faculteit wiskunde en natuurwetenschappen farmacie en farmaceutische wetenschappen CAHAG 24 januari 2013 1 Inhalatie Technologie en Medicatie Farmaceutische Technologie en Biofarmacie Het belang van inhalatie technologie voor de juiste medicamenteuze behandeling Paul Hagedoorn H.W. Frijlink & A.H.de Boer
faculteit wiskunde en natuurwetenschappen farmacie en farmaceutische wetenschappen CAHAG 24 januari 2013 2 Wat krijgt u te horen De longen als doelgebied Depositiemechanismen Het belang van de juiste instructie Keuze geneesmiddelen Inhalatoren en hun aandachtspunten Het belang van de inhalator weerstand
CAHAG 24 januari 2013 3 De longen als doelgebied 95% Pharynx De mond als ingang voor inhalatie Larynx ADV: anatomisch dood volume (ca. 150 ml) Tracheabronchiaal boom Conducting airways Generaties 0-11 (hogere luchtwegen) Transitional airways Generaties 12-16 (centrale luchtwegen) Respiratory airways Generaties 17-23 (perifere luchtwegen)
CAHAG 24 januari 2013 4 Depositiemechanismen Bovenste luchtwegen - hoge snelheid - alle deeltjesdiameters dus inertiële impactie Centrale luchtwegen - geringe snelheid - grootste deeltjes verwijderd voornamelijk sedimentatie Perifere luchtwegen - snelheid is bijna nul - kleinste deeltjes over sedimentatie en diffusie
CAHAG 24 januari 2013 5 Sedimentatie: het effect van adem vasthouden T=0 Valhoogte na 3 s Valhoogte na 6 s Globale luchtwegdiameter in de generaties 1723 (0.4-0.5 mm) deeltjes van 1 µm perifere long depositie Uit Byron, Respiratory Drug Delivery, 1990
CAHAG 24 januari 2013 6 Effect van maximaal ex- en inhaleren voorbeeld: jonge man; (20 j) met 6 l long volume, 2.1 l alveolar volume rustige ademhaling ADV: anatomisch dood volume (gen 0-16), ca. 150 ml Volume after inhalation is 2.9 l maximale exen inhalatie Volume after inhalation is 2.9 l Volume after exhalation is 2.4 l Out: 0.5 l Out: 1.7 l Volume after exhalation is 1.2 l Volume after inhalation is 2.9 l In: 0.5 l In: 4.8 l Volume after inhalation is 6.0 l Perifere luchtwegen: Perifere luchtwegen: 500 150 = 350 ml (13%) 4800 150 = 4650 ml (79%)
CAHAG 24 januari 2013 7 Geneesmiddelen bij astma en COPD Lang en kort werkende beta-agonisten (LABA&SABA): Formoterol Salmeterol Indacaterol Ipratropium Salbutamol Terbutaline Corticosteroiden (ICS): Budesonide Ciclesonide Beclomethason Fluticason Lang werkende muscarine antagonisten (LAMA): Tiotropium Aclidinium (nieuw) Glycopyrronium (nieuw) Combinaties: Fluticason/Salmeterol Budesonide/Formoterol BDP/Formoterol Fluticason/Formoterol (nieuw) LABA/LAMA combinaties (nieuw)
CAHAG 24 januari 2013 8 Droog poeder inhalatoren (DPI) & aandachtspunten Diskus Handihaler Novolizer Turbuhaler Cyclohaler Easyhaler Breezhaler Clickhaler schudden
CAHAG 24 januari 2013 9 Nieuwe inhalatoren Elpenhaler Flutiform pmdi (fluticason/salmeterol) (fluticason/formoterol) Spiromax Genuair (budesonide/formoterol) (aclidinium bromide) Nexthaler (BDP/formoterol) Breezhaler (glycopyrronium bromide)
CAHAG 24 januari 2013 10 Verschillen in effectiviteit lact ose afgegeven dosis + fpf < 5 µm (% of label claim) Fine particle fractions (< 5µm) Novolizer Turbuhaler 50 Easyhaler Cyclohaler 40 Diskus Clickhaler 30 20 10 0 0 (de Boer et al., Int J Pharm 2006) 2 4 6 8 drukval (kpa) De afgegeven dosis zegt niets over de longdosis!!! Het is dus niet alleen de afgeven dosis die belangrijk is, maar met name de fijne deeltjes fraktie binnen de afgegeven dosis!
CAHAG 24 januari 2013 11 Dosis aerosolen (MDI) & aandachtspunten Flixotide MDI Autohaler (ademgestuurd) Alvesco MDI Redihaler (ademgestuurd) Qvar MDI Foster MDI Respimat (soft mist inhaler)
CAHAG 24 januari 2013 12 CFK- versus HFA-pluim CFK Het grootste voordeel is de reductie in keeldepositie HFA Leach CL et al., ATS, 2000
CAHAG 24 januari 2013 13 Voorzetkamers Volumatic Nebuhaler LiteAire AeroChamber Vortex
CAHAG 24 januari 2013 14 Effect van de luchtvochtigheid op de beschikbare dosis Dosisaerosolen met voorzetkamers 55-65% RH o eb Pu lm I/C AS ea Zr/ oaer o Q VA ICR S/ TA EV ea/r Aoe ro AIl CvS enys c/oa m ee d/r Aoe r /N AeZ /bn IC S Pu lm ro /AGS ekr/a oe S Fl iixc ol u 75-80% RH /V Go SK l /Vu extra verliezen in de voorzetkamer 25-35% RH CS hoge electrostatische lading 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Fl i Ix lage luchtvochtigheid holding chamber output as percent of mdi output (%) Winterperiode: Inhalatiedebiet is 20 l/min (12 s); voorzetkamers geprimed B.L. Rottier et al., thesis UMCG/RUG 2012
CAHAG 24 januari 2013 15 Weerstand van diverse DPIs Weerstand tegen Luchtstroming (Pa0.5/s/L) 200 Hoge weerstand drukverschil van 4 kpa: Handihaler Turbuhaler: 49 l/min 160 Turbuhaler Cyclohaler: 105 l/min Novolizer Diskhaler 4-dose 120 Diskus Diskhaler 8-dose Cyclohaler Breezhaler 80 Spinhaler Rotahaler 40 voor poederinhalatoren dpi s) kan worden geschreven: dp0.5 lage weerstand = R. 0 3 4 5 6 7 8 Diameter van een ronde opening met een overeenkomstige weerstand (mm) MDI s hebben geen weerstand! (A.H. de Boer, thesis RuG 2005)
CAHAG 24 januari 2013 16 Effect van de inhalator weerstand Patiënt aktie variabel resultaat Inspiratoire kracht (drukverschil) Inhalator weerstand Flow (l/min) juiste instructie lage weerstand hoge weerstand hoge inhalatieflow lage inhalatieflow hoge keeldepositie lage keeldepositie
CAHAG 24 januari 2013 17 Inhalatie Medicatie Instructie School (IMIS) Kwaliteit van zorg verbeteren voor volwassenen en kinderen met astma en COPD in Nederland Streeft naar eenduidigheid, kwaliteit en uniformiteit door het: Coördineren van de activiteiten rondom de instructie van inhalatiemedicatie Organiseren van scholingsactiviteiten onder leiding van ervaren longverpleegkundigen Samenwerking met o.a. Monitoren van de gemaakte afspraken over de rol van de verschillende hulpverleners Verzorgen van actueel lesmateriaal en protocollen rond de diverse soorten inhalatiemedicatie www.stichtingimis.nl
CAHAG 24 januari 2013 18 Bedankt voor de aandacht!!???