CO 2 inventarisatie Carbon Footprint Analyse 2014 2e helft Opdrachtgever Project CO2 prestatieladder Datum 17 maart 2015 Referentie 1000110-0496.3.1 Auteur(s) Richard Fikse (RiF) Niets uit deze uitgave mag zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van HEVO B.V. worden gekopieerd, noch aan derden ter inzage worden gegeven. Hugo de Grootlaan 11 Postbus 70501 T +31 (0)73 6 409 409 info@hevo.nl KvK Brabant 16029774 5223 LB 's-hertogenbosch 5201 CB 's-hertogenbosch F +31 (0)73 6 410 118 ISO 9001-gecertificeerd BTW 0011.60.461.B01
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Organisatie 5 2.1. Rapporterende organisatie 5 2.2. Organisatiegrenzen 5 2.3. Energiestromen HEVO 7 3. CO 2 -emissieinventarisatie 8 3.1. Directe emissie (scope 1) 9 3.2. Indirecte emissie (scope 2) 9 3.3. Relatieve emissie 10 3.4. Invloed van meetonnauwkeurigheden en onzekerheden 10 4. Trendanalyse 12 5. Bijlagen 14 5.1. Bijlage 1: CO 2 -emissieinventarisatie scope 1 en 2, 2 e helft 2014 15 5.2. Bijlage 2: Inkoop 2014 2 e helft 16 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 2 van 16
1. Inleiding HEVO monitort en evalueert haar energieverbruik jaarlijks om tot verdere optimalisatie van haar energieverbruik te komen. Historisch gezien is 2009 het eerste jaar waarvoor HEVO haar emissies in kaart gebracht heeft. Dit jaar dient als basis- of referentiejaar. HEVO heeft tevens haar 'Carbon Footprint' voor de tweede helft van 2014 vastgesteld. Een Carbon Footprint is de figuurlijke voetafdruk die een bedrijf achterlaat door de uitstoot van CO 2 en andere broeikasgassen tijdens haar bedrijfsprocessen. De analyses zijn uitgevoerd conform het Greenhouse Gas (GHG) Protocol en ISO 14064-1. Hierin wordt onderscheid gemaakt naar drie emissiescopes, zie figuur 1. Figuur 1. Scopediagram De analyse over 2009 was een jaarrapportage. Vanaf 2010 brengt HEVO haar Carbon Footprint halfjaarlijks in beeld. Omdat dit de negende inventarisatie is, is het mogelijk een trend in de CO 2 -uitstoot aan te geven. Daar waar noodzakelijk, worden de cijfers van het gehele jaar 2013 gebruikt om deze vergelijking mogelijk te maken. De inventarisatie van HEVO over 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 en 2014 gaan uit van scope 1 en 2 emissies. Scope 1 emissies (directe emissies) komen tot stand door energieverbruik voor de verwarming, brandstofverbruik door machines, brandstofverbruik door leaseauto's en ontsnapte koelgassen van airconditioninginstallaties. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 3 van 16
Scope 2 emissies (indirecte emissies) komen tot stand door energieverbruik door elektriciteit, vliegkilometers en zakelijk gebruik privéauto's werknemers. Conform het handboek van het SKAO, pag 52 wordt het openbaar vervoer dat bij het bedrijf wordt gedeclareerd, tevens tot Scope 2 gerekend. De emissies zijn gekwantificeerd door verbruiksgegevens (kilowattuur elektriciteit, kuub gas, liters diesel etc.) om te rekenen naar emissies (ton CO 2 ). Voor het bepalen van de CO 2 - emissies is gebruik gemaakt van het handboek van SKAO, handboek 2.2, versie 4 april 2014. Ook de voorgaande jaren zijn omgerekend naar deze nieuwe conversiefactoren. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 4 van 16
2. Organisatie 2.1. Rapporterende organisatie HEVO is een zelfstandige werkmaatschappij van TBI Holdings. HEVO voorziet opdrachtgevers met complexe huisvestingsvraagstukken van antwoorden die bijdragen aan een optimale leef- en werkomgeving. HEVO ondersteunt bij bijna elk facet van vastgoedontwikkeling: strategisch vastgoed- en huisvestingsadvies, projectmanagement, duurzaamheidsadvies en expertise. Daarbij streeft HEVO altijd naar gebouwen die duurzaam presteren. Voor opdrachtgevers in onderwijs, overheid, zorg en vastgoed. 2.2. Organisatiegrenzen De eerste stap bij het opstellen van een CO 2 -emissieinventarisatie is het bepalen van de organisatiegrenzen. Deze definiëren het bedrijf dat voor certificatie in aanmerking komt. HEVO heeft ervoor gekozen gebruik te maken van de laterale methode voor het bepalen van haar organisatiegrenzen. Bij deze methode vielen in 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 en 2014 geen concernaanbieders binnen de organisatiegrenzen van HEVO. Voor de tweede helft van 2014 zijn de organisatiegrenzen opnieuw bepaald, waarbij gekeken is naar 80% van de inkoopomzet over de tweede helft van 2014. Het volledige overzicht van aanbieders gerangschikt naar de inkoopomzet van HEVO in de tweede helft van 2014 is weergegeven in bijlage 2. Hierbij vielen geen concernaanbieders binnen de 80% van de inkoopomzet van HEVO. HEVO heeft echter in haar projecten geen invloed op de selectie van aannemers. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 5 van 16
De opdrachtgever van HEVO is een aanbestedende dienst, HEVO is daarbij slechts gedelegeerd opdrachtgever. Alleen om de resultaatsverplichting, die HEVO aangaat met haar opdrachtgevers, na te kunnen komen, komen de aannemers bij HEVO onder contract en loopt dus de omzet via HEVO. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 6 van 16
2.3. Energiestromen HEVO HEVO verbruikt op twee locaties energie: op haar vestiging en door transportmiddelen. Op haar vestiging verbruikt HEVO energie door het gebruik van elektriciteit en voor de verwarming van het kantoorpand. HEVO heeft één kantoorlocatie in gebruik, 17 januari 2011 is HEVO verhuisd naar van een verzamelpand aan de Reitscheweg te s-hertogenbosch naar de Hugo de Grootlaan 11 te s-hertogenbosch. HEVO heeft geen bouwlocaties. Voor haar transportmiddelen verbruikt HEVO energie door het gebruik van brandstof. HEVO maakt voor transport gebruik van leaseauto s, privéauto s, (die zakelijk ingezet worden), OV en van vliegtuigen. Zie onderstaand schematisch overzicht. HEVO BV Vestiging Transport Verwarming Elektriciteit Brandstof/energie 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 7 van 16
3. CO 2 -emissieinventarisatie De Carbon Footprint geeft de totale hoeveelheid broeikasgassen (CO 2 ) weer die HEVO gedurende de onderzoeksperiode heeft veroorzaakt door haar bedrijfsproces. In de tweede helft van 2014 bedroeg de totale emissie van HEVO 202,74 ton CO 2. Ten opzichte van de eerste helft van 2014, waar de totale emissie 216,77 ton CO 2. bedroeg, is dit een vermindering van 14,03 ton CO 2. De emissie werd veroorzaakt door het kantoorpand (1,73 %) en transport (98,27%). De absolute emissie voor scope 1 en 2 is weergegeven in de onderstaande tabel. Totalen naar scope Scope 1 Scope 2 Totaal 1. Vestigingen 1,17 2,35 3,52 2. Transport 188,53 10,70 199,23 Totalen 189,69 13,05 202,74 Met bovenstaande emissie van minder dan 500 ton CO 2 over de eerste helft van 2014 en de tweede helft van 2014 kwalificeert HEVO zich als een klein bedrijf qua CO 2 -uitstoot. De emissie komt tot stand volgens de in figuur 3 weergegeven verdeling over emissiebronnen. Figuur 3 CO 2-emissieverdeling Uit deze figuur blijkt dat 93% van de emissie veroorzaakt wordt door het leasewagenpark van HEVO. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 8 van 16
3.1. Directe emissie (scope 1) De directe emissie van CO 2 is gemeten en berekend als 189,69 ton CO 2. Eigen wagenpark Het overgrote deel van de directe emissie, te weten 205,13 ton CO 2 (93,56%), is toe te wijzen aan het brandstofgebruik van het eigen wagenpark. Het wagenpark van HEVO bestond in de tweede helft van 2014 gemiddeld uit 55 personenwagens. In totaal is bij de leasemaatschappijen 1.028.930 kilometer gerapporteerd. Bij leaseauto s is het niet mogelijk onderscheid te maken tussen zakelijke, privé en woon-werk kilometers. Leaseautogebruik valt onder zakelijke kilometers en dus onder scope 1. Daarnaast valt woon-werk verkeer onder scope 3. Deze analyse gaat uit van scope 1+2 waardoor woon-werk verkeer niet meegenomen hoeft te worden. Omdat het niet mogelijk is om onderscheid te maken, wordt er dus nu teveel emissie meegenomen bij scope 1. Stationaire verbrandingsapparatuur 1,17 ton CO 2 (0,57%) van de directe uitstoot wordt veroorzaakt door het gebruik van stationaire verbrandingsapparatuur. Dit komt volledig voor rekening van de verwarming van het kantoorpand en een luchtbevochtigingsinstallatie. 3.2. Indirecte emissie (scope 2) De indirecte CO 2 -emissie is gemeten en berekend als 13,05 ton CO 2. Privéauto s voor zakelijk verkeer Het grootste aandeel van de indirecte emissies (8,27 ton CO 2, 4,08%) kan worden toegeschreven aan privéauto s voor zakelijk verkeer. In de tweede helft van 2014 is in totaal 36.167 kilometer zakelijk gereden met een privéauto. De meeste werknemers van HEVO rijden in een leaseauto, waardoor het aandeel van de CO 2 -uitstoot door zakelijk gereden kilometers met een privéauto in verhouding laag is. Openbaar vervoer Voor een betere vergelijking wordt ook het OV-vervoer meegenomen. In totaal is 61.204 km gereisd met het OV. Dit heeft een uitstoot van 2,06 t CO 2 (1,02%) als gevolg. Hierbij moet gezegd worden dat conform het handboek alleen de OV-kilometers worden meegeteld die op het bedrijf gedeclareerd kunnen worden. Elektriciteitsgebruik De emissie als gevolg van elektriciteitsgebruik is drastisch ingeperkt. Dit komt doordat per 01-01-2012 overgegaan is op groene stroom, volledig opgewekt door waterkracht. Een resterende emissie van 2,35 t CO 2 is het gevolg. Verdere reductie is bereikt door toepassing van tussenbemetering. Hierdoor is voor het gehele gebouw geen reductie bereikt, maar wel beter inzichtelijk wat HEVO zelf verbruikt. Het aandeel van de indirecte emissies (1,16%) kan worden toegeschreven aan ingekochte elektriciteit. Bij het Elektriciteitsgebruik wordt niet het verbruik van de pomp van de WKO meegenomen. Gezien het beperkte aantal vierkante 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 9 van 16
meters dat HEVO huurt en het gehele Paleiskwartier is voorzien van WKO, valt het verbruik hiervan te verwaarlozen. Vliegreizen voor zakelijke doeleinden In de tweede helft van 2014 is een retourvlucht gemaakt. Dit heeft een gevolg van een in totaal 1.338 km en een CO 2 -uitstoot 0.36 ton CO 2 (0,17%). 3.3. Relatieve emissie De absolute emissie is goed te relateren aan bedrijfskenmerken als projecturen en aantal medewerkers. HEVO monitort haar emissie in de tijd aan de hand van emissie-indicatoren. Als maatstaf voor de totale CO 2 -emissie is het aantal projecturen genomen. De reden hiervoor is dat HEVO een projectenorganisatie is die zijn activiteiten via projectmatige werkzaamheden verricht. Daarnaast wordt de CO 2 -emissie van het kantoorpand en van het transport tevens gerelateerd aan respectievelijk het aantal vierkante meters van het gebouw en het aantal gereden kilometers. De belangrijkste indicatoren zijn weergegeven in de onderstaande tabel. 1. Totale emissie gerelateerd aan het aantal projecturen in boekperiode (kg CO 2 /uur). 2. Emissie kantoorpand gerelateerd aan het aantal vierkante meters (kg CO 2 /m 2 ). 3. Emissie transport gerelateerd aan het aantal gereden kilometers (g CO 2 /km). 4. Emissie leaseauto s gerelateerd aan het aantal gereden kilometers (g CO 2 /km). Emissie indicator (vergelijkbaar naar een heel jaar!) t CO2 (prognose voor heel 2014) Indicator Eenheid 1. Totale emissie 387,87 5,55 kg CO2/uur 2. Totale emissie vestigingen 5,66 2,35 kg CO2/m2 3. Totale emissie transport 382,22 179,00 g CO2/km 4. Emissie door leaseauto s 362,88 182,59 g CO2/km 3.4. Invloed van meetonnauwkeurigheden en onzekerheden Uit het voorgaande blijkt dat het overgrote deel van de CO 2 -uitstoot wordt veroorzaakt door gebruik van het eigen wagenpark (188,53 ton CO 2 ) en van zakelijk gebruik van privé-auto s (8,27 ton CO 2 ). Het is dan ook van belang om deze uitstoot nauwkeurig vast te leggen. Scope 1 De meetgegevens van het brandstofgebruik van het eigen wagenpark zijn aangeleverd door de leasemaatschappij. De gegevens zijn verkregen op basis van een brandstofpas, die aan de betreffende leaseauto is gekoppeld. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 10 van 16
De kilometerregistratie is minder nauwkeurig, aangezien niet elke werknemer zorgvuldig de gereden kilometers bijhoudt door middel van invoer van de kilometerstand bij het tanken. Daarom is gekozen om op basis van de brandstofgegevens de CO 2 -emissie te bepalen. De meetgegevens van het gasverbruik zijn voor de tweede helft van 2014 verzameld op basis van een opgave van het gasverbruik van het totale pand, welke volgens de verhouding van gehuurde en huurbare vierkante meters is verdeeld. Scope 2 De meetgegevens van het elektriciteitsverbruik zijn verzameld door middel van eigen bemetering. De meetgegevens van het brandstofgebruik van privévoertuigen zijn verzameld op basis van door werknemers gedeclareerde kilometers. De meetgegevens van het openbaar vervoer worden bepaald aan de hand van de registratiegegevens vanuit NS-businesscards en abonnementen. De meetgegevens van het vliegverkeer zijn aangeleverd door de financiële administratie. Er is deze meetperiode één vliegreis bij HEVO gedeclareerd. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 11 van 16
4. Trendanalyse HEVO monitort en evalueert halfjaarlijks haar energieverbruik om tot verdere optimalisatie van haar energieverbruik te komen. Historisch gezien is 2009 het eerste jaar waarvoor HEVO haar emissies in kaart gebracht heeft. Dit jaar dient als basis- of referentiejaar. HEVO monitort haar emissie door emissie-indicatoren. Hierin wordt de absolute emissie (ton CO 2 ) gerelativeerd door algemene bedrijfskenmerken. De belangrijkste indicatoren zijn: 1. Totale emissie gerelateerd aan het aantal projecturen in boekperiode (kg CO 2 /uur). 2. Emissie kantoorpand gerelateerd aan het aantal vierkante meters (kg CO 2 /m 2 ). 3. Emissie transport gerelateerd aan het aantal gereden kilometers (g CO 2 /km). 4. Emissie leaseauto s gerelateerd aan het aantal gereden kilometers (g CO 2 /km). Daar waar noodzakelijk, worden de cijfers over de 2 e helft van 2014 verrekend naar cijfers voor heel 2014, zodat door middel van jaarcijfers de vergelijking voorgaande jaren mogelijk te maken is. Totaal reducties in jaren: 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Vestiging 291,13 206,48 150,05 18,06 8,02 5,65 Transport 462,85 455,54 426,99 461,50 424,30 382,21 Totaal 753,98 662,03 577,04 479,56 432,32 387,87 Reductie -12,20% -12,86% -16,89% -9,85% -10,28% Figuur 4 CO 2-reductie De absolute totale emissie is in heel 2014 ten opzichte van 2009 (753.98 ton) afgenomen met 48,6%. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 12 van 16
De relatieve totale emissie naar projecturen is in 2014 ten opzichte van 2013 afgenomen met 5,25% (indicator 1). De relatieve emissie van het kantoorpand in kg CO 2 per projectuur is met 63,32% afgenomen (indicator 2). De relatieve emissie van het kantoorpand in kg CO 2 per m 2 kantooroppervlak is met 67,13% afgenomen (indicator 3). De emissie door elektra omgerekend naar projecturen is afgenomen met 0,73% (indicator 4). De emissie door elektra omgerekend naar kantooroppervlak is afgenomen met 11,04% (indicator 5). De totale emissie van transport is per projectuur gedaald met 2.98% (indicator 6). De relatieve emissie van transport per kilometer is met 11,82% gedaald (indicator 7). De gemiddelde uitstoot van de leaseauto s in g CO 2 per kilometer is met 13.15% gedaald (indicator 8). De daling in de totale emissie is het gevolg van: Het gebruik van groene stroom, opgewekt door waterkracht, ipv grijze stroom, tussenbemetering. Meer gebruik van het openbaar vervoer door locatie bij intercity-station. Het gebruik van de WKO waarop het gebouw is aangesloten. Een scherper beleid rondom het leasewagenpark. De oorzaken van de afname van de CO 2 -uitstoot zijn het gevolg van actief reductiebeleid ten aanzien van de huisvesting en transport. 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 13 van 16
5. Bijlagen 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 14 van 16
5.1. Bijlage 1: CO 2 -emissieinventarisatie scope 1 en 2, 2 e helft 2014 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 15 van 16
5.2. Bijlage 2: Inkoop 2014 2 e helft HEVO B.V. ing. C.P. Huys 1000110-0496.3.1, d.d. 17 maart 2015 Pagina 16 van 16