1
Inhoud INLEIDING 3 AANGENAAM, DE NAAM IS SJAAN 4 DOELEN 5 HET PROJECT Introductie in de klas 6 De week van dag tot dag: een voorbeeld 7 Opbouw project 8 Onderzoek 9 Dialoog en ontmoeting 9 Creatie 10 Presentatie/afsluiting 11 TOT SLOT 12 2
Inleiding SJAAN DE HAAN KOMT ERAAN... Sjaan de haan is een hanendame met vele gezichten. Sjaan de haan is een trots dier en staat symbool voor waakzaamheid, strijdlust en eigen identiteit. Ze is: actief, creatief, sociaal, gelijk en een held voor jong en oud. Sjaan de haan is een kunstwerk/dier van 1 meter 10 hoog gemaakt van polyester. Ze wordt blanco afgeleverd op school en door de leerlingen van een eigen identiteit, een cultureel jasje voorzien. Het is aan de leerlingen om dat laatste aspect in te vullen. Daarvoor moeten ze op pad om te ontdekken wat voor nationaliteiten en culturen in hun eigen woonplaats leven. Wat de identiteit van hun dorp is. Hun bevindingen leggen ze neer in tekeningen, die als basis dienen voor de beschildering van Sjaan. Sjaan wordt hiermee een symbool voor de identiteit van het dorp, wijk, school of de kinderen. Het project Sjaan de haan is bedoeld om kinderen kennis te laten maken met de veelkleurige identiteit van de samenleving en het feit dat we allemaal actief, creatief, sociaal en gelijk zijn. Sjaan wordt hiermee een symbool voor de identiteit van het dorp, wijk, school of de kinderen; een heus visitekaartje voor de school. Meer info op www.sjaandehaan.nl Een creatief project in het kader van identiteit, actief burgerschap en de interculturele dialoog. In dit boekje vind je alle informatie over de inhoud van het project op een rijtje. 3
Aangenaam, de naam is Sjaan! Sjaan is een hele grote haan van 2 meter 20, gemaakt van polyester zodat die buiten kan staan. Een kunstenaar uit Duitsland heeft Sjaan gemaakt, alleen in Duitsland heet ze Schantall. Die van ons heet dus Sjaan! Sjaan kwam helemaal wit aan op school, er stond nog niks op. Wij mochten met alle kinderen Sjaan een jasje geven. Eerst hebben we gedacht en gepraat over hoe Sjaan er uit moest gaan zien. Welke culturen er allemaal op school zijn, of er andere culturen in het dorp wonen. Wat die doen en vinden. Maar vooral wat wij zelf vonden hoe Sjaan er uit moest komen te zien. Wat is typisch voor ons dorp? En wat vinden wij belangrijk? Alle kinderen hebben tekeningen gemaakt hoe Sjaan er uit moest komen te zien. Een kunstenares heeft ons daarna geholpen om Sjaan te kunnen schilderen. Zij had lijnen op Sjaan getekend en wij konden samen aan de slag. Toen we Sjaan af hadden, zijn we met maffe voertuigen in een parade naar Dok 6 gegaan. Sommigen hadden echte kippen op een kar bij Sjaan, of een Amerikaanse slee en één Sjaan was met de tuk tuk gekomen. Dit was kei gaaf! Er waren heel veel kinderen en natuurlijk de veertien geschilderde hanen. Langs de kant stonden allemaal mensen die keken en klapten en juichten. In Dok 6 mochten we over de rode loper naar binnen, het was er heel druk, er waren ongeveer 800 mensen binnen. Op een catwalk van 15 meter hebben we Sjaan laten zien en verteld over onze Sjaan! Er bleek ook een beste vriend van Sjaan te zijn, die gaat zorgen dat er een Sjaan de haan kinderfonds komt en we nog heel veel meer zo n dingen kunnen gaan doen. Nu is het wachten tot Sjaan weer naar school komt, ze is namelijk uit logeren bij de winkels in de buurt en een of ander kunstfestival. Straks komt Sjaan voor school te staan en kunnen wij ze elke dag bewonderen en iedereen erover vertellen. Er zijn ook grote mensen die een Sjaan hebben gemaakt, in onze parade liepen mensen van de gemeente mee, die hadden er ook een gemaakt. Was best mooi. En bedrijven en clubs kunnen ook een Sjaan maken, dan moeten ze wel eerst vriend worden. Hoe dat kan, staat op de website van Sjaan de haan. Ik vind Sjaan super gaaf! 4
DOELEN VAN HET PROJECT Actief Creatief Sociaal Gelijk Samen zijn we helden ALGEMENE DOELEN Leerlingen leren over eigen tradities en gewoonten (=volkscultuur en burgerschap) en over andere culturen en hun tradities en gewoonten (=culturele diversiteit). Verschillen we wel? Interculturalisering van de school in samenwerking met leerkrachten Cultuuruitwisseling ter ondersteuning van identeit, burgerschap en verbinding met de omgeving Leerlingen leren samenwerken op creatief gebied. KERNDOELEN Dit project sluit naadloos aan bij cultuureducatie en de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie: 54 De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren 55 De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren 56 De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed Bij oriëntatie op jezelf en de wereld vinden we de volgende kerndoelen die aansluiten bij de inhoud van dit project: 37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. 38 De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen. 5
HET PROJECT INTRODUCTIE IN DE KLAS Introduceer het project in de klas door te vertellen dat ze komende week gaan werken aan Sjaan de haan. Kijk samen met de leerlingen op de website van Sjaan de haan: www.sjaandehaan.nl Wie is Sjaan de haan? Een hanendame met vele gezichten ; actief, creatief, sociaal, gelijk en een held? Sjaan de haan is een Duitse haan, haar naam is eigenlijk Schantall. Voor onze versie van het project krijgt het trotse dier een nieuw gezicht en een nieuwe naam. De haan is het werk van kunstenaars Rainer Bonk en Bertamaria Reetz uit Rheinberg en is 1 meter 10 groot. Waarom de haan als symbolisch dier voor onze karavaan en dit project? De haan kan staan voor waakzaamheid; hij waakt over de scholen en haar leerlingen. In vroegere tijden kondigde de haan s morgens de opkomst van de zon aan en verjaagde de demonen van de nacht. Onze Sjaan verkondigt het begin van een nieuwe schooldag en een nieuwe wereld. In onze tijd roept de haan de leerlingen op aan het werk te gaan en de mensen op om trots te zijn op hun eigen identiteit. Een moedig dier met strijdlust. Ze strijd voor rechtvaardigheid en gelijkheid. Daarmee het ultieme symbool voor dit project. Aangenaam. De naam is Sjaan! Wat is de bedoeling? De dieren worden kant-en-klaar op school afgeleverd. Sjaan krijgt een cultureel jasje geïnspireerd op de nationaliteiten die in jullie eigen dorp of kern wonen (hiervoor doen ze onderzoek en worden tips en materiaal aangeleverd). Ontdek welke culturen in jullie dorp of kern leven, en ontdek van alles over de Nederlandse cultuur. Die informatie gaan jullie daarna verwerken in de kunstdieren onder leiding van een kunstenaar en met behulp van ouders en anderen geïnteresseerden. Elke Sjaan wordt hiermee een symbool voor de identiteit van jullie dorp! 6
DE WEEK VAN DAG TOT DAG: EEN VOORBEELD Maandag Aankomst Sjaan de haan, inrichten school (banieren, Sjaan, atelier, materialen en mediakit) Introductie in de klas van project en Sjaan door leerkracht aan de hand van korte informatie. Start onderzoek door leerlingen Dinsdag Bepalen of alle groepen ontwerpen maken voor Sjaan of slechts bepaalde groepen. Resultaten onderzoek bespreken en vertalen naar schetsontwerpen Sjaan. Woensdag Keuze schetsontwerpen; welke onderdelen worden vertaald naar Sjaan? Ontwerpen in grote lijnen opzetten door kunstenaar of creatieve leerkracht/ouder. Donderdag Schilderen Sjaan Vrijdag Schilderen Sjaan Inrichten kleine tentoonstelling op school met Sjaan in haar jas en de ontwerpen van de leerlingen. 7
OPBOUW PROJECT ONDERZOEK CREATIE DIALOOG EN ONTMOETING PRESENTATIE 1. onderzoek 2. dialoog en ontmoeting 3. creatie 4. presentatie 8
ONDERZOEK Voor de leerkracht: start met uitleggen wat de leerlingen gaan onderzoeken. Door de leerlingen welke nationaliteiten leven er in jullie dorp? En welke specifiek op jullie school? Wat zijn de kenmerken van deze diverse culturen? Welke tradities en gewoonten zijn er? Wat is typische cultuur in jullie dorp? Voorbeeld: wat is nu typisch Nederlands? En hoe ziet dat er dan uit? (tulpen, delfts blauw, etc). Tip: maak een woordweb of een mindmap. Doel: informatie verzamelen, inspiratie opdoen. Wat voor culturele jas krijgt Sjaan? Benodigdheden: lijst nationaliteiten en informatieboekje over culturen in gemeente, dorp. DIALOOG EN ONTMOETING Naar aanleiding van de bevindingen: zijn er verschillen of juist overeenkomsten? In gesprek gaan met elkaar in de klas. Eventueel mensen uitnodigen in de klas, opa s en oma s vertellen verhalen over vroeger in Nederland of in een ander geboorteland. Mensen in het dorp interviewen over hun cultuur etc. Maak een groot woordweb op het bord of op een vel papier waar je samen met de leerlingen in trefwoorden de belangrijkste punten uit het onderzoek en de bevindingen op schrijft. Dat is de basis voor het ontwerpen en de gegevens waar de kunstenaar samen met de leerlingen mee aan de slag gaat. Doel: leren over eigen tradities en gewoonten en over andere culturen en hun tradities en gewoonten. Cultuuruitwisseling ter ondersteuning van identiteit, burgerschap en verbinding met de omgeving Benodigdheden: internet, kennis van de omgeving, woordweb 9
CREATIE Bepaal in welke groepen de leerlingen schetsontwerpen gaan maken voor Sjaan. Dit kan in alle groepen maar hoeft niet. Bij de uitvoering kun je alle groepen betrekken, zelfs de kleuters, zodat het een echt schoolkunstwerk wordt. Na onderzoek, dialoog en ontmoeting gaan we aan de slag; Sjaan krijgt een cultureel jasje. Hoe vertaal je de bevindingen naar Sjaan? Maak een groot woordweb op het bord of op een vel papier waar je samen met de leerlingen in trefwoorden de belangrijkste punten uit het onderzoek en de bevindingen op schrijft. Dat is de basis voor de ontwerpen. Leerlingen maken daarna ontwerpen op A3vellen in de vorm van Sjaan; vooraanzicht en achteraanzicht. Bij voorkeur met kleuren! Alle schetsen verzamelen en kort bespreken. Een kunstenaar kan de schetsen vertalen naar het definitieve ontwerp van jullie Sjaan en dit in grote lijnen op de blanco haan aangeven met een voorbeeld erbij. Duur: Benodigdheden: ca. 1 lesuur schetsplaten Sjaan te downloaden www.sjaandehaan.nl Pimpen van Sjaan (eventueel met kunstenaar) Na het ontwerpen gaan jullie aan de slag met Sjaan. Elke groep krijgt 1,5 uur begeleiding door een kunstenaar voor het daadwerkelijk pimpen van Sjaan (=optioneel, kun je zelf doen of door een lokale kunstenaar). Daarna zelf afmaken, eventueel met (ouder)hulp. Duur: Benodigdheden: 1,5 uur begeleiding door kunstenaar Rest invullen met (ouder)hulp of zelf. Afhankelijk van het ontwerp bijvoorbeeld: verf, lapjes enz. Zelf zorgen voor oude kleren of verfjasjes. De kunstenaar neemt basismaterialen mee zoals verfmaterialen etc. Wellicht kunnen de leerlingen thuis op zoek gaan naar materialen waarmee Sjaan versierd kan worden (denk aan lapjes stof etc.) Tip: Schakel (ouder)hulp in om mee te helpen. Onder andere voor bemanning van het atelier, klaarzetten verf, helpen kinderen, etc. 10
PRESENTATIE / AFSLUITING Aan het einde van het project komen alle groepen bij elkaar voor een gezamenlijke presentatie van Sjaan de Haan. Alle hanen worden door de leerlingen gepresenteerd in een parade, tentoonstelling of presentatie. Doel: de presentatie van de resultaten en de karavaan om elkaar en andere mensen te laten genieten van Sjaan en hun veelbetekende culturele jasjes. Benodigdheden: act voor presentatie, vervoer 11
TOT SLOT Heel veel informatie over het project, foto s en ideeën van andere scholen zijn te vinden op de speciale schoolwebsite van Sjaan de Haan: www.sjaandehaan.nl/scholen Nog vragen of aan de slag met Sjaan? Neem dan contact op met Ankie Rutten of Chantal Geenen Ankie mobiel: 06-41248432 Chantal mobiel: 06-38310773 Email: info@cultuurpad.nl 12