Diabetes en mondzorg Een mond vol tanden maar hoe? 1 2 1
3 De vele facetten van Diabetes Mellitus nefropathie neuropathie retinopathie 4 2
Historie Diabetes Mellitus Papyrus van Ebers 1550 voor Chr. Gevonden in 1862 door George Ebers. Hierin staat de polyurie al beschreven Arateus van Cappadocië (Griekenland) geeft in het jaar 2 de naam aan het ziekte beeld van veel plassen: DIABETES Diabetes = doorstroming 3
In het jaar 4 geeft Charaka (India) de toevoeging: MELLITUS Mellitus= Honingzoet Diabetes Mellitus = Honingzoete doorstroom Susruta (India) 5 na Chr. Omschrijft voor het eerst de verschillen tussen dikke en magere mensen met diabetes 4
Anatomie van de pancreas (alvleesklier) door Thomas Willis in 1642 De ontdekkers van insuline Best Banting Frederick G.Banting (1891-1941) en Charles H.Best (1899-1978) haalden in 1921 te Toronto bij hun hond Marjorie de pancreas weg en behandelden deze hond met een extract van runderalvleesklier. Banting (chirurg) en Best (student) werkten samen met de biochemicus James B.Collips en de fysioloog John McLeod. Marjorie 5
In 1922 wordt de eerste mens met insuline behandeld Voor behandeling met insuline Na 3 maanden behandeling met insuline De veertien jaar oude Leonard Thompson was er zeer ernstig aan toe, vermagerd en keto- acidotisch werd hij als eerste mens met insuline op 1 januari 1922 behandeld. Nog een voorbeeld. Vóór behandeling met insuline Na 3 maanden behandeling met insuline 6
Wat is diabetes mellitus?? Diabetes Mellitus is een stofwisselingsziekte waarbij door de alvleesklier (pancreas) helemaal geen of te weinig insuline wordt gemaakt. Met als gevolg verhoogde bloedglucosewaarden. Diabetes Mellitus onderscheidt zich in 2 typen. Diabetes Mellitus Type 1 Alvleesklier maakt helemaal geen insuline meer. Men is dus insuline afhankelijk. Insuline toediening is de enig aangewezen therapie 7
Diabetes Mellitus Type 2 De alvleesklier maakt nog wel, maar niet voldoende insuline(resistentie?). DM type 2 is in aanvang niet insuline afhankelijk. Behandeling bestaat uit de volgende stappen: 1. Lichaamsbeweging en voedingsadvies 2. Tabletten 3. Insuline Klassieke presentatie DM type 1 < 30 jaar Snel ontstaand Polydipsie, polyurie, keto-acidose, Insulinedeficiëntie dus: Insuline-afhankelijk Auto-immuniteit in 90% aantoonbaar Associatie met andere auto-immuunziekten Schildklierziekten Vitiligo, Addison, coeliakie 8
Ontstaan van Diabetes Mellitus type 2 > 40 jaar Overgewicht (metabool syndroom) Insulineresistentie en/of -deficiëntie Familiair Traag ontstaand Vaak al enkele jaren voor diagnose aanwezig Plassen, dorst, moeheid, gewichtsverlies Vaak al complicaties aanwezig! Factoren die bij het ontstaan van Diabetes Mellitus een rol spelen Erfelijkheid Overgewicht Hoge leeftijd Stress (psychisch of lichamelijk) Sommige medicijnen of combinaties van medicijnen Antistoffen tegen de eigen alvleesklier Virusinfecties Overmatig alcoholgebruik Trauma Pancreatectomie Cystic Fibrosis (CF) 9
Symptomen van Diabetes Mellitus Veel plassen Dorst Moeheid Jeuk Vermagering Keto acidose Ontwikkeling Diabetes Mellitus Type 2 PPG= postprandiale glucose FPG= nuchtere glucose 7 mml/l Dailey G. Clin Ther 2004; 26:889-901 10
Behandeling van Diabetes Mellitus Tabletten/insuline EDUCATIE lichaamsbeweging juiste voeding Aantal mensen met Diabetes Mellitus? In Nederland : 600.000 totaal 90 % Diabetes Mellitus Type 2 540.000 10% Diabetes Mellitus Type 1 60.000 Jaarlijks komen er 72.500 bij waarvan. 560 kinderen met DMT1 11
Diabetes is een wereldwijde sterk toenemende epidemie Diabetes worldwide 130 million in 1995 246 million in 2007 380 million projected for 2025 Source: Diabetes Atlas 3rd Edition. www.eatlas.idf.org. Last accessed 25 January 2007 Factoren die van invloed kunnen zijn bij het ontstaan van Diabetes Mellitus Type 2 12
Spreekt voor zich Hoeveel???? 13
Overgewicht in de V.S. (BMI 30kg/m 2 ) 1990 1995 2005 No Data <10% 10% 14% 15% 19% 20% 24% 25% 29% 30% Situatie in NL 14
suiker insuline brood frisdrank β - cel fruit pasta aardappelen peulvruchten KOOLHYDRATEN GLUCOSE CEL 15
Complicaties Hyperglykaemie = te hoge bloedglucose Hypoglykaemie = te lage bloedglucose Retinopathie (ogen) Neuropathie (zenuwbanen) Nefropathie (nieren) 15 14 13 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Hyper en Hypo glykaemie HYPERGLYKAEM IE NORMOGLYKAE MIE HYPOGLYKAEM IE 16
HYPO en HYPER Diabetes mellitus: late complicaties autonome neuropathie - hart - maagdarmkanaal - blaas retinopathie neuropathie - motorisch - autonoom coronaire hartziekten nefropathie erectiele dysfunctie polyneuropathie perifeer arterieël vaatlijden osteo-arthropathie limited joint mobility 17
Retinopathie 18
Retinopathie retinopathie 19
Neuropathie N 20
Nefropathie En nog veeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeel meer daarom 42 21
Een tandje bijzetten.. 43 Het ideale gebit een mond vol 44 22
Ook een mond vol.maar hoe? 45 De Tand... 46 23
Wie zoet is krijgt Invloed van diabetes op het gebit, tandvlees en de rest van het lichaam Veel voorkomende problemen bij mensen met diabetes: Gingivitis. Parodontitis. Cariës. Spruw. Xerostomie. (droge mond) 47 De aandoeningen Gingivitis en parodontitis geven zelden pijnklachten. Daardoor kan de tandvleesontsteking lang onopgemerkt blijven. Ga naar de mondhygiënist of tandarts als u de conditie van uw tandvlees wilt laten controleren 48 24
Gingivitis Bij een 55 jarige vrouw Bij een 19 jarige vrouw 49 Parodontitis 50 25
Aandacht is echt gewenst. Want.. Parodontitis wordt tegenwoordig in toenemende mate gezien als risicofactor voor het bevorderen van een hartinfarct en in zekere mate ook een herseninfarct. Er is echter nog uitgebreider onderzoek nodig om het oorzakelijk verband aan te tonen. Als er al parodontitis of gingivitis aanwezig is zal dit verergeren door ziekten zoals diabetes type 1 en 2, kanker en AIDS. Ook door schadelijke gewoonten (roken, alcohol en stress) zal de situatie in de mond nadelig beïnvloedt worden 51 Spruw Bij onbehandelde diabetes mellitus De verschijnselen van spruw zijn onder meer roomwitte, enigszins gezwollen plekken die soms pijnlijk zijn. Soms zien ze eruit als hüttenkäse. Meestal komen deze plekken voor op de tong of op de binnenbekleding van de wangen. 52 26
Cariës 53 Jong geleerd 54 27
Snoep verstandig. 55 Adviezen Goed kauwen (appel, wortel) Regelmatig met schoon water spoelen Minimaal 2 x daags tanden poetsen Vermijd zuur aanval op het gebit (frisdrank etc.) 2 x per jaar tandarts controle (minimaal) Niet roken 56 28
57 58 29
= Dank voor uw aandacht!? 59 30