Duurzaam ondernemerschap Jaarverslag 2012/2013 Coöperatieve Zuidelijke Aan- en Verkoopvereniging U.A.

Transcriptie

1 CZAV investeert Duurzaam ondernemerschap Jaarverslag 2012/2013 Coöperatieve Zuidelijke Aan- en Verkoopvereniging U.A.

2 Onze missie CZAV is voor haar leden een zeer betrokken aan- en verkoopvereniging in Zuidwest-Nederland. CZAV stelt haar leden in staat om hun ambities waar te maken, door een meerwaarde te leveren voor hun bedrijfsrendement. Dit bereiken we door: a. het leveren van de best mogelijke producten en diensten in de meest optimale prijs-kwaliteitverhouding; b. het leveren van continuïteit in producten en diensten; c. nauw betrokken te zijn bij de bedrijven van de leden; d. het deelnemen in de bedrijven die ten dienste staan aan CZAV. CZAV heeft deskundige en betrokken medewerkers in dienst die zorgen voor een optimaal rendement bij de leden en een financieel gezond CZAV. CZAV_Poster_Kernwaarden_230x :46 Pagina 1 3 CZAV is strongly involved in sales and distribution of farmers products in the South-West of the Netherlands. CZAV, as a cooperative organisation, enables her farmer-members to realise their ambitions, by creating added-value on the farm by means of: a. Supply of farmers products and services with the optimal price-quality relationship b. Creating long term continuity for supply of services c. Maintenance of direct and frequent contact with members on their farms d. Participation in companies, supporting the interest of farmers CZAV employs a team of very dedicated employees, very much involved in ensuring the maximal benefit for the member farmers and a financial healthy cooperative. Wat betekent CZAV voor mij? Kennis Kostprijs Klant Bedrijfsbreed advies, vakkundig maatwerk op mijn bedrijf wanneer ik dat nodig vind CZAV houdt teeltkosten laag voor mijn optimale bedrijfsrendement Ik sta als klant centraal; hoge kwaliteit van product en service en deskundige medewerkers Goed boeren Goed beheren van en voor boeren MISSIE

3 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLANDINHOUD Inhoudsopgave Missie 2 Voorwoord van de directie 6 Kennis 9 Veiligheid op de vestigingen 11 Investeringen 13 Financiële resultaten 15 Leden 18 Ondernemingsraad 20 Personeel 22 Akkerbouw 26 Meststoffen 28 Gewasbescherming 29 Zaaigranen en - zaden 29 Fruitteelt 30 Veehouderij 32 Teeltbegeleiding 34 Brandstoffen 36 Agrimarkt 38 Advies van de raad van commissarissen 40 Organisatie 42 Jaarrekening 2012/ Overige gegevens 62 Controleverklaring 63 5

4 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLAND VOOR- WOORD Antoon van Vugt Algemeen Directeur Voorwoord van de directie De jaarresultaten van CZAV en haar deelnemingen lieten in het afgelopen boekjaar een gezond beeld zien en waren ruim conform de begroting. Bij het vaststellen van de begroting werd al voorzien dat bovengemiddelde resultaten in 2011/2012 bij enkele deelnemingen niet doorgezet konden worden in 2012/2013. Het netto resultaat na belasting bedroeg 3,7 miljoen euro, geheel afkomstig uit deelnemingen en groothandelsactiviteiten. De handelsactiviteiten die direct gericht waren op leden/ boerenafnemers, lieten een neutraal resultaat zien, volgens de financiële doelstellingen van de coöperatie. De nakorting aan leden/afnemers bedroeg in totaal 1,75 miljoen euro. In het boekjaar 2012/2013 investeerden we voor een totaalbedrag van 11,7 miljoen euro. Uitbreiding en vernieuwing zijn betekenisvol voor de kernactiviteiten en de deelnemingen van CZAV. We weten hiermee onze marktpositie in Zuidwest-Nederland te versterken en onze missie kracht bij te zetten. In november 2012 openden we in Oud-Beijerland een nieuwe Agrimarktvestiging. Enkele maanden later, in maart 2013, nam CZAV de activiteiten van Oliehandel Van Reijen in Achthuizen over. Afgelopen zomer verrichtte Burgemeester Anton Stapelkamp van de gemeente Kapelle de officiële heropening van ons hoofdkantoor in Wemeldinge en juist voor de oogst van 2013 namen we in Axel met succes een moderne, bijna volledig nieuwe graan op- en overslag in gebruik. In 2011/2012 is met de betrokken raden, de directie en medewerkers een update ontwikkeld voor de al in 2005 geschetste strategie van CZAV. In het afgelopen boekjaar begonnen we met de implementatie daarvan. De uitbreiding van coöperatieve activiteiten direct gericht op de boer in heel Zuid-Holland en Midden-, Oosten Noord-Brabant is in gang gezet. De eerste resultaten zijn al zichtbaar. De inname van granen op de vestiging in Almkerk nam met ruim 35% toe. De afzet van gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen en zaaizaden groeide ook licht. De markten voor de akkerbouw, fruitteelt en rundveehouderij waren in het boekjaar 2012/2013 over het algemeen gunstig voor de telers. CZAV betaalde opnieuw een hoge graanprijs, historisch hoog zelfs, namelijk maximaal 232 euro per ton maaltarwe. We streven er naar om de logistieke kosten in onze aan- en verkoopactiviteiten laag te houden. Onze toegevoegde waarde zit onder meer in de keuzes die we maken in kwaliteitsrassen en het mogelijk maken van een goede toegang tot marktpartijen via onze jarenlange deelname in Cebeco Granen. De samenwerking binnen CropSolutions was ook in dit boekjaar succesvol. De oriëntatie op de Belgische markt werd intensiever en de verdergaande integratie op het gebied van inkoop, kennisontwikkeling en logistiek versterkte de samenwerking met Luc Pauwels NV. CZAV ontwikkelt continu samen met haar partners waardevolle kennis over producten en teelten en vertaalt dit naar de telers. Dit is en blijft één van de kerntaken van CZAV. Met concrete adviezen op zowel product- als plantniveau levert de coöperatie een essentiële meerwaarde waarmee de teler ambities waarmaakt en CZAV het boerenbedrijf verrijkt met vakmanschap 7 en innovatie. In goed overleg vormden CZAV en AgruniekRijnvallei in het voorbije verslagjaar een nieuwe samenwerking in de veehouderij. Een noodzakelijke stap na een structuurwijziging bij ForFarmers Hendrix. We zijn verheugd dat de overgang in goede harmonie is verlopen. CZAV doet steeds meer om aan de consument te laten zien hoe serieus de boer zijn rol neemt als onmisbare schakel in de voedselketen. Bijvoorbeeld door het verzorgen van lezingen, het geven van colleges en het organiseren van open dagen. Daaruit blijkt grote betrokkenheid vanuit onze omgeving. Wat een geweldige ervaring dat we in juni tijdens de open dagen op ons vernieuwde hoofdkantoor in Wemeldinge meer dan bezoekers uit de regio mochten verwelkomen! Een belangrijke trekker tijdens deze dagen was de markt met streekproducten van onze eigen leden. Producten die we in de Agrimarkt verkopen en waar we trots op zijn. Ook zagen we veel belangstelling vanuit de regio voor de Week van de Akkerbouw in augustus, waaraan CZAV heeft bijgedragen.

5 Als coöperatie is betrokkenheid van onze leden één van de belangrijkste gegevens. Ook in het voorbije jaar zagen we grote belangstelling bij de activiteiten en bijeenkomsten die we organiseerden voor de verschillende raden en klankbordgroepen. De grote betrokkenheid, vakkundige kennis, en interesse van deze mensen zijn onmisbaar bij het waarmaken van onze missie. Tot slot In dit verslag blikken we met een positief gevoel terug op de behaalde resultaten in het boekjaar 2012/2013 én kijken we vooruit naar het komende jaar, naar hoe we onze ambities en strategie verder vormgeven, vóór en samen mèt onze ruim leden, onze waardevolle partners en onze zeer gewaardeerde medewerkers. De raad van commissarissen en directie van CZAV spreken hun grote waardering uit voor de wijze waarop onze organisatie zich ontwikkelt. We zijn trots op de mogelijkheden die we aan onze medewerkers bieden. Onze dank gaat uit naar alle medewerkers die zich in het achterliggende jaar op welke wijze dan ook dienstbaar hebben gemaakt aan de organisatie. Met name alle medewerkers die zich in extra mate hebben ingezet voor het succesvol realiseren van de diverse investeringen dienen hierbij specifiek genoemd te worden. Antoon van Vugt Algemeen directeur (bestuurder) CZAV U.A. x kg Omzet per jaar x Kennis Goed boeren, goed beheren Kennis ontwikkelen en vertalen naar concrete adviezen voor telers is één van de speerpunten van CZAV. Het doel is een zo optimaal mogelijke afzet voor telers mogelijk te maken, ofwel: een duurzame teelt te waarborgen, nu en in de toekomst. Dit betekent streven naar een zo hoog mogelijke productkwaliteit en opbrengst per hectare met zo min mogelijk inzet van arbeid en middelen per ton productie. Daarbij is aandacht voor de bodemvruchtbaarheid essentieel voor een gezonde, duurzame ontwikkeling van plant en dier en worden ziektes en plagen zoveel mogelijk voorkomen met geïntegreerde bestrijding. In het kader van Goed boeren, goed beheren rondden de eerste groepen medewerkers in het afgelopen boekjaar hun opleiding en bijscholing via de CropSolutions Academy af. Daarnaast vond kennisuitwisseling plaats tijdens de extra telersavonden die we naast de reguliere avonden - organiseerden voor de sectoren pootgoed, spruitkool, bloembollen en uien. Ook werd in het voorbije jaar de verlengingsbijeenkomst voor telers met GBM licenties zodanig geactualiseerd dat deze voldeed aan de gestelde eisen om alle licenties te verlengen. Jaarlijks organiseert CZAV in samenwerking met onder andere telers, partners, fabrikanten en toeleveranciers verschillende informatieve bijeenkomsten. Bijvoorbeeld in de vorm van een open dag, demonstraties op proef- en demovelden, veldbijeenkomsten, open staldagen en studieclubs. Ondanks het feit dat het aantal bedrijven jaarlijks afneemt, zagen we een toenemende belangstelling voor deze bijeenkomsten. De vraag naar kennis groeit. CropSolutions CropSolutions is actief in de markt van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen, zaaizaden en groeiverbeteraars. Agrarische partners (CZAV in samenwerking met Luc Pauwels N.V. en het Limburgsch Landbouwsyndicaat, Agrocultuur, AgruniekRijnvallei, CAV Agrotheek, CLTV Zundert, 9 ForFarmers Hendrix en De Samenwerking) kopen gezamenlijk in en ontwikkelen kennis ten behoeve van het telers- en kwekersrendement van de aangesloten bedrijven. Dat gebeurt zowel op nationaal als op internationaal niveau Goed boeren, goed beheren. Voor een duurzame teelt / / / / / / / / / / / / / / Omzet Eenheden KENNIS

6 Door nauw samen te werken met de industrie, onderzoeksinstellingen en de teeltspecialisten bij aangesloten partners, krijgt de teler een actueel en compleet teeltadvies. In het voorbije jaar leidde de samenwerking opnieuw tot een goede doorstroom van kennis naar de telers. De voordelen die de gezamenlijke inkoop heeft opgeleverd, vloeiden terug richting de telers. Met de vakkennis van adviseurs en partners binnen CropSolutions én de ervaringen en vaardigheden van telers en toeleveranciers hebben de CropSolutions deelnemers een sterke troef in handen! Duurzaam Afnemers van landbouwproducten vragen steeds meer naar duurzaam geteelde producten. CZAV is daarom aangesloten bij stichting Veldleeuwerik. In dit landelijke project werken betrokken agrarische ondernemers, hun afnemers en verwerkers actief samen aan de ontwikkeling van een duurzame voedselproductie. De belangstelling voor de bodemvruchtbaarheid en de bodem- en plantgezondheid in dit project sluit direct aan bij de landbouwkundige strategie van CZAV, die zich richt op een duurzame teelt. CZAV heeft nu acht geaccrediteerde adviseurs die vanuit dit project telers ondersteunen. Klankbordgroepen De klankbordgroepen bestaan uit actieve leden/telers die samen het uitgestippelde beleid bekijken en door het uitwisselen van kennis en ervaringen bijdragen aan het vormen van nieuw beleid. In het afgelopen boekjaar zijn de klankbordgroepen veehouderij, fruitteelt, kennis en mest tien keer bij elkaar geweest. Bij veehouderij waren de samenwerking op het gebied van krachten ruwvoer, het assortiment en onze marktpositie terugkerende thema s. Op de agenda van de klankbordgroep fruitteelt stonden onder andere plantopstanden, het buitendienstbezoek en de rol van CZAV bij verantwoord gebruik van GBM centraal. Bij Mest kwamen onderwerpen aan de orde als het belang van bodemvruchtbaarheid, inspelen op de veranderde wetgeving, het productassortiment en omgaan met het imago van mest. De klankbordgroep Kennis behandelde thema s als de introductie van innovaties, de inzet en het gebruik van bemestingssoftware Check en de CropSolutions Academy. Uitbreiding buitendienst De buitendienst verwelkomde in het afgelopen jaar weer een aantal nieuwe adviseurs. CZAV heeft hiermee een sterk groeiend korps dat Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant als werkgebied goed bedient waar het draait om relatiebeheer, organisatie en het geven van advies. De 32 adviseurs houden hun kennis en opleidingen op het gebied van plantaardige teelten actueel met bijeenkomsten en (bij-)scholing binnen onder andere de CropSolutions Academy. Voor kennis over veevoeding wordt met AgruniekRijnvallei samengewerkt. De buitendienst van Luc Pauwels NV bestaat uit acht adviseurs, actief in akkerbouw, groenteteelt, fruitteelt, tuinaanleg en rundveehouderij. Met het implementeren van de strategie-update in 2013, werkt CZAV aan haar ambitie om de coöperatieve activiteiten uit te breiden. In het afgelopen jaar is het aandeel met name naar Zuid-Holland en Noord-Brabant uitgebreid. In Zuid-Holland richt de coöperatie zich vooral op de traditionele akkerbouw en de spruitkoolteelt. In Noord-Brabant bieden de aardappel- en ruwvoerteelt potentiële kansen. Betrouwbare, objectieve partner Het is duidelijk dat kennisoverdracht, samen met het leveren van kwaliteitsproducten, onze core-business is. Een service richting de klant die we continue uitbreiden en verder verbeteren. In de vertaalslag die CZAV richting telers, medewerkers en andere betrokkenen maakt, is de organisatie in gesprek met haar doelgroepen via veel verschillende kanalen. Onder andere met nieuwsbrieven, de website en moderne middelen als social media. Dit jaar is het extranet Mijn CZAV op de website aangevuld met de module Mijn Aankopen. Hierin vindt de teler een overzicht van zijn aankopen. De coöperatie zoekt daarnaast regelmatig de media op om zich naar buiten toe te profileren als een betrouwbare en objectieve partner in de hele agrarische sector. CZAV_Poster_Veiligheid_COR4_A :22 Pagina 1 Veilig werken bij CZAV 1 Wees bewust van je eigen veiligheid en die van je collega s 2 Stel veiligheid boven kostprijs begint bij jou! Veilig werken blijf geconcentreerd gaat boven alles. Dat is ook goed voor onze klanten voorkom vermoeidheid (ook tijdens de oogst!) 3 Werk veilig op hoogte zet een hoogwerker in waar een trap niet kan of mag draag een valbeveiligingsharnas 11 VEILIGHEID OP DE VESTIGINGEN 4 Let op transportbewegingen op onze terreinen volg borden en belijning zorg voor verlichting van materieel CZAV vindt veilig werken belangrijk, voor jou en je collega s. Daarom hanteren we een aantal regels: 5 Gebruik (meeneem)heftrucks op verantwoorde wijze alleen met certificaat rijd achteruit bij belemmerd zicht 6 Bied géén toegang aan onbevoegden bevoegden alleen met veiligheidskleding bezoekers alleen onder leiding van een CZAV-medewerker 7 Drink géén alcohol vóór en tijdens het werk geen alcohol op het bedrijf aanwezig 8 Leid nieuwe/ tijdelijke medewerkers goed op; wijs op onze veiligheidsregels

7 Veiligheid op de vestigingen Investeringen / Overnames Alleen al tijdens de oogstperiode, gedurende ongeveer drie weken, rijden vrachtwagens en ander groot materieel zo n keer op- en af om ton aan granen af te leveren en te laden op de vestigingen. In het voorjaar van 2012 besloot de directie veiligheid naar een hoger plan te tillen om ook in de toekomst de veiligheid op de vestigingen te waarborgen en onveilige situaties te voorkomen. In het afgelopen boekjaar lichtte een extern bureau acht vestigingen door op veiligheid. Het daaruit voortvloeiende veiligheidsrapport omvat een plan dat medewerkers met houdings- en gedragsregels bewust maakt van veilig werken, zowel op de vestigingen als bij klanten waar zij komen. Een belangrijk gegeven hierin is dat medewerkers ook zelf onveilige situaties signaleren en elkaar aanspreken op het toepassen van veiligheidsmaatregelen. Naast het bewust zijn van elkaars veiligheid, wijst het veiligheidsrapport op aspecten als het voorkomen van vermoeidheid door overwerken, veilig werken op hoogte, het volgen van transportbewegingen door middel van borden, belijning en verlichting, verantwoord omgaan met heftrucks, het begeleiden van bezoekers én het goed opleiden van nieuwe en tijdelijke medewerkers. Voor chauffeurs gelden daarnaast specifieke regels voor het bedienen van klanten op locatie. Tijdens de jaarlijkse veiligheidsdag in januari werd ruimschoots aandacht besteed aan ADR (Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg), opslag en kwaliteit van producten, veiligheid op de vestigingen, de nieuwbouw in Axel, voedselveiligheid en het GBM certificaat. Dit verslagjaar lichtte een externe spreker het gebruik van materieel toe en kregen nieuwe medewerkers een rondleiding op de vestiging Dinteloord. In februari volgden buitendienstmedewerkers een sessie waarbij met name de veiligheid bij de keuring van pootgoed aandacht kreeg. Daarnaast werd in het afgelopen jaar een poster met daarop de veiligheidsregels verspreid. Ook staan gegevens met betrekking tot veiligheid tijdens de oogst in het jaarlijks bijgewerkte en veel toegepaste Oogstboek. Op de vestigingen werden looppaden en parkeerplaatsen voorzien van duidelijke markering. Op 1 september 2013 reikte CZAV veiligheidskleding - overall, t-shirt en jas - uit onder alle vestigingsmedewerkers en langdurige inleenkrachten. De kleding is groen-geel en voorzien van reflecterende delen. Sinds 15 september is het dragen van deze kleding verplicht op alle vestigingen. Ook voor externen is op de vestigingen veiligheidskleding beschikbaar. Het omvangrijke investeringsprogramma waarmee CZAV vorig jaar een begin maakte, is in het afgelopen boekjaar grotendeels afgerond. De totale investeringen, waaronder ook de reguliere onderhouds- en vervangingsinvesteringen bedroegen in 2012/ ,7 miljoen euro (10,8 miljoen euro in 2011/2012). Pilotproject Oud-Beijerland succesvol Na een lange voorbereiding werd op 14 november 2012 de Agrimarktvestiging in Oud-Beijerland geopend. Uniek is dat, dankzij de inkoop bij CZAV leden, een groot aanbod aan streekproducten van eigen boeren en telers in de schappen van de modern ingerichte supermarkt ligt. Met het uitrollen van deze nieuwe Agrimarkt winkelformule is de samenwerking tussen de leden van de coöperatie en Agrimarkt goed zichtbaar. De consument vindt een ruim assortiment scherp geprijsde A-merken, een grote versafdeling met ambachtelijke slagerij en een slijterij. De tuin- en dieractiviteiten van de eerder gesloten Agrilandvestiging zijn hierin geïntegreerd. Daarnaast is het pand voorzien van de nieuwste technologieën op het gebied van energiebesparing, een zelfscansysteem en toepassingen op het gebied van digitale beprijzing, signing en gratis wifi. Marktpositie in Zuid-Holland versterkt In maart 2013 werd de overname van het onbemande tankstation van Oliehandel Van Reijen in Achthuizen (Goeree- Overflakkee) afgerond. De landbouwactiviteiten op het gebied van de ontvangst van granen en de afgifte van meststoffen waren al eerder, in 2007, geïntegreerd in de bestaande activiteiten van CZAV. Het onbemande tankstation is opgenomen in de formule van AgriSneltank. De voormalige eigenaren zijn in dienst getreden bij CZAV. De overname is goed verlopen en ook voormalige afnemers hebben de overgang als geruisloos en prettig ervaren. Met de overname zijn er nu 21 onbemande AgriSneltankstations in Zuidwest-Nederland. Hiermee versterkt CZAV haar marktpositie. Investeren is werken aan veiligheid, dienstverlening en rendement 13 De implementatie van de veiligheidsregels is al goed zichtbaar. Het bewustzijn onder de medewerkers groeit verder. Veiligheid blijft onder de aandacht, ook in de gesprekken met de OR. Veiligheid is tevens een terugkerend onderwerp in de adviezen richting telers. Zo benadrukt CZAV tijdens de oogst het morsvrij vervoeren van tarwe en de veiligheid van passagiers bij het lossen op de vestigingen. INVESTERINGEN EN OVERNAMES

8 Kijkdagen Wemeldinge: grote belangstelling voor agrarisch product De uitbreiding en renovatie van het hoofdkantoor in Wemeldinge werd in juni 2013 afgerond met de officiële openingshandeling door Burgemeester Anton Stapelkamp van de gemeente Kapelle. Het nieuwe gedeelte heeft moderne kantoor- en vergaderruimtes en een communicatie-infrastructuur ten behoeve van contact met leden, afnemers, leveranciers en andere relaties van CZAV, AgriSneltank en Agrimarkt. Daarmee werden de nauwe verbondenheid van de leden met CZAV en het succesvolle streekconcept van Agrimarkt nog eens extra bestempeld. Om de inrichting van het kantoor compleet te maken zijn, door een vertegenwoordiging van leden en medewerkers, twee kunstenaars verzocht passende kunstwerken te leveren. De CZAV Kijkdagen op 21 en 22 juni zijn goed bezocht. Op deze open dagen presenteerde een groot aantal leveranciers van Agrimarkt streekproducten zich onder grote belangstelling. Daarmee werden de nauwe verbondenheid van de leden met CZAV en het succes van het streekconcept van Agrimarkt nog eens extra bestempeld. Nieuwe vestiging Axel In Axel (Westdorpe) werd net voor de oogst van 2013 een bijna volledig nieuwe, moderne graan op- en overslag in gebruik genomen. In een eerste fase was de nieuwbouw van het kantoor en de opslagruimte voor meststoffen, GBM en divers zakgoed al gerealiseerd. Met de afronding van de tweede fase heeft Axel nu een zeer moderne vestiging waar efficiënt gewerkt wordt en die voldoet aan de eisen voor veiligheid en milieu. Met de bouw van de nieuwe op- en overslag is een verdubbeling van de opslagcapaciteit naar ton gerealiseerd en is de innamesnelheid met vijf stortputten verdrievoudigd tot 900 ton per uur. De vestiging biedt voldoende ruimte om in de toekomst de opslagcapaciteit uit te breiden met nog eens ton. De panden en installaties zijn mede dankzij de inzet van onze medewerkers probleemloos in gebruik genomen. De vestiging vervult tevens een ondersteunde rol voor Luc Pauwels NV. Financiële resultaten In het afgelopen jaar werd een resultaat geboekt van 3,7 miljoen euro. Dit is lager dan vorig jaar. In de twee voorgaande boekjaren werd immers een fors resultaat behaald op deelnemingen en commerciële activiteiten. Het lagere resultaat is conform begroting. De economische situatie in het algemeen speelt hier een belangrijke rol. De coöperatieve activiteiten van CZAV stemmen tot tevredenheid. Op basis van de handelsresultaten voor onze leden en boerenafnemers is een nakorting betaald die zodoende fors hoger was dan vorig jaar. In de afgelopen twee boekjaren is door CZAV in totaal 22,5 miljoen euro geïnvesteerd. De sterke financiële positie van CZAV maakt dergelijke investeringen mogelijk. Voor komend jaar worden lagere investeringen verwacht. Het betreft dan met name vervangingsinvesteringen. De investeringen in het afgelopen jaar verhoogden het balanstotaal, maar door de lagere graanprijzen tijdens de oogst 2013 ten opzichte van 2012 en de lagere meststoffenprijzen, daalde de voorraad en daarmee het werkkapitaal fors. Dit blijkt uit onderstaand overzicht van het geïnvesteerd vermogen: (in x 1.000) Vaste activa Werkkapitaal Vlottende activia Af: Kortl. Schulden excl. bankschuld Geïnvesteerd vermogen Eigen vermogen FINANCIËLE RESULTATEN Aandeel eigen vermogen in geïnvesteerd vermogen 83% 67% Het aandeel eigen vermogen steeg sterk ten opzichte van het voorgaande jaar. Van jaar tot jaar kan dit percentage sterk veranderen doordat CZAV handelt in producten met zeer sterk wisselende prijzen (granen, meststoffen, brandstoffen). Dit leidt tot sterke wijzigingen in het (door bankkrediet) te financieren werkkapitaal.

9 Risicobeheersing CZAV heeft constant aandacht voor de kansen in de markt, maar ook voor de risico s die onze activiteiten met zich meebrengen. In de diverse vergaderingen met management, raad van commissarissen en ledenraad wordt hier aandacht aan besteed. Met ingang van dit verslagjaar is ook gestart met een op gestructureerde wijze in kaart brengen van de belangrijkste risico s zoals deze door het management zijn benoemd. CZAV wordt geconfronteerd met veel risico s die voor bijna alle bedrijven gelden. Denk hierbij aan renterisico s en risico s op calamiteiten (brand, storingen, etc.). Vanzelfsprekend wordt hier ruime aandacht aan besteed en worden maatregelen genomen die risico s beperken zoals het afdekken van rente risico s, veiligheidsbeleid, calamiteitenplannen, verzekeringsbeleid, etc. Een risico dat meer specifiek voor CZAV geldt, is het voorraadrisico. Het is belangrijk op tijd de gewenste hoeveelheden meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen te reserveren en in te kopen. Leveringszekerheid is voor de leden immers van groot belang. Daarnaast worden forse voorraden granen aangehouden, met als doel een zo hoog mogelijke poolprijs voor leden en telers te bereiken. De prijzen kunnen tijdens het seizoen echter flink fluctueren. Dit zou kunnen resulteren in forse verliezen. Daarom is een reeks aan risicobeheersingsmaatregelen genomen, specifiek per soort product. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 17 RISICO

10 Leden Ledenvergadering In een coöperatie denken en praten leden mee over het beleid van de organisatie. De ledenvergadering van de CZAV is gehouden op 1 februari 2013 in de Zeelandhallen in Goes. De vergadering trok, net als in voorgaande jaren, veel belangstelling. We zijn als coöperatie trots op de betrokkenheid van onze leden! De directie gaf tijdens de vergadering een toelichting op de jaarcijfers van het boekjaar 2011/2012 en op actualiteiten binnen de sector en de onderneming. Daarbij kwamen ook de omzetontwikkelingen en de marktaandelen van de kernactiviteiten van CZAV en haar deelnemingen aan de orde. Mevrouw Esther de Lange, lid van het Europees Parlement, hield een inleiding over het Europese landbouwbeleid. Van de ledenraad waren aftredend en herkiesbaar: De heer E. van Putten uit Dirksland De heer J.W. Sanderse uit Serooskerke De heer J.J. Stols uit Zierikzee Van de ledenraad waren aftredend en niet herkiesbaar: Mevrouw L. van der Ha-van Vlierberghe uit Heikant De heer J. de Reus uit Oud-Beijerland De heer C.G. Trouw uit Hellevoetsluis (secretaris) De heer L.J. Boot uit Kruiningen Raad van commissarissen De raad van commissarissen kwam dit boekjaar acht keer bijeen ter bespreking en, voor zover van toepassing, ter goedkeuring van directiebesluiten. Samen met de accountant werd de jaarrekening over het boekjaar 2011/2012 behandeld. Terstond herkiesbaar was de heer J. Klompe. Aftredend en herkiesbaar was J. Kodde. Zij zijn door de ledenraad herbenoemd. Ledenraad De ledenraad vertegenwoordigt de leden van CZAV. Zij kwam dit boekjaar vier keer bijeen ter bespreking en, voor zover nodig, ter goedkeuring van de besluiten van het bestuur en de raad van commissarissen. In de jaarvergadering van de ledenraad op 6 december 2012 werden de jaarcijfers over het boekjaar 2011/2012 vastgesteld. Er werd decharge verleend aan de directie voor het gevoerde beleid en aan de raad van commissarissen voor het uitgeoefende toezicht. Jongerenraad De jongerenraad kwam in het afgelopen jaar vijf keer bij elkaar. In november vond de eerste bijeenkomst in Renesse plaats. De directie lichtte tijdens de vergadering in december de jaarcijfers toe. Toen is ook een blik geworpen op het komende seizoen en de strategie van CZAV. In februari kwam de jongerenraad bij elkaar bij en met Nedato. In het kader van de bollenteelt werd in maart een bedrijfsbezoek georganiseerd. Een excursie in juni samen met de ledenraad, in het teken van gewasbeschermingsmiddelen, sloot het seizoen af. Ledenaantal per : Ledenaantal per : Voordracht in de vacature L. van der Ha-van Vlierberghe: - De heer M.G.M. Doens uit IJzendijke Voordracht in de vacature J. de Reus: - De heer J. Voordendag uit Strijen Voordracht in de vacature C.G. Trouw: - De heer A.J. Spoon uit Nieuwenhoorn Voordracht in de vacature L.J. Boot: - De heer J. Mol uit Kattendijke Alle kandidaten zijn bij acclamatie (her-)benoemd. LEDEN

11 Ondernemingsraad CZAV en Agrimarkt hebben beide een eigen ondernemingsraad waarin de directie de medewerkervertegenwoordigers intensief betrekt bij het beleid van de organisatie. Het overleg is open en constructief, wat bijdraagt aan een grote betrokkenheid van medewerkers. Dit past binnen de cultuur van de organisatie. De directie hecht hier veel waarde aan en is daarom trots op de positieve samenwerking de ondernemingsraden. De ondernemingsraden hebben in het afgelopen boekjaar elk vier keer overleg gehad met de directie. De directie stelde tijdens deze bijeenkomsten de actuele en toekomstige ontwikkelingen in en rond de organisatie aan de orde. Verder kwamen de beleidskeuzes ten aanzien van personele zaken aan de orde. Ook was er aandacht voor ontwikkelingen in de markt die mogelijk invloed hebben op de bedrijfsvoering op korte en lange termijn. Vanuit de ondernemingsraad is er vooral aandacht geweest voor actuele ontwikkelingen in de personele organisatie en de invulling en uitvoering van het arbeidsomstandighedenbeleid. Terugkerende andere onderwerpen waren de ontwikkelingen in het verzuim door arbeidsongeschiktheid, de personeelsopbouw, de financiële kwartaalrapportages en de jaarcijfers. Voor de ondernemingsraad van CZAV werd aan het begin van het boekjaar een verkiezing gehouden. Het aantal kandidaatstellingen was gelijk aan het aantal beschikbare zetels. De kandidaten zijn daarom zonder nadere stemming verkozen tot lid van de nieuwe ondernemingsraad per 1 maart Voor de ondernemingsraad van Agrimarkt werd de zittingsperiode eenmalig verlengd tot sluitingsdatum 1 oktober De verkiezingsprocedure duurde van juli tot begin oktober. Het aantal kandidaatstellingen lag lager dan het aantal beschikbare zetels. De kandidaten werden hierdoor zonder nadere stemming verkozen tot lid van de nieuwe ondernemingsraad per 8 oktober IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 21 Per einde boekjaar 2012/2013 hebben de volgende medewerkers zitting in de ondernemingsraad van CZAV: A.A. de Visser voorzitter C. Neels secretaris M.A. Proost vice-voorzitter J.N.L. van Aert C.W.D. Dorrepaal P. Krijgsman C.W. van Vossen Per einde boekjaar 2012/2013 hebben de volgende medewerkers zitting in de ondernemingsraad van Agrimarkt: C.R. Kap voorzitter E.J. Schouten secretaris B. de Feijter vice-voorzitter K. van Hooijdonk J.P. Kaaysteker F.S. van Lenten ONDERNEMINGS- RAAD

12 Personeel Binnen CZAV groeide het personeelsbestand in het afgelopen boekjaar licht. Dit komt in de eerste plaats door de overname van Van Reijen Oliehandel. Maar ook doordat we geschikte kandidaten wisten te vinden voor de invulling van al langer openstaande vacatures. De vacatures zijn inmiddels allemaal ingevuld. Ook nam het aantal ingeleende krachten toe. Naast de reguliere seizoensvraag die we binnen het werkproces kennen, was in dit boekjaar extra inzet nodig om medewerkers te vervangen die langdurig arbeidsongeschikt waren. Verder vulden we met ingeleend personeel structurele functieplaatsen in, waarvan we in het komende boekjaar een deel omzetten naar vaste dienstverbanden. De omzet van CZAV groeit. We kijken voortdurend kritisch naar de invulling van de organisatie om op tijd voldoende menskracht in te zetten en zo ook de kwaliteit van onze producten en diensten te waarborgen. Hierbij nemen we onze strategie voor de komende jaren in ogenschouw om zo tijdig al rekening te houden met voorgenomen aanpassingen. Waar het mogelijk is in het bedrijfsproces, worden verdere stappen in het automatiseren van werkprocessen gezet, om effectiever te werken. Door de uitbreiding met de nieuwe winkel in Oud-Beijerland vonden er flinke wijzigingen plaats in het personeelsbestand van Agrimarkt. In Oud-Beijerland konden we met een sterk team, na een goede voorbereiding, op 14 november 2012 van start. In de eerste maanden na de opening werden extra medewerkers ingezet om de winkellogistiek in de praktijk verder af te stemmen en goed te laten draaien. In de andere winkels nam de personeelsinzet per saldo af door verder invulling te geven aan een verbeterd en efficiënter winkelproces. De markt waarin we ons begeven is concurrerend en staat onder druk van de voortdurende crisis. Dit vraagt er ook om onze arbeidsorganisatie bewust flexibel in te richten. Zo zorgen we in deze dynamiek continu voor een goede verhouding tussen personeelskosten en omzet. Personeelsformatie in dienst gedurende boekjaar (FTE) Opleiding en persoonlijke ontwikkeling Voor CZAV en Agrimarkt zijn kennis en vaardigheden van onze medewerkers een belangrijke pijler voor een goede en efficiënte dienstverlening aan klanten. Medewerkers krijgen voldoende tijd en middelen aangereikt voor opleidingen in groepsverband en op individueel niveau. Een deel hiervan realiseren we via de CropSolutions Academy. Hierin werken we met partners in het werkveld samen aan het ontwikkelen en verspreiden van kennis. De organisatie van CZAV kent veel kennisgebieden waarvoor medewerkers elke vijf jaar scholing moeten volgen om de geldigheid van bijbehorende certificaten te behouden. Hiervoor hebben wij een opleidingsplan opgezet dat medewerkers gespreid over een langere periode voorziet in opleidingen die zij nodig hebben. Wij werken voor de opleiding van medewerkers samen met instituten in onze regio. Teelt- en rantsoenbegeleiding is een belangrijk onderdeel in onze dienstverlening. Hiervoor is kennis op HBO-niveau van plant, dier, teelt, bodem en bemesting een must. Echter de uitstroom van studenten die een opleiding in de plantenteelt hebben gevolgd aan een agrarische hogeschool, neemt sinds een paar jaar af. Hierdoor wordt de vraag naar gericht opgeleide mensen groter dan de nieuwe instroom op de arbeidsmarkt. Om toch de juiste vaardigheden in huis te hebben, zette CZAV in het afgelopen boekjaar een eerste stap naar een opleidingsprogramma op HBO-niveau voor nieuwe medewerkers in de buitendienst. In een werk-/leertraject voorzien we zo studenten met een andere HBO-opleiding die wel geschikt zijn voor een commerciële en/of adviesfunctie van de ontbrekende kennis. Binnen Agrimarkt bieden we alle medewerkers een basis opleidingsprogramma via e-learning. Dit programma omvat een breed spectrum aan aandachtgebieden, waaronder klantgerichtheid, veiligheid in de winkel en voedselveiligheid. Voor het winkel- en centrale kader hebben we in het afgelopen jaar de ontwikkelsessies voortgezet om zo de focus te leggen op klantbinding en het verbeteren van de efficiency in alle processen. Voor de instroom van nieuwe medewerkers werken we ook samen met MBO-opleidingen in de regio voor werk-/leertrajecten van de beroeps begeleidende leerweg (BBL) op niveau MBO 3 en CZAV Agrimarkt Pauwels PERSONEEL

13 Arbeidsongeschiktheid Het verzuim bij CZAV door arbeidsongeschiktheid was in het afgelopen boekjaar gelijk ten opzichte van het jaar ervoor, namelijk 2,7%. Bij Agrimarkt is het verzuim door arbeidsongeschiktheid gestegen van 4,9% naar 6,3%. Deze stijging komt voor het grootste deel voort uit een stijging van het langdurig verzuim. Verzuim als gevolg van kortdurende arbeidsongeschiktheid 1,20 CZAV tot 8 dagen 1,00 Agrimarkt tot 8 dagen In beide ondernemingen hanteren wij een actief verzuimbeleid. Samen met onze arbodienst monitoren wij de verzuimgevallen intensief. Zodra het kan, betrekken we de medewerker weer bij de werkprocessen in het bedrijf en de organisatie. Hiermee benutten we de mogelijkheden van de medewerker van dat moment. Als in de periode van verzuim blijkt dat de belastbaarheid structureel anders komt te liggen en hervatten in het eigen werk niet mogelijk is, dan passen we het doel aan naar ander werk binnen of buiten de organisatie. CZAV streeft naar een gezonde en veilige werkplek voor alle medewerkers. Voor beide organisaties werkten we in het afgelopen boekjaar verder aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden op de diverse werkplekken. Dit door te kijken naar zowel technische voorzieningen als naar de manier waarop medewerkers werkzaamheden uitvoeren. Een belangrijk aandachtspunt hierin is dat organisatie en medewerkers samen verantwoordelijk zijn voor een veilige werkplek. De uitbreiding door nieuwbouw is hierbij een belangrijke stap. Verzuim als gevolg van langdurende arbeidsongeschiktheid CZAV langer dan 7 dagen Jubilea Agrimarkt langer dan 7 dagen 3,50 In het afgesloten boekjaar hebben de heren C. Neels en J. van Klinken het 40-jarig dienstjubileum bereikt bij de CZAV. 3,00 De heer S.G.J. van der Linden was 25 jaar in dienst bij CZAV. 2, ,00 Bij Agrimarkt bereikte de heer H. Huibregtse het 40-jarig dienstjubileum. 1,50 Aan deze jubilea heeft de organisatie in het boekjaar aandacht besteed. 1,00 0,50 0,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0, ,50 6,00 5,50 5,00 4,50 4, Ik blijf betrokken bij het bedrijf en het werkproces. Dat is een prettig idee ARBEIDS- ONGESCHIKT- HEID

14 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLAND AKKER- BOUW Akkerbouw Granen In 2012 is de oogst van maaltarwe grotendeels, namelijk voor 70%, tegen de poolprijs van 232 euro gekocht. Voor voertarwe is 5 euro minder uitbetaald. We hadden hoge prijsverwachtingen voor wat betreft de afzet van 2012, omdat de opbrengsten lager uitvielen dan de prognoses deden vermoeden. De oorzaken waren een nat en donker voorjaar en droogte in Amerika eind juni. De markt liep daarom tijdens en net na de oogst op. In september en oktober zakte de markt, gevolgd door een opleving in november. De markt kon echter de hogere prijzen niet vasthouden. Door de wereldwijde recessie bleef de afzet achter, waardoor de prijzen uiteindelijk daalden. Veel telers hadden van oogst 2012 al een deel voorverkocht toen de prijzen boven de 200 euro stegen. Hoewel de pool daardoor kleiner was dan normaal, werd deze ook goed afgezet tegen een poolprijs van 232 euro. De kwaliteit van de oogst 2012 was redelijk. CZAV heeft haar positie in de maalindustrie weten te behouden. Grote verscheidenheid in het HL-gewicht was wel een aandachtspunt. De oogst 2013 kwam gespreid binnen en was redelijk vochtig. Dit bracht extra droogkosten met zich mee. De opbrengsten waren boven verwachting, ondanks de prognoses naar aanleiding van het natte najaar en het donkere, koude voorjaar. Brouwgerst In augustus 2012 werd al gemeld dat de eiwitgehaltes van de gerst laag uitvielen. Daarnaast speelden opnieuw rode korrels in de partijen parten. Deze roodgekleurde fusariumschimmel is moeilijk te bestrijden en heeft een nadelig effect op het brouwproces. Er kon zodoende maar een zeer klein deel van de zomergerst als brouwgerst worden afgezet. Door het grote Europese areaal, door uitwintering van wintertarwe en het grote aanbod op de Europese markt, was het aanbod groot en waren de premies gering. CZAV kon daarom geen premies uitbetalen voor brouwgerst. De eindprijs voor gerst kwam uit op 210 euro. CZAV legt meer en meer de focus op maaltarwe, omdat de kans op financiële plussen met brouwgerst steeds verder afnemen. Korrelmaïs Korrelmaïs is bij CZAV een relatief klein product. In het werkgebied van Luc Pauwels NV heeft het echter een veel groter aandeel. Deze firma heeft goede faciliteiten om grotere hoeveelheden maïs te drogen. Hierin werken Luc Pauwels NV en CZAV dan ook volledig samen. De ontvangen maïs wordt bij Luc Pauwels NV gedroogd en de vermarkting vindt plaats via CZAV met Cebeco Granen B.V.. De maïs wordt veelal ingenomen met een vochtgehalte van rond de 30% en moet teruggedroogd worden naar ongeveer 15%. Logistiek CZAV weet voorafgaand aan de oogstperiode een goede inschatting te maken van de goederenstromen in het komende seizoen. Daardoor is de organisatie in staat de op- en overslag van de oogst elk jaar goed te beheersen. Daarbij horen ook het voorzien in tijdelijk extra opslagruimte en het opschroeven van 27 de verkoop bij verwachte overschotten. Fijne zaden Koolzaad, karwijzaad en blauwmaanzaad kennen een heel beperkte handel. Blauwmaanzaad is vanwege de goede kwaliteit in Nederland hoofdzakelijk bestemd om te mengen met buitenlandse partijen. Blauwmaanzaad wordt vooral gebruikt in Oost-Europese landen. Peulvruchten Bruine bonen en kapucijners worden de laatste jaren bijna alleen op contractbasis geteeld voor conservenfabrieken. Op die manier worden posities vooraf ingenomen. De markt was in 2012 iets kleiner dan in het jaar ervoor. De oogst was in kilo s matig, maar van goede kwaliteit.

15 Meststoffen Gewasbescherming Zaaigranen- en zaden De markt voor minerale meststoffen kende net als het voorgaande verslagjaar een start met oplopende prijzen. Vanaf medio juni daalden de prijzen. Dit is met name het gevolg van het wereldwijde grote aanbod aan grondstoffen en de daardoor lagere grondstofprijzen. Vooral de ureummarkt, de grootste stikstofbron, laat op de wereldmarkt een dalende trend zien. De fluctuaties op de meststoffenmarkt vragen om gespreide inkoop. De vroege voorverkoop werd ook in dit boekjaar veel gebruikt door telers. De verkoop van vloeibare meststoffen groeide ook dit jaar weer licht. De investering in een mengstation van CZAV, vier jaar geleden, werpt zijn vruchten af. Ook het gebruik van organische meststoffen en bodemverbeteraars liet in dit verslagjaar een groei zien. Compost en gips worden steeds vaker toegepast en geven zichtbaar resultaat bij onze afnemers. Binnen de organische mest en bodemverbeteraars groeide de omzet compost, PRP-sol en gips sterk. De grote vraag naar organische meststoffen en bodemverbeteraars wordt geremd doordat de gebruiksruimte voor fosfaat en stikstof dit jaar opnieuw is verlaagd. Innovatie in meststoffen De zeer succesvolle introductie van de FoliPlus-bladmeststoffenlijn dit jaar is goed ontvangen. Samen met de CropSolutions partners werd deze complete range belangrijke vloeibare bladmeststoffen in de Benelux ingezet. De belangrijkste kenmerken van de FoliPlus zijn veilig gebruik, zeer efficiënte bemesting en gebruiksvriendelijkheid. Onder de naam QuickStart werd een aantal nieuwe meststoffen voor rijentoepassing geïntroduceerd. Deze specifieke meststoffen leveren in de teelt van uien, peen, witlof en cichorei voordelen op, waaronder een snelle opkomst en een gelijkmatige groei. Daarnaast werd onderzoek naar plantversterkers onverminderd voortgezet. Innovatie in deze branche is gericht op het verbeteren van het rendement voor de teler. Samen met de CropSolutions partners en toeleveranciers werden in alle sectoren bemestingsconcepten onderzocht op hun werking en het effect op onder andere de opbrengst en kwaliteit van gewassen, grondverbeterende eigenschappen en bijvoorbeeld ook het brandstofverbruik bij toepassing van PRP Sol. Onze adviesrol groeit Onze buitendienst krijgt steeds meer adviesvragen over het gebruiken van meststoffen binnen het strikter wordende mestbeleid. Het opstellen van een goed doordacht bemestingsplan is dan ook elk jaar een terugkerende belangrijke taak van onze buitendienst. foliplus quickstart Opnieuw kondigde de industrie dit jaar prijsverhogingen aan voor gewasbeschermingsmiddelen. Ook nu weer speelden onder andere schaarste van een aantal middelen en duurdere olie, als basisgrondstof voor de productie van GBM, daarin een grote rol. De prijsonderhandelingen gingen in januari en februari van start. De inkoopprijzen voor GBM zijn met 2,7% gestegen ten opzichte van vorig jaar. In de eindgesprekken van 2013 wordt onderhandeld over extra kortingen om de prijsstijging te minimaliseren. De kostenstijging is slechts deels doorgerekend in de verkoopprijs. CZAV had al in het vroege voorjaar positie ingenomen en volumes van de verschillende middelen veiliggesteld voor uitlevering en rekende daarom slechts ongeveer de helft van de prijsverhoging door begon met een uitzonderlijk lang, koud en nat voorjaar. De toepassing van GBM is daardoor beduidend lager gebleven in het voorjaar. De afzet van kiemremmingsmiddelen voor aardappeloogst 2012 was drastisch lager dan in voorgaande jaren. Net als de afzet van middelen uit de groep van de insecticiden. Het begin van juli leverde plotseling zomerse waardes op met een goed verloop van het verdere seizoen tot gevolg. Verantwoord gebruik Vanuit het gedachtegoed Goed boeren, goed beheren draagt CZAV een grote verantwoordelijkheid in het beheer en de toepassing van GBM én het effect van het gebruik op het eindproduct. Dit houdt onder meer in dat wij telers adviseren over een juiste en tijdige inzet van middelen, maar ook over een correcte inzameling en afvoer van chemische STORL-verpakkingen. Dit heeft alles te maken met de steeds strengere regels rondom het gebruik van GBM. Wij houden ons daarom ook actief bezig met het beleid ten aanzien van bijvoorbeeld spuitschema s en residu-analyses (MRL), driftbeperkingen en het voorkómen van erfafspoeling. Bijkomend is dat fabrikanten op hun beurt steeds verdergaand daarop inspelen in het kader van een duurzaam gebruik van GBM. Een nat najaar heeft ervoor gezorgd dat 30-35% van de wintertarwe niet kon worden ingezaaid. Daarvoor in de plaats is meer zomertarwe ingekocht en ingezaaid. Dit levert per saldo meer op dan zomergerst, waardoor er in 2012 weinig zomergerst werd geteeld. Wederom was er dit jaar veel belangstelling voor de vrij nieuwe rassen Asano en Kelvin. CZAV stimuleert de uitzaai van kwaliteitsrassen voor een maximale afzet in de maalindustrie. Vanwege de grote vraag naar zomerzaaitarwe hebben we bij gebrek aan voldoende eigen productie van de gebruikelijke rassen, ook diverse andere rassen ingezet. Zaaizaadprijzen lagen doordoor op een relatief hoog niveau. Groenbemesters Door de late oogst was er meer belangstelling voor 29 het inzaaien van crucifere groenbemesters dan voor grassen. Er vond een verschuiving plaats van bladrammenas naar gele mosterd. We zien ook dat de vraag naar Japanse haver steeds meer toeneemt. Deze groenbemester zorgt voor veel massa en veel organische stof. Op het bodemplein op de Rusthoeve vinden hiermee proeven plaats. Graszaad In het voorbije boekjaar werden meer weidemengsels verkocht dan in Het natte najaar heeft veel schade toegebracht aan het grasland, waardoor opnieuw inzaaien van percelen noodzakelijk bleek. Graszaadmengsels met goede kroonroestresistentie komen de productie ten goede. Pootaardappelen De poters waren in 2013 iets fijner, waardoor de afzet van pootaardappelen via Nedato licht daalde ten opzichte van vorig jaar. Het areaal Bintje is wederom kleiner geworden.

16 Fruitteelt Een laat voorjaar en relatief veel neerslag zorgden voor een late bloei in de fruitteelt. Een positief gevolg daarvan was dat ziektes en insecten in het voorseizoen weinig druk veroorzaakten. Om de kwaliteit van de groei en de oogst in een later stadium te kunnen waarborgen én om te blijven voldoen aan de geldende regels voor MRL s, volgden telers ook in het afgelopen boekjaar de standaard procedures voor het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen. De perenstudieclub organiseerde een excursie naar het Belgische perengebied Waasland. Dit is het gebied waarin Luc Pauwels NV samen met CZAV actief voorlichting geeft aan de daar aanwezige fruittelers. In juli bleef CZAV met de organisatie van een succesvolle fruitdag dichtbij huis. Op deze dag werden onder meer proeven met de perenbladvlo getoond. Dit in samenwerking met de CAF (Centrale Adviesdienst Fruitteelt), die zorgde voor technische ondersteuning op het gebied van gewasbescherming, bemesting, teelt en plantopstanden. CZAV ziet een grote meerwaarde in het uittesten en toepassen van kennis en producten in de eigen regio en werkt hierin dan ook samen met telers. Ook in het voorbije verslagjaar besteedde CZAV veel aandacht aan het gebruik van GBM. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is de drijfveer voor CZAV om telers via gebruikelijke communicatiekanalen zorgvuldig voor te lichten over het gebruik van middelen, afgestemd op de bedrijfssituatie. Naast persoonlijk advies richting de individuele teler, verzorgden we in april van dit jaar diverse veldbijeenkomsten. In de wintermaanden lag de nadruk tijdens bijeenkomsten meer op de theoretische aspecten binnen de teelt met een terugblik op de voorbije teeltperiode en een update richting het nieuwe seizoen. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 31 Spruitkool We constateren in deze specialistische sector een nog steeds groeiend marktaandeel in het noordelijke deel van ons werkgebied (Schouwen-Duiveland, de Hoeksche Waard, Voorne-Putten en Zuid-Holland). CZAV nodigde de spruitkooltelers uit voor bijeenkomsten, waaronder een rassenavond in samenwerking met de LTO Groeiservice en een veldbijeenkomst. Ook kregen telers op gezette tijden, net als in voorgaande jaren, via de gebruikelijke kanalen informatie over de uitkomsten van de door onze spruitkoolspecialisten uitgevoerde insectentellingen in Noord-Zeeland en Zuid-Holland. Bloembollen Het areaal voor de bloembollenteelt bleef in dit verslagjaar stabiel. CZAV zet in deze branche een tweede buitendienstmedewerker in. In het voorjaar vond binnen CropSolutions, in samenwerking met toeleverancier CAV Agrotheek, een informatieavond plaats voor telers. De bloembollensector staat licht onder druk doordat de afname van bloemen is verminderd. De sector herpakt zich op diverse plaatsen. CZAV voorziet telers van gerichte adviezen om in deze situatie juist te handelen.. FRUITTEELT

17 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLAND VEEHOU- DERIJ Veehouderij CZAV en AgruniekRijnvallei vormden in goed overleg met alle betrokken partijen in het verslagjaar een nieuwe samenwerking in de veehouderij. Dit was een noodzakelijke stap na een structuurwijziging bij ForFarmers Hendrix. De omzet in de veevoer is in de loop van het jaar toegenomen door de nieuwe en groei van de bestaande klanten. De sector groeit Onze specialisten hebben veel kennis op het gebied van de rantsoenen en de ruwvoerteelt in de regio en maken op die manier een goede mix met meng- en ruwvoer. Mede dankzij hun inzet groeide het aantal klanten in de veehouderijsector het afgelopen jaar. CZAV is door het jaar heen ook een interessante partij door de nabije ligging van vestigingen, een goede bestelservice en een breed pakket aan onder andere meststoffen, maïs, zaden en bedrijfsartikelen. Naast een studiedag organiseerde CZAV ook enkele informatieve stal- en velddagen. Groeiende samenwerking Vlaanderen Het afgelopen jaar stond ook in het teken van groeiende samenwerking tussen CZAV en het Belgische Luc Pauwels NV op de Vlaamse markt. Luc Pauwels NV heeft de know-how van voeders en losse componenten in huis die we inzetten op de gezamenlijke Nederlandse en Vlaamse markt. Ook werken we hierin samen met de eerder genoemde veevoederpartner AgruniekRijnvallei. 33

18 Teeltbegeleiding Uien 2012 was een goed uienseizoen, zeker ten opzichte van het jaar ervoor. Van Meir Uien B.V., waarmee CZAV een samenwerking heeft, betaalde een mooie prijs voor de oogst. Inulinecichorei Het areaal inulinecichorei van Sensus, waarvoor CZAV commissionair is, is in dit boekjaar uitgebreid door de toegenomen wereldwijde vraag naar inuline. De contracten zijn daarop in positieve zin aangepast, waardoor telers een groter areaal opnamen in hun bouwplan en er nieuwe telers toetraden. Het koude voorjaar en de droge zomer zorgden voor een trage ontwikkeling van het gewas waardoor de aanvang van de oogst is opgeschoven. Luzerne CZAV promoot de teelt van luzerne voor Groenvoerdrogerij Timmerman omdat het past bij de teeltstrategie op verschillende bedrijven. De teelt van luzerne past ook in het Goede boeren, Goed beheren plan. Dit plan omhelst het optimaal houden van de bodemvruchtbaarheid en structuurverbetering van de bodem mede door samenstelling van het bouwplan. Tevens levert luzerne als brok of stro voeding op het veehouderij bedrijf. Conserventeelt Voor de teelt van conservenerwten en -bonen brengt CZAV contracten onder en begeleidt zij de teelt van telersvereniging De Schakel. Aardappelen CZAV werkt in de aardappelteelt samen met Nedato. Dit jaar is met name gewerkt aan de introductie van Aardappel Optimaal. Dit is een nieuwe samengestelde meststof die het tekort aan magnesium kleigronden in Zuidwest-Nederland opvangt. De stof combineert goed met standaard NP bemesting, heeft goede strooieigenschappen en zorgt voor een optimale bladgroenproductie. IN ZUIDWES CZAV ZEER BETROKK 35 TEELT- BEGELEIDING

19 CZAV ZEER BETROKKEN AAN- EN VERKOOPORGANISATIE IN ZUIDWEST-NEDERLAND BRAND- STOFFEN AGRISNELTANK Brandstoffen / AgriSneltank Het afgelopen boekjaar is goed verlopen voor de brandstoffenafdeling. In de overstap van de in het verleden gevoerde smeermiddelen naar de nieuwe producten van Texaco heeft CZAV een aantal goedlopende acties opgezet. De introductie daarvan is vlekkeloos verlopen dankzij de vakkundige inzet van betrokken medewerkers binnen de CZAV. In Kapelle zijn in 2013 verbouwingswerkzaamheden in gang gezet om daar een AgriSneltank te openen aan de Biezelingsestraat. In september is de laatste hand aan de verbouwing gelegd. De locatie is in gebruik genomen met een openingsactie. Ook heeft CZAV sinds 1 maart haar positie in Zuid-Holland versterkt met de overname van het onbemande tankstation en brandstoffenhandel van Oliehandel Van Reijen in Achthuizen. Een toelichting hierop staat op een andere plaats in dit verslag onder Investeringen. Om propaangas zo gunstig mogelijk te kunnen aanbieden, heeft CZAV Antargaz als nieuwe leverancier in de arm genomen. Inkooptechnisch levert de samenwerking met Antargaz duidelijk financiële voordelen op voor onze leden. Ook de promotionele ondersteuning van Antargaz bij onder andere de Rusthoeve en de Uiendag maken de samenwerking bijzonder goed. 37 De druk op de brandstoffenmarkt is groot. CZAV streeft ernaar scherp te blijven aanbieden door de nadruk te leggen op het inkoop- en verkoopbeleid. Op de toekomst gericht AgriSneltank levert met de actie Tank aan de toekomst als eerste in Nederland klimaatneutrale brandstoffen. Gebruikers rijden met Green Label benzine en sinds kort ook met diesel CO 2 100% neutraal. Dat wil zeggen dat de uitstoot van CO 2 door verbranding in een automotor elders wordt gecompenseerd door het opwekken van duurzame energie. Green Label is een initiatief van AgriSneltank in samenwerking met het Zeeuws Klimaatfonds. Het fonds is een initiatief van verschillende maatschappelijke organisaties, bedrijven en de Provincie Zeeland. Vanuit haar maatschappelijke betrokkenheid ondersteunt CZAV duurzame initiatieven. De uitvinders van WaveEnergy, winnaar van de DuurzaamheidsOlympiade 2012, krijgen financiële ondersteuning bij de doorontwikkeling van hun project.

20 Agrimarkt Agrimarkt heeft, gezien de marktomstandigheden, een uitdagend jaar achter de rug. We versterkten in het afgelopen jaar onze positie op de markt. Met trots openden we op 14 november 2012 onze vestiging in Oud-Beijerland, na een lang voorbereidingstraject. De nieuwe winkel is neergezet als een pilotproject om diverse nieuwe elementen in de Agrimarktformule uit te kunnen testen, waaronder meer aandacht en schapruimte voor streekproducten, voornamelijk van CZAV-leden, uit Zeeland, Zuid-Holland en West-Brabant. De nieuwe winkel, wat tegelijkertijd een diepteinvestering is, zal zich de komende jaren moeten invechten in de markt om een goede positie te kunnen verwerven. Agrimarkt hecht veel waarde aan het streekconcept. Essentieel hierin is dat regionale telers op de voorgrond staan, waardoor teler en consument dichter bij elkaar komen. In de praktijk betekent dit dat streekproducten een opvallende plaats in de winkel hebben. Inmiddels is het aantal streekproducten opgevoerd tot 350 items. De komende tijd streeft Agrimarkt ernaar dit aantal te vergroten naar 500. Het concept wordt nog eens versterkt door innovatieve inbreng van telers. Regionaal betrokken Agrimarkt is steeds intensiever betrokken bij de organisatie van regionale activiteiten. Zo nam een klantenteam deel aan wielerevenement Delta Ride for the Roses en reden klanten mee tijdens de voorverkenning van het parcours van de Amstel Goldrace. Roparunteam Oud-Beijerland haalde bij de Agrimarktvestiging in Oud-Beijerland met verschillende acties geld bijeen. Kwaliteit in de markt De totale markt waarin Agrimarkt zich begeeft blijft nog onrustig. Dit komt deels door de komst van meerdere discounters in de afgelopen jaren. Dat heeft effect op het bestaan en het succes van andere supermarkten. Consumenten heroverwegen hun keuzes. Naast het streekconcept speelt Agrimarkt hierop in door zich te presenteren als quality discounter met veel voordeel voor de consument. Daarnaast is het assortiment op de versafdelingen vergroot. Agrimarkt streeft ernaar zoveel mogelijk A-merken op de schappen te zetten. Dat beleid betaalde zich in mei 2013 al uit in een FoodRetailAward. Het toepassen van pilotconcepten in Oud-Beijerland leverde in het afgelopen jaar al goede resultaten op. In het komende boekjaar past Agrimarkt de concepten toe in de andere vestigingen om onderscheidend te blijven en haar marktpositie te versterken. Op 8 november 2012 is de vestiging in Middelharnis, tijdens het Nationaal vastgoedcongres, verkozen tot de beste supermarktlocatie van Nederland. De heer J. Kapteijn heeft afscheid genomen van de raad van commissarissen. In de periode van 1 januari januari 2013 was hij commissaris. Wij danken hem voor zijn inzet! Tevens is in dit boekjaar de raad van commissarissen van Agrimarkt omgezet in een raad van advies. Mevrouw E. Mesu-Kwekkeboom is in de vacature die is ontstaan in 2013 benoemd. 39 Samenwerking met AgriSneltank Ook succesvol is de samenwerking met zusteronderneming AgriSneltank. Afnemers aan de pomp ontvangen met de transactiebon van hun tankbeurt 10% korting op bloemen en planten in de Agrimarktvestigingen. AGRIMARKT