Abstracts Dutch Demography Day 2013 Utrecht, 27 November 2013 1
Plenary Session: Generation Y Opening Use it or Lose it? Explaining age-related differences in people s key information processing skills Health and labor market access of young workers Granting of the NIDI Master Thesis Award Presentation by NIDI Master Thesis Award winner 9.40-11.00 Location: Aula Inge Hutter (RUG, NvD Chairman) Rolf van der Velden (ROA) Paulien Bongers (TNO) Leo van Wissen (NIDI) To be announced 2
Parallel Session Round 1 11.15-12.45 Session 1a: Healthy Ageing [ENG] 1. Maatschappelijke participatie onder ouderen (55+) in Zuid Limburg 2. The importance of cultural differences for health literacy interventions: Older adults voice in Greece, Hungary and Netherlands 3. Iedereen zelfredzaam en actief? Behoefte aan en gebruik van ondersteuning onder de WMO 4. Life expectancy is increasing does the experience of older people change with it? Session 1b: Migration [NL-ENG] 1. The attractiveness of the regions Twente, Foodvalley and Healthvalley for highly skilled international migrants 2. Life paths of migrants: a sequence analysis of Polish labour migrants family-life trajectories 3. Motieven om te blijven of weg te gaan: kansen en bedreigingen voor jongvolwassenen op de Friese Waddeneilanden Chairman: Hinke Haisma Location: Kannunikenzaal Nicole Curvers, Klaas Jan Hajema (GGD Zuid Limburg) Liesbeth de Wit (RUG) Peteke Feijten (SCP) Henrike Galenkamp (VU medisch centrum and LASA), Dorly Deeg Chairman: Clara Mulder Location: Eijkmankamer Pascal Beckers (RU) Tom Kleinepier (NIDI) Inge de Vries (Partoer) Session 1c: Generation Y [ENG] Chairman: Francis van der Mooren Location: Opzoomerkamer 1. Verschilt X werkelijk zoveel van Y? Ruben van Gaalen (CBS) 2. The Russian Generation Y in reproductive and matrimonial spheres Ekaterina Mitrofanova (National Research University) 3. Economische crisis, krapte op de woningmarkt en hotel mama: jongeren blijven langer thuis wonen 4. Onderwijs- en beroepsloopbaan door de generaties heen Lenny Stoeldraijer (CBS) Tanja Traag and Francis van der Mooren (CBS) Session 1d: Fertility [NL] Chairman: Eva-Maria Merz Location: Belle van Zuylenzaal 1. Geboortecijfers Marieke Houben-van Herten (CBS), Kim Knoops (CBS) 2. In wat voor gezin worden kinderen geboren? Suzanne Loozen (CBS) 3. Postponement and recuperation of first births in Europe: the effect of economic and institutional contexts over the life-course Karel Neels (Universiteit Antwerpen) 4. Challenging culture: the role of personal experiences in abstinence-only education in Uganda Billie de Haas (RUG) Session 1e: Inequalities [NL] 1. Acculturation and Transnational Orientation of the Turkish Second Generation in 11 European Cities Chairman: Arieke Rijken Location: Kernkampkamer George Groenewold and Helga de Valk (NIDI) 3
2. Expected and actual demand for care in deprived neighbourhoods 3. Als het gras bij de buren groener is: Leidt lokale ongelijkheid tot criminaliteit? Auke Vlonk (Jan van Es Instituut) Gregory Besjes (CBS) Parallel Session Round 2 14.00-15.30 Session 2a: Intergenerational Relations [ENG] 1. The Impact of Parental Health on Older Parents' Contact with Stepchildren over 17 Years Chairman: Nina Conkova Location: Kannunikenzaal Theo van Tilburg (VU) 2. The role of family in the transition to homeownership in Europe Clara Mulder (RUG) 3. Family-life and wellbeing at older ages Daniël Herbers (RUG) 4. Intergenerational Support and Societal Ageing Thomas Emery (NIDI) Session 2b: Morbidity and Mortality [ENG] 1. Effectiveness of statin use in reducing cardiovascular mortality in birth cohorts in the Netherlands (1994 2011): analysis of aggregated data. 2. Age patterns in individual- and contextual-level mortality inequalities Chairman: Fanny Janssen Location: Eijkmankamer Bijlsma MJ, Janssen F, Bos H, Vansteelandt S and Hak E. (RUG) Eva Kibele, Patrick Präg (RUG) 3. Scenario's voor overlijden in Nederland AHP Luijben (RIVM) 4. Using demographic composition and socio-economic profile to identify areas with high prevalence of type 2 diabetes mellitus Aletta Dijkstra (RUG) Session 2c: Gender and Employment [NL] Chairman: Katia Begall Location: Opzoomerkamer 1. The end of men era arrives in Dutch suburbia: Closing Gender Employment Gap in the Netherlands Katja Chkalova, Niels C. Kooiman (CBS) 2. Overwegingen van topmanagers omtrent werk-prive regelingen in een tijd van economische crisis Wike Been (UU) 3. Vrouwen en mannen in hogere managementposities in Nederland, 1985-2008 Lieselotte Blommaert (UU) Session 2d: Marriage and Fertility [ENG] Chairman: Karel Neels Location: Belle van Zuylenzaal 1. The meaning of marriage vis-à-vis childbearing in Europe and the Jennifer A. Holland (NIDI) United States 2. Fertility inhibiting role of the proximate determinants of fertility Darak Shrinivas (RUG) among HIV infected Indian women 3. Forecasting Provincial Fertility in Spain Alessandra Carioli (NIDI and RUG) 4. The effect of family policy uptake on second births in Europe Jonas Wood and Karel Neels (Universiteit Antwerpen) 4
Parallel Session Round 3 16.00-17.30 Session 3a: Family and Employment [NL] Chairman: Wike Been Location: Kannunikenzaal 1. Divorce and changes in social status for women Maike van Damme (UPF) 2. The transition to parenthood, attitudes towards work, and women s roles and the division of paid and unpaid work in couples 3. Arbeidsmarktparticipatie na ouderschap in 10 Europese landen 4. Au pairs in Nederland: demografische ontwikkelingen, motivaties en ervaringen Session 3b: Unions [ENG] 1. To marry or to separate. The association between meaning of cohabitation and relationship transitions of cohabiters. 2. The planning status of (non-)marital fertility and its educational gradient in 9 European countries 3. Personality traits and partnership 4. My friends, your friends, our friends: Differences between first and higher-order unions Session 3c: Population Modelling [ENG] Katia Begall (Goethe University Frankfurt) Karel Neels, David De Wachter (Universiteit Antwerpen) Djamila Schans (WODC), Han Nicolaas Chairman: Jennifer Holland Location: Belle van Zuyenzaal Nicole Hiekel (NIDI) Vergauwen Jorik (Universiteit Antwerpen) Maja Djundeva and Melinda Mills (RUG) Katya Ivanova (UVA) Chairman: Eva Kibele Location: Opzoomerkamer 1. Toekomstige bevolkingstrends in de vier grote steden Andries de Jong (PBL) 2. Investigating additive genetic, maternal, and paternal (co-) variation in fertility and educational level in the Netherlands. An application of the animal model 3. Disentangling social mobility and differential demographic behavior in Belgium based on a population renewal model 4. Anticipating effects of marriage? Examining pre- and post-marital patterns of criminal offending Session 3d: Mobility and Social Cohesion [NL] 1. Moving intentions and moving behaviour between neighbourhoods; effects on segregation. 2. Post-separation mobility: Moving close to the family 3. The Relation between Social Capital of Families with Children and Social Cohesion in Rural Villages Facing Population Decline Jornt Mandemakers (RUG) Maarten Hermans (CELLO and Universiteit Antwerpen) Arieke Rijken, Esther van Groeningen and Arjan Blokland (Netherlands Institute for the Study of Crime and Law Enforcement) Chairman: Geroge Groenewold Location: Eijmankamer Sanne Boschman (TU Delft) Marjolijn Das (CBS), Helga de Valk and Eva-Maria Merz (NIDI) Hans Elshof (NIDI and RUG) 5
ABSTRACTS 6
Plenary Session: Generation Y 9.40-11.00 Aula Use it or lose it? Explaining age-related differences in people s key information processing skills Rolf van der Velden (ROA) Understanding the processes how people s skills accumulate and depreciate over the life course is of crucial importance to enhance or preserve the stock of human capital in an economy. Identifying the many different factors that are associated with accumulation or depreciation of skills over the life course is very difficult. The recently published PIAAC data provide a unique opportunity to investigate this more in-depth. This paper advances the existing literature in two aspects. First, we look at both processes simultaneously and try to separate out all these different effects. Second, we explore whether these processes are different for younger and older people. We show that the following factors affect the accumulation or depreciation of skills over the life course (ranked in order of importance): 1. formal education; 2. the use of relevant skills at home; 3. the use of relevant skill at work; 4. work experience, age and time that has elapsed since leaving education; 5. health, non-formal training and volunteering and 6. not having worked in the past 12 months. Health and labor market access of young workers Paulien Bongers (TNO) Presentation by NIDI Master Thesis Award Winner (to be announced) 7
Session 1a: Healthy Ageing 11.15-12.45 Kannunikenzaal Chairman: Hinke Haisma Name: Nicole Curvers and Klaas Jan Hajema Organization: GGD, Zuid Limburg Maatschappelijke participatie onder ouderen (55+) in Zuid-Limburg In de nieuwe Volksgezondheid Toekomst Verkenning van het RIVM is maatschappelijke participatie het centrale thema. Het gaat dan vooral over de relatie tussen gezondheid en maatschappelijke participatie. Gezondheid en het ontbreken van beperkingen worden gezien als determinant van participatie. In dit onderzoek heeft maatschappelijke participatie betrekking op arbeid, mantelzorg en vrijwilligerswerk. Vraagstelling Wat is de relatie tussen maatschappelijke participatie en gezondheid bij ouderen en welke factoren beïnvloeden deze relatie? Methode De onderzoekspopulatie zijn zelfstandig wonende personen van 55 jaar en ouder in Zuid- Limburg. De regio is relatief ongezond en kenmerkt zich door sterke vergrijzing en bevolkingskrimp. In totaal waren er 31.284 ouderen benaderd om deel te nemen aan de monitor. De respons was 52% (N = 16.291). De volgende indicatoren van gezondheid zijn onderzocht: chronische aandoeningen, depressieve klachten, eenzaamheid, ADL- en HDLbeperkingen en beperkingen in vervoer. Naast gezondheid is de invloed van geslacht, leeftijd, opleiding, inkomen en burgerlijke staat onderzocht. Vanwege de complexe steekproeftrekking is gebruik gemaakt van SPSS Complex samples. Resultaten Niet zozeer gezondheid maar vooral beperkingen lijken van invloed op participatie. De resultaten voor participatie in de vorm van betaald werk, vrijwilligerswerk en mantelzorg zijn verschillend. Speciale aandacht verdient daarbij ook beperkingen met betrekking tot vervoer. 8
Session 1a: Healthy Ageing 11.15-12.45 Kannunikenzaal Chairman: Hinke Haisma Name: Liesbeth de Wit Organization: University of Groningen (RUG) The importance of cultural differences for health literacy interventions: Older adults voice in Greece, Hungary and Netherlands Health literacy (HL) is one of the determinants of health. It reflects how well a person understands, digests, critically reflects on and applies information regarding health, illness and prevention. Low HL is a major issue among the aging population in Europe as it is associated with higher health care expenses and a lower quality of life. There is a need for effective interventions that increase older people s HL. The success of such interventions strongly depends on the needs and perceptions of older adults regarding health, care and prevention. This study investigates these needs and perceptions from the perspective of both older adults, particularly those with low HL, and health professionals. Twelve qualitative focus group discussions were conducted with 50 older adults and 30 health professionals in Greece, Hungary and Netherlands. Using a grounded theory approach three overarching main themes were identified: 1) managing individual health; 2) barriers of the health system; and 3) health information and communication. However, within these themes there were important differences in participant s needs and perceptions between the three countries. An initial conclusion is that these differences must be taken into account in developing effective HL interventions for older adults. 9
Session 1a: Healthy Ageing 11.15-12.45 Kannunikenzaal Chairman: Hinke Haisma Name: Peteke Feijten Organization: Sociaal en Cultureel Planbureau Iedereen zelfredzaam en actief? Behoefte aan en gebruik van ondersteuning onder de Wmo Het toenemende appel van de overheid op burgerkracht en zorgen voor elkaar treft vooral mensen met een beperking. Met de toenemende vergrijzing en almaar stijgende zorgkosten zou de overheid immers graag zien dat deze mensen proberen om hun hulpbehoefte eerst in eigen kring op te lossen alvorens een beroep te doen op collectief gefinancierde ondersteuning. Als dat niet gaat, kunnen zij een beroep doen op de gemeente, die onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) moet zorgen dat burgers zich kunnen redden en kunnen participeren in de maatschappij. Zijn er aanwijzingen dat mensen met een beperking het vaker zelf oplossen en minder snel naar de gemeente stappen? Wie zijn degenen die gemeentelijke ondersteuning vragen en krijgen? Is de samenstelling van die groep in de laatste jaren veranderd? En wat doet Wmo-ondersteuning voor hun redzaamheid en participatie? Op basis van dataverzameling in het kader van de tweede Wmo-evaluatie en door middel van frequentietabellen en multivariate analyse wordt op deze vragen een antwoord gegeven. 10
Session 1a: Healthy Ageing 11.15-12.45 Kannunikenzaal Chairman: Hinke Haisma Name: Henrike Galenkamp and D.J.H. Deeg Organization: VU medisch centrum and LASA Life expectancy is increasing does the experience of older people change with it? In most developed countries, life expectancy is increasing, particularly in the older population. The question addressed in this study is how this objective prospect of a longer life is reflected in older people s subjective experience of their remaining life time. Using data from four waves (1999 through 2009, each wave including ages 65-90) of the nationally representative Longitudinal Aging Study Amsterdam, it is examined if older people in 2009 feel they are in an earlier stage of life than same-aged people in previous years. Selfperceived life stage (SPLS) was measured on a scale from 0 (earliest possible) to 100 (latest possible). The correlation of SPLS with age was positive (r=0.34). Women felt in a younger SPLS than same-age men. Age-adjusted generalised estimating equations with SPLS as the dependent variable and wave year as the independent variable showed a curvilinear trend over time, with an initial increase followed by a decline. In women, this decline occurred a bit earlier than in men. This trend was unchanged after including personal and health determinants. It is concluded that the trend in self-perceived life stage follows the trend in objective life expectancy across the period studied, but with a delay. 11
Session 1b: Migration 11.15-12.45 Eijmankamer Chairman: Clara Mulder Name: Pascal Beckers Organization: Radboud Universiteit Nijmegen (RU) The attractiveness of the regions Twente, Foodvalley and Healthvalley for highly skilled international migrants Many regions in the Netherlands are facing a declining workforce and a growing shortage of workers with the right qualifications and talents. In this regard, attracting and retaining highly skilled international migrants can make an important contribution to achieve sustainable regional economic development. Besides national factors, such as migration policies, the issuance of visa and the image of the country, also region-specific factors are important in the location choice of highly skilled international migrants. Efficient local policies with focus on attracting and retaining highly skilled international migrants can make a difference. In this research the attractiveness of the regions Food Valley (Wageningen and surroundings), Health Valley (Arnhem/Nijmegen) and Knowledge Region Twente for highly skilled international migrants is assessed. By conducting a survey among international highly skilled migrants the motives and experiences of this group for this region as a settlement location are measured. The general migration motives - in combination with the influence of region-specific factors in the choice of highly skilled international migrants should render a good overview of the attractiveness of these three regions. 12
Session 1b: Migration 11.15-12.45 Eijmankamer Chairman: Clara Mulder Name: Inge de Vries Organization: Partoer Motieven om te blijven of weg te gaan: kansen en bedreigingen voor jongvolwassenen De samenstelling van de Friese bevolking verandert. Het aantal ouderen neemt toe, terwijl het aantal jongvolwassenen afneemt. Op de Friese Waddeneilanden zijn deze veranderingen extreem: tussen 2000 en 2012 daalde het aantal 15-29-jarigen met 36%, terwijl het aantal 65-79-jarigen juist met 46% steeg. Veel jongeren trekken weg van de eilanden, anderen blijven. Het onderzoek is bedoeld om inzicht te krijgen in de motieven van beide groepen jongeren. Welke aspecten wegen zwaar bij het maken van hun keuze? Aan welke eisen moet het eiland voldoen om er prettig te kunnen wonen? Welke kansen en bedreigingen zien de jongeren voor hun eiland? Per eiland is een focusgroep gehouden. Onder de aanwezigen waren zowel jongeren woonachtig op het eiland, als jongeren die vertrokken zijn. Vervolgens is een online enquête gehouden om een breder beeld van de situatie te krijgen. Al het contact tussen de jongeren en de werving voor de enquête is via Facebook gegaan. Analyse van de resultaten vindt de komende maanden plaats. Wel kan al gesteld worden dat het vertrek van jongvolwassenen van de Waddeneilanden vooral te maken heeft met de woning- en arbeidsmarkt en opleidingsmogelijkheden. De hechte gemeenschap en de natuurlijke omgeving zijn een trigger om te blijven. 13
Session 1b: Migration 11.15-12.45 Eijmankamer Chairman: Clara Mulder Name: Tom Kleinepier Organization: NIDI Life Paths Of Migrants: A Sequence Analysis Of Polish Labor Migrants Family-Life Trajectories Although Polish migration to the Netherlands has increased substantially over the past decade, still little is known about this large and growing group of migrants. In this study, we examine to what extent migration affects the timing and sequencing of family-life transitions and how this relates to return migration of Polish migrants in the Netherlands. The majority of studies on family-life transitions of migrants exclusively focus on one transition only, which is unfortunate as different events in the life course are strongly interdependent. Using rich longitudinal register data from the Netherlands, we apply sequence analysis and cover multiple life events simultaneously (migration, union formation, childbirth, divorce). Our analysis focus on young adult (aged 20-30 at migration) Polish labor migrants that recently arrived in the Netherlands. We follow the life courses of these migrants for a period of five years on a monthly time base. Preliminary analyses reveal that about 40 percent of the Polish migrants leave the Netherlands within our five-year observation window. In particular men who migrated at relative young ages have a high likelihood to leave the Netherlands, which seems to be related to the fact that these migrants more often remain single. 14
Session 1c: Generation Y 11.15-12.45 Opzoomerkamer Chairman: Francis van der Mooren Name: Ruben van Gaalen Organization: CBS Verschilt X werkelijk zoeveel van Y? Een typering van de leefsituatie van in 1970, 1975 en 1980 geborenen 30-jarigen met het Sociaal Statistisch Bestand (SSB). Generatie X: geboren tussen 1960 en 1979. Generatie Y: geboren tussen 1980 en 1999. Er wordt vaak gesuggereerd dat ze verschillen qua preferenties en ontwikkelkansen, bepaald door het ouderlijke milieu, persoonlijke kwaliteiten en de conjuncturele situatie. Generatie X genoten maakten als kind een economische crisis, als jongvolwassene slechts conjuncturele groei en expansie mee. Greed is good, verder NiX, was hun motto, aldus opiniemakers. Generatie Y geborenen zouden minder interesse in persoonlijk gewin, losser qua levens- en werkhouding hebben; ze beleven nu ook een economische crisis. Verschillen deze generaties echt zo van elkaar? Onderzocht wordt de leefsituatie van 30-jarigen van 3 complete geboortejaargangen: 1970, 1975 en 1980. Een verschuiving van Generatie X naar Y zou te zien moeten zijn tussen deze jaren. Met een Latente Klassen Analyse wordt hun leefsituatie getypeerd: (1) Woonsituatie (ouders/alleen/samenwonend), (2) Samenwoonrelatie gehad, (3) Kinderen, (4) Werkzaam, (5) Werkzaam geweest, (6) Ooit uitkering gehad, (7) Economisch zelfstandig (Ja/nee). Daarna wordt de kans op het toebehoren tot een leefsituatie-type gerelateerd aan ouderlijke kenmerken en het opleidingsniveau van het kind. 15
Session 1c: Generation Y 11.15-12.45 Opzoomerkamer Chairman: Francis van der Mooren Name: Ekaterina Mitrofanova Organization: National Research University The Russian Generation Y in reproductive and matrimonial spheres Norms, values, and behaviour of young Russians differ from generations which have grown up in the Soviet Union. Members of Generation Y have a big privilege to behave not as they are told but as they want. Such a big change as an appearance of freedom in all spheres of life produces new models of thinking and acting. Using representative data of European Social Survey and Generations and Gender Survey, we analyzed it with the most recent methods such as Event history analysis and Sequence analysis. Our results demonstrate the gap between generations. It becomes apparent in postponing of the first matrimonial and reproductive events of the new generation. Young people prefer unregistered unions, they bear children regardless of the type of the union, and they are much more open to new forms and ways of living together. 16
Session 1c: Generation Y 11.15-12.45 Opzoomerkamer Chairman: Francis van der Mooren Name: Lenny Stoeldraijer Organization: CBS Economische crisis, krapte op de woningmarkt en hotel mama: jongeren blijven langer thuis wonen De slechte economische situatie, stijgende jeugdwerkloosheid en stagnatie op de woningmarkt noopt jongeren langer thuis te blijven wonen. Sinds 2007 steeg de gemiddelde leeftijd bij uit huis gaan met ruim een half jaar, waarbij vooral de versnelling van de stijging na 2009 opmerkelijk is. Daarnaast trekt ook een groter aantal weer bij de ouders in. Een vergelijking van de gemeentelijke verschillen in het uit huis gaan tussen de jaren 1996 en 2003 liet zien dat de ruimtelijke patronen behoorlijk stabiel waren (de Jong e.a. 2006). In veel gemeenten in de meer perifere provincies verlaten jongeren het ouderlijk huis eerder dan jongeren in gemeenten in de meer centraal gelegen provincies. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht nemen een speciale plaats in: hier verlaten jongeren eerder dan gemiddeld het ouderlijk huis. De vraag is of de verandering in de gemiddelde leeftijd waarop jongeren uit huis gaan in de recente jaren ook invloed heeft gehad op het ruimtelijk patroon. Is bijvoorbeeld de gedragsverandering in gemeenten met een krappe woningmarkt sterker dan in andere gemeenten geweest? Uit voorlopige resultaten blijkt dat de vier grote steden geen speciale plaats meer innemen: de gemiddelde leeftijd bij uit huis gaan is momenteel gelijk aan het Nederlands gemiddelde. 17
Session 1c: Generation Y 11.15-12.45 Opzoomerkamer Chairman: Francis van der Mooren Name: Tanja Traag and Francis van der Mooren Organization: CBS Onderwijs- en beroepsloopbaan door de generaties heen De afgelopen decennia hebben zich in het onderwijs en de arbeidsmarkt verschillende veranderingen voorgedaan. Jongeren volgen niet alleen langer onderwijs dan eerdere generaties, ook hebben meer jongeren het hoger onderwijs met een diploma verlaten. Verder is het voor vrouwen in de loop der jaren gebruikelijker geworden om te gaan werken en is het aandeel vrouwen met betaald werk onder de huidige twintigers dus hoger dan onder oudere cohorten. Dergelijke ontwikkelingen kunnen in beeld worden gebracht door middel van een databestand dat is samengesteld op basis van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) en de Arbeidskrachtentellingen (AKT), en waarin gegevens over onderwijs en arbeidsparticipatie beschikbaar zijn voor de jaren 1973 tot en met 2012. Met behulp van dit databestand worden generaties starters op de arbeidsmarkt met elkaar vergeleken en wordt de vraag beantwoord hoe de huidige generatie starters het doet vergeleken met oudere cohorten toen die als starter op de arbeidsmarkt kwamen. Onderwerpen die onder andere aan bod komen zijn de werkloosheid onder starters en het hebben van een vaste of een tijdelijke baan. Daarbij wordt rekening gehouden met een aantal achtergrondkenmerken, zoals het onderscheid tussen jonge mannen en jonge vrouwen. 18
Session 1d: Fertility 11.15-12.45 Belle van Zuylenzaal Chairman: Eva-Maria Merz Name: Marieke Houben-van Herten en Dorly Deeg Organization: CBS Geboortecijfers Achtergrond: Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) verzamelt permanent cijfers over geboorte, sterfte en gezondheid onder de Nederlandse bevolking van 0 jaar en ouder. Doel: Het monitoren van bevolking- en sterftecijfers en gezondheidsuitkomsten in Nederland. In deze presentatie zullen enkele cijfers rondom de geboorte worden gepresenteerd. Resultaten: In 2012 werden 175 457 kinderen geboren. De pas geboren jongens hadden een gemiddelde levensverwachting van 79.1 jaar, meisjes 82.2 jaar. In de periode 2010/2012 werd 78 % van de kinderen in het ziekenhuis geboren en 21 % thuis. Kinderen wogen gemiddeld 3413 gram en waren gemiddeld 50 cm groot. Bijna 95 procent van de 0-4 jarigen bezocht het consultatiebureau. Ruim 95 % van de moeders die in de periode 2010/2012 meededen aan de gezondheidsenquête en aangaven in de afgelopen 2 jaar bevallen te zijn heeft gebruik gemaakt van kraamzorg. Ten opzichte van de periode 1989/1991 is het percentage ziekenhuisbevallingen gestegen van 61.2 naar 78 %. Het geboortegewicht is in deze periode lichtjes toegenomen terwijl de lengte nagenoeg constant is gebleven. Het percentage 0-4 jarigen dat het consultatiebureau bezocht is gestegen sinds 2001/2003. Conclusie: Het percentage ziekenhuisbevallingen is de afgelopen jaren toegenomen. Meer kinderen bezochten het consultatiebureau in 2010/2012. 19
Session 1d: Fertility 11.15-12.45 Belle van Zuylenzaal Chairman: Eva-Maria Merz Name: Suzanne Loozen Organization: CBS In wat voor gezin worden kinderen geboren? Uit recente gegevens blijkt dat ruim vier op de tien kinderen buiten het huwelijk wordt geboren. Van de eerstgeborenen is dat zelfs iets meer dan de helft. Vaak betreft het geboorten bij samenwonende paren. Bijna één op de tien levendgeborenen heeft een alleenstaande moeder. Over geboorten, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen ongehuwd paar en alleenstaande moeder, zullen rond september nieuwe StatLine-tabellen verschijnen. Aan de hand van deze gegevens wordt duidelijk hoe het gezin waarin een kind wordt geboren eruit ziet: uit hoeveel personen bestaat dat gezin en hoeveel kinderen maken deel uit van dat gezin? Hierbij worden zowel biologische als stiefbroertjes en zusjes die in hetzelfde gezin wonen, meegeteld. Ook komt informatie beschikbaar over eventuele wijzigingen in de samenleefvorm van de moeder binnen afzienbare tijd na de geboorte van het kind: bijvoorbeeld van ongehuwd samenwonend naar gehuwd samenwonend, van alleenstaand naar samenwonend etc. Voorts wordt duidelijk of dat soort wijzigingen vaker plaatsvinden na de geboorte van het éérste kind dan na de geboorte van een tweede of volgend kind. 20
Session 1d: Fertility 11.15-12.45 Belle van Zuylenzaal Chairman: Eva-Maria Merz Name: Karel Neels Organization: Universiteit Antwerpen Postponement and recuperation of first births in Europe: the effect of economic and institutional contexts over the life-course Postponement of parenthood contributed heavily to the emergence of subreplacement fertility in Europe in the 1980s and 1990s. Recuperation of fertility has gained importance in determining period fertility levels and is associated with policies that reduce the opportunity costs of fertility and support dual earners in combining work and family. We use data from the European Social Survey to assess the impact of economic and policy contexts on first birth hazards of men and women in 14 EU countries between 1970 and 2005. Using multilevel discrete-time hazard models, we focus on differential effects of these contextual factors by age, gender and socio-economic position. Results show that adverse economic conditions significantly reduce first birth hazards of both men and women below age 30, with effect being more pronounced among the higher educated. After age 30, family policies contribute to the recuperation of fertility but the effects vary by socio-economic group. 21
Session 1d: Fertility 11.15-12.45 Belle van Zuylenzaal Chairman: Eva-Maria Merz Name: Billie de Haas Organization: Population Research Centre, University of Groningen (RUG) Challenging culture: the role of personal experiences in abstinence-only education in Uganda Little is known about the role of personal experiences in teachers motivations to teach sexuality education. Cultural schema theory is utilized to explore teachers personal experiences with abstinence and premarital sex and to explain how teaching of sexuality education is motivated by such experiences. In-depth interviews were conducted with 40 teachers in Kampala, capital of Uganda. The interviews were transcribed verbatim and analysed using grounded theory. Preliminary findings show that a majority of the teachers recall negative experiences of premarital sex or positive experiences of abstinence. The emotions evoked by these personal experiences are found to comply with cultural schemas of teaching abstinence-only and to interact with teachers goal of contributing to the social well-being of their students. The teachers want to be a role model for their students. Therefore, they usually do not share their personal experiences with students nor do they explain to them that they want to prevent them from experiencing the same negative consequences of premarital sex. Alternatively, teachers may urge students to abstain because of cultural or religious reasons or because of perceived risks for students including expulsion from school, pregnancy and HIV/AIDS. 22