en regelgeving daarin beperkingen opleggen. We zien in een aantal gevallen dat de productie van bijvoorbeeld tarwe niet tot zijn recht komt omdat we stikstof nu niet optimaal kunnen aanbieden. Ons onderzoek heeft er mede toe geleid dat de overheid hierin wat ruimte biedt bij een opbrengst van tarwe boven de 9100kg. Bij de fosfaatproeven zien we duidelijk dat de opbrengst en kwaliteit die we nodig hebben zullen lijden onder een te lage fosfaatbemesting. Op dit moment is dat niet zichtbaar omdat zich IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 11 KENNIS

7 in de bodem veelal nog een buffer aan fosfaat bevindt die het negatieve effect van een te lage bemesting camoufleert. We maken ons zorgen over het feit dat we ons nu voorwenden dat kleine hoeveelheden fosfaat, al dan niet in de rij gegeven, voldoende zijn als de bodemvoorraad niet op orde is. De overheid heeft dit jaar de zogenaamde Vergroeningseisen in voorbereiding genomen. CZAV volgt de ontwikkelingen en vertaalt deze naar concrete adviezen richting telers. We zijn verheugd dat de teelt van groenbemesters gestimuleerd wordt door dit beleid. Het komt de gezondheid en organische stof van de bodem ten goede en sluit daarom aan bij de praktijk van telers. Bekend werd dat de teelt van luzerne, als groenvoer voor de veehouderij, één van de gewassen is die past binnen de vergroeningseisen. Ook hebben de eisen betrekking op het behouden van bestaand grasland, het toepassen van diversiteit in gewassenteelt en het aanleggen van ecologisch aandachtsgebied. De precieze invulling is nog niet bekend bij het drukken van dit verslag. Stageplaatsen en afstudeeropdrachten CZAV biedt studenten van regionale scholen voor middelbaar beroepsonderwijs en landelijke instellingen voor hoger beroepsonderwijs de mogelijkheid ervaring op te doen binnen onze organisatie. Hiermee willen we een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de studenten en aan de inhoudelijke samenwerking met de opleidingen. De stages variëren van korte meeloopstages tot volledige afstudeeropdrachten. De mogelijkheid hiertoe is per werkplek en seizoen afhankelijk. Dit jaar bood CZAV aan vier stagiairs een stageplek. Klankbordgroepen De klankbordgroepen kwamen in het afgelopen jaar bij elkaar opgeteld tien keer bijeen. De klankbordgroep fruitteelt besprak met name onze bijdrage aan de Perendag, GBM en bemesting. In de fruitteelt komt overigens steeds meer belangstelling voor bemesting vanwege de steeds hogere productie- en kwaliteitseisen. In de rundveehouderij keken we vooral naar de productie van ruwvoer op het eigen bedrijf met het oog op het quotumloze tijdperk dat voor ons staat en de daarmee veranderende mestafzet. Daarnaast besteedden we aandacht aan communicatie richting de veehouderij. Ook de samenwerking met Luc Pauwels N.V. in de buitendienst kwam aan de orde. De klankbordgroep kennis behandelde de vraag hoe we zo goed mogelijk de onafhankelijkheid van onze kennis communiceren met telers. Klankbordgroep meststoffen sprak met name over de verwerking van mest en de invloed ervan op de markt en moderne manieren van uitrijden, zoals dynamisch bemesten. De perenstudieclub kwam zes keer bij elkaar en besprak met name teelttechnische zaken. De klankbordgroepen bestaan uit actieve leden/telers die samen een blik werpen op het uitgestippelde beleid en door het uitwisselen van kennis en ervaringen bijdragen aan het vormen van nieuw beleid. Risicomanagement De activiteiten van CZAV zijn gericht op het creëren van meerwaarde in het bedrijfsrendement van haar leden. Om dit te bereiken nemen we afgewogen risico s om bijvoorbeeld hoge uitbetalingsprijzen van granen te behalen of om de beschikbaarheid en gunstige prijsstelling van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen of andere bedrijfsbenodigdheden te realiseren. Hierbij is het van het grootste belang dat de risico s beheersbaar blijven. Voorraadrisico s worden om die reden gemeten en geëvalueerd. Vervolgens nemen we daarop inspelend actie binnen de kaders zoals deze tussen directie en raad van commissarissen afgesproken zijn. Deze afspraken, gekoppeld aan de ervaring van onze medewerkers, leiden tot een goede beheersing van de risico s. In het afgelopen jaar is aanvullend een risico inventarisatie gehouden waarin vooral is gelet op mogelijke, niet bekende of wellicht onderschatte risico s. De resultaten van deze analyse zijn besproken met de raad van commissarissen. Op basis van de uitkomsten zijn enkele vervolgacties ingezet. Er is besloten een dergelijke risico inventarisatie met regelmaat te herhalen. Naast de genoemde voorraadrisico s zijn er risico s die ook voor veel andere bedrijven gelden. Denk hierbij aan renterisico s, fiscale risico s en risico s op calamiteiten. Hiervoor zijn de veelal gebruikelijke maatregelen genomen, zoals het afdekken van renterisico s, actieve communicatie met de fiscus, veiligheidsmaatregelen, het hanteren van verzekeringsbeleid en training van medewerkers. 13 De directie is van mening dat de wijze waarop CZAV is georganiseerd van groot belang is voor het goed kunnen reageren op plotseling optredende risico s. Daarom hechten we aan een flexibele organisatie met korte lijnen en kwalitatief goede medewerkers. Nieuwe tools in Mijn CZAV CZAV is voortdurend als partner in gesprek met haar doelgroepen via onder andere de website, nieuwsbrieven en social media. Het bemestingsprogramma Check op Mijn CZAV is dit jaar uitgebreid met de module gewasbescherming. Een tool waarmee de telers gewasbescherming planmatig aanpakt aan de hand van maatwerk adviezen. Ook werken we samen met diverse managementprogramma s van Agrovision en CropR waarmee waarmee via CZAV de voorraad middelen en producten electronisch actueel wordt gehouden. RISICO MANAGEMENT

8 Financiële resultaten CZAV is het afgelopen jaar opnieuw flink gegroeid. De omzet steeg met 5%. In volume was de groei zelfs nog forser, terwijl een aantal producten, met name de granen, goedkoper waren. De toenemende volumes zijn grotendeels het gevolg van de afzet aan onze leden en afnemers in ons coöperatieve werkgebied alsook aan de CropSolutions leden en groothandel. Bijzonder is ook de grote groei in de brandstofactiviteiten, omdat dit geheel in tegenstelling is tot de negatieve trend in de rest van de Nederlandse markt. Hiermee leverden de brandstofactiviteiten ook weer een goede bijdrage aan het totale CZAV resultaat. De omzet van Agrimarkt stond onder druk door de economische situatie in de Nederlandse markt waardoor in het afgelopen jaar bestedingen van de consument in de supermarkt afnamen. Het netto resultaat na belasting kwam in 2014 met 3,8 miljoen euro net iets hoger uit dan in het voorgaande jaar. Van dit resultaat is zoals gebruikelijk de nakorting afgetrokken die met 2 miljoen euro ruim 17% hoger was dan vorig boekjaar. Zoals gepland lagen de investeringen in het afgelopen jaar aanzienlijk lager dan de voorgaande jaren. Dit komt omdat een aantal grote investeringsprojecten samenvielen in de periode In totaal is in het afgelopen jaar 2 miljoen euro geïnvesteerd in bestaande projecten. In de twee voorgaande jaren bedroegen de investeringen samen ruim 22 miljoen euro. Voor het komende jaar verwachten we iets meer te investeren ten opzichte van dit boekjaar. Investeringen zijn dan gericht op groei van onze activiteiten en op vervanging en verbetering of vernieuwing waar het draait om veiligheid, efficiency en kennis. De groei van het balanstotaal bleef beperkt tot een kleine 2% ten opzichte van vorig jaar. Het eigen vermogen nam toe met ruim 5%. Hierdoor steeg de solvabiliteit licht (van 42% naar 43%). Leden Ledenvergadering In een coöperatie denken en praten leden mee over het beleid van de organisatie. De ledenvergadering van de CZAV is gehouden op 7 februari 2014 in de Zeelandhallen in Goes. De vergadering trok, net als in voorgaande jaren, veel belangstellenden. We zijn als coöperatie trots op de betrokkenheid van onze leden! De directie gaf tijdens de vergadering een toelichting op de jaarcijfers van het boekjaar 2012/2013 en op actualiteiten binnen de sector en de onderneming. Daarbij kwamen ook de omzetontwikkelingen en de marktaandelen van de kernactiviteiten van CZAV en haar deelnemingen aan de orde. De heer Mathijs Bouman, econoom en journalist, hield een lezing over de rol van de agrarische sector in het Nederlandse exportsucces, het gevaar dat de groei van die sector wordt belemmerd door teruglopende kredietverlening en welke alternatieve financieringsbronnen Nederlandse ondernemers kunnen aanboren. Van de ledenraad waren aftredend en herkiesbaar: De heer R. Bastiaansen uit Dordrecht De heer A.J.M. Maas uit Moerstraten Van de ledenraad waren aftredend en niet herkiesbaar: De heer K.W.J. Boer uit Kortgene De heer C.H.J. Hanse uit Zierikzee De heer C.W.A. Kloet uit Rilland De heer L.A.L.R. Verschueren uit Hengstdijk Voordracht in de vacature K.W.J. Boer: - De heer J.M. Breure uit Kats 15 Voordracht in de vacature C.H.J. Hanse: - De heer J.C.R. Romeijn uit Ouwerkerk Voordracht in de vacature C.W.A. Kloet: - Mevrouw B.M. Parlevliet-de Groot uit Beinsdorp FINANCIELE RESULTATEN Voordracht in de vacature L.A.L.R. Verschueren: - De heer A.D. van der Zee uit Axel Alle kandidaten zijn bij acclamatie (her-)benoemd.

9 Raad van commissarissen De raad van commissarissen kwam dit boekjaar acht keer bijeen ter bespreking en, voor zover van toepassing, ter goedkeuring van directiebesluiten. Samen met de accountant werd de jaarrekening over het boekjaar 2012/2013 behandeld. Aftredend en herkiesbaar waren de heren J.W. van der Velde en C.M. Vogelaar. Zij zijn door de ledenraad herbenoemd. Ledenraad De ledenraad vertegenwoordigt de leden van CZAV. Zij kwam dit boekjaar vier keer bijeen ter bespreking en, voor zover nodig, ter goedkeuring van de besluiten van het bestuur en de raad van commissarissen. In de jaarvergadering van de ledenraad op 10 december 2013 werden de jaarcijfers over het boekjaar 2012/2013 vastgesteld. Er werd decharge verleend aan de directie voor het gevoerde beleid en aan de raad van commissarissen voor het uitgeoefende toezicht. In dit boekjaar is besloten om in een tijdsbestek van ongeveer 5 jaar in te krimpen naar 25 leden om een goede afspiegeling van de diverse sectoren en districten te waarborgen. Jongerenraad De jongerenraad kwam in het afgelopen jaar vijf keer bij elkaar. De eerste bijeenkomst vond plaats in november in Kapelle. De directie lichtte tijdens de vergadering in december de jaarcijfers toe. Toen is ook een blik geworpen op het komende seizoen en de strategie van CZAV. Tijdens de samenkomst in februari werd er naar aanleiding van de inleiding door de heer Arjen van Nuland, directeur NCR (Nationale Coöperatieve Raad) met als thema: Het nut en de meerwaarde van de Coöperatie gediscussieerd over de coöperatie. De bijeenkomst in maart ging over de diverse pool- en contractsystemen binnen Nedato. Een excursie in juni samen met de ledenraad, in het teken van kunstmeststoffen, sloot het seizoen af. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 17 Ledenaantal per : Ledenaantal per : LEDEN

10 Ondernemingsraad CZAV en Agrimarkt hebben beide een eigen ondernemingsraad. De directie betrekt hierin de vertegenwoordigers intensief bij het beleid van de organisatie. Het overleg is open en constructief, wat bijdraagt aan een grote betrokkenheid van medewerkers. Dit past binnen de cultuur van de CZAV. De directie hecht hier veel waarde aan en is daarom trots op de positieve samenwerking met de ondernemingsraden! De ondernemingsraden kwamen in het afgelopen boekjaar elk vier keer bijeen met de directie. De directie stelde tijdens deze bijeenkomsten de actuele en toekomstige ontwikkelingen in en rond de organisatie aan de orde. Verder werden de beleidskeuzes ten aanzien van personele zaken besproken. Ook was er aandacht voor ontwikkelingen in de markt die mogelijk invloed hebben op de bedrijfsvoering op korte en lange termijn. De ondernemingsraad van CZAV volgde dit jaar in de nieuwe samenstelling een training waarin actuele onderwerpen rond het werken in organisaties aan bod kwamen. Een ander aandachtspunt was kijken naar de wijze waarop de OR gezamenlijk en een lid individueel goed invulling geeft aan de functie als overlegpartner. Per einde boekjaar 2013/2014 hebben de volgende medewerkers zitting in de ondernemingsraad van CZAV: A.A. de Visser voorzitter C. Neels secretaris M.A. Proost vice-voorzitter J.N.L. van Aert C.W.D. Dorrepaal P. Krijgsman C.W. van Vossen Per einde boekjaar 2013/2014 hebben de volgende medewerkers zitting in de ondernemingsraad van Agrimarkt: IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK C.R. Kap voorzitter E.J. Schouten secretaris 19 B. de Feijter vice-voorzitter J.P. Kaaysteker F.S. van Lenten Bijzonder punt binnen het overleg met de ondernemingsraad van Agrimarkt was de bespreking van de organisatorische aanpassing waardoor een aantal (kader-) functies in de winkels en op kantoor kwamen te vervallen. Voor de afvloeiing van de boventallige medewerkers is met de ondernemingsraad een sociaal plan opgesteld. Vanuit de ondernemingsraad was er vooral aandacht voor actuele ontwikkelingen in de personele organisatie en de invulling en uitvoering van het arbeidsomstandighedenbeleid. Terugkerende andere onderwerpen waren de ontwikkelingen in het verzuim door arbeidsongeschiktheid, de personeelsopbouw, de financiële kwartaalrapportages en de jaarcijfers. ONDER- NEMINGSRAAD

11 Personeel Personeelsformatie in dienst gedurende boekjaar (FTE) Binnen CZAV bleef het aantal FTE s gelijk in het voorbije boekjaar. Deels kwam dit door de definitieve overdracht van functies die ingevuld werden door medewerkers die met pensioen zijn gegaan. Om de overdracht van de werkzaamheden en de continuïteit te waarborgen was er een overlapperiode waarin er sprake was van een dubbele bezetting. Daarnaast konden we de arbeidsinzet verminderen door verdergaande mechanisering en automatisering van werkprocessen Het aantal uren voor het inzetten van ingeleende krachten nam in het boekjaar toe. De reguliere seizoensvraag die we binnen het werkproces kennen, ligt op een hoger niveau door de toegenomen omzet. Door een hoger verzuim van medewerkers die langdurig arbeidsongeschikt waren, hadden we in dit boekjaar extra inzet nodig om de vaste medewerkers te vervangen. Verder vulden we met ingeleend personeel structurele functieplaatsen in die vacant werden en die we nog niet herbezetten met een nieuwe vaste invulling. Afgelopen jaar maakten we een eerste opzet voor de personeelsbezetting op middellange termijn, om op tijd voldoende menskracht in te zetten en zo ook de kwaliteit van onze producten en diensten te waarborgen. Hierbij geven we ook het aspect duurzame inzetbaarheid een plaats. In dit kader beoordelen we ook of de huidige functie-invulling ongewijzigd kan blijven plaatsvinden of dat doorstroming naar een beter passende functie nodig is. Waar het mogelijk is in het bedrijfsproces zetten we verdere stappen in mechanisering en het automatiseren van werkprocessen, om effectiever te werken. De marktontwikkelingen in de supermarktbranche in de regio s waar Agrimarkt actief is, waren voor ons de aanzet tot het beoordelen van de personeelsorganisatie en invulling per winkel. Door veranderingen in winkelprocessen, zoals de invoering van zelfscan en het voorverpakt aanleveren van vleeswaren, konden we de kaderbezetting aanpassen. Deze herstructurering vond plaats in februari/maart. De volledige kostenbesparing wordt in het nieuwe boekjaar gerealiseerd CZAV Agrimarkt Pauwels De markt waarin we ons begeven is concurrerend en blijft nog onder druk staan van de voortdurende crisis. Dit vraagt er ook om onze arbeidsorganisatie bewust flexibel in te richten. Zo zorgen we in deze dynamiek continu voor een goede verhouding tussen personeelskosten en omzet. Opleiding en persoonlijke ontwikkeling Voor CZAV, Agrimarkt en Luc Pauwels N.V. zijn kennis en vaardigheden van onze medewerkers een belangrijke pijler voor een goede en efficiënte dienstverlening aan klanten en een klantgerichte opstelling. Medewerkers krijgen voldoende tijd en middelen aangereikt voor opleidingen in groepsverband en op individueel niveau. Teelt- en rantsoenbegeleiding zijn een belangrijk onderdeel in onze dienstverlening. Hiervoor is actuele kennis op HBO-niveau van plant, dier, teelt, bodembemesting, een absolute must. Een deel hiervan realiseren we via de CropSolutions Academy. Hierin werken we met partners in het werkveld samen aan het ontwikkelen en verspreiden van kennis. De organisatie van CZAV kent veel kennisgebieden waarvoor medewerkers elke vijf jaar scholing moeten volgen om de geldigheid van bijbehorende certificaten te behouden. Hiervoor hebben wij een opleidingsplan opgezet dat medewerkers gespreid over een langere periode voorziet in opleidingen die zij nodig hebben. Wij werken voor de opleiding van medewerkers samen met instituten in onze regio. PERSONEEL

12 Verzuim als gevolg van kortdurende arbeidsongeschiktheid Binnen Agrimarkt bieden we alle medewerkers een basis opleidingsprogramma via e-learning. Dit programma omvat een breed spectrum aan aandachtgebieden, waaronder klantgerichtheid, veiligheid in de winkel en voedselveiligheid. Voor het winkel- en centrale kader hebben we in het afgelopen jaar de ontwikkelsessies voortgezet om zo de focus te leggen op klantbinding en het benutten van omzetkansen. Voor de instroom van nieuwe medewerkers werken we ook samen met MBO-opleidingen in de regio voor werk-/leertrajecten van de beroeps begeleidende leerweg (BBL) op niveau MBO 3 en 4. 1,20 1,00 0,80 CZAV tot 8 dagen Agrimarkt tot 8 dagen 0,60 Arbeidsongeschiktheid Het verzuim bij CZAV door arbeidsongeschiktheid steeg in het afgelopen boekjaar ten opzichte van het jaar ervoor met een vol procentpunt naar 3,8%. De oorzaak ligt volledig in het stijgen van het langdurig verzuim. Bij Agrimarkt steeg het verzuim door arbeidsongeschiktheid van 6,3% naar 7,0%. Dit komt grotendeels door een stijging van het middel en langdurig verzuim. 0,40 0,20 0, Verzuim als gevolg van langdurende arbeidsongeschiktheid 6,50 6,00 CZAV en dochterondernemingen hanteren een actief verzuimbeleid. Samen met onze arbodienst monitoren we verzuimgevallen intensief. Zodra het kan, betrekken we de medewerker weer bij de werkprocessen in het bedrijf en de organisatie. Hiermee benutten we de mogelijkheden van de medewerker van dat moment. Als in de periode van verzuim blijkt dat de belastbaarheid structureel anders komt te liggen en hervatten in het eigen werk niet mogelijk is, dan passen we het doel aan naar ander werk binnen of buiten de organisatie. 5,50 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 CZAV langer dan 7 dagen Agrimarkt langer dan 7 dagen CZAV, Agrimarkt en Luc Pauwels N.V. streven naar een gezonde en veilige werkplek voor alle medewerkers. Wij werkten in het afgelopen boekjaar verder aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden op de diverse werkplekken. Dit door te kijken naar zowel technische voorzieningen, als naar de manier waarop medewerkers werkzaamheden uitvoeren. Een belangrijk aandachtspunt hierin is dat organisatie en medewerkers samen verantwoordelijk zijn voor een veilige werkplek. Hierin betrekken we ook derden, waaronder onze leveranciers en klanten. Jubilea In het afgesloten boekjaar bereikte de heer J. Maljers het 40-jarig dienstjubileum bij de CZAV. De heren A.W. Houtekamer, I.C. Elenbaas, A. Zuidweg, L. Barendrecht en mevrouw C.C.P. Fassaert-van Damme waren 25 jaar in dienst bij CZAV. 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0, Bij Agrimarkt bereikten de dames V. Monnee, K.H.R. Govers-Smans, D.W. van Strien-Udo en de heren M.P. van der Weele en E.J. Schouten het 25-jarig dienstjubileum. Aan deze jubilea heeft de organisatie in het boekjaar aandacht besteed. VERZUIM

13 Akkerbouw Granen Granen kende in het afgelopen boekjaar een seizoen met ups en downs en een extreem vroege oogst Maaltarwe 2013 is grotendeels tegen de poolprijs van 180 euro afgezet en afgerekend. Voor voertarwe werd 5 euro minder uitbetaald. CZAV bleek uit poolprijsonderzoek weer de hoogste uitbetaler te zijn. Mede door de goede kwaliteit, grote centrale opslagen en samenwerking met Luc Pauwels N.V. houdt CZAV de kosten laag. Europa leverde hogere graanopbrengsten dan verwacht, wat de prijs in en net na de oogstperiode drukte. Door tegenvallende opbrengsten in Brazilië en beperkte inzaaimogelijkheden in het Zwarte Zeegebied liep de markt in oktober toch weer wat op. Omdat de inzaai en opbrengst in Rusland, Australië en Canada uiteindelijk meevielen, gingen de tarwenoteringen na de jaarwisseling alsnog omlaag. In maart hadden voornamelijk emotie en politiek hun invloed op de markt. De perikelen in Rusland en de Oekraïne waren het afgelopen boekjaar positief voor onze telers door de negatieve verwachtingen over deze grote exporterende gebieden. Toen bleek dat alle verplichtingen nagekomen waren en de emotie was weggeëbd, kwamen de prijzen rondom de zomermaanden uiteindelijk toch lager uit, mede als gevolg van hoge oogstprognoses. De kwaliteit van oogst 2013 was goed, met een gemiddeld eiwitgehalte. Ook in het voorbije jaar wist CZAV haar positie bij de maalindustrie te behouden. Oogst 2014 startte bijzonder vroeg. 45% was eind juli al van het land. Graan had een opbrengst van gemiddelde kwaliteit met zeer lage vochtgehaltes en mooie HL-gewichten. Door de onweersbuien eind juli en omdat nog niet alle granen even ver waren afgerijpt, moest de verdere oogst later opnieuw op gang komen. Brouwgerst De kwaliteit van gerst in ons werkgebied was in 2013 opnieuw ontoereikend om af te zetten als brouwgerst. Het eiwitgehalte lag onder de 9%. Alle gerst werd afgezet als voergerst. De eindprijs voor gerst kwam uit op 170 euro. Dit jaar stapten we over van het ras Tipple naar Columbus omdat dit ras hogere eiwitgehaltes lijkt op te leveren. De verdere kwaliteit moeten we nog afwachten. De belangstelling voor wintergerst neemt toe. Hoewel dit gewas niet geschikt is voor brouwgerst en het saldo voor wintergerst onder dat van wintertarwe ligt, heeft het door de opkomst van hybriderassen in potentie meer opbrengst dan zomergerst. Ook kan het vroeger geoogst worden, wat een betere oogstspreiding mogelijk maakt. Het is hierdoor een prima alternatief in het bouwplan van de teler. Korrelmaïs Met name in het werkgebied van Luc Pauwels N.V. wordt naast de tarwe en gerst ook een areaal korrelmaïs geteeld. Ook de droge maïs wordt door CZAV via Cebeco Granen vermarkt, waarmee prijsrisico s worden afgedekt. Naast de verwerking, na drogen, van maïs in veevoeders zien we een steeds aanzienlijker deel direct van het land verwerkt worden tot bioethanol. Hiervoor zijn afspraken gemaakt met een bio-ethanolfabriek. Deze werkwijze past prima binnen het thema duurzaamheid. Fijne zaden De markt voor blauwmaanzaad kende in het voorbije jaar een behoorlijke omzet. De markt richting Rusland werd gesloten, maar het lijkt erop dat het via Turkije weer maanzaad afneemt. Tsjechië is de grootste producent en marktleider in blauwmaanzaad. Nederlands maanzaad wordt vooral verhandeld om Tsjechisch maanzaad te verbeteren of voor speciale doeleinden die een hogere kwaliteit aan het zaad stellen. De maanzaadhandel vindt voornamelijk plaats voor Pasen. In met name Rusland en Polen wordt maanzaad tijdens de paasdagen als voedzame delicatesse geconsumeerd. De handel voor karwijzaad en koolzaad was opnieuw zeer beperkt. Peulvruchten Het areaal bruine bonen bleef redelijk constant. De oogst 2013 is geheel afgezet. De uitzaai leverde in het afgelopen voorjaar wel problemen op. We beschikten niet over ProSeed, een ontsmettingsmiddel tegen schimmels, door een te late beslissing van de aangevraagde vrijstelling door het Ministerie. De bonen werden laat gezaaid, maar lieten desondanks een goede opkomst zien door goede zaaiomstandigheden. Ontsmetten verdient wel de voorkeur om schimmelaantasting bij mindere omstandigheden tegen te gaan. De natte periode in augustus lijkt toch wat meer botritis te geven. Door de grote oogst kapucijners van 2013 was er voor verwerkers voldoende product en waren er voor 2014 nauwelijks handelmogelijkheden. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK AKKER- BOUW 25

14 Meststoffen De markt voor minerale meststoffen startte met relatief lage marktprijzen. Veel telers hebben daarop gebruik gemaakt van onze vroege voorkoop. Het najaar en de winter kenmerkten zich echter door enorme prijsverhogingen als gevolg van een grote vraag naar meststoffen én de uitval van een aantal fabrieken in de Benelux. Daar bovenop begon 2014 na een zachte winter met een bijzonder vroeg voorjaar. Er werd al vroeg gestrooid, wat een extra impuls gaf aan de prijsontwikkeling. In de zomer van 2014 daalden de prijzen. De open neergaande prijsniveaus op de meststoffenmarkt vroegen ook dit jaar weer om een gespreide inkoop. In combinatie met het aanbieden van alternatieve meststoffen en goede afspraken met leveranciers konden we goed voorzien in de vraag naar meststoffen bij onze telers, CropSolutions partners en de handel. Beschikbaarheid van middelen en producten, zoals meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en zaaizaden, is niet meer vanzelfsprekend in een markt waarin de vraag naar dergelijke middelen groot is en waarbij we te maken hebben met specialistische teelt. Het hebben en continueren van een groot nationaal en internationaal netwerk is dan ook essentieel. Met name komt dit tot uiting bij de meststoffen. Hierin lag en ligt een belangrijke taak voor onze medewerkers om accuraat en flexibel te handelen en te plannen. Zo zijn we er in het afgelopen jaar goed in geslaagd om de beschikbaarheid van meststoffen te waarborgen. Het segment vloeibare meststoffen liet weer een lichte groei zien en neemt sinds enkele jaren een vaste plaats in binnen de klantenkring van CZAV en onze CropSolutions partners. Anders dan in het verleden steken producenten wereldwijd nu meer en meer in op het hoogste rendement binnen hun productie. Specifieke meststofsoorten die CZAV inkoopt voor haar telers vroegen het afgelopen verslagjaar om een strakke planning en vroegtijdig aankopen. Het gebruik en de vraag naar organische meststoffen en bodemverbeteraars groeide opnieuw en bevestigden wederom het succes van de toevoeging van vaste organische stoffen als compost, gips en PRP. CZAV wist bovendien vorig jaar het vergistingsproduct BetaFert van de SuikerUnie goed te vermarkten binnen een tevreden klantenkring. CZAV is ook nauw betrokken bij de verwerking van mest naar onder andere dunne fractie. Dit product heeft een hoog stikstof- en kaligehalte met weinig input van fosfaat. Het gebruik van dunne fractie past binnen de huidige mestwetgeving die de gebruiksruimte voor organische meststoffen en bodemverbeteraars bepaalt. Onze buitendienst adviseert telers in het gebruik van organische meststoffen en bodemverbeteraars voor een gezond bodemleven. Dit doet zij met een goed doordacht bemestingsplan dat past binnen het steeds strikter wordende mestbeleid. Het is één van de terugkerende belangrijke taken van de buitendienst. Telers volgen via Mijn Check op het extranet hun persoonlijke mestplanning. Innovatief en succesvol In het afgelopen jaar voegden we een vloeibaar ijzerproduct en een nieuw zwavelproduct toe aan de vorig jaar geïntroduceerde Foliplus-bladmeststoffenlijn. De Foliplus richt zich op een veilige en gebruiksvriendelijke toepassing en een zeer efficiënte bemesting. Op kleine praktijkschaal pasten we voor het eerst het product QuickStart toe in de cichoreiteelt. We zagen als gevolg hiervan een sterk verbeterde beginontwikkeling en ook de 27 proefrooiingen lieten een duidelijke meeropbrengst zien. Daarnaast volgen we producten die in ontwikkeling zijn voor teelt op zand en bemestingsproducten die de kwaliteit en opbrengst van gras en maïs bevorderen. Ook is er aandacht voor specifieke calcium- en ijzerproducten voor de fruitteelt. CZAV heeft sinds jaren een goed onderzoeksprogramma dat innovatie ondersteunt en dat zich richt op het verbeteren van het rendement van de teler. Samen met onze CropSolutions partners en toeleveranciers onderzoeken we het hele jaar door eigen bemestingsconcepten op ondermeer de opbrengst en kwaliteit van gewassen, grondverbeterende eigenschappen en bijvoorbeeld ook het brandstoffenverbruik bij toepassing van PRP-sol. De resultaten van het afgelopen jaar presenteerden we op de uiendag en de open dag van CZAV. CZAV ambieert uitbreiding van haar werkgebied in Zuid-Holland en Noord-Brabant. Het afgelopen jaar bleek dit succesvol en kregen we daar nieuwe klanten en leden. De focus in Noord-Brabant is gericht op de teelt en bemesting van aardappelen op het zand. Een teelt die duidelijk een andere technische vakkennis vereist dan telen op klei. Onze adviseurs specialiseren zich hierin en leveren zo een belangrijke bijdrage in het rendement van telers in deze specifieke teelt.

15 Gewasbescherming Gewassen genoten in het afgelopen boekjaar een extreem vroeg voorjaar, terwijl de (on)beteelde percelen net uit een warme winter ontwaakten. Deze omstandigheden brachten een voorspoedige groei met zich mee, maar tegelijkertijd ook een hoge druk van onkruiden, insecten en schimmels. De onkruidbestrijding werd goed opgevolgd door telers en loonwerkers en bleef daardoor, evenals de aanpak van insecten, goed onder controle. Daarnaast werd in de fruit- en de aardappelteelt al vroeg in het jaar begonnen met het spuiten van fungiciden. De advisering vanuit de buitendienst was intensief en bovenal succesvol te noemen. De kwaliteit van de gewassen was in dit verslagjaar goed. Door de ziektedruk werden echter meer gewasbeschermingsmiddelen toegepast dan in voorgaande jaren. Bovendien waren de opbrengsten van de meeste producten goed tot zeer goed. Dit alles had invloed op de marktprijzen. Verantwoord gebruik Net als in voorgaande jaren lag bij de toepassing van GBM de focus op emissieroutes. Uit onderzoek is gebleken dat minimaal 60% van deze verontreiniging kan worden herleid naar erfemissie. Naast emissie die op kan treden tijdens het spuiten of het vullen van de spuit (bijvoorbeeld langs sloten), gaat het in veel gevallen om emissie vanaf het erf: door het schoonmaken of neerzetten van spuitapparatuur op het erf van de teler/gebruiker komen resten van GBM, bijvoorbeeld via directe afspoeling, in het oppervlaktewater terecht. In dit kader heeft CZAV actief aandacht gegeven aan de Toolboxkaarten. De toepassing van GBM ligt blijvend onder een vergrootglas vanuit de politiek. Dit heeft met name te maken met de bijendiscussie; een onderzoek naar de invloed van insecticiden op de bijenpopulatie loopt, maar vooralsnog zijn de toepassingen sterk ingeperkt. Telers in de Bollenstreek kregen dit jaar te maken met belangen van omwonenden in het buitengebied die voor een deel bepalend waren voor het gebruik van diverse GBM. Biologie in opmars Binnen de branche investeren grotere fabrikanten langzaamaan meer in het ontwikkelen van biologische beschermingsmiddelen. In de toekomst verwachten we steeds vaker te zien dat teeltconcepten ontstaan waarin een samenspel van biologische en chemische middelen de boventoon voert. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 29 CZAV legt in haar advisering continu nadruk op het zorgvuldig toepassen van GBM volgens de wettelijke voorschriften, in het belang van het milieu en zeker ook de gezondheid van de mens! De hele agrarische sector heeft hierin een uiterst belangrijke taak. In navolging op door de overheid opgelegde regelgeving, waarin het Wettelijk Gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing wijzigt naar enkel een Wettelijk Gebruiksvoorschrift, werd binnen CZAV per 1 juli 2014 het zogenaamde herbicidenproject ingezet. Alle voorraden zijn voorzien van nieuwe stickers met duidelijke gebruikstabellen, slechts voor één uitleg vatbaar. Voor de insecticiden en fungiciden is dit nog uitgesteld. ZAAIGRANEN EN -ZADEN

16 Zaaigranen en -zaden De uitzaai voor het areaal wintertarwe viel in het najaar van 2013 in de kuststrook tegen door de nattigheid. Daarom was het aandeel zomertarwe daar hoger dan in de rest van ons werkgebied. Het hoofdras van wintertarwe was opnieuw Residence, met belangstelling voor Kelvin, Julius en Asano. De laatste had een redelijk vroege gele roestaantasting waardoor minimaal één bespuiting extra nodig was. Desondanks blijft Asano een veelgevraagd ras. Het is een vroeg ras en levert goede opbrengsten voor telers. CZAV stimuleert de uitzaai van kwaliteitsrassen voor een maximale afzet in de maalindustrie. De beschikbaarheid van zaaigranen was over het hele jaar gezien voldoende. Ook de zomergranen werden in diezelfde kustregio 2014 laat geoogst. De kwaliteit van de oogst was over het algemeen goed. Het eiwitgehalte was iets lager dan normaal. Het gewas kende geen schimmelziektes en geen DON. De valgetallen en HL-gewichten waren zeer goed. Trappe is het grootste ras. Er ligt een mooie hoeveelheid maaltarwe van goede kwaliteit. Voor zomertarwe uit de kustgebieden pasten we een geringe kwaliteitskorting toe in verband met lagere hl-gewichten als gevolg van de nattere omstandigheden. Pootaardappelen De omzet voor pootgoed via Nedato steeg ten opzicht van vorig jaar. We zagen opnieuw het areaal voor vrije rassen als Bintje afnemen. Door intensieve samenwerking met de NAK zien we een kwaliteitsverbetering van het geleverde pootgoed. Fruitteelt Ook voor de fruitteelt begon het seizoen vroeg, waardoor we een snelle beginontwikkeling zagen. De aandacht lag in het afgelopen jaar met name op de schurft- en insectenbestrijding. Ze vormden dan ook steeds onderwerp van gesprek in de veldbijeenkomsten die CZAV organiseerde voor de telers. Nieuw was de introductie van het CAF+abonnement, met naast de regelmatige teeltnieuwsbrief ook een aantal bezoeken van een specialist. Op het gebied van plantopstanden en hagelnetten werd samengewerkt met de specialist van AgruniekRijnvallei Plant op dit gebied. De specialisten van CZAV zetten naast gewasbescherming meer in op bemestingsvraagstukken. Daarnaast heeft de afzet van het fruit duidelijk te lijden onder de handelsboycot van Rusland. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 31 Groenbemesters De vroege oogst bracht in tegenstelling tot vorig jaar behoorlijke belangstelling voor groenbemesters met zich mee. Het aandeel gele mosterd ruilde van positie met bladrammenas. Toch werd er minder afgezet in de groenbemesters vanwege de soms hevige regenval aan het einde van de oogst, ondanks de intentie bij boeren. We zagen de ingeslagen weg met Japanse haver, een gewas dat zorgt voor veel massa en organische stof, opnieuw toenemen. Met deze gewassen vinden sinds enkele jaren proeven plaats op het bodemgezondheidsplein op de Rusthoeve. Graszaadmengsels In de weidemengsels zagen we de belangstelling iets groeien door een toename in de veestapel als gevolg van het verdwijnen van het melkquotum. De markt voor graszaden is onderhevig aan de huidige politieke ontwikkelingen, zoals de Russische boycot voor zuivelproducten en wordt ook beïnvloed door steeds extremere weersomstandigheden. Spruitkool In deze specialistische sector blijft het marktaandeel zich positief doorontwikkelen. Onze aandacht voor spruitkool en de advisering in het gewas richting telers zorgden opnieuw voor een toename van het aantal klanten voor de spruitkoolteelt in met name Zuid- Holland en Noord-Zeeland. Bloembollen Voor specifieke kennis in de bloembollenteelt werken we nauw samen met CAV Agrotheek. Hierdoor was de invloed van opkwekers in het afgelopen jaar merkbaar. De speerpunten in de teelt zijn bemesting, gewasbescherming en bolontsmetting. CZAV zet hiervoor een gespecialiseerde buitendienstmedewerker in. FRUIT- TEELT

17 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLANDVEE- HOUDERIJ Veehouderij In de veehouderij maakten we een mooie ontwikkeling door samen met AgruniekRijnvallei, de partner die voer voor CZAV en Luc Pauwels N.V. produceert en onze medewerkers technisch begeleidt. Luc Pauwels N.V. is gespecialiseerd in het voeren van losse ingrediënten voor mengvoer. De kennis die we opdoen uit onze nauwe samenwerking zetten we breed in in ons werkgebied. We mochten in het voorbije jaar acht nieuwe klanten welkom heten. Naast de melkveehouderij organiseerden we in dit verslagjaar een open dag op het gebied van vleesvee. In de rundveehouderij ligt dit jaar al sterk de focus op de introductie van veranderingen die het quotumloze tijdperk met zich meebrengt op het gebied van de daarmee veranderende regels voor het rantsoen en de teelt van ruwvoer op het eigen bedrijf. Een stagiair bracht in het kader van veranderde regelgeving het mestoverschot bij rundveehouderijbedrijven in kaart en de wijze waarop we als CZAV hier op in kunnen spelen, onder andere in de vorm van verwerking en vervangende overeenkomsten. 33

18 Teeltbegeleiding en overige gewassen Uien De ui is voor veel telers een belangrijk gewas dat extra aandacht vraagt. Onze buitendienst is goed op de hoogte van de teelt. CZAV werkte ook het voorbije jaar samen met Van Meir Uien B.V. voor de afzet van uien. Door het spel van vraag en aanbod en de goede oogst in 2013 bleven de prijzen matig. CZAV deed zowel in de uienteelt als ook bij aardappelen extra proeven met rijbemesting in korrel- en vloeibare vorm om de bijdrage van kleine hoeveelheden fosfaat in de rij te toetsen. Inulinecichorei Ook de cichorei kende een vroege zaai en een mooie beginontwikkeling. Tijdens het realiseren van dit verslag lijkt er een goede oogst voor 2014 te groeien en worden de contracten voor het komende seizoen voorbereid. Door positieve ontwikkelingen in de wereldwijde afzet breidt het areaal uit. Het werken met contracten en de onveranderde contractvoorwaarden, maken cichorei voor telers, gelet op de huidige markt, een aantrekkelijk gewas. De contractering en campagneplanning verlopen in goede samenwerking met Sensus, waarvoor CZAV en Luc Pauwels N.V. commissionair zijn. De buitendienst, die de teeltbegeleiding verzorgt, werkte er dit verslagjaar samen met de landbouwkundigen van IRS aan om de teelt op een hoger plan te krijgen. Een opsteker voor de teelt was de toelating van het middel Bonalan waarmee de onkruidbestrijding extra mogelijkheden kreeg. Op kleine praktijkschaal pasten we voor het eerst producten van QuickStart toe op de cichoreiteelt, met als resultaat een sterk verbeterde beginontwikkeling en veelbelovende proefrooiingen. Luzerne CZAV promoot de teelt van luzerne voor groenvoerdrogerij Timmerman omdat het aansluit op de teeltstrategie op verschillende bedrijven en ook binnen het concept Goed boeren, goed beheren (zie hoofdstuk Kennis voor een toelichting op dit concept). In het verslagjaar werd bekend dat luzerne een van de gewassen is die past binnen het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid met betrekking tot de Vergroeningseisen. De belangstelling voor de teelt van luzerne nam daardoor toe. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 35 Conserventeelt CZAV brengt contracten onder voor de teelt van conservenerwten en bonen en begeleidt de teelt van telersvereniging De Schakel. Aardappelen CZAV werkt samen met Nedato in de aardappelteelt. In het voorbije jaar stond kwaliteitsverbetering door middel van bemesting centraal. De invloed van Calcium op de inwendige kwaliteit van de knol is daar een voorbeeld van. Ook deden we in samenwerking proeven met verschillende vormen van rijenbemesting met stikstof en fosfaat. Telers profiteren van de gebundelde kennis die zo wordt aangeboden. Pootgoed wordt samen ingekocht en uitgeleverd. Het pootgoed was van goede kwaliteit en bij het uitleveren zijn er dit jaar weinig problemen vastgesteld. TEELT- BEGELEIDING

19 Brandstoffen AgriSneltank groeit in de brandstoffenmarkt. Onze brandstoffenafdeling behaalde ruim 7% procent meer afzet ten opzichte van vorig jaar. Het resultaat van een intensieve reclamecampagne via radio, tv en internet en het opzetten van een uiterst succesvolle zegelspaaractie in samenwerking met Agrimarkt. Landelijk is de totale hoeveelheid verkochte motorbrandstoffen in het afgelopen jaar echter met acht procent gedaald. Oorzaken zijn onder andere de zogenoemde grenseffecten door lagere accijnzen over de grens, steeds zuiniger wordende auto s en ook speelt de economische crisis hierin natuurlijk een rol. CZAV blijft ernaar streven klantgericht en kostprijstechnisch scherp te blijven met een gedegen in- en verkoopbeleid. We merken dat door de opkomst van groot nieuw materieel, waaronder tractoren, de vraag naar de vloeibare katalysator adblue toeneemt. Producten in dit assortiment bevorderen een minder schadelijke uitstoot. Met een uitgebreid assortiment aan adblue producten waren we onze klanten in het afgelopen jaar goed van dienst, wat resulteerde in een goede verkoop. Per 1 januari 2015 worden de nieuwe Kiwa richtlijnen van kracht ten aanzien van de brandstof-opslagmiddelen op het eigen erf. Met een speciale actie voor haar klanten leverde CZAV in het afgelopen boekjaar tegen scherpe prijzen een groot aantal brandstoftanks, voorzien van tank- en installatiecertificaat. 37 Onlangs restyleden we de tankstations in Borssele, Krabbendijke en Ooltgensplaat naar de AgriSneltank formule. Ook het tankstation in Vlissingen is na het afronden van de in gang gezette grote renovatie en periodieke keuring klaar voor de toekomst. BRAND- STOFFEN

20 Veiligheid en logistiek Het veiligheidsbesef bij medewerkers op de vestigingen groeit. Veiligheid gaat boven alles. De directie besloot in 2012 om de veiligheid naar een hoger plan te tillen om veiligheid op de vestigingen - en bij klanten waar medewerkers komen - nu en in de toekomst actueel te houden. Groot veiligheidsbesef De in het vorige boekjaar geïntroduceerde maatregelen werden afgelopen jaar succesvol gecontinueerd en werpen zichtbaar hun vruchten af. Zo werden houdings- en gedragsregels geïmplementeerd, kregen alle medewerkers veiligheidskleding uitgereikt, werden de looppaden en parkeerplaatsen op de vestigingen voorzien van duidelijke markering en zette CZAV een poster met veiligheidsregels in. Tijdens de Informatiedagen in januari en middels de andere kanalen informeerden we klanten over onze veiligheidsmaatregelen. We vroegen hun medewerking en spraken tevens over de nadelen en gevaren van graanmorsen tijdens de oogstperiode. Klanten en vervoerders waarderen deze maatregelen en zorgen samen met onze medewerkers voor een veilige werkomgeving. CZAV heeft veelal langdurige relaties met medewerkers en vervoerders. Zij kennen uit ervaring de veiligheidsregels en procedures op de vestigingen en bij klanten. Bij het verspreiden van producten worden transporten waar mogelijk gecombineerd, bijvoorbeeld bij het afleveren van meststoffen en pootgoed. Het opslaan van schuurpartijen granen en het gepland aanvoeren ervan over de weg, buitenom oogstperiodes, werkt naast veiligheid ook efficiëntie in de hand. Afzet meststoffen rechtstreeks naar de klant Steeds meer rechtstreeks naar de klant Er vindt sinds de laatste jaren een verschuiving plaats van de afzet van meststoffen vanuit de lokale vestigingen naar levering vanuit centrale hoofdopslagstations (al dan niet van CZAV) direct naar de eindgebruiker. De vraag naar specifieke, op de boer afgestemde blends neemt toe. Bij meststoffen maken onze afnemers steeds meer gebruik van de mogelijkheid om al in het najaar of eerder meststoffen op voorraad te nemen, naast gespreid afnemen en niet afhangend van de openstelling van CZAV. Hierdoor is er de laatste jaren steeds meer afzet vanaf de opzaklocatie rechtstreeks naar de teler, dus zonder tussenkomst van de regiovestiging. De rechtstreekse afzet van meststoffen is sinds 2005 toegenomen van 46% naar 64% van de totale afzet van meststoffen. Vanuit dit oogpunt bekeek CZAV in het afgelopen boekjaar de functie die de afzonderlijke vestigingen nu en in de toekomst vervullen voor meststoffen, granen, zaden en gewasbeschermingsmiddelen, plus de daarbij behorende service. CZAV en de Belgische markt Beheerst groeien is één van de speerpunten van CZAV. Een belangrijk onderdeel van onze groeistrategie is gericht op de Belgische markt. De omzet van ons Belgische dochterbedrijf Luc Pauwels N.V. is in het afgelopen jaar toegenomen. De inspanningen die beide bedrijven de afgelopen jaren leverden in het op elkaar afstemmen van de activiteiten, hebben ook dit boekjaar geleid tot een hogere kwaliteit en lagere kosten. Een mooi voorbeeld hierin is het afstemmen van de logistieke planning in de afzet van de granen. Luc Pauwels N.V. en CZAV werken nu al weer vijf jaar intensief samen, met respect voor de specifieke karakteristieken van beide bedrijven en beider klanten. De huidige aanpak verloopt zeer succesvol en zal verder voortgezet worden. De afgelopen maanden is gestart met de langverwachte renovatie van de vestiging in Zwalm. Luc Pauwels N.V. heeft haar inkooppositie op de markt van gewasbeschermingsmiddelen fors versterkt door het in november 2013 afgesloten inkoopverband met de Waalse landbouwcoöperatie SCAM. Onder de naam Demeterra bundelen beide organisaties de krachten op het gebied van inkoop en kennisontwikkeling voor de Belgische markt van gewasbeschermingsmiddelen. Reeds in het eerste jaar is samen met SCAM succesvol gewerkt in deze markt. Op het gebied van meststoffen is er sprake van een forse toename van de groothandelsactiviteiten van CZAV in de Belgische markt. In het komende jaar viert Luc Pauwels N.V. haar 50-jarig jubileum. Hier zal zeker aandacht aan besteed worden, maar er zal vooral vooruit gekeken worden om de wens naar groei van de Belgische activiteiten van Luc Pauwels N.V. en CZAV te realiseren % % % CZAV EN DE BELGISCHE MARKT