TAAL IS VAN LEVENSBELANG

TAAL IS VAN LEVENSBELANG Evaluatie activiteiten Alliantie gezondheid en geletterdheid februari - augustus 2015

Deelnemen? Bent u geïnspireerd geraakt door deze uitgave Taal is van levensbelang en wilt u zich aansluiten bij de Alliantie gezondheid en geletterdheid en de pledge Alles is Gezondheid ondertekenen? Neem dan contact op met Stichting Lezen & Schrijven. Parkstraat 105 2514 JH Den Haag 070-302 26 60 info@lezenenschrijven.nl Inhoud Voorwoord 4 Zorg Kennis delen: bewustwordingscampagnes en workshops Jacqueline Blase van der Meer, adviseur patiëntencommunicatie Albert Schweitzer ziekenhuis 10 Tweesporenbeleid: medewerkers en patiënten Marjan Mol, directeur Facilitair bedrijf UMC Utrecht 13 Bewustwording zorgverleners en indicatie binnen Zorgdomein Elke Otten-Duncker, communicatieadviseur Flevoziekenhuis 16 Werk Bedrijf en medewerker baat bij betere taalvaardigheid André Hertog, directeur Irado 22 Vinden, helpen en doorverwijzen Erik van der Liet, stafspecialist arbeidsmarkt en MVO, Randstad Nederland 24 Taalbeheersing onderdeel beoordeling, inzet Taalmeter André Lugtigheid, manager kwaliteit en opleidingen SAB-Catering 26 Onderwijs Leerkrachten sensitief maken voor laaggeletterdheid bij ouders Leone Schieving, teamleider Cedin 30 Ontwikkelen lesmateriaal en trainen vrijwilligers Ivet van der Eerden, hoofd VU-NT2 32 Samenwerken op gebied van voorkomen laaggeletterdheid Herman van Holt, directeur Sardes 35 Ontwikkeling Taalverkenner Zorg Samir Achbab, onderzoeksleider Hogeschool van Amsterdam 36 Colofon Deze evaluatie is een uitgave van Stichting Lezen & Schrijven in samenwerking met de partners van de Alliantie gezondheid en geletterdheid. Welzijn Verbinden met lokale taaltrainingsaanbod Hans Roskam, directeur Stichting MOOI en portefeuillehouder participatie Xtra 40 Blijven bewegen, agenderen en integreren Marijke de Groot, sr. beleidsmedewerker Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg 42 Met dank aan. Alles is Gezondheid. Stichting Lezen & Schrijven

Voorwoord Taal is van levensbelang 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. Dat zijn 1,3 miljoen mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Zoveel moeite, dat dit directe gevolgen heeft voor hun gezondheid. Ze leven gemiddeld 19 jaar in minder goede gezondheid en zes jaar korter dan geletterde mensen. Laaggeletterdheid kost de samenleving jaarlijks 556 miljoen euro. 127 miljoen hiervan zijn kosten in de gezondheidszorg; onder andere door meer ziekenhuisopnamen en huisartsbezoeken. Deze cijfers dalen vooralsnog niet. Wel weten we dat verbetering van taalvaardigheden een positieve impact heeft op de deelnemers. Onderzoek wijst uit dat 53% een betere mate van psychische en 39% een betere mate van fysieke gezondheid ervaart. Kete Kervezee over de activiteiten die ze hebben verricht om de strijd aan te gaan met laaggeletterdheid. Een overzicht van goede voorbeelden en herkenbare uitdagingen, waarmee we elkaar kunnen inspireren en verder helpen. Kete Kervezee Lid Forum AtotZ van Stichting Lezen & Schrijven Voorzitter commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen, Zorginstituut Nederland Kwantitatieve resultaten Taal voor het Leven, per 1 juli 2015: 27.600 Taalmeters afgenomen 5.300 vrijwilligers geschoold 13.470 cursisten gekoppeld aan een Taal voor het Leven-vrijwilliger Een greep uit de activiteiten van Stichting Lezen & Schrijven, februari - augustus 2015 Activatiecampagne Taal maakt gezonder Vervolg campagne Taal maakt Gezonder, waarbij de focus is verlegd van zorgverleners bewust maken van laaggeletterdheid naar zorgmanagers aanzetten tot organisatie aanpak laaggeletterdheid. Daarbij neemt InEen, landelijke organisatie voor ketenzorg, het stokje over van de Verenigde EersteLijns Organisaties. Lees meer. Daarom doet Stichting Lezen & Schrijven mee aan het Nationaal Programma Preventie Alles is Gezondheid en is de stichting samen met het ministerie van VWS initiatiefnemer van de Alliantie gezondheid en geletterdheid. De ambitie van deze alliantie is mensen naar een hoger taalniveau te brengen, zodat ze zelfredzamer, gezonder en gelukkiger worden en actief kunnen deelnemen aan de maatschappij. Ambities die we alleen kunnen en willen waarmaken door samenwerking met partijen uit de zorg, het bedrijfsleven, welzijn en onderwijs. Inmiddels is de groeipledge Alles is Gezondheid van de Alliantie gezondheid en geletterdheid door 35 partners ondertekend. Professionals en vrijwilligers trainen, medewerkers bewust maken, draagvlak creëren en taboes doorbreken. Door samenwerking binnen organisaties en tussen organisaties onderling, kunnen we meer en meer mensen laten meewerken aan het helpen van laaggeletterden. De ondertekenaars van de eerste orde, 4 februari 2015, geven in deze uitgave een update Nivelonderzoek In opdracht van Stichting Lezen & Schrijven deed NIVEL literatuuronderzoek naar het verband tussen laaggeletterdheid, lage gezondheidsvaardigheden en gezondheid. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven voelen zich, zowel lichamelijk als geestelijk, vaker minder gezond dan niet-laaggeletterden. Ook hebben zij een grotere kans eerder te sterven, maken ze meer gebruik van huisartsenzorg en ziekenhuiszorg en minder gebruik van preventieve zorg en nazorg. Daarnaast hebben laaggeletterden met een chronische ziekte meer moeite met zelfmanagement en meer kans op slechtere gezondheidsuitkomsten. (NIVEL, 2015). Lees meer. Slim Samenwerken loont 2.0 Dankzij honderden partners, tientallen taalaanbieders, vele beroepskrachten en meer dan 5.300 getrainde vrijwilligers volgden van 2013 tot half 2015 al meer dan 13.000 cursisten een taalcursus. Om te achterhalen of de aanpak van 4 5

Taal voor het Leven succes heeft, volgen we de vorderingen van cursisten en vrijwilligers. Benieuwd naar de verdere resultaten van Taal voor het Leven? Lees meer. Taalverkenner Zorg Stichting Lezen & Schrijven gaf de Hogeschool van Amsterdam de opdracht een Taalverkenner Zorg te ontwikkelen. Een tool, waarmee organisaties op een snelle en eenvoudige manier mensen op het spoor kunnen komen die moeite hebben met lezen. Lees meer. Lees meer. E-learning Zorg Ontwikkeling en promotie e-learning Taal maakt Gezonder voor de zorgsector. Met deze e-learning kunnen zorgverleners in 45 minuten kennis opdoen over laaggeletterdheid, het herkennen van laaggeletterden en ze motiveren tot het volgen van taalscholing. Met als gevolg dat meer cliënten zorgcommunicatie begrijpen, meer eigen regie kunnen pakken en het effect van de behandeling toeneemt. Lancering 10 september 2015. Lees meer. AANTAL AFGENOMEN TAALMETERS Inspiratiebijeenkomst Organisatie inspiratiebijeenkomst koploperziekenhuizen bij de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen ter uitwisseling van goede voorbeelden en ideeën over de aanpak laaggeletterdheid. Lees meer. Bezoekersactie Moeite Met Lezen Ofzo? Om binnen zorginstellingen extra aandacht te schenken aan problemen met lezen en schrijven, het gemakkelijker te maken taalproblemen ter sprake te brengen en oplossingen aan te dragen, organiseert Stichting Lezen & Schrijven in de Week van de Alfabetisering samen met allerlei zorginstellingen de bezoekersactie Moeite Met Lezen Ofzo? Lees meer. Nieuwe samenwerkingspartners PR rondom en medeorganisatie van ondertekening groeipledge op 2 juni door 18 nieuwe partners van de Alliantie gezondheid en geletterdheid. De ondertekening vond plaats tijdens een bijeenkomst in het kader van het landelijke programma Alles is gezondheid... 10 september is de volgende bijeenkomst, waar een nieuwe lichting alliantiepartners de groeipledge ondertekent. Lees meer. 6 7

Sector zorg 8 9

Kennis delen: bewustwordingscampagnes en workshops Interview met: Jacqueline Blase van der Meer Adviseur patiëntencommunicatie Albert Schweitzer Ziekenhuis Sector zorg Over het ASz Taalspreekuur Blase: We organiseren bewustwordingscampagnes en geven workshops, zowel binnen als buiten de muren van ons ziekenhuis. Hierop komen altijd positieve reacties. Blase van der Meer: We hebben een wekelijks taalspreekuur in de hal van ons ziekenhuis. De taalvrijwilligers spreken mensen aan en delen informatie uit over laaggeletterdheid en taaltrainingen. Er worden mensen doorverwezen naar taaltrainingen in de buurt, maar we weten niet of ze daar daadwerkelijk iets mee doen. Onze vrijwilligers gaan binnenkort zelf extra (taalbalie)trainingen volgen, via de bibliotheek. Meer info over het Taalspreekuur. Voorbeeldfunctie binnen de zorgsector Als ziekenhuis delen we veel van onze opgedane kennis/ervaring en aanpak met andere (zorg)instellingen. We organiseren bewustwordingscampagnes en geven workshops, zowel binnen als buiten de muren van ons ziekenhuis. Hierop komen altijd positieve reacties. Ik open de workshops met de vraag: Ken je iemand die laaggeletterd is? Dan gaat er soms één hand omhoog, van iemand die denkt aan een allochtone dame uit de straat. Aan het eind van mijn verhaal stel ik de vraag nogmaals. Dan gaan er veel meer vingers de lucht in. De informatie over laaggeletterdheid is voor mensen echt een eyeopener. Ik krijg bovendien een groot aantal vragen over onze aanpak van laaggeletterdheid binnen het ziekenhuis, zeker nadat ik in januari de Taalheldenprijs heb gewonnen. Ahmed Amraoui: Ik zat daar achter de computer, ik dacht waar moet ik beginnen? Taalmeter en taaltraining medewerkers We hebben op verzoek zo n 30 medewerkers van de afdelingen Logistiek en Gastvrij met de Taalmeter gescreend op taalvaardigheid en degenen die de indicatie laaggeletterd hadden een intake laten doen door een ROC docente om het taalniveau vast te stellen. Aan de hand daarvan krijgen zes medewerkers een taalcursus via het ROC, één van onze bondgenoten. De cursus is inmiddels gestart en de deelnemers zijn enthousiast; ze vinden het fijn om dit samen te kunnen doen. Hierover heeft met Ahmed Amraoui, een van de medewerkers, een groot artikel in ons personeelsblad gestaan. Het is mijn voornemen om hen over een jaar te vragen of zij ambassadeur voor eigen personeel willen zijn. Nieuwe samenwerkingspartner Behalve dat we door kennis delen andere zorginstellingen proberen te helpen zelf aan de slag te gaan met laaggeletterdheid, heb ik om een nieuwe partner voor de Alliantie gezondheid en geletterdheid te vinden een oproep verspreid binnen ons Bondgenootschap Drechtsteden. 10 11

We zijn er trots op dat we dit jaar inmiddels 9 groepen van in totaal 53 medewerkers getraind hebben. Tweesporenbeleid: medewerkers en patiënten Interview met: Marjan Mol Directeur Facilitair bedrijf UMC Utrecht Sector Zorg Over UMC Utrecht Wat hebben jullie ondernomen in het kader van de groeipledge Alles is gezondheid? Het UMC Utrecht vraagt al ruim drie jaar aandacht voor laaggeletterdheid en kiest nadrukkelijk voor een tweesporenbeleid. Een aanpak richting medewerkers en een richting patiënten. Taaltrainingen medewerkers Mol: Medewerkers die moeite hebben met lezen en schrijven bieden we taaltrainingen, vanuit de overtuiging dat investeren in taal kansen biedt op ontwikkeling in het werk en privé, maar dat het ook belangrijk is voor de kwaliteit, veiligheid èn gastvrijheid van het ziekenhuis. Een medewerker die instructies niet goed kan lezen, maakt eerder fouten en kan niet altijd even behulpzaam zijn. Effectieve communicatie patiënten Voor patiënten zetten we in op de aanpak van lage gezondheidsvaardigheden. Het gaat daarbij niet alleen om het begrijpen van voorlichtingsmateriaal, maar dat ze ook op basis daarvan een weloverwogen besluit kunnen nemen. We hebben vooral gewerkt aan bewustwording onder zorgverleners, bijvoorbeeld door de inzet van Taalambassadeurs en door onderzoek naar de mate waarin laaggeletterdheid een belemmering vormt voor effectieve communicatie. Onderdeel geheel We zijn bezig geletterdheid in de zorg ook onderdeel te laten zijn van de opleiding geneeskunde. Op de werkvloer organiseren we trainingen Schrijven in begrijpelijk Nederlands. Wat strategisch gezien van belang is, is dat het gelukt is om het thema geletterdheid in de zorg te koppelen aan de nieuwe strategie. 12 13

Ik heb er heel veel aan gehad. Het was ook verhelderend en motiverend te ontdekken dat er collega s rondlopen die ook moeite hebben met taal. Ik wil verder. Wanneer begint het vervolg? Toolkit herkennen en begeleiden We hebben een UMC brede toolkit Aanpak laaggeletterdheid in de zorg ontwikkeld met handvatten voor medewerkers om laaggeletterdheid te herkennen en patiënten adequaat te begeleiden. Concrete resultaten We zien dat de trainingen voor medewerkers bijdragen aan hun zelfvertrouwen en onafhankelijkheid; zowel thuis als op de werkvloer. We combineren waar nodig taalvaardigheid met digitale vaardigheid. Zo vertelde een medewerkster mij spontaan in de gang dat ze er zo trots op was, voor het eerst zelf geld te hebben overgemaakt. Ook horen we vaak de uitspraak Had ik dit maar eerder gedaan! Voorbeeld succesvolle activiteiten De trainingen Schrijven in begrijpelijk Nederlands voor medewerkers (artsen, verpleegkundige, poli assistenten) zijn succesvol, er zijn zelfs wachtlijsten voor. We zijn ook trots op het feit dat het gelukt is laaggeletterde medewerkers te motiveren een taalscholing te volgen. We zijn begonnen bij ons Facilitair bedrijf en hebben dit jaar inmiddels negen groepen van in totaal 53 medewerkers getraind. Drie taalvrijwilligers zijn opgeleid door Stichting Lezen & Schrijven om medewerkers zowel tijdens de lessen als daarbuiten te ondersteunen. Gezondheidscursus: win-win Op het gebied van gezondheidsvaardigheden organiseren we met studenten geneeskunde de Gezondheidscursus waarin mensen op een interactieve manier leren over gezondheid en ziekte. Deelnemers leren welke factoren een rol spelen bij gezondheid en ziekte en studenten leren lastige informatie op een begrijpelijke manier uitleggen. Ability to learn Wat strategisch gezien van belang is, is dat het gelukt is om het thema geletterdheid in de zorg te koppelen aan de nieuwe strategie. Hierin is verbinding met patiënten belangrijk, maar ook is het onderdeel van het kwaliteitskeurmerk JCI, waarvoor we in 2016 voor de hercertificering gaan. Eén van de normen hiervan is het vastleggen van de ability to learn. Dat heeft direct verband met geletterdheid in de zorg. Voor het draagvlak in de organisatie is het belangrijk dit soort koppelingen te kunnen maken. De toekomst: onderdeel kwaliteitsbeleid Het is goed als het thema geletterdheid in de zorg, een structurele plaats krijgt. Daarnaast willen we de koppeling met onderwijs goed borgen. We hebben als ziekenhuis behoefte aan concrete interventies en meetinstrumenten om bijvoorbeeld gezondheidsvaardigheid op betrouwbare en laagdrempelige manier te meten. Daarnaast is het belangrijk als werkgever dagelijks een beroep te doen op de nieuw geleerde taalvaardigheden. Bijvoorbeeld: als teamleider de schoonmaakmedewerker meenemen naar een klantgesprek op een verpleegafdeling. De stimulerende en coachende rol van de leiding van een cursist is echt van belang. Dit vraagt extra aandacht! Elkaar inspireren en informeren Ik vind het belangrijk dat Stichting Lezen en Schrijven probeert te verbinden tussen, in ons geval, zorginstellingen. We kunnen veel van elkaar leren en elkaar inspireren. De inspiratiebijeenkomst bij de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, 2 juni, was wat dat betreft heel zinvol. Dat mag in de toekomst meer gefaciliteerd worden. Ook kennis over nieuwe ontwikkelingen of interventies op dit vlak, vernemen we graag via Stichting Lezen en Schrijven. Nieuwe samenwerkingspartner We bespreken het binnen de Nederlandse Federatie van Universitaire medische Centra en ook in de contacten die medewerkers, bijvoorbeeld bij zorgcommunicatie, hebben met andere adviseurs. Het is mooi te merken dat het AMC en Radboud ook actief aan de slag gaan. We merken dat we wat dat betreft vaak als voorbeeld gezien worden en we hopen dat we aan het eind van dit jaar een aantal partners bereid hebben gevonden om zich aan te sluiten. Verder zijn de Gemeente Utrecht en de OR- van het UMC-Utrecht afgelopen jaar bereid geweest in de (taal)ontwikkeling van medewerkers te subsidiëren. 14 15

Bewustwording zorgverleners en indicatie binnen Zorgdomein Interview met: Elke Otten-Duncker Communicatieadviseur Flevoziekenhuis Sector zorg Over Flevoziekenhuis Het Flevoziekenhuis besteedt in samenwerking met Stichting Lezen & Schrijven al ruim drie jaar aandacht aan laaggeletterdheid. Deze aandacht is gericht op zowel medewerkers als op patiënten. Otten-Duncker: Voor medewerkers hebben we in eerste instantie verschillende workshops georganiseerd, gericht op herkenning van laaggeletterdheid. Richting patiënten en bezoekers brengen we het onderwerp onder de aandacht via posters en flyers. Ook vertonen we informatieve slides en video s op de beeldschermen in de wachtruimten van het ziekenhuis. Interne promotieactiviteiten Om draagvlak en bewustwording te creëren onder zorgverleners, is veel interne promotie nodig. Zij hebben het meest directe en persoonlijke contact met patiënt. We bieden artsen, verpleegkundigen en doktersassistenten informatie over Herkennen en hoe verder?, vragen aandacht via interne middelen als intranet en organiseren acties, zoals een ludieke kijkdoosactie op de verpleegafdelingen. Iets dat wel aansloeg, maar slechts tijdelijk effect had. Bewustzijn Uit een klein onderzoekje onder onze medisch specialisten is gebleken dat de meesten zich bewust zijn van laaggeletterden, maar ik was me niet bewust dat het aantal zo groot is in Almere. Zij houden tijdens hun consult rekening met laaggeletterden door extra goed te luisteren en bij twijfel door te vragen. De meesten gaan niet zelf het gesprek aan met hun patiënt over laaggeletterdheid. De raad van bestuur vindt de aandacht voor laaggeletterden belangrijk maar het is op dit moment geen speerpunt. Het is blijkt lastig om iedereen daadwerkelijk mee te krijgen en de aandacht voor dit onderwerp voor de lange termijn vast te houden. Een dame die op ons Taalspreekuur kwam, had moeite met schrijven en computergebruik. Toen we het programma Zeg eens B noemden, verscheen een blijde lach van herkenning. We hebben haar doorverwezen naar het ROC. 16 17

Taalspreekuur en Taal voor het Leven In samenwerking met Taal voor het Leven en gemeente Almere is een Taalspreekuur gestart in de centrale hal. Hiervoor hebben we ons eigen pictogram op banners en posters ontwikkeld, waarmee we onze doelgroep bereiken zonder al teveel tekst nodig te hebben. Het gaat om 1 uur in de week, waar gemiddeld 1 serieuze geïnteresseerde op af komt. Deze mensen krijgen van twee Taalvrijwilligers informatie op maat en weten dan waar ze terecht kunnen voor taalscholing. Met name in de beginperiode is ook een aantal medewerkers op het Taalspreekuur afgekomen. We hebben een meneer, geboren op Curaçao die daar Papiaments sprak en nauwelijks is geschoold, doorverwezen naar het ROC, de website oefenen.nl en wellicht later een leesclub. Hij woont inmiddels 25 jaar in Nederland en vindt zijn te lage taalniveau in het Nederlands hinderlijk. Hij werkte, zonder diploma s, als kok en zit nu in de WAO. Hij had in het ziekenhuis gezien dat we Taalspreekuur hebben. Indicatie binnen Zorgdomein Het Flevoziekenhuis werkt met Zorgdomein, een systeem waarmee informatie wordt gedeeld met verwijzers, zodat zij direct een afspraak kunnen inplannen voor hun patiënt. Het is ons streven het binnen Zorgdomein voor elkaar te krijgen dat huisartsen kunnen en willen aanvinken of een patiënt die zij doorverwijzen laaggeletterd is. Een huisarts weet vaak wel of deze persoon moeite heeft met lezen en schrijven. Als deze indicatie al bij aanmelding bij het ziekenhuis bekend is, kan er op de polikliniek al rekening mee gehouden worden. Nieuwe alliantiepartner Een specialist van ons eigen ziekenhuis als ambassadeur zou goed werken om collega s mee te krijgen. Ook kan een samenwerking met Zorggroep Almere bijdragen aan het opsporen en stimuleren van laaggeletterden, zodat zij leren lezen en schrijven. Hopelijk worden zij nieuwe pledgepartner. Moeite met een folder of formulier? De meeste specialisten binnen het Flevoziekenhuis zijn zich bewust van laaggeletterden, maar ik was me niet bewust dat het aantal zo groot is in Almere. Welkom bij Taal spreekuur Mogelijk gemaakt door: 18 19

Sector werk 20 21

Bedrijf en medewerker baat bij betere taalvaardigheid Interview met: André Hertog Directeur Irado Sector werk Over Irado Bij Irado is laaggeletterdheid goed op de kaart gezet en wordt veel aandacht besteed aan het belang van goede taalvaardigheden. Onder de werknemers bevinden zich veel laagopgeleiden en een groot aantal allochtone medewerkers. Het bedrijf hecht veel waarde aan educatie en zorgt ervoor dat langdurig werkzoekenden kunnen doorstromen naar een baan in het bedrijfsleven. Taaltrainingen zijn in dit proces voor velen essentieel. Intensieve taaltrainingen Hertog: Het is van belang dat we intensieve taaltrainingen verzorgen. Een groot aantal van de mensen die via ons doorstromen is de taal niet machtig. We huren een docent in en werken met taalvrijwilligers om twee keer per week trainingen aan te bieden. Een groot aantal van de doorstromers heeft moeite met het behalen van hun VCA-certificaat. Wanneer iemand meerdere malen zakt, is dat voor ons aanleiding het onderwerp ter sprake te brengen en naar de taaltraining te verwijzen. De resultaten zijn goed. Mensen worden zelfverzekerder en ze halen hun certificaat. Training herkennen en Taalambassadeur Inmiddels zijn ook twaalf van onze eigen vaste medewerkers opgeleid. Er zijn relatief veel laaggeletterden binnen ons bedrijf, daarom hebben we onze teamleiders ook de training Hoe herken ik laaggeletterdheid gegeven. Ook vragen we regelmatig de medewerking van een ex-laaggeletterde, een Taalambassadeur. Het verhaal van laaggeletterdheid vanuit persoonlijke perspectief komt aan. Op de kaart in Schiedams bedrijfsleven Ook via de Stichting Samenwerkende Serviceclubs Schiedam en de Lionsclub Schiedam schenk ik veel aandacht aan het onderwerp laaggeletterdheid. Behalve dat we informatie hebben verspreid en bedrijven oproepen zelf laag geletterdheid onder de aandacht te brengen, hebben we een bijeenkomst georganiseerd om het belang van herkennen en doorverwijzen naar taaltrainingen te benadrukken. Wij weten uit ervaring dat je er als bedrijf baat bij hebt. Naast dat de medewerkers meer zelfvertrouwen krijgen, wordt ook hun ziekteverzuim lager en presteren en communiceren ze beter. Succesverhalen We hebben voorbeelden van mensen die gelukkiger op het werk verschijnen en beter presteren. Bijvoorbeeld Nasser Samady die zijn Nederlandse Nasser Samady en Hans Esbach-Irado Een medewerker, die zijn Nederlandse taalvaardigheid heeft verbeterd, wil graag in teamverband werken omdat hij dan met zijn collega s kan communiceren en nog beter Nederlands kan leren. Het haalt hem uit een isolement. taalvaardigheid heeft verbeterd, wil graag in teamverband werken omdat hij dan met zijn collega s kan communiceren en nog beter Nederlands kan leren. Het haalt hem uit een isolement. Ook hebben we Hans Esbach, plaagdierbestrijder in dienst. Om die functie te krijgen heeft hij verschillende diploma s gehaald. Toch bleek hij laaggeletterd. Nu hij taaltrainingen heeft gevolgd, leest hij boeken op zijn ipad en daar is hij ontzettend trots op. Extra begeleiding Vanuit Irado begeleiden we onze medewerkers ook wanneer ze laaggeletterd zijn en bijvoorbeeld gezondheidsproblemen hebben. We hebben een coach die helpt wanneer ze een ziekenhuisbehandeling moeten ondergaan. Met die begeleiding is iedereen gediend. Nieuwe samenwerkingsparner In Schiedam zijn we op intensieve manier bezig het onderwerp bij het bedrijfsleven op de kaart te zetten. Ik denk dat tussen de bedrijven die op onze informatiebijeenkomst zijn geweest zeker belangstellenden zitten. Ook gaan we tijdens de Week van de Alfabetisering aandacht vragen voor de aanpak van laaggeletterdheid. 22 23

Vinden, helpen en doorverwijzen Interview met: Erik van der Liet Stafspecialist arbeidsmarkt en MVO, Randstad Nederland Sector werk Over Randstad Van der Liet: Met Randstad zijn we al enige tijd bezig om laaggeletterden te vinden, helpen en door te verwijzen. Zo hebben we een TaalPunt in onze vestigingen in Groningen. Daar houden we twee dagdelen per week inloopspreekuur. De Taalakkoord-pledge en deelname aan de Alliantie gezondheid en geletterdheid is voor ons niet meer dan logisch. Randstad is van mens en werk en goede taalvaardigheden helpen mensen verder. Zoektocht Na Groningen zijn we ook in Leiden aan de slag gegaan. In dit specifieke geval om mensen uit de bijstand te helpen met hun taalvaardigheden. We willen met dit initiatief een keten vormen met onder meer de gemeente en het ROC. In die keten nemen we Taalmeters af en verwijzen we door naar een taalaanbieder. Omdat er verschillende stakeholders in het speelveld aanwezig zijn, is het traject nog niet gestart. Voor alle partijen moet goed duidelijk zijn wat hun rol is, zodat er na signalering van laaggeletterdheid ook goede opvolging is. Dat is nu nog even zoeken. Ik wil ervoor zorgen dat dit project van start gaat en genoeg draagvlak heeft om ook op langere termijn doorgang te vinden. Randstad is van mens en werk. Goede taalvaardigheden helpen mensen verder. Inhouse Services De tweede weg die we bewandelen is via Inhouse Services. We leveren intern bij grote bedrijven diensten op hr-gebied. Dit betekent dat we iedereen een taaltest kunnen laten doen. Met een aantal grote partners ben ik hierover in gesprek. Wanneer het ergens succesvol draait, kunnen we het breder uitrollen. Nieuwe samenwerkingspartner Als nieuwe pledgepartner wil ik STOOF aandragen, de Stichting Opleiding & Ontwikkeling Flexbranche. 24 25

Taalbeheersing onderdeel beoordeling, inzet taalmeter Interview met: André Lugtigheid Manager kwaliteit en opleidingen SAB-Catering Mede door de economische crisis wordt meer van mensen gevraagd en daarmee wordt het steeds moeilijker leesprobleem te verbergen. Sector werk Over SAB-Catering SAB-Catering is al jaren bezig met het thema laaggeletterdheid. Het bedrijf beschouwt lezen en schrijven als basisrecht. Twee medewerksters die jaren geleden taaltrainingen volgden, fungeren als boegbeelden en mensen die willen leren lezen en schrijven zijn actief opgespoord om ze te helpen. In februari sloot het bedrijf aan bij de Alliantie gezondheid en geletterdheid. Verplichting te helpen Lugtigheid: We vinden het belangrijk aandacht te schenken aan laaggeletterdheid. Onder onze medewerkers bevindt zich een aantal mensen dat bijvoorbeeld problemen heeft met het begrijpen van recepten en de daarin genoemde hoeveelheden. Mede door de economische crisis wordt meer van mensen gevraagd en daarmee wordt het steeds moeilijker leesprobleem te verbergen. We vinden het als werkgever belangrijk, bijna een verplichting, mensen te helpen naar een brede en mobielere inzetbaarheid. Medewerkers staan op de wachtlijst om een boek te lenen en er wordt regelmatig om nieuwe titels gevraagd. Onderdeel beoordeling en inzet taalmeter Tineke Ligtenberg, assistent kwaliteit & opleiding: We hebben het kopje taalbeheersing inmiddels opgenomen in ons beoordelingssysteem. Iedere leidinggevende brengt dit ter sprake. Wanneer het vermoeden is dat de taalvaardigheden van iemand onvoldoende zijn, wordt de Taalmeter ingezet. Taalbeheersing ter sprake brengen is in mijn ogen belangrijk. Het ligt bij bedrijven vaak gevoelig, maar als het wordt besproken, kun je elkaar verder helpen. Het is fijn dat we de Taalmeter als instrument tot onze beschikking hebben om de inschatting te valideren. Brede aanpak en lange adem Lugtigheid: We hebben successen geboekt met de taaltrainingen voor eigen medewerkers. Ook loopt het wel eens spaak. Nu laat bijvoorbeeld de samenwerking met de ROC s te wensen over. Hierover nemen we dan contact op met Stichting Lezen & Schrijven om een bemiddelende rol te spelen. Daarnaast kunnen thuis- en culturele omstandigheden een rol spelen in het succes van een project. We bieden bijvoorbeeld computertrainingen waarbij deelnemers wel in de gelegenheid moeten zijn thuis een computer te gebruiken. We hebben een allochtone medewerkster die thuis niet op de computer van haar man mag werken en haar examen niet haalt. We zetten nu laptops in die we speciaal voor dit doeleinde hebben aangeschaft. Succes met Vaders voor lezen en Boekenkast Waar we veel succes mee boeken is Vaders voor Lezen, de voorleesservice waarbij alle vaders worden aangemoedigd vaker een boek te pakken en voor te lezen. Ook voor de Boekenkasten die we zelf op verschillende locaties hebben staan en bij een aantal van onze opdrachtgevers, is grote belangstelling. Medewerkers staan op de wachtlijst om een boek te lenen en er wordt regelmatig om nieuwe titels gevraagd. Nieuwe samenwerkingspartners Op dit moment heb ik nog geen nieuwe partij gevonden die de groeiplegde wil ondertekenen. Wel haal ik het onderwerp laaggeletterdheid altijd aan in de gesprekken die ik voer met opdrachtgevers. Zeker wanneer het bedrijven betreft die maatschappelijke betrokkenheid hoog in het vaandel hebben staan. 26 27

Sector onderwijs 28 29

Leerkrachten sensitief maken voor laaggeletterdheid bij ouders Interview met: Leone Schieving Teamleider Cedin Sector onderwijs Over Cedin We streven ernaar leerkrachten sensitiever te maken voor laaggeletterdheid bij ouders. Samenwerking Schieving: We hebben eerst in een verkennend gesprek met Stichting Lezen & Schrijven onze samenwerking vormgegeven. Wij stellen ons netwerk open voor de stichting, informeren scholen over Taal voor Thuis en faciliteren een aantal activiteiten om laaggeletterdheid terug te dringen. Agendering Via informatie op de website en een mailing aan relaties hebben we bekendheid gegeven aan onze samenwerking met Stichting Lezen en Schrijven en de mogelijkheden van het programma Taal voor Thuis. Er kwamen veel reacties op deze mailing van instellingen en scholen die meer wilden weten en interesse hadden op hun eigen school iets voor laaggeletterde ouders te willen doen. Informatiebijeenkomst scholen We organiseerden een informatiebijeenkomst voor scholen en peuterspeelzalen. De aanwezigen gaven aan de problematiek te herkennen en te zoeken naar mogelijkheden om (vermoedelijk) laaggeletterde ouders beter te herkennen en bereiken. Nu wordt gekeken hoe de scholen zelf, met behulp van de stichting en vrijwilligers een pilot kunnen draaien van het programma Taal voor Thuis. Vrijwilligers van het Alfa-college in Groningen worden hierbij betrokken. Voor scholen die niet aanwezig waren op de bijeenkomst, organiseren we op schoolniveau gesprekken. Pilots van start De bijeenkomst heeft geresulteerd in concrete afspraken over een pilot voor basisscholen en peuterspeelzalen in Hoogezand, Groningen en Leeuwarden. Hiervoor ondernemen zij zelf acties richting taalvrijwilligers, Stichting Lezen en Schrijven en de coördinator van de stichting in provincie Friesland. Cedin monitort het vervolg en informeert haar relaties over deze voorbeeldprojecten. Trainingen en praktijkmodule In onze samenwerking met Stichting Lezen & Schrijven willen we meer bieden dan de namen van geïnteresseerde scholen. We zijn van plan zelf vrijwilligers op te kunnen leiden. Iemand van Cedin volgt daarom binnenkort een train-detrainerscholing. Bovendien bieden we scholen de in huis ontwikkelde Drieslag Ouderbetrokkenheid. Hierin komt het thema laaggeletterdheid ruimschoots aan bod. We streven ernaar leerkrachten sensitiever te maken voor laaggeletterdheid bij ouders. Een extra stap kan een module zijn waarin we leerkrachten opleiden om laaggeletterde ouders te bereiken en activeren. Begeleiding Bij Cedin wordt goed beseft dat de aanpak tijd en inspanning van scholen vergt. Hierin pakken we een faciliterende en begeleidende rol. We dragen Timpaan aan als nieuwe organisatie die zich mogelijk wil aansluiten bij de Alliantie gezondheid en geletterdheid. 30 31

Ontwikkelen lesmateriaal en trainen vrijwilligers Interview met: Ivet van der Eerden Hoofd VU-NT2 Sector onderwijs Lesmateriaal en training Over VUNT2 Van der Eerden: De manier waarop op de VU wordt gewerkt aan het verkleinen van de groep laaggeletterden in Nederland, is met name door het ontwikkelen van lesmateriaal en het trainen van vrijwilligers. De primaire doelgroep van VU-NT2 is de volwassene die Nederlands leren als tweede taal (NT2), maar veel van de opgebouwde expertise is ook nuttig voor mensen van wie de moedertaal het Nederlands is. Lesmethoden NT2 Van der Eerden: Wij ontwikkelen lesmateriaal en verzorgen scholingsactiviteiten voor hoogopgeleide anderstaligen en inmiddels ook voor midden- en laagopgeleiden. In samenwerking met Stichting Lezen & Schrijven Alle tien de deelnemers zijn geslaagd. Die brieven van de woningbouw durfde ik nooit te lezen. Toch niks voor mij. Maar weet je wat ik vandaag heb gedaan? Een bezwaarschrift ingediend. Ik vind dat de renovatie namelijk niet goed is gedaan.. hebben we onze aandacht verbreed naar de Nederlandstalige laaggeletterden en ontwikkelen we materiaal voor de Succes-methode. De ondertekening van de alliantie betekent een legitimering en extra draagvlak op dit gebied. Concreet voorbeeld We ontwikkelden de methode Spreektaal, om laagtaalvaardigen te trainen in hun spreekvaardigheid. Een concreet voorbeeld van een eerder project dat succesvol is ontwikkeld en afgerond, is de methode voor senior medewerkers Vegen in Amsterdam stadsdeel Zuidoost. Anja Valk heeft zich hier als ontwikkelaar en docent mee bezig gehouden. Allemaal een niveau hoger Valk: We hebben voor een groep van 10 mannen, laag- en middenopgeleid, een speciale cursus ontwikkeld. Het taalniveau varieerde bij aanvang tussen nog geen 1F en 2F. We hebben ze met de training allemaal minstens 1 niveau hoger kunnen krijgen. De cursus was een groot succes en het was een groep die onderling ook op een prettige manier communiceerde. Er was ruimte en aandacht voor elkaar. Training op maat De cursus en taalopdrachten waren specifiek gericht op de dagelijkse werkzaamheden in de functie van Voorman Vegen. Bij deze functie komen administratieve taken kijken, waarvoor taalvaardigheden noodzakelijk zijn. De gemeente heeft via VU-NT2 deze cursus laten ontwikkelen om de tien heren beter te scholen en zo hun functie beter te kunnen vervullen. Ontwikkelingen Van der Eerden: De komende maanden gaan we verder met de ontwikkeling van materialen en binnen de VU wil ik een concretere verbinding hebben met het Taalpunt, waarmee in het VUMC aandacht gevraagd wordt voor laaggeletterdheid bij patiënten. We kunnen elkaar hierin beter versterken dan nu het geval is. Pledgepartner Als nieuwe partner voor de Alliantie gezondheid en geletterdheid legt het VU een verbinding met Rijksuniversiteit Groningen en Praten over gezondheid via Auke Wiegersma. Misschien kan ik ook wat anders. Nu ik beter kan lezen en schrijven, en ik meer zie wat ik kan, wil ik misschien wel ander werk gaan doen. 32 33

Samenwerken op gebied van voorkomen laaggeletterdheid Interview met: Herman van Holt Directeur Sardes Sector onderwijs Over Sardes Het onder de aandacht brengen van het belang van taligheid is geen tijdelijk project, maar moet een constante factor zijn. Ondertekening pledge: samenwerken en enthousiasmeren We zijn als organisatie onder meer gericht op thema s als taalontwikkeling en passend onderwijs. Thema s die raakvlakken hebben met de gestelde doelen van de Alliantie gezondheid en geletterdheid. We vervullen een adviserende rol binnen het onderwijs op gebied van taalontwikkeling en betrokkenheid van ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen. Ondertekening van de pledge is voor ons een mooie nieuwe stap omdat ik met name de samenwerking met andere organisaties op het gebied van voorkomen van laaggeletterdheid zeer belangrijk vindt. Ontwikkeling trainingen, aandacht en aanmoediging We hebben Stichting Lezen & Schrijven bijgestaan in de ontwikkeling van trainingen voor vrijwilligers en met de ondertekening van de pledge onderstrepen we intern nogmaals het belang van het thema. De zichtbare aanwezigheid van de pledge helpt bij de constante agendering van het onderwerp. We hebben onze adviseurs zeer goed geïnformeerd en stimuleren ze laaggeletterdheid onder de aandacht te brengen. Dat zie ik ook als belangrijkste rol; het onder de aandacht brengen van het belang van taligheid. Dit is geen tijdelijk project, maar moet een constante factor zijn. Conferentie pabo s We zijn bezig met de organisatie van een conferentie voor pabo s. Tijdens deze bijeenkomst, die in oktober plaatsvindt, geef ik een workshop, waarbij ik deelnemers informeer over Alles is gezondheid en de gemaakte afspraken. Agendering van en enthousiasmering voor het onderwerp laaggeletterdheid spelen hierin een grote rol. Ik ben ervan overtuigd dat hoe groter de bekendheid van het onderwerp in het netwerk, hoe meer mensen er zelf mee aan de slag gaan. Nieuwe partner Als nieuwe samenwerkingsparnter ben ik in gesprek met EDventure, de vereniging van onderwijsadviesbureaus. 34 35

Ontwikkeling Taalverkenner Zorg Interview met Samir Achbab Onderzoeksleider Hogeschool van Amsterdam Sector onderwijs Over Hogeschool van Amsterdam Nieuwe samenwerkingspartner Als nieuwe pledgeparnter dragen we het AMC aan. We hebben daar inmiddels goede contacten, die interesse tonen in de Taalverkenner Zorg en het aanpakken van laaggeletterdheid. Ontwikkeling instrument Taalverkenner Zorg Achbab: In het kader van de aanpak laaggeletterdheid hebben we in opdracht van en met inhoudelijke input van Stichting Lezen & Schrijven voor de zorgsector een nieuw instrument ontwikkeld om leesvaardigheid in korte tijd te kunnen indiceren. De Taalverkenner Zorg. Het gaat om een korte tekst over diabetes en het gebruik van insuline en zes bijbehorende vragen. We hopen met de ontwikkeling van dit instrument een bijdrage te leveren aan de doelstellingen van de Alliantie gezondheid en geletterdheid. Het onderzoek dat we hebben verricht voor de ontwikkeling van de Taalverkenner Zorg heeft uiteindelijk een valide meetinstrument opgeleverd. Valide instrument en succesvol congres Het onderzoek dat we hebben verricht voor de ontwikkeling van de Taalverkenner Zorg heeft uiteindelijk een valide meetinstrument opgeleverd. De samenwerking met verschillende partijen hierin was succesvol. Om het instrument te introduceren hebben we hier tijdens het jaarcongres van het lectoraat Management van Cultuurverandering: Verandering als Cultuur aandacht aan besteed en via interactieve sessies ruimte gecreëerd om na te denken over de implementatie ervan in verschillende instellingen en bedrijven. Media-aandacht Vanuit ons onderzoek en de ontwikkeling van de Taalverkenner, proberen we in de media-aandacht te krijgen voor het instrument. Er is een onderzoeksrapport gepubliceerd en een wetenschappelijk artikel in voorbereiding. Dr. Alex Straathof, onze lector Management van Cultuurverandering, heeft een radiointerview gegeven en er is inmiddels belangstelling uit de zorgsector om de Taalverkenner in gebruik te nemen. Taalverkenner zorg Patiëntenfolder diabetes 36 37

Sector welzijn 38 39

Verbinden met lokale taaltrainingsaanbod Interview met: Hans Roskam Directeur Stichting MOOI en portefeuillehouder participatie Xtra Sector welzijn Over Xtra Roskam: Met Stichting MOOI en de beide andere werkmaatschappijen VOOR Welzijn en Zebra, alle onderdeel van Xtra, zijn we al jaren bezig met het thema laaggeletterdheid. Laaggeletterdheid is onderdeel van het aandachtsgebied van het welzijnswerk en omdat ik binnen de directie van de werkmaatschappijen van Xtra verantwoordelijk ben voor de portefeuille participatie, houd ik me bezig met de voortgang van de gemaakte afspraken bij de pledge. Twaalf servicepunten in de wijk In de veranderingen die gaande zijn, heeft lokaal welzijnswerk van de gemeente een nadrukkelijke positie gekregen. Dit betekent voor ons in de praktijk dat we in twaalf wijkcentra in Den Haag aanwezig zijn met servicepunten. Servicepunten waar we direct contact hebben met mensen die ondersteuning nodig hebben om beter te functioneren in de maatschappij. Al vanaf het eerste contact bekijken we welk taalniveau iemand heeft. We doen dit via de ZOEKEN-methodiek. Zicht op eigen kracht en netwerk. Het gaat erom te achterhalen wat mensen zelf kunnen en hoe taal- en digivaardig ze zijn. Het taalniveau van mensen die bij ons komen, is vaak laag. Verbinding lokale taalaanbieders Waar we voorheen adviseerden taaltraining te volgen en niet traceerden of de persoon in kwestie daar daadwerkelijk iets mee deed, kijken we nu welke taalaanbieders er zijn in de buurt. De overdracht was te vaag. We verbinden nu het lokale taaltrainingsaanbod direct aan onze eigen dienstverlening. Mensen hoeven de volgende stap niet meer alleen te nemen en bijvoorbeeld naar de andere kant van de stad te reizen voor een cursus. Deze verbinding, deze stap is essentieel. Koppelingen maken en ketens vormen Wanneer we het taalniveau van de cliënt bepalen, kunnen we daar de juiste taalaanbieder bij zoeken. Binnen de beloften van de pledge zien wij het als onze taak alles open te breken en de koppeling te maken. Er is veel, maar de afstand is te groot. Het is voor onze cliënten niet voldoende toegankelijk. Het is daarom mooi dat we nu aansluiten bij wat er al is en een keten te vormen met aanbieders uit de directe omgeving. We hebben de ambitie uitgesproken deze ketens en samenwerkingen eind dit jaar helder op papier te hebben en per keten iemand verantwoordelijk te maken. Behoeften en vervolgstappen Waar in mijn ogen behoefte aan is, is de combinatie van taal en participatie. Bijvoorbeeld allochtone vrouwen die hun eigen wijk niet uitkomen of mensen die problemen hebben met hun gezondheid of niet weten hoe ze om moeten gaan met een computer. Een directe koppeling van de taalcursus en de dagelijkse praktijk is een prikkel waar ik voor pleit. Nieuwe pledgepartner Ik heb wat betreft een nieuwe alliantiepartner een aantal organisaties uit Den Haag op het oog. Denk aan Taal aan Zee en Mondriaan. Waar in mijn ogen behoefte aan is, is de combinatie van taal en participatie. We verbinden nu het lokale taaltrainingsaanbod direct aan onze eigen dienstverlening. 40 41

Blijven bewegen, agenderen en integreren Interview met: Marijke de Groot Sr. beleidsmedewerker Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Sector Welzijn Over het Leger des Heils Het Leger des Heils heeft 4 februari de groeippledge ondertekend en zorgt binnen de stichting via de Alliantie gezondheid en geletterdheid voor extra aandacht voor laaggeletterdheid. Het onderwerp stond al langer op het programma, omdat de stichting met een groot aantal laaggeletterden in aanraking komt. Trainingen, opleidingsaanbod en TaalPunten Eind 2014 zijn acht trainers getraind, die anderen kunnen opleiden tot taalvrijwilliger. Dit loopt prima en zorgt ervoor dat we mensen kunnen laten opleiden die landelijk in onze werkeenheden met taaltrainingen aan de slag kunnen. Onlangs zijn weer vier taalmaatjes opgeleid en binnenkort start een nieuwe training. We zorgen ervoor dat de taaltraining onderdeel wordt van het opleidingsaanbod in onze Leger des Heils Academie, zodat het een doorlopend traject wordt en meer medewerkers hier voor kunnen kiezen. Het wordt toegevoegd aan het aanbod op intranet. We hebben een nieuw TaalPunt geopend bij een project in Overijssel, gericht op terugkeer in het arbeidsproces. Deelneners aan deze projecten zijn al aanwezig om werkervaring op te doen, wat de drempel lager maakt ook een half uur aandacht te besteden aan een taalcursus. Binnenkort volgt wegens succes een volgende TaalPunt. In beweging blijven Onze acht trainers zijn onlangs samengekomen om ervaringen te delen, onderling allianties te smeden en elkaar verder te helpen. We zijn er wel achter gekomen dat je moet blijven investeren en dat het van belang is een aantal trekkers te hebben, die het onderwerp laaggeletterdheid steeds weer op de agenda zetten. Omdat we in beweging blijven, zien we dat het onderwerp meer wordt geïntegreerd en we uiteindelijk sneller resultaten kunnen boeken. Nieuwe pledgepartner Interne agendering blijft een aandachtspunt waar ik veel energie in steek. Ik heb daarom nog geen expliciete zoektocht naar een externe partner ondernomen. Wel ben ik ervan overtuigd dat onze succesverhalen ook onze partners zullen bereiken. We zorgen ervoor dat de taaltraining onderdeel wordt van het opleidingsaanbod in onze Leger des Heils Academie, zodat het een doorlopend traject wordt Inmiddels hebben 30 á 40 mensen succesvol een taaltcursus gevolgd. PR: succesverhalen delen Om meer draagvlak voor laaggeletterdheid te creëren, zorgen we voor een constante stroom van informatie en aandacht. Naast posters en ansichtkaarten zorgen succesverhalen voor inspiratie, een olievlek. Inmiddels hebben 30 á 40 mensen succesvol een taalcursus gevolgd. Mensen die een rol kunnen spelen in het enthousiasmeren van anderen. We hebben een interviewartikel met een taalvrijwilliger en opgeleide cliënt geplaatst in ons jaarverslag en in ons eerstvolgende personeelsblad staat een mooi interview met een cliënt die een taalcursus volgde. Zie bijlage.. pdf. Wil je anderen helpen om beter te leren lezen en schrijven? Word taalvrijwilliger! Voor meer informatie kun je terecht bij: Kijk op www.taalvoorhetleven.nl of bel gratis 0800 023 44 44 42 43

TAALMETER in periode juni 2013 december 2014 Ruim 40% van de mensen die de Taalmeter invult, heeft de indicatie laaggeletterd. 27.600 Taalmeters zijn afgenomen. Meer dan 400 organisaties zetten de Taalmeter in. 44 45

Ja, wij Alliantie gezondheid en geletterdheid: Albert Schweitzer ziekenhuis, Bibliotheek Utrecht, Buurtwerk Alexander, Cedin, CJG Rijnmond, Espria, Flevoziekenhuis, Hogeschool van Amsterdam, Irado, Leger des Heils, Randstad, SAB Catering, Sardes, Stichting Lezen & Schrijven, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Vrije Universiteit Amsterdam en Xtra, willen ons verbinden aan het Nationaal Programma Preventie Alles is Gezondheid. Wij zijn van mening dat de gezondheid van de mensen in Nederland nog veel beter kan. Het verbeteren van de gezondheid draagt bij aan een vitale maatschappij en een vitale economie. Wij erkennen dat we een belangrijke rol spelen bij de verbetering van de gezondheid van mensen. Wij onderschrijven dat een brede aanpak gericht op preventie hierbij essentieel is, waarbij de gezamenlijke inzet van maatschappelijke partners en overheid onmisbaar is. Wij onderschrijven de doelstellingen van het Nationaal Programma Preventie Alles is Gezondheid, te weten dat we de groei van het aantal chronisch zieken keren en gezondheidsverschillen tussen groepen mensen verkleinen. Tevens onderschrijven wij dat de focus hiervoor gelegd wordt op: het bevorderen van de gezondheid van mensen en het voorkomen van chronische ziekten door een integrale aanpak in de omgeving waarin mensen wonen, werken en leren; een prominente plek voor preventie in de gezondheidszorg; het op peil houden van de gezondheidsbescherming en nieuwe bedreigingen te keren. 1,3 miljoen mensen in Nederland tussen 16 en 65 jaar zijn laaggeletterd. Zij kunnen onvoldoende lezen en schrijven om mee te kunnen doen op school, op het werk en in de maatschappij. Taal maakt gezonder Laaggeletterden ervaren hun gezondheid als slechter, hebben minder kennis over ziekte, gezondheid en gezond leven, zijn vaker ziek en maken meer gebruik van zorg. Zij hebben meer moeite met therapietrouw en zelfzorg en op oudere leeftijd hebben zij een 1,5 maal groter sterfterisico. Door het volgen van een taaltraject voelen deelnemers zich o.a. fysiek (39%) en psychisch gezonder (53%). Taal participeert Onderzoeken tonen aan dat 40-60% van de deelnemers een betere sociale inclusie krijgen na deelname aan taaltrajecten. Een betere taalbeheersing zorgt ervoor dat mensen zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger zijn. Hun welzijn verbetert significant. Taal werkt 43% van de laaggeletterden is niet actief op de arbeidsmarkt. De stap naar werk is zonder te kunnen lezen en schrijven erg groot. Werkende laaggeletterden zijn kwetsbaar, zij komen moeilijk mee met veranderingen. Het volgen van een taaltraject leidt tot een verhoging van efficiëntie en effectiviteit voor de werkgever, een verlaging van verzuim en een verhoging van het inkomen van de laaggeletterde. Wij, Alliantie gezondheid en geletterdheid, zullen de impact van Alles is gezondheid verbreden en verdiepen door onderstaande activiteiten uit te voeren. In 2015 zetten wij er ons samen met onze partners voor in, dat we: de aanpak van laaggeletterdheid en gezondheid op de agenda houden van onze eigen organisaties en de maatschappij en waar kan te vergroten; daarbij spannen wij ons in om creatieve aanpakken uit te zetten en elk minimaal een andere samenwerkingspartner te vinden in onze gezamenlijke strijd tegen laaggeletterdheid; meewerken aan het vinden van cursisten en vrijwilligers en de gevonden cursisten toe te leiden naar taalscholing. Hierbij zullen we minimaal 25.000 Taalmeters afnemen; minimaal 4.500 vrijwilligers scholen volgens de landelijke Taal-voor-het-Leven-training; minimaal 15.000 cursisten te bereiken en te koppelen aan een vrijwilliger die de Taal-voor-het-Leven-training heeft gehad en/of aan de slag te gaan met speciaal nieuw ontwikkeld materiaal; onze inzet moet er toe leiden dat minimaal 50% van de cursisten na een half jaar hun taalvaardigheid beter kan toepassen in de praktijk. Iedere partner in deze pledge zet zich in voor één of meerdere van deze aandachtspunten. Wij dragen bij aan het monitoren en evalueren van de voortgang van onze hierboven genoemde activiteiten en leggen hierover jaarlijks verantwoording af. 4 februari 2015 Namens de Alliantie gezondheid en geletterdheid, Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Lezen & Schrijven