Uitgedaagd! De verveling voorbij.

Uitgedaagd! De verveling voorbij. E V A V E R L I N D E N L I E F V A N D U F F E L Inhoud 1. Theoretisch gedeelte Wat is hoogbegaafdheid? Kenmerken van hoogbegaafde leerlingen Niet elke hoogbegaafde is hetzelfde! Schoolproblemen bij hoogbegaafden Kritische succesfactoren Inhoud 1. Klaspraktijk 100 talen(ten) van een kind Differentiëren Iedereen leert anders Begeleid zelfstandig leren Zelfgestuurd leren Gemotiveerde leerlingen Procesevaluatie Belangrijke vuistregels Wat blijft er hangen van wat we leren? Evidentie op klasniveau Tips voor omgang met hoogbegaafde leerlingen Problem solving Logica 1

Theoretisch gedeelte W A T I S H O O G B E G A A F D H E I D? K E N M E R K E N V A N H O O G B E G A A F D E L E E R L I N G E N N I E T A L L E H O O G B E G A A F D E N Z I J N H E T Z E L F D E! S C H O O L P R O B L E M E N B I J H O O G B E G A A F D E N K R I T I S C H E S U C C E S F A C T O R E N Wat is hoogbegaafdheid? Vroeger IQ 130 Professor Tessa Kieboom 3 persoonlijkheidskenmerken Bijzondere capaciteiten Creativiteit Motivatie Kenmerken van hoogbegaafde leerlingen Ongewoon goed ontwikkeld geheugen Concentratievermogen Vroegtijdige taalontwikkeling Uitgesproken wiskundig inzicht Ontwikkelingsvoorsprong Perfectionistisch Bewust van leven en dood Rechtvaardigheidsgevoel Gevoel voor humor 2

Niet alle hoogbegaafden zijn hetzelfde! De succesvolle leerling De uitdagende leerling De onderduikende leerling De drop-out De leerling met leer- en/of gedragsproblemen De zelfstandige leerling Schoolproblemen bij hoogbegaafden Tweemaal speciaal Hoogbegaafdheid in combinatie met een leerstoornis Vervelend Hoogbegaafdheid kan leerstoornis maskeren Leerstoornis kan hoogbegaafdheid maskeren Erg frustrerend Intelligent zijn en toch moeite hebben met het verwerken van de leerstof is voor hen een onbegrijpelijk iets Leerstoornissen Autisme Klassieke leerstoornissen: dyscalculie, dyslexie, dyspraxie Schoolproblemen bij hoogbegaafden Onderpresteren Wat? Een grote discrepantie tussen de schoolprestaties van het kind en een uiting van de echte bekwaamheid van het kind, zoals deze naar voren komt in observaties van leerkrachten en ouders, of in metingen wat betreft prestatie, creativiteit of intelligentie. Onderpresteren op verschillende niveaus Relatief onderpresteren absoluut onderpresteren Types van onderpresteerders De conformist, de terugtrekker, de rebel en de overstijgende Onderpresterende hoogbegaafden: een motivationeel probleem 3

Schoolproblemen bij hoogbegaafden Faalangst Wat? Angst om te falen, angst om te mislukken wanneer er een prestatie geleverd moet worden. Soorten? Faalangst voor cognitieve taken Faalangst voor sociale taken Faalangst voor motorische taken Vormen van faalangst Vroeger: positieve faalangst negatieve faalangst Nu: actieve faalangst passieve faalangst Schoolproblemen bij hoogbegaafden Oorzaken? Ouders en leerkrachten stellen vaak te hoge eisen aan hoogbegaafde kinderen. Hoogbegaafden zijn van mening dat ze het zich niet kunnen veroorloven om fouten te maken. Gevolgen? Demotivatie: het kind heeft het idee dat elke inspanning tot niets leidt. Kinderen willen alles perfect beheersen om falen uit te sluiten. 4

Kritische succesfactoren Ontwikkeling van cognitieve vaardigheden Ontwikkeling van meta-cognitieve vaardigheden Leren leren Inhoudelijke en procesmatige uitdaging Differentiatie naar Inhoud Tijd Leerstijl Moeilijkheidsgraad Tempo Autonomie Eigen werk plannen Info opzoeken Kritische succesfactoren Integratie en concentratie Zowel homogene als heterogene groepsindeling Inductief leren Sociaal-emotionele ontwikkeling Anders zijn: hen leren zich aan te passen De leerling zelf verantwoordelijk stellen Vb. voor een bepaald hoofdstuk Begeleid zelfstandig studeren De leerling leert het eigen werk organiseren en plannen Gebruikte werkvormen worden onderbouwd door leerdoelen die gericht zijn op basiscompetenties Klaspraktijk 1 0 0 T A L E N ( T E N ) V A N E E N K I N D D I F F E R E N T I Ë R E N I E D E R E E N L E E R T A N D E R S B E G E L E I D Z E L F S T A N D I G L E R E N Z E L F G E S T U U R D L E R E N G E M O T I V E E R D E L E E R L I N G E N P R O C E S E V A L U A T I E B E L A N G R I J K E V U I S T R E G E L S W A T B L I J F T E R H A N G E N V A N W A T W E L E R E N? E V I D E N T I E O P K L A S N I V E A U T I P S V O O R O M G A N G M E T H O O G B E G A A F D E L L N P R O B L E M S O L V I N G L O G I C A 5

100 talen(ten) van een kind "NIETS IS ONRECHTVAARDIGER DAN DE GELIJKE BEHANDELING VAN ONGELIJKEN A R I S T O T E L E S Het kind bestaat uit honderd Het kind heeft honderd talen honderd handen honderd gedachten honderd manieren van denken spelen en praten Honderd alsmaar honderd manieren van luisteren verbazen, liefhebben honderd vreugdes om te zingen en te begrijpen honderd werelden om te ontdekken honderd werelden om uit te vinden honderd werelden om te dromen Het kind heeft honderd talen (en nog eens honderd honderd honderd) maar ze stelen er negenennegentig De school en de cultuur scheiden het hoofd van het lichaam Ze zeggen hem: te denken zonder handen te doen zonder hoofd te luisteren en niet te praten te begrijpen zonder vreugde lief te hebben en zich te verbazen alleen met Pasen en met Kerstmis Ze zeggen hem: dat spel en werk realiteit en fantasie wetenschap en verbeelding hemel en aarde verstand en droom dingen zijn die niet bij elkaar horen Kortom, ze zeggen hem dat de honderd er niet is Het kind zegt: Zeker, de honderd is er wel! Differentiëren Rekening houden met verschillen Leerstoornissen Cultuurverschillen Hoogbegaafdheid Gender Meervoudige intelligentie Geïndividualiseerd onderwijs 6

Differentiëren Inhoudelijke en procesmatige uitdaging Differentiatie naar inhoud Differentiatie naar tijd en tempo Differentiatie naar leerstijl Differentiatie naar moeilijkheidsgraad Differentiëren Autonomie Planning Organisatie Time management Metacognitie Iedereen leert anders DOEN OBSERVEREN DROMEN TOEPASSEN ANALYSEREN 7

Begeleid zelfstandig leren Inhoudelijk en organisatorisch moet het onderwijs zo gericht zijn dat elke leerling zowel cognitief als sociaal gestimuleerd kan worden. Overzichtelijk geordende en qua niveau gestructureerde leergebieden Weekschema Openleertraject Zelfgestuurd leren De leerling leert zelf plannen leert zichzelf evalueren bepaalt zijn eigen tempo neemt de verantwoordelijkheid voor zijn leerproces De leerkracht begeleidt is een efficiënt en effectief manager Gemotiveerde leerlingen Sociale acceptatie Persoonlijke waardering Feedback 8

Procesevaluatie Vooraf De leraar bekijkt het materiaal voor de leerlingen Voorbereiden van de openleertrajecten werkbladen - weekplanningen Procesevaluatie Tussentijds Deadlines, planning bewaken Controleren en terugkoppelen op logboek, werkplan, werkbladen, concepten, e.d. Terugkoppelen op methodische aanpak Luisteren naar de groep en vragen stellen (of hint bij te lang modderen) Letten op participatie en terugkoppelen op ieders inbreng Evalueren en terugkoppelen op de werkwijze van de groep (aanzetten tot reflecteren) Procesevaluatie Eind Beoordelen verslag, presentaties, toetsen Na afloop Herkansingen bij onvoldoende na feedback en remediëring 9

Belangrijke vuistregels Bied structuur en regels Heb oog voor elke individuele leerling Straal passie uit voor je vak Geef veel complimentjes aan leerlingen die iets goed doen Wees zacht voor de leerling, maar hard voor de taak Wat blijft er hangen van wat we leren? 20% van wat we horen 30% van wat we zien 50% van wat we zien en horen 70% van waar we over gediscussieerd hebben met anderen 80% van wat we persoonlijk ervaren 90% van wat we uitleggen aan anderen Evidentie op klasniveau Onderwijs is te complex voor eenvoudige recepten Effecten hangen af van Mate waarin de aanpak aansluit op de leerdoelen Wat leerlingen nodig hebben om leerdoelen te halen 10

Tips voor omgang met hoogbegaafde leerlingen Leg het nut van de taak uit Ander werk ter vervanging en niet extra Niet vrijblijvend maar verplicht Tijdslimieten Verbeteren en bijsturen Volhouden (leerkracht leerling ouders) Begeleiding indien nodig Zelfstandigheid is niet vanzelfsprekend Blijf leerkracht Problem solving Probleemoplossend denken als uitdaging Trainen van verschillende heuristieken Elke heuristiek wordt uitgelegd a.d.h.v. een voorbeeld Per heuristiek ± 5 oefeningen Herhalingsoefeningen: alle heuristieken door elkaar Oplossingen Logica t Is eens iets anders Logisch opgebouwd Nieuwe begrippen worden uitgelegd a.d.h.v. voorbeelden Oefeningen Oplossingen 11

Materiaal Cursussen Problem Solving & Logica Ga naar http://doks2.khk.be/eindwerk/ Via zoekfunctie bovenaan: Wiskunde op maat van de hoogbegaafde leerling Vragen? D A N K V O O R U W A A N D A C H T E V A V E R L I N D E N L I E F V A N D U F F E L 12