Samen leven, samen sterk Uitvoeringsplan Wmo 2016
Uitvoeringsplan Wmo 2016 SAMEN LEVEN, SAMEN STERK
Inhoud UITVOERINGSPLAN WMO 2016... 0 Inhoud... 1 1. Inleiding... 3 2. Een sterke basis... 4 2.1 Informatievoorziening... 5 2.2 Wijkinfopunten, Sociaal wijkteams en cliëntondersteuning... 5 2.2.1 Wijkinfopunten... 5 2.2.2 Sociaal wijkteams... 6 2.2.3 Cliëntondersteuning... 9 2.3 Wijkvoorzieningen/welzijnswerk... 11 2.4 Mantelzorgondersteuning... 12 2.5 Vrijwilligerswerk... 14 2.6 Taalontwikkeling... 17 2.7 Stimuleren en ondersteunen bewonersinitiatieven... 18 2.8 Algemeen maatschappelijk werk / preventie ggz problematiek... 18 2.9 Vervoer... 19 2.10 Scootmobiel- en rolstoelpools... 20 2.11 Aangepast/beschut wonen... 20 2.12 Gezonde leefstijl... 20 2.13 Eenzaamheid... 22 3. Maatwerkvoorzieningen... 23 3.1 Huishoudelijke ondersteuning... 23 3.2 Ondersteuning thuis... 25 3.3 Dagbesteding... 26 3.4 Kortdurend verblijf/respijthuis... 28 3.5 Begeleid wonen... 28 3.6 Woningaanpassingen, scootmobielen, rolstoelen en regiotaxi... 29 3.7 Maatwerkvoorziening inkomenssteun chronisch zieken... 29 3.8 Eigen bijdragen... 30 3.9 Meldpunt, klachten, bezwaar e.d.... 30 3.10 Toezicht... 31 3.11 Regresrecht Wmo... 32 4. Vangnet voorzieningen... 33 4.1 Maatschappelijke opvang/vrouwenopvang... 33 4.2 Beschermd wonen... 33 4.3 Ggz: inloopvoorziening en begeleiding... 34 4.4 Veilig Thuis... 35 5. Sturing en financiering... 36 5.1 Monitoring... 36 5.2 Sturingsmodel... 36 5.3 Financiering algemeen... 37 5.4 Rijksuitkeringen Wmo... 38 5.5 Overzicht uitgaven 2016 Wmo... 39 Bijlage 1... 43 RAPPORTAGE EVALUATIE SOCIAAL WIJKTEAMS LELYSTAD... 43 1. Inleiding... 44 2. Werkwijze... 44 3. Interviewuitkomsten Resultaten... 45 3.1 Algemeen beeld... 45 3.2 Sociaal wijkteams... 45 3.3 Formatie Sociaal wijkteams... 51 3.4 Samenwerking/integratie werkwijzen CJG/JGT... 52 1 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
3.5 Samenwerking gemeente (Wmo consulent, participatiecoach)... 53 3.6 Samenwerking met partijen die Wmo maatwerkvoorzieningen leveren... 53 3.7 Samenwerking met professionals van de samenwerkingspartners (bewonersconsulent, wijkconsulent, wijkagent, milieupolitie, eerstelijnsgezondheidszorg)... 54 3.8 Op- en afschalen van hulp... 54 3.9 Proces/bevoegdheden bij beschikkingen... 55 4. Conclusie/samenvatting... 56 Bijlage: Capaciteit sociaal wijkteams... 57 2 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
1. Inleiding Op 11 maart 2014 is de Kadernota Samen Leven, Samen Redzaam in de gemeenteraad besproken en zijn de kaders voor de transitie AWBZ/Wmo vastgesteld. In het verlengde hiervan is er voor 2015 een Uitvoeringsplan Wmo en een Beleidsplan Wmo opgesteld. Ook voor 2016 is er nu een uitvoeringsplan opgesteld. In dit uitvoeringsplan is uitgewerkt hoe we in 2016 inhoudelijk en financieel invulling geven aan de beoogde beweging en de (nieuwe) Wmo taken. Vanaf 1 januari 2015 is de gemeente op grond van de Wmo 2015 verantwoordelijk voor de ondersteuning van inwoners zodat zij zoveel mogelijk meedoen en zelfstandig kunnen (blijven) participeren in de maatschappij. De Lelystadse sociale infrastructuur wordt in dit kader heringericht en aangepast. Daarbij is de beweging in gang gezet van aanbod- en systeemgericht naar vraag- en mensgericht, van curatief naar preventief, van zware ondersteuning naar lichtere vormen van ondersteuning, van formeel naar informeel, van exclusief naar inclusief, van duur en bureaucratisch naar efficiënt en effectief en van sectoraal naar integraal. Er zijn twee belangrijke ontwikkelingen die van invloed zijn op de ondersteuningsvraag: vergrijzing en extramuralisering. De prognose is dat het aantal 65-plussers toeneemt van ruim 11.000 in 2015 tot 17.000 in 2030. Een aanzienlijke toename waardoor het beroep op de Wmo groter zal worden. Daarnaast zien we dat mensen steeds langer zelfstandig blijven wonen en minder snel opgenomen worden in een instelling (extramuralisering). Dit betekent dat in de komende jaren meer inwoners met een zwaardere ondersteuningsvraag onder de Wmo komen te vallen. De ondersteuningsvraag zal als gevolg van de vergrijzing en de extramuralisering toenemen. De verwachting is echter dat de beschikbare middelen voor ondersteuning beperkt zullen blijven. Dit maakt het noodzakelijk om de beweging van meer gespecialiseerde ondersteuning naar ondersteuning in de basis met kracht in te zetten, zodat we nu en in de toekomst kwetsbare inwoners kunnen blijven ondersteunen als dat nodig is. Het versterken van de basis is daarom speerpunt binnen het Wmo beleid. In hoofdstuk 2 wordt een beeld geschetst van de basis en de wijze waarop we hier in 2016 invulling aan willen geven. Er is extra aandacht besteed aan het vrijwilligerswerk. Het vrijwilligersbeleid is zoveel mogelijk geïntegreerd binnen het Wmo beleid. In hoofdstuk 3 is aangegeven welk maatwerk, als aanvulling op het basisaanbod, vanuit de Wmo beschikbaar is. Het uitgangspunt hierbij is dat passende ondersteuning wordt geboden als het nodig is, zodat ook kwetsbare inwoners zoveel mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en meedoen aan de maatschappij. In hoofdstuk 4 zijn de vangnetvoorzieningen opgenomen. Het gaat hier om voorzieningen voor zeer kwetsbare inwoners die niet beschikken over een eigen netwerk of financiële draagkracht, inwoners waarvoor zelfredzaamheid (tijdelijk) niet mogelijk is. Hoofdstuk 5 geeft tenslotte inzicht in de sturing, monitoring en het (nieuwe) Wmo budget dat in 2016 beschikbaar is voor de uitvoering van de Wmo. 3 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
2. Een sterke basis In de inleiding is aangegeven dat versterking van de basis een speerpunt is binnen het Wmo beleid. De basis wordt primair gevormd door de bewoners zelf, de mantelzorgers en de vrijwilligers. Daarnaast worden allerlei algemene voorzieningen gerekend tot de basis, zoals welzijnswerk in de buurt, een inloop, cliëntondersteuning, ontmoetingsactiviteiten, dagactiviteiten in de wijk, openbaar vervoer, de huisarts, algemeen maatschappelijk werk, een klussendienst etc. Wij willen de basis versterken zodat inwoners zoveel mogelijk op eigen kracht, eventueel met lichte ondersteuning, kunnen participeren in de samenleving. Hiermee willen we enerzijds bereiken dat mensen meer samen doen en bij elkaar betrokken zijn, zodat iedereen, ook mensen met een beperking, mee kunnen doen. Anderzijds is het versterken van de basis nodig om het beroep op duurdere vormen van ondersteuning terug te dringen. Dit is noodzakelijk om in de toekomst, als de vergrijzing toeneemt, de kosten van ondersteuning beperkt te houden. Er is daarom bij de decentralisatie in 2015 gekozen om een deel van het rijksbudget in te zetten voor versterking van de basis en daarmee te stimuleren dat een verschuiving plaatsvindt van zwaardere zorg naar de basis. Vangnet Maatwerk vanuit de Wmo Basis ontmoetingsactiviteiten en dagactiviteiten in de buurt, cliëntondersteuning, openbaar vervoer, open inloop, mantelzorgondersteuning, bewoners zelf, mantelzorgers, vrijwilligers etc. Er is besloten de basis vanaf 1-1-2015 op een aantal onderdelen te versterken. We willen deze versterking in 2016 verder continueren en zetten daarbij vooral in op de volgende punten: - Informatievoorziening - Wijkinfopunten/sociale wijkteams/cliëntondersteuning - Wijkvoorzieningen/welzijn in de wijk - Stimuleren en ondersteunen bewonersinitiatieven - Mantelzorgondersteuning - Vrijwilligerswerk - Algemeen maatschappelijk werk / preventie ggz problematiek - Vervoer - Scootmobiel- en rolstoelpools - Aangepast/beschut wonen - Gezonde leefstijl - Eenzaamheid In de volgende paragrafen zijn deze onderdelen nader uitgewerkt. 4 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
2.1 Informatievoorziening Goede informatievoorziening is een belangrijk instrument om de zelfredzaamheid te bevorderen. Veel inwoners zullen met de juiste informatie zelf een antwoord weten te vinden op hun vraag of er een oplossing is voor hun probleem. Het is daarom essentieel dat de informatievoorziening zowel digitaal als fysiek op orde is. Ook moet de informatie toegankelijk en leesbaar/begrijpelijk zijn voor alle doelgroepen. Dit betekent bijvoorbeeld een gemeentelijke website met actuele en overzichtelijke informatie, als start voor verdere verwijzing naar websites van partners (zoals de sociale kaart van de GGD via www.zorgwelflevoland.nl, www.welzijnlelystad.nl, www.welzijnindewijk.nl, www.regelhulp.nl, etc.). De gemeentelijke website is onlangs voor wat betreft de Wmo opnieuw ingericht. In de tweede helft van 2015 is ook de site van Welzijn Lelystad vernieuwd. De actuele informatie van verschillende sites is daarmee gekoppeld, zodat inwoners eenvoudig vanuit verschillende ingangen de weg kunnen vinden naar de Wmo participatie- en ondersteuningsmogelijkheden. De wijkinfopunten spelen een belangrijke rol in de informatievoorziening. Er zijn verspreid over de stad wijkinfopunten in verschillende wijkvoorzieningen die zowel telefonisch, digitaal als fysiek bereikbaar zijn. Deze wijkinfopunten zijn het eerste aanspreekpunt voor inwoners met ondersteuningsvragen en vormen de toegang tot de sociale wijkteams. Zij zijn een belangrijke schakel in het proces en moeten goed vindbaar zijn voor zowel inwoners als professionals. Er worden daarom wat betreft communicatie verschillende instrumenten ingezet zoals het uitbrengen van folders, het goed toegankelijk maken van de webinformatie (zie www.welzijnlelystad.nl en www.welzijnindewijk.nl) en het uitbrengen van voorlichtingsfilmpjes over bijvoorbeeld de werking van de Sociaal wijkteams in Lelystad. Het is van belang ook in 2016 extra in te blijven zetten op deze communicatie. Informatievoorziening Inzet 2016: a. Informatie over de Wmo (in brede zin) is goed vindbaar voor de inwoners en de informatie is actueel. b. De wijkinfopunten/sociaal wijkteams zijn goed vindbaar en goed bereikbaar, zowel fysiek, digitaal als telefonisch. c. Er wordt voor 2016, evenals 2015, een bedrag van 10.000,- gereserveerd voor extra communicatie rond de wijkinfopunten en de Sociaal wijkteams. 2.2 Wijkinfopunten, Sociaal wijkteams en cliëntondersteuning 2.2.1 Wijkinfopunten Tot 1-1-2015 liep een deel van de Wmo-vragen via het gemeentelijk loket en een deel via de Sociaal wijkteams. Vanaf 1-1-2015 verloopt de toegang voor alle ondersteuningsvragen via de wijkinfopunten/sociaal wijkteams. De backoffice taken (van het afgeven van een beschikking tot het betalen van de rekeningen van de leveranciers) zijn we als gemeente zelf blijven organiseren. Het nader specificeren en invullen van aanvragen op het gebied van woningaanpassingen en vervoersvoorzieningen wordt ook in de back-office door Wmo-consulenten van de gemeente uitgevoerd. Voor de inwoner is het eerste aanspreekpunt de medewerker van het wijkinfopunt. Eenvoudige vragen kunnen daar direct worden afgehandeld, door bijvoorbeeld verwijzing naar een spreekuur van Centrada of naar een algemene voorziening in de wijk. Bij een wat meer uitgebreide ondersteuningsvraag zal een afspraak worden gemaakt met iemand van het Sociaal wijkteam. Deze medewerker gaat dan op huisbezoek om in overleg met betrokkene (en bij voorkeur met de mantelzorger) in beeld te brengen 5 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
wat de betrokkene zelf op kan pakken en wat er verder mogelijk en nodig is. De afspraken worden vastgelegd in een ondersteuningsplan. De wijkinfopunten moeten aantrekkelijke en laagdrempelige plekken zijn waar wijkbewoners graag komen. Ook is van belang dat de wijkinfopunten voldoende kwantiteit en kwaliteit hebben om de vragen goed te kunnen behandelen en als het nodig is door te verwijzen naar de sociale wijkteams of andere instanties. Wij willen daarom de wijkinfopunten op de volgende punten versterken: - Toevoegen laagdrempelig voorportaal, ingevuld door vrijwilligers Hier kunnen wijkbewoners binnenlopen, vragen stellen, worden doorverwezen naar basisvoorzieningen of het sociaal wijkteam of gewoon een praatje maken. In Groningen draait een dergelijk initiatief, waarbij vrijwilligers met veel kennis over de wijk en stad in gesprek gaan met wijkbewoners om hen te stimuleren, ondersteuning te bieden en vragen te beantwoorden. In Lelystad Haven is in 2014 een initiatief met vrijwilligers gestart, een inloop waar inwoners vragen kunnen stellen, informatie kunnen krijgen en waar wijkbewoners met elkaar in contact worden gebracht door samen te lunchen en activiteiten te ondernemen. Dit initiatief is succesvol. Wijkbewoners hebben contact met elkaar en helpen elkaar waardoor eenzaamheid wordt tegengaan. Het is de bedoeling dit verder uit te rollen om zo in de stad een aantal laagdrempelige voorportalen te creëren. Ook het ondersteuningspunt bij financiële problemen dat in 2016 van start gaat zal hierin een belangrijke rol spelen. Dit is verder uitgewerkt in paragraaf 2.2.3 (cliëntondersteuning). - Kwantitatieve en kwalitatieve uitbreiding van de formatie van de wijkinfopunten Vanaf 2015 zijn de wijkinfopunten/sociaal wijkteams de toegang voor alle ondersteuningsvragen. Op grond van de opgedane ervaringen kunnen we concluderen dat de Sociaal wijkteams hun werk goed kunnen doen, mits er aan de voorkant een goede weging plaatsvindt en de meer eenvoudige vragen daar adequaat afgehandeld worden. Zij kunnen dan ook aanspreekpunt zijn voor de zittende klanten (zie verder 2.2.2). Het voorstel is de wijkinfopunten daarvoor toe te rusten en per wijkinfopunt een halve formatie HBO niveau toe te voegen. Een deel van de ondersteuningsvragen kan dan direct bij het wijkinfopunt worden afgehandeld. Hiermee bereiken we dat de eenvoudige ondersteuningsvragen snel en efficiënt afgehandeld kunnen worden en de Sociaal wijkteams voldoende tijd hebben voor de begeleiding van de inwoners met een uitgebreidere ondersteuningsbehoefte. - Verbeteren van de vindbaarheid van de wijkinfopunten In een aantal accommodaties zijn de wijkinfopunten niet heel duidelijk aanwezig. Er zal in 2016 worden bekeken hoe dit verbeterd kan worden, waarbij er ook aandacht zal zijn voor de klantvriendelijke uitstraling. Dit kan binnen de reguliere middelen worden geregeld. Ook een belangrijk punt is de verdere afstemming wat betreft Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet. In dat kader zal in 2016 nader bekeken worden in hoeverre de toegangen voor de Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet meer op elkaar afgestemd kunnen worden. Wij zullen 175.000,- reserveren voor uitbreiding van de formatie van de wijkinfopunten. Het versterken van de wijkinfopunten op de andere punten kan binnen de reguliere middelen worden gerealiseerd. 2.2.2 Sociaal wijkteams De Sociaal wijkteams hebben een belangrijke rol wat betreft het versterken van de leefbaarheid in de buurt. Zij zetten in op het vergroten van participatie, onderlinge cohesie en betrokkenheid. Ook kunnen inwoners, als er sprake is van een uitgebreidere ondersteuningsbehoefte, terecht bij het Sociaal wijkteam. Er zijn in Lelystad vier Sociaal wijkteams. Elk stadsdeel heeft een Sociaal wijkteam bestaande uit de volgende partijen en expertises: 6 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
Welzijn Lelystad (coördinatie en opbouwwerk) MDF (maatschappelijk werk/ouderenadviseur) Icare/Woonzorg Flevoland (wijkverpleegkundigen) Ggz specialist MEE IJsseloevers. Er is daarmee in de teams deskundigheid aanwezig wat betreft ouderen, mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking en mensen met ggz problematiek. Welzijn Lelystad is verantwoordelijk voor de coördinatie binnen en tussen de teams. Het Sociaal wijkteam heeft als kerntaken: - zelf signaleren (signaalfunctie in de wijk) en reageren op signalen van buurtbewoners, politie, school, etc. - in overleg met betrokkene (en familie/mantelzorger) opstellen van een ondersteuningsplan waarin in beeld is gebracht wat de problematiek is, wat de cliënt zelf gaat doen en welke ondersteuning vanuit de sociale infrastructuur mogelijk en nodig is. - begeleiden van mensen naar een voorziening (richting algemene voorzieningen en als het nodig is richting specifieke voorzieningen). - algemene regie houden op het ondersteuningsplan en het houden van follow-up gesprekken. Een medewerker van het sociaal wijkteam blijft vast aanspreekpunt voor betrokkenen en partijen die betrokken zijn bij de ondersteuning. - zorgen voor een goede afstemming met het CJG en het Jeugd- en Gezinsteam. Als er een kind bij betrokken is, dan vindt altijd afstemming plaats met het CJG of het Jeugd- en Gezinsteam. Als het zwaartepunt bij de ouder/volwassene ligt, dan zorgt het Sociaal wijkteam voor het ondersteuningsplan en de regisseur. Als het zwaartepunt bij het kind ligt, dan zorgt het Jeugd- en Gezinsteam voor een ondersteuningsplan en de regisseur. Het Sociaal wijkteam werkt samen met allerlei andere partijen in de wijk zoals politie, Centrada en de hoofdaannemers voor ondersteuning thuis en dagbesteding. Naast deze partijen vindt er ook afstemming plaats met bijvoorbeeld het Meldpunt OGGz 1 voor wat betreft maatschappelijke opvang en beschermd wonen en met Veilig Thuis voor wat betreft kindermishandeling/huiselijk geweld. Verder wordt er nauw samengewerkt met de gemeentelijke Wmo consulenten, die zorgen voor de afhandeling van de aanvragen voor woon-, rol- en vervoersvoorzieningen. Voor de Sociaal wijkteams waren 2014 en 2015 bijzondere en drukke jaren. In 2014 zijn gesprekken gevoerd met vrijwel alle 1.200 cliënten die overgingen van de AWBZ naar de Wmo. Vanaf 1-1-2015 zijn de wijkinfopunten/sociaal wijkteams de toegang voor alle Wmo aanvragen geworden. Dit betekent dat vanaf die datum ook alle (nieuwe) aanvragen voor bijvoorbeeld rolstoelen, regiotaxi en huishoudelijke ondersteuning via de Sociaal wijkteams verlopen. De inschatting is dat er op jaarbasis in totaal 3.850 gesprekken worden gevoerd door de sociale wijkteams. Tabel 1: raming aantal ondersteuningsgesprekken 2016 Sociaal wijkteams Aantal gesprekken Aantal aanmeldingen/aanvragen 2700 Aantal follow up gesprekken 1150 Totaal 3.850 1 Er is een regionaal Meldpunt OGGz. Dit kan gebeld worden (door de wijkteams) in geval van: - dak en thuisloosheid (inclusief zwerfjongeren); - zorgmijdend gedrag en/of complexe problematiek op het gebied van OGGZ of verslavingszorg; - dreigende dak/thuisloosheid (overlast) en complexe problematiek die hieraan gerelateerd kan zijn; - vermoeden van zware psychiatrie in combinatie met verslaving en vaak ook nog zorgmijdend gedrag. Vangnet en Advies, Centrale toegang van dak en thuislozen zijn opgegaan in het Meldpunt OGGz. 7 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
In de Wmo 2015 is bepaald dat het college voor maatwerkvoorzieningen een beschikking moet afgeven. De beschikking moet zijn gebaseerd op een onderzoek naar behoeften, persoonskenmerken, mogelijkheden om op eigen kracht zaken te regelen, mogelijkheden om gebruik te maken van algemene voorzieningen, inzicht in de hoogte van de eigen bijdrage e.d. Op basis hiervan kan een aanvraag voor een maatwerkvoorziening worden gedaan en het college moet daarop binnen twee weken een beschikking afgeven. De sociale wijkteams stellen ondersteuningsplannen op en deze plannen kunnen worden aangemerkt als het onderzoek zoals in de wet omschreven. Als er in het ondersteuningsplan maatwerkvoorzieningen zijn opgenomen, dan kan dit omgezet worden in een aanvraag die binnen twee weken moet leiden tot een beschikking. In complexe gevallen waarbij het gaat om woon- of vervoersvoorzieningen en deze termijn niet wordt gehaald, wordt een vertragingsbericht verstuurd. De klant kan daarbij kiezen voor een persoonsgebonden budget (pgb) of zorg in natura (ZIN). Als het om ZIN gaat wordt in het ondersteuningsplan en de beschikking de wat vraag beantwoord. Het is vervolgens aan de aanbieder om samen met de klant te bepalen hoe de ondersteuning wordt ingevuld. Er is aldus ruimte voor de aanbieders/ professionals om flexibel invulling te geven aan de ondersteuningsvraag. Het is daarmee als het om ZIN gaat geen beschikking waarin het aantal uren wordt genoemd, maar een beschikking waarin het resultaat wordt beschreven, zoals een schoon en leefbaar huis of een zinvolle dagbesteding. Wij organiseren dit proces zo lean mogelijk waarbij onnodige stappen zoveel mogelijk worden voorkomen. Als het gaat om een pgb, dan moet de klant, in aanvulling op het ondersteuningsplan, een pgb budgetplan maken waarin het aantal uur/dagdelen is opgenomen. Medio 2015 hebben we opnieuw gekeken naar het functioneren van de sociale wijkteams. De evaluatie is als bijlage bij deze nota gevoegd. De belangrijkste bevindingen zijn: - De leden van de Sociaal wijkteams zijn inhoudelijk zeer gedreven en betrokken. Er is binnen de teams voldoende expertise beschikbaar voor de verschillende ondersteuningsvragen die bij de wijkteams binnenkomen; de expertise van de generalisten wordt goed benut. - Het verdient aanbeveling de toegang te versterken (zie paragraaf Wijkinfopunten). Als dit goed is geregeld en eenvoudige vragen daar worden afgehandeld, dan is de huidige formatie van de Sociaal wijkteams toereikend om de meer complexe ondersteuningsvragen op te pakken en de nodige follow up gesprekken te voeren. - Er kan meer efficiënt gebruik worden gemaakt van allerlei bestaande activiteiten en voorzieningen. Er zijn bijvoorbeeld allerlei (patiënten)organisaties die voorlichtingsactiviteiten organiseren waar bezoekers van het wijkteam naar verwezen kunnen worden. Het is daarom zinvol in beeld te hebben wat waar wordt georganiseerd zodat de wijkteams inwoners, waarvoor dit interessant is, hiernaar kunnen verwijzen. - Het is belangrijk om de afstemming tussen Sociaal wijkteams, CJG en Jeugd- en gezinsteams verder te versterken. In 2016 zal ook ingezet worden op een verdere versterking tussen Wmo en Participatiewet. Er zal hierbij o.a. worden gekeken naar de samenwerking en afstemming tussen de Sociaal wijkteams en de participatiecoaches van de gemeente. Met ingang van 2015 is de formatie van de Sociaal wijkteams uitgebreid. Voor deze uitbreiding is een budget van 280.000,- beschikbaar gesteld. Wij willen voor 2016 hetzelfde bedrag beschikbaar stellen zodat de formatie op peil gehouden kan worden. Voor 2016 ziet de formatie er dan als volgt uit: 8 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
Tabel 2: inzet formatie per Sociaal wijkteam* inzet per wijkteam per week Inzet regulier gefinancierd WL coördinator 24 uur (0,67 fte) 18 uur 6 uur WL opbouwwerk 16 uur (0,45 fte) 16 uur 0 uur Ggz specialist 16 uur (0,45 fte) - 16 uur MDF maatschappelijk werk 16 uur (0,45 fte) 4 uur 12 uur MDF ouderenadviseur 16 uur (0,45 fte) 16 uur 0 uur Icare/WZF wijkverpleegkundige 16 uur (0,45 fte) 16 uur 0 uur MEE 30 uur (0,83 fte)* 30 uur 0 uur Extra inzet/extra te financieren Totaal 134 uur (3,72 fte) 100 uur (2,78 fte) 34 uur (0,94 fte) * bruto-uren op basis van berekening HHM * voor MEE betekent dit de afgesproken inzet van 24 uur per week Een Sociaal wijkteam bestaat uit 3,7 fte s. 2.2.3 Cliëntondersteuning Cliëntondersteuning maakt integraal onderdeel uit van de Sociaal wijkteams. Binnen de Sociaal wijkteams is deskundigheid en capaciteit aanwezig om de inwoners goed te ondersteunen en - als het nodig is - in overleg met hen een ondersteuningsplan te maken. Ook zijn er afspraken gemaakt over een eventuele second opinion. Mocht een klant het niet eens zijn met het ondersteuningsplan, dan zal er vanuit het wijkteam een gesprek worden geregeld met een ander lid van een Sociaal wijkteam. Op deze manier is de onafhankelijkheid geborgd. Bij de decentralisatie is de inzet van MEE IJsseloevers onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid komen te vallen. De activiteiten van MEE zijn wat betreft volwassenen vrijwel geheel geïntegreerd binnen de Sociaal wijkteams (voor de inzet van MEE binnen de jeugdzorg wordt verwezen naar het Uitvoeringsplan dat voor jeugd wordt opgesteld). Er is in het kader van de cliëntondersteuning een aantal specifieke diensten beschikbaar zoals: a. Tolkdiensten bij taalproblemen Er komen soms inwoners bij het Sociaal wijkteam waarmee vanwege de taal geen communicatie mogelijk is. Het uitgangspunt is dat mensen zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk zijn voor het zorgen voor een vertaler (bijv. familielid of iemand uit de eigen gemeenschap). In een aantal situaties blijkt dit niet te lukken en is een tolk noodzakelijk om tot een goed ondersteuningsplan te komen. Wij zullen voor 2016 6.000,- reserveren voor het inhuren van deze tolkdiensten door de Sociaal wijkteams. Deze zullen alleen worden ingezet als andere opties niet mogelijk zijn. b. Anonieme hulp op afstand De gemeente is op grond van de Wmo 2015 verplicht anonieme hulp op afstand (telefoondienst) te bieden. Wij maken hiervoor gebruik van Stichting Sensoor. Meer informatie hierover is te vinden op www.sensoor.nl. Deze stichting biedt met inzet van professionele vrijwilligers 24 uur per dag en 365 dagen per jaar anonieme hulp op afstand. De VNG maakt namens de gemeenten afspraken met Sensoor over hun inzet. De kosten hiervan worden verrekend in de rijksbijdrage die we voor de Wmo ontvangen. Er zullen nadere afspraken worden gemaakt met Sensoor over het aansluiten bij de lokale structuur zodat bellers eventueel doorverwezen kunnen worden naar hulp/ondersteuning vanuit bijvoorbeeld de Sociaal wijkteams. c. Doventolk Met de decentralisaties in 2015 is de doventolk onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid komen te vallen. Ook voor dit onderdeel heeft de VNG namens de gemeenten afspraken gemaakt waarbij wij 9 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
aansluiten. De kosten hiervan worden verrekend in de rijksbijdrage die we voor de Wmo ontvangen. Inwoners met gehoorproblemen kunnen op basis van de landelijke afspraken een aantal keren per jaar gratis gebruik maken van deze tolkdiensten. d. Juridische ondersteuning MDF (sociaal raadslieden) en MEE werken samen en verlenen juridische ondersteuning aan mensen met een laag inkomen en/of mensen met een beperking. Voorbeelden zijn het helpen bij een aanvraag voor huurtoeslag of het helpen bij problemen rond de zorgverzekering. e. Ondersteuning bij financiële problemen De vraag naar ondersteuning bij financiële problemen is groot. Het Sociaal wijkteam wordt regelmatig geconfronteerd met financiële problematiek onder hulpvragers. Het komt vaak voor dat als iemand met een ondersteuningsvraag komt, er ook sprake is van financiële problematiek. Wij willen daarom extra investeren aan de voorkant. Daarom wordt vanaf 1 januari 2016 in de wijk ondersteuning bij financiële problemen geboden, aansluitend bij de Scoiale wijkteams. Dit is dan in de vorm van een voorportaal waar bewoners binnen kunnen lopen voor advies of ondersteuning bij vragen op financieel gebied, het invullen van formulieren of het doornemen van een brief. Dit voorportaal wordt bemand door vrijwilligers van MDF, IDO en Humanitas en gecoördineerd door de afdeling Schuldhulpverlening van de MDF. Tevens worden er trainingen georganiseerd waarbij bewoners o.a. leren hun financiën te ordenen of leren omgaan met een huishoudboekje. Ook kunnen de medewerkers van de Sociaal wijkteams hier terecht met vragen op financieel gebied. Door eerder te signaleren en te ondersteunen verwachten we dat minder curatieve schuldhulpverleningstrajecten nodig zijn. In het voorportaal zal o.a. samengewerkt worden met de consulenten van Centrada, de coaches van de afdeling WIZ en de sociaal raadslieden van MDF. Naast de hiervoor genoemde cliëntondersteuning die vooral individueel gericht is, zijn er ook allerlei organisaties die zich meer richten op (specifieke) groepen, zoals de MS vereniging, Ypsilon, Inloophuis Passie en het GOL. Het GOL heeft binnen de cliëntondersteuning een aantal specifieke taken zoals: - adviseren van de gemeente over fysieke toegankelijkheid van de openbare ruimte. - afvaardigen van vertegenwoordigers in de Wmo Cliëntenraad, inclusief het adviseren/ondersteunen van deze vertegenwoordigers. - organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten voor diverse aandachtsgroepen. - ontwikkelen van een voorlichtingsagenda. Het is wenselijk dat informatie over het aanbod van (patiënten)organisaties bij inwoners en de Sociaal wijkteams bekend is. De sociaal wijkteams kunnen de inwoners waarvoor dit relevant is, dan gericht verwijzen. In dit kader is het raadzaam een voorlichtingsagenda te maken met alle voorlichtingsactiviteiten zodat deze beter op elkaar afgestemd en beter benut kunnen worden. Herhalingen kunnen hiermee worden voorkomen en organisaties kunnen worden samengebracht rond een onderwerp. Het ontwikkelen van een dergelijke voorlichtingsagenda en de afstemming hieromtrent kan worden ondergebracht bij het GOL. Daarnaast voert het GOL een aantal activiteiten uit in het kader van Agenda 22. De gemeenteraad heeft besloten voor 2016 en 2017 op jaarbasis een subsidie van 43.000,- aan het GOL beschikbaar stellen zodat het GOL deze taken uit kan (blijven) voeren. Na 2017 zal de subsidiering van het GOL in principe vanuit de rijksbijdrage Wmo worden geregeld. Cliëntenraad De Wmo Cliëntenraad adviseert gevraagd en ongevraagd over het Wmo beleid. De cliëntenraad heeft een belangrijke en nuttige rol binnen ons Wmo beleid en de implementatie hiervan. Er is een adviesraad voor de Participatiewet en er inmiddels ook een cliëntenraad voor de jeugdhulp geïnstalleerd. Wij zullen in de tweede helft van 2016 de werking van deze cliëntenraden evalueren en op basis daarvan bepalen of en in welke mate het wenselijk is deze adviesraden samen te voegen tot één adviesraad voor het sociaal domein. 10 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
Wijkinfopunten/Sociaal wijkteams/cliëntondersteuning Inzet 2016 Wijkinfopunten: a. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo 175.000,- gereserveerd voor uitbreiding van de formatie van de wijkinfopunten. b. Er worden laagdrempelige voorportalen met vrijwilligers gerealiseerd. Dit wordt binnen de reguliere middelen geregeld. c. De vindbaarheid en uitstraling van de wijkinfopunten wordt verbeterd. Dit wordt binnen de reguliere middelen geregeld. Sociaal wijkteams/cliëntondersteuning: d. De Sociaal wijkteams worden toegerust om hun taken goed uit te voeren. Er wordt hiervoor voor 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo 280.000,- gereserveerd om de capaciteit op voldoende niveau te houden. e. De toegangen voor de Wmo en Jeugdhulp worden meer op elkaar afgestemd. f. Er wordt voor 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo 350.000,- gereserveerd voor inzet van MEE binnen de Sociaal wijkteams; daarnaast is er vanuit de rijksbijdrage Wmo 400.000,- gereserveerd voor inzet van MEE binnen de CJG s). g. De inzet van MEE IJsseloevers is voor wat betreft de Wmo geheel geïntegreerd binnen de Sociale wijkteams. h. Er is vanaf 1-1-2016 een laagdrempelig voorportaal beschikbaar voor ondersteuning bij financiële problematiek. Hiervoor wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo 85.000,- beschikbaar gesteld. i. Inwoners kunnen voor de anonieme hulp op afstand gebruik maken van Sensoor. Er worden nadere afspraken gemaakt over de aansluiting van Sensoor bij de lokale inzet. j. Inwoners met gehoorproblemen kunnen gebruik maken van een doventolk. k. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo 6.000,- gereserveerd voor het inhuren van tolkdiensten door de Sociaal wijkteams bij taalproblemen. l. In de tweede helft van 2016 wordt onderzocht of het gewenst is de cliëntenraden voor Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet samen te voegen. 2.3 Wijkvoorzieningen/welzijnswerk We willen dat mensen meer participeren en meer bij elkaar betrokken zijn. De wijkvoorzieningen en de activiteiten die daar plaatsvinden spelen daarin een belangrijke rol en zijn daarmee een essentieel onderdeel van de basisinfrastructuur voor de Wmo. De gemeente is op grond van de nieuwe Wmo verantwoordelijk voor de ondersteuning van inwoners met dementie, inwoners met een lichamelijke of verstandelijke beperking en mensen met psychiatrische aandoeningen. Wij willen dat er in de wijken meer laagdrempelige (dag)activiteiten voor deze aandachtsgroepen worden georganiseerd. Dit past bij het uitgangspunt dat alle inwoners zoveel mogelijk mee kunnen doen. Ook kunnen deze activiteiten dichtbij een goed alternatief zijn voor ondersteuning thuis of voor reguliere dagbesteding. In 2015 is een start gemaakt met het ontwikkelen van activiteiten voor de nieuwe aandachtsgroepen. Zo worden er bijeenkomsten georganiseerd waarbij partners van dementerenden bij elkaar komen en er tegelijkertijd een activiteit is voor de dementerenden. In 2016 willen we hier verder invulling aan geven. Gezien de problematiek van deze groepen is, naast de inzet van vrijwilligers, een bepaalde mate van professionele begeleiding nodig. Wij zullen, gezien het belang van deze activiteiten, voor 2016 (evenals 2015) een bedrag van 150.000,- reserveren voor het ontwikkelen en realiseren van laagdrempelige activiteiten voor deze nieuwe aandachtsgroepen. Lelystad beschikt over diverse wijkvoorzieningen waar deze activiteiten voor en door buurtbewoners kunnen worden georganiseerd, waaronder een aantal buurthuizen. Er zijn in Lelystad nog zeven 11 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
buurthuizen die bestuurd worden door vrijwillige besturen. Het Palet heeft een verenigingsstructuur, de anderen zijn stichtingen. Buurthuis Subsidie 2016 Onderdeel MFA Betaald beheer Palet 12.150,- nee nee Bever ja ja Brink ja nee Dukdalf 14.000,- nee nee ( alleen bij activiteit) Joon ja ja Krakeling ja ja Windhoek 5.650 ja ja Het is belangrijk dat de wijkgebouwen toegankelijk en beschikbaar zijn voor activiteiten voor buurtbewoners waaronder de nieuwe aandachtsgroepen. Er wordt daarom tijdelijk extra ingezet op de kwaliteit van het beheer van de wijkvoorzieningen zodat de verschillende aandachtsgroepen kunnen worden ontvangen. Hiervoor zijn vanuit het transitiefonds middelen beschikbaar gesteld. Ook is het in dit kader van belang dat buurthuisbesturen en de programmabeheerders van de MFA s goed met elkaar samenwerken zodat de wijkvoorzieningen ook beschikbaar zijn voor activiteiten van wijkbewoners en optimaal worden gebruikt. Tenslotte verdient het aanbeveling De Dukdalf te moderniseren en te onderzoeken of deze doorontwikkeld kan worden tot een MFA light. Op dit moment vinden in dit buurthuis weinig tot geen activiteiten plaats. De organisaties (waaronder de Sociaal wijkteams) zijn nu gehuisvest in een schoolgebouw. Een buurthuis of MFA moet het bruisend hart van een gebied zijn. Om dit te realiseren is het nodig te investeren in de Dukdalf om hiervan een centrum te maken voor en door bewoners. De mogelijkheden hiertoe zullen nog nader worden onderzocht. Laagdrempelige activiteiten in de wijk Inzet 2016: a. Er wordt onderzocht of De Dukdalf kan worden doorontwikkeld tot een MFA light. b. Er wordt ingezet op een goede samenwerking tussen buurthuisbesturen en programmabeheerders van de MFA s. c. Er worden in 2016 in de wijkvoorzieningen laagdrempelige activiteiten aangeboden voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke, psychische beperking en/of dementie. d. Voor de invulling hiervan wordt, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo 150.000,- gereserveerd. Invulling hiervan vindt plaats o.b.v. plannen in te dienen door burgers of partijen. 2.4 Mantelzorgondersteuning Het beroep op de mantelzorg zal in de komende tijd, gezien alle ontwikkelingen, verder blijven toenemen. Wanneer wij voldoende ondersteuning bieden aan mantelzorgers kunnen zij langer en beter voor hun naaste blijven zorgen en zal er minder professionele inzet nodig zijn. Wij willen prioriteit blijven geven aan het versterken van de mantelzorgondersteuning. Dit is niet alleen een verantwoordelijkheid van de gemeente maar ook van de zorginstellingen die via hun cliënten direct of indirect te maken hebben met mantelzorgers. 12 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
Ondersteuningsplannen Mantelzorgers worden door de leden van de Sociaal wijkteams betrokken bij de keukentafelgesprekken. Bij nieuwe ondersteuningsvragen wordt de mantelzorger standaard betrokken. Het systeem waar de Sociaal wijkteams mee werken (WIZportaal) is uitgebreid met een module waar ook de mantelzorger(s) en eventuele zorgvrijwilligers in opgenomen kunnen worden. Hiermee is het mogelijk om niet alleen doelen te formuleren voor de hulpvrager maar ook voor de mantelzorger(s) en waar nodig een zorgvrijwilliger te koppelen aan het gezin. Hierin loopt Lelystad voorop. Ook het Steunpunt Mantelzorg werkt met ditzelfde systeem. Hierdoor kan de ondersteuning van de mantelzorger snel door het steunpunt worden opgepakt en waar nodig een zorgvrijwilliger worden gematcht en ook de voortgang worden bewaakt. Versterking mantelzorgondersteuning o.b.v. nota informele zorg De raad heeft op 19 maart 2013 de nota informele zorg vastgesteld. Op grond daarvan is besloten om de inzet van het mantelzorgsteunpunt uit te breiden en hiervoor jaarlijks 80.000,- extra beschikbaar te stellen (vanuit de rijksbijdrage voor de Wmo 2015). De vraag naar mantelzorgondersteuning is in de afgelopen jaren toegenomen en de verwachting is dat deze toename zich in de komende jaren voort zal blijven zetten. Mantelzorgondersteuning is een brede verantwoordelijkheid. Het steunpunt zet zich dan ook in om andere (zorg)partijen bewust te maken van deze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Gezien de toenemende vraag en het belang van goede mantelzorgondersteuning zal de genoemde 80.000,- structureel in de Wmo begroting worden opgenomen. Mantelzorgconvenant Op 17 maart 2014 is door de gemeente met verschillende zorg- en welzijnspartijen een mantelzorgconvenant gesloten. Medio 2014 is het convenant ook namens alle huisartsen ondertekend. Partijen die zijn aangesloten bij het mantelzorgconvenant hebben verschillende thema s waaraan zij gezamenlijk willen werken. In 2015 is onder andere een mantelzorgverwijskaart gemaakt. Dit is een instrument dat wordt gebruikt om het samenspel tussen formele en informele zorg te versterken. Op dit moment wordt gewerkt aan een instrument waarmee de mantelzorgbelasting gemeten kan worden. Het doel is dat iedere aangesloten organisatie hiermee gaat werken, zodat de belasting van mantelzorgers op ieder moment gemeten kan worden om overbelasting te voorkomen. Verder is er een overzicht gemaakt van arrangementen voor mantelzorgers die door de verschillende partijen worden aangeboden. Het vervolg is om deze meer te clusteren en kennis en expertise (nog meer) met elkaar te gaan delen. Er is sinds het afsluiten van het mantelzorgconvenant duidelijk meer contact gekomen tussen professionals en mantelzorgconsulenten. Er wordt nog nader gekeken naar de mogelijkheid om op termijn een spreekuur te starten waarbij consulenten en zorgprofessionals samen op locatie bereikbaar zijn. Mantelzorgwaardering Inwoners konden tot 2015 vanuit de AWBZ onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor een mantelzorgcompliment van maximaal 200,-. Vanaf 2015 zijn de middelen die hiermee gemoeid waren overgeheveld naar de gemeenten. In de Wmo 2015 staat dat de gemeente jaarlijks een blijk van waardering moet geven aan mantelzorgers. Wij hebben het bedrag dat hiervoor in de nieuwe rijksuitkering Wmo is opgenomen ( 259.000,-) gereserveerd voor het invullen van de mantelzorgwaardering in Lelystad. In de loop van 2015 is besloten dit vorm te geven middels een Lelystadse Mantelzorgwaardering. Hiermee lopen wij vooruit op andere gemeenten. Mantelzorgers die minimaal drie maanden aaneengesloten en meer dan acht uur per week mantelzorg verlenen aan een thuiswonende inwoner van Lelystad komen in aanmerking voor een Lelypas ter waarde van maximaal 200,- of een geldbedrag van maximaal 180,-. Deze vorm van waardering is tot stand gekomen na consultatie van mantelzorgers, de Wmo cliëntenraad en het Steunpunt Mantelzorg. De uitvoering hiervan is belegd bij Welzijn Lelystad (Steunpunt Mantelzorg). Eind 2015/begin 2016 wordt gekeken of deze manier van waarderen voldoende aansluit bij de verwachtingen en behoeften van mantelzorgers. Een belangrijk punt hierbij is dat de mantelzorgers ook daadwerkelijk worden bereikt. Wij zullen voor 2016 hetzelfde bedrag als in 2015 ( 259.000,-) reserveren voor de mantelzorgwaardering. 13 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
Respijtzorg Respijtzorg is de tijdelijke en volledige overname van zorg met als doel de mantelzorger een adempauze te geven. Respijtzorg kan verschillende vormen hebben, zoals dagbesteding, een logeervoorziening, ondersteuning thuis of een vrijwilliger die af en toe langskomt. Wij willen daarom de ondersteuning thuis flexibeler en meer in overleg met de mantelzorger organiseren waarbij ook de mogelijkheid wordt geboden de mantelzorger met extra inzet thuis tijdelijk te ontlasten. Ook wordt ingezet op extra vrijwilligers die bijvoorbeeld een rol kunnen spelen bij het ontlasten van mantelzorgers. Daarnaast kan er behoefte zijn aan voorzieningen waar men tijdelijk kan verblijven. In paragraaf 3.5 is dit verder uitgewerkt. Mantelzorgondersteuning Inzet 2016 a. Mantelzorgers worden nadrukkelijk betrokken bij het opstellen van het ondersteuningsplan (is onderdeel van het standaardproces). b. Er wordt in 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo 80.000,- beschikbaar gesteld voor extra inzet door het Steunpunt Mantelzorg (conform de vastgestelde nota informele zorg). c. Er wordt in 2016, evenals in 2015, vanuit de rijksbijdrage Wmo 259.000,- gereserveerd voor de invulling van mantelzorgwaardering. Op basis van de evaluatie van de inzet 2015, wordt eventueel gekozen voor een aangepaste inzet in 2016. d. In 2014 is het mantelzorgconvenant door een aantal partijen (waaronder de huisartsen) ondertekend. In 2016 wordt dit verder in de praktijk gebracht. 2.5 Vrijwilligerswerk Vrijwilligers zijn van grote waarde voor de stad. Dankzij de inzet van veel vrijwilligers is er extra aandacht voor wie dat nodig heeft en is er een breed scala aan maatschappelijke, culturele en sportieve activiteiten. De gemeente wil zorgen voor zodanige randvoorwaarden dat vrijwilligers zich enthousiast in blijven zetten en drempels worden weggenomen om actief te worden. Vrijwilligerswerk is een onderdeel van het Wmo-beleid. Vrijwilligerswerk draagt bij aan de leefbaarheid en onderlinge cohesie in Lelystad. Ook spelen vrijwilligers een onontbeerlijke rol bij het ondersteunen van meer kwetsbare inwoners en als gevolg van de vergrijzing e.d. zal er in de toekomst een steeds groter beroep op deze vrijwilligers worden gedaan. Ook zullen kwetsbare groepen worden gestimuleerd vrijwilligerswerk te doen. Zo kan vrijwilligerswerk bijdragen aan het vormen van een sterke basis, waarbij inwoners zoveel mogelijk hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Er is daarom gekozen om het vrijwilligersbeleid te integreren binnen het Wmo beleid en op te nemen in dit uitvoeringsplan. In de Kadernota Samen Leven, Samen Redzaam is de ambitie uitgesproken dat de gemeente Lelystad ondersteuning zoveel mogelijk laagdrempelig wil organiseren in de eigen leefomgeving van mensen, met behulp van sociale netwerken en (zorg)vrijwilligers in de wijken. Er is daarbij aangegeven dat we het vrijwilligerswerk willen blijven stimuleren waarbij we ons richten op alle bevolkingsgroepen. In deze paragraaf is dit verder uitgewerkt. Visie op vrijwilligerswerk Vrijwilligers spelen een belangrijke rol in het goed laten functioneren van de Lelystadse samenleving. De gemeente wil ervoor zorgen dat vrijwilligers deze functie optimaal kunnen uitvoeren door goede voorwaarden te scheppen. Het doel van het Lelystadse vrijwilligerswerk is dan ook het ondersteunen en versterken van de maatschappelijke betrokkenheid en actieve inzet van inwoners bij wijk en stad en het werken aan persoonlijke ontplooiing en zinvolle tijdsbesteding, waarbij het uitgangspunt is dat ieder op zijn eigen manier volwaardig kan deelnemen aan de samenleving. Het vrijwilligerswerk wordt ingezet om enerzijds de zelfredzaamheid en participatie te vergroten en anderzijds om netwerken rondom personen te vergroten. Daarbij kunnen verschillende vormen van vrijwilligerswerk worden 14 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
onderscheiden zoals vrijwilligers die er bewust voor kiezen om vrijwilligerswerk te doen, vrijwilligers met een lichte beperking en/of grote afstand tot de arbeidsmarkt voor wie vrijwilligerswerk een manier is om te participeren, opgeleide zorgvrijwilligers en burenhulp. Vrijwilligers doen om diverse redenen vrijwilligerswerk en de aard van het vrijwilligerswerk verschilt dan ook. Het is belangrijk om dit onderscheid in het achterhoofd te houden. Speerpunten De speerpunten van de gemeente Lelystad op het gebied van vrijwilligerswerk zijn als volgt: 1. Vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties ondersteunen 2. Vrijwilligers en vrijwilligerswerk promoten, stimuleren en waarderen 3. Maatschappelijk betrokken ondernemen stimuleren 4. De inzet van zorgvrijwilligers stimuleren 5. Speciale doelgroepen stimuleren tot het doen van vrijwilligerswerk Hierna volgt een nadere uitwerking per speerpunt. Speerpunt 1: vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties ondersteunen Deze ondersteuning wordt voornamelijk uitgevoerd door Welzijn Lelystad. Zij geven voorlichting en advies over vrijwilligerswerk, toetsen vacatures voor vrijwilligerswerk, houden de vrijwilligersvacaturebank in stand en organiseren netwerkbijeenkomsten en deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers. Ook wordt gekeken naar mogelijkheden om krachtkoppels breder in te zetten, waarbij sterke vrijwilligers andere vrijwilligers kunnen coachen en begeleiden. Er wordt ingezet op het anders inrichten van de training en opleiding van vrijwilligers door het opzetten van een vrijwilligersacademy. Hierbij wordt de expertise van verschillende organisaties ingezet en het aanbod voor vrijwilligers geclusterd en uitgebreid. Het Sportsteunpunt is inmiddels toegevoegd aan het Steunpunt Vrijwilligerswerk van Welzijn Lelystad. De samenwerking verloopt erg goed. Hiermee is de ondersteuning van vrijwilligers geclusterd in één organisatie. Vrijwilligersorganisaties kunnen in aanmerking komen voor een subsidie ter ondersteuning van hun activiteiten. In 2015 zijn beleidsregels rondom de vrijwilligerswerksubsidies aangepast waarbij ook administratieve lasten rond aanvragen en verantwoording zijn teruggebracht. De gemeente heeft per 1 januari 2010 een vrijwilligersverzekering afgesloten voor alle vrijwilligers in de gemeente, zodat zij goed verzekerd zijn. Speerpunt 2: vrijwilligers en vrijwilligerswerk promoten, stimuleren en waarderen Om vrijwilligers te werven en te behouden is goede promotie van belang. Welzijn Lelystad is hier met name voor verantwoordelijk. Welzijn Lelystad zet middelen, zoals de vacaturebank, in om vrijwilligerswerk onder de aandacht te brengen en te houden. Ook de gemeente blijft aandacht geven aan vrijwilligerswerk in publicaties en op de website. Er ligt nu ook een belangrijke taak bij de sociale wijkteams om mensen die zij spreken te wijzen op de mogelijkheden om vrijwilligerswerk te doen en aan te zetten tot vrijwilligerswerk. Daarnaast wordt er jaarlijks een aantal evenementen georganiseerd om vrijwilligerswerk te promoten en de waardering naar vrijwilligers te uiten. Zo vindt jaarlijks NL Doet plaats, waarbij Welzijn Lelystad diverse klussen binnenhaalt die inwoners en organisaties die dag uitvoeren. Ook wordt er jaarlijks door de gemeente een activiteit georganiseerd om de waardering voor vrijwilligers te uiten. Speerpunt 3: Maatschappelijk betrokken ondernemen stimuleren Maatschappelijk betrokken ondernemen is een manier voor bedrijven om hun middelen, mensen of kennis in te zetten voor de samenleving. Dit wordt steeds populairder, nu bedrijven hierin een kans zien om iets terug te doen voor de samenleving. Om hierop in te spelen en dit te stimuleren organiseert Welzijn Lelystad, in samenwerking met lokale organisaties en de gemeente, jaarlijks de lokale beursvloer. Bedrijven en organisaties zoeken elkaar hierbij op en bekijken wat ze elkaar te bieden hebben. Er wordt ingezet op het verder vergroten van de bekendheid van de beursvloer. 15 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
Speerpunt 4: Speciale doelgroepen stimuleren tot het doen van vrijwilligerswerk Het is belangrijk dat ook mensen met een beperking, mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, jongeren en ouderen zoveel mogelijk participeren in de samenleving. Vrijwilligerswerk kan daarbij een goed instrument zijn. Een vrijwilligersplaats kan mensen met een beperking een zinvolle dag invulling geven en biedt hen de mogelijkheid iets terug te doen voor de wijk/buurt. Ook kan dit zinvol zijn om hun directe omgeving te ontlasten. In 2013 is gestart met het organiseren van passende vrijwilligersplaatsen in de nabije omgeving voor mensen met een bijstandsuitkering met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. In 2015 is deze aanpak verbreed tot mensen met een lichte beperking. Dit blijkt succesvol te zijn. Er zijn diverse vrijwilligersplaatsen gerealiseerd en krachtkoppels gevormd waarbij de betrokkenen worden begeleid door sterke vrijwilligers. Er is ook aandacht voor het ondersteunen van de organisaties waar de vrijwilligers zijn geplaatst. Wij vinden het belangrijk dat deze vorm van vrijwilligerswerk verder wordt gestimuleerd en beschikbaar blijft voor wijkbewoners met een lichte beperking voor wie participatie niet vanzelfsprekend is. Wij willen daarom ook in 2016 blijven investeren in extra vrijwilligersplaatsen voor mensen met een lichte beperking. Voor een deel van deze groep is vrijwilligerswerk een opstap naar reguliere arbeid, met behoud van uitkering. Vrijwilligerswerk is voor hen een belangrijk instrument om de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Vrijwilligerswerk kan voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt een stap zijn in het re integratieproces richting werk. In de nota tegenprestatie die eind 2015 verschijnt zal dit verder worden uitgewerkt. Het is hierbij van belang voor de bemiddeling van vrijwilligers zoveel mogelijk aan te sluiten bij het Steunpunt Vrijwilligerswerk zodat partijen zoveel mogelijk vanuit één punt worden benaderd voor vrijwilligersplaatsen. Jongeren zijn de vrijwilligers van de toekomst. Vanaf het schooljaar 2014/2015 is de verplichte maatschappelijke stage, die jongeren moest interesseren voor vrijwilligerswerk, door het Rijk afgeschaft. Het is echter wel belangrijk om jongeren actief te blijven enthousiasmeren voor vrijwilligerswerk. Daarom bespreekt Welzijn Lelystad in de tweede helft van 2015 met de scholen van het voortgezet onderwijs hoe hier verder invulling aan kan worden gegeven. De prioriteit om hier wel/geen invulling aan te geven ligt bij het onderwijs. Ongeacht de uitkomst heeft Welzijn Lelystad het op de werkagenda staan om te bekijken op welke wijze de aandacht van jongeren voor vrijwilligerswerk kan worden vergroot. Gepensioneerden zijn een belangrijke vrijwilligersgroep. Het is een groep die na hun pensioen meer tijd heeft om middels vrijwilligerswerk actief te blijven in de maatschappij. Ook kan hiermee de onderlinge betrokkenheid worden vergroot. Deze groep wordt als gevolg van de vergrijzing steeds groter en daarom is het van belang deze groep te interesseren voor vrijwilligerswerk. Er ligt hierbij een belangrijke taak bij werkgevers, om hen te informeren en ruimte te bieden om naast hun werk vrijwilligerswerk te doen. Ook kan er tijdens evenementen zoals de dag van de ouderen aandacht worden gegeven aan vrijwilligerswerk. Tot slot moeten er vrijwilligersklussen worden aangeboden die voor senioren interessant zijn. Welzijn Lelystad heeft de taak om hierbij te ondersteunen. Speerpunt 5: De inzet van zorgvrijwilligers stimuleren Er zal een steeds groter beroep worden gedaan op (zorg)vrijwilligers. Wij willen daarom extra inzetten op begeleiding van vrijwilligers en het bemiddelen tussen vraag en aanbod. Welzijn Lelystad is met zorgpartijen in overleg over de toenemende vraag naar zorgvrijwilligers en de wijze waarop hieraan voldaan kan worden. In 2014 werd er 414.000,- ingezet voor het vrijwilligerswerk. Met ingang van 2015 is er vanuit de rijksuitkering Wmo 2015 200.000,- extra geïnvesteerd in het vrijwilligerswerk: 16 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
- er is 150.000,- ingezet voor het realiseren van extra vrijwilligersplaatsen voor mensen met een (lichte) beperking; - er is 50.000,- ingezet voor extra bemiddeling, training, opleiding en plaatsing van vrijwilligers. Gezien het belang van het vrijwilligerswerk willen we deze extra inzet in 2016 continueren. In totaal is er daarmee in 2016 vanuit de gemeente 614.000,- beschikbaar zijn voor het ondersteunen van vrijwilligerswerk: - 150.000,- voor subsidiering van vrijwilligersorganisaties door de gemeente (ter ondersteuning en waardering); - 150.000,- voor het realiseren van extra vrijwilligersplaatsen voor mensen met een (lichte) beperking; - 295.755,- voor het Steunpunt Vrijwilligerswerk (incl. 50.000,- voor extra bemiddeling e.d.); - 21.217,- voor de vrijwilligersverzekering. Vrijwilligerswerk Inzet 2016: a. Er wordt ingezet op de volgende speerpunten ter versterking van het vrijwilligerswerk: - Vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties ondersteunen - Vrijwilligers en vrijwilligerswerk promoten, stimuleren en waarderen - Maatschappelijk betrokken ondernemen stimuleren - De inzet van zorgvrijwilligers stimuleren - Speciale doelgroepen stimuleren tot het doen van vrijwilligerswerk b. De extra inzet 2015 vanuit de rijksbijdrage Wmo wordt in 2016 gecontinueerd: 150.000,- voor vrijwilligersplaatsen voor mensen met een beperking en 50.000,- voor bemiddeling van (zorg) vrijwilligers. c. De bemiddeling van vrijwilligers wordt zoveel mogelijk gecoördineerd vanuit één punt (Steunpunt vrijwilligerswerk). 2.6 Taalontwikkeling In Lelystad is sinds enige jaren het Huis voor Taal actief. Het Huis voor Taal is een samenwerkingsverband van verschillende organisaties als bibliotheek, vluchtelingenwerk Welzijn Lelystad en stichting Samenspraak dat allerlei taaltrainingen aanbiedt voor alle bewoners die dat nodig hebben. De samenwerking maakt een doorlopende taalontwikkeling mogelijk waarbij alle benodigde facetten aan bod komen die nodig zijn om mee te kunnen doen in de samenleving. Het Huis voor Taal richt zich zowel op inwoners met een andere herkomst als op analfabeten. Voor een zelfstandig functioneren is het belangrijk dat mensen zich kunnen redden met de Nederlandse taal. Voor de zelfredzaamheid is het gewenst hier al op vroege leeftijd of gelijk bij aankomst in te investeren. Inwoners die de taal beheersen kunnen eerder zelfstandig de weg vinden in de samenleving. Ook kunnen de Sociaal wijkteams de ondersteuning beter organiseren, afspraken maken en communiceren als mensen de Nederlandse taal beheersen. Gezien het belang van de taal voor zelfredzaamheid wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo 30.000 gereserveerd voor taalontwikkeling. Taalontwikkeling Inzet 2016: a. Er wordt vanuit de rijksbijdrage Wmo 30.000 gereserveerd voor taalontwikkeling (Huis voor Taal). 17 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015
2.7 Stimuleren en ondersteunen bewonersinitiatieven In de Wmo staat zelfredzaamheid centraal. Mensen regelen nu al heel veel zelf, met familie, de buurt of de kerk. Wij willen bewonersinitiatieven stimuleren en eventueel (tijdelijk) ondersteunen zodat deze daadwerkelijk zoveel mogelijk op eigen kracht gaan draaien. Wij zullen daarom in 2016 extra inzetten op het faciliteren, stimuleren en ondersteunen van bewonersinitiatieven. De gemeenteraad heeft besloten daar tijdelijk vanuit het Transitiefonds middelen voor beschikbaar te stellen. In dat kader zal een ideeënmakelaar worden aangesteld. Er zijn vanuit de gemeente diverse regelingen gericht op het ondersteunen en stimuleren van bewonersinitiatieven zoals Mensen maken de Buurt, regeling Buurtbudget e.d. We zullen deze op elkaar afstemmen zodat voor inwoners duidelijk is waar ze terecht kunnen en de regelingen efficiënt en in samenhang worden ingevuld. Bewonersinitiatieven Inzet 2016: a. Er wordt in 2016 extra ingezet op het ondersteunen en tot ontwikkeling brengen van nieuwe (bewoners)initiatieven. Hiervoor zijn extra middelen beschikbaar vanuit het Transitiefonds ( 80.000,- voor een Ideeënmakelaar en 240.000,- voor initiatieven, waarvan 80.000 in 2016 in te zetten). b. De verschillende regelingen gericht op het stimuleren van bewonersinitiatieven worden op elkaar afgestemd en efficiënt en in samenhang ingevuld. 2.8 Algemeen maatschappelijk werk / preventie ggz problematiek Algemeen maatschappelijk werk Het algemeen maatschappelijk werk wordt door MDF uitgevoerd vanuit de gezondheidscentra. Hierbij wordt nauw samengewerkt met huisartsen. Er wordt hulp geboden bij psychosociale problematiek zoals relatieproblemen, psychische problemen, verwerkingsproblemen e.d. Er wordt oplossingsgericht gewerkt en hulpverlening is in principe kortdurend. Er worden concrete doelen gesteld waarbij naar mogelijkheden wordt gezocht om problemen zoveel mogelijk zelf of met hulp van de omgeving op te lossen. Ook is een algemeen maatschappelijk werker een vast lid van de Sociaal wijkteams. Wij zullen in de loop van 2016 nader onderzoeken of het gewenst is de koppeling met Sociaal wijkteams verder te versterken door bijvoorbeeld het maatschappelijk werk ook (gedeeltelijk) in de Mfa s te huisvesten. Preventie ggz problematiek. Het is belangrijk dat mensen met psychische klachten vroeg gesignaleerd en preventief behandeld worden. Dit voorkomt nieuwe gevallen van psychische problematiek en vermindert het aantal mensen met chronische problematiek. In het kader daarvan voert Indigo Centraal preventieactiviteiten uit op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Indigo Centraal richt zich onder andere op (publieks)voorlichting en deskundigheidsbevordering wat betreft specifieke psychische aandoeningen. We zien dat bij ggz cliënten vaak sprake is van sociale eenzaamheid waarbij een ondersteunend netwerk ontbreekt. Het is daarom belangrijk om in te zetten op het versterken van netwerken. Hiermee kunnen depressie en andere gezondheidsklachten op lange termijn worden voorkomen. Welzijn Lelystad voert activiteiten uit, zoals het project Gewoon Bijzonder, die specifiek gericht zijn op het bevorderen van de zelfredzaamheid en participatie van mensen met psychische klachten. Belangrijk hierbij is dat mensen gestimuleerd worden deel te nemen aan reguliere activiteiten in de wijk. Het project Gewoon Bijzonder is gericht op mensen, die als gevolg van eenzaamheid, psychische problemen, armoede, overbelasting of andere redenen, aan de zijlijn staan. Het project is bedoeld om mensen nét dat duwtje in de rug te geven dat nodig is om in contact te komen met anderen. 18 Uitvoeringsplan Wmo 2016 Gemeente Lelystad, college 17-11-2015