Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor tieners van 12 tot 15 jaar

Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor tieners van 12 tot 15 jaar

Methodiekenbundel bij de JONGERENGIDS voor tieners van 12 tot 15 jaar Een uitgave van: De Ambrassade vzw, Leopoldstraat 25 1000 Brussel Inhoudelijke realisatie en lay-out: bureau voor verantwoord communiceren www.incepti.be 2

inhoudstafel Voorwoord 4 Jongerengids.be 5 De Ambrassade 5 Inhoud van deze methodiekenbundel 6 Methodieken die focussen op informatievergaring en verwerking 6 Inhoudelijke methodieken 7 Eindtermen 7 Voor je begint 11 Voor wie nog meer wil weten 12 Methodieken Rollenspel: jij werkt voor AWEL / JAC 14 Website-quiz 15 Lights, Camera, Action! 18 Zoek het online op 19 Thema Geld: Hey Big Spender! 20 Thema Rechten en plichten: Ren je Rot 28 Thema School: Hoe hou jij het vol? 38 Thema Relaties: Dagelijkse kost 39 3

voorwoord Ouders, vrienden, leerkrachten, websites, flyers, folders, facebook: information overload! Kinderen, tieners en jongeren worden vaak overspoeld door informatie. Ze vinden niet altijd hun weg in het grote aanbod. Soms gaan ze aan de slag met foute informatie of informatie die hen in een bepaalde richting stuurt. Soms is de info niet op hun maat geschreven of voldoet die niet aan hun informatiebehoefte. Jongerengids.be brengt voor kinderen en jongeren rust in die informatieoverload. De gidsen en websites behandelen thema s die voor hen van belang zijn, op hun maat gebracht. Ze geven de basisinformatie en verwijzen door naar gespecialiseerde organisaties die nog veel meer goeie info geven. Want alleen door goed geïnformeerd te zijn, kunnen kinderen en jongeren keuzes maken. Met deze methodiekenmap kan je met Jongerengids.be actief aan de slag gaan in de klas of in je werking. De eerste methodieken laten kinderen en jongeren kennismaken met Jongerengids.be, zowel de boekjes als de websites. We laten hen zo zien welke info er allemaal in te vinden is. Als ze nog eens informatie opzoeken, weten ze dat ze bij Jongerengids.be terecht kunnen. Met de andere methodieken willen we ook dieper ingaan op een aantal thema s die misschien minder vaak besproken worden in de klas, in het jeugdwerk, enz. Zo komen ze er op een plezante manier mee in aanraking. Je kan met de methodieken één of meerdere lessen of sessies vullen. Allemaal VOETEN-proof! Veel plezier! Eva Vereecke Algemeen Directeur De Ambrassade 4

Jongerengids.be Onder de naam Jongerengids.be vind je zowel online, op de websites, als offline, in de gidsen, actuele en allesomvattende informatie op maat voor drie leeftijdsgroepen: kinderen van 8 11 jaar, tieners tussen 12 en 15 jaar en jongeren ouder dan 16 jaar. In de gidsen en op de websites vinden kinderen en jongeren een antwoord op de vragen die hun vrienden niet weten en die ze niet aan hun ouders durven stellen. Gezondheid, vrienden, internet, geld, werk, seks, wonen, school, rechten, natuur, het is slechts een greep uit de verschillende thema s die aangereikt worden. De gidsen en de websites zijn enerzijds opgevat als vertrekpunt van waaruit kinderen, tieners en jongeren een antwoord kunnen zoeken op hun vragen. Anderzijds is het ook een informatieportaal voor iedereen die gewoon nieuwsgierig is. Op die manier krijgen jongeren degelijke informatie en reiken we hen tegelijk een middel aan om hun eigen weg te vinden in het informatieaanbod. Want goeie informatie maakt keuzes mogelijk. Jongerengids.be wordt tweejaarlijks opnieuw uitgegeven. Deze map hoort bij de editie 2013-2014. De Ambrassade Jongerengids.be is een project van De Ambrassade, en kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Overheid. De Ambrassade is een samensmelting van drie organisaties in het jeugdwerk: Steunpunt Jeugd, VIP Jeugd en de Vlaamse Jeugdraad. De Ambrassade zet de jeugd, het jeugdwerk, jeugdinformatie en het jeugdbeleid op de kaart. We versterken de positie van kinderen en jongeren in de samenleving en hebben een positieve impact op hun levenskwaliteit. De Ambrassade linkt de woorden `ambras en `ambassade aan elkaar. Het is een naam die meteen de missie van de nieuwe organisatie neerpoot: De Ambrassade treedt op als dé referentie voor alles wat kinderen, jongeren en hun organisaties aanbelangt. Als schakel tussen overheid, middenveld en jeugd wordt De Ambrassade een passioneel voorvechter en uitdager van de positie van kinderen, jongeren en hun organisaties in de samenleving. 5

Inhoud van deze methodiekenbundel De tien methodieken uit deze methodiekenbundel zijn complementair te gebruiken. Je hoeft ze niet chronologisch af te werken. Je kan, afhankelijk van de tijd die je aan dit thema wil besteden, de methodieken uitkiezen die jou en de klas het beste liggen. Wees niet bang voor inhoudelijke overlapping in de oefeningen. Herhaling is de moeder van de kennis. De methodieken zijn op te delen in twee categorieën. Enerzijds zijn er methodieken die de leerlingen stimuleren om zelf informatie op te zoeken, te verwerken en er mee aan de slag te gaan via de jongerengids. Bij deze methodieken staat de informatievergaring voorop. Alle thema s die in de jongerengidsen aan bod komen, worden aangesneden in deze methodieken. Zo bouwen leerlingen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieueducatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Naast deze informatiegecentreerde methodieken, vind je in de bundel ook een aantal methodieken die dieper ingaan op een thema. Hierbij staat niet alleen de informatieverwerking voorop, maar ook het inhoudelijk verschaffen van inzicht in het thema school, kinderrechten, lichamelijkheid en familierelaties. Methodieken die focussen op informatievergaring en verwerking: Aan de hand van deze methodieken leren leerlingen zelfstandig informatie opzoeken en verwerken. Zo leren ze de jongerengids kennen en gebruiken en bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Jij werkt voor JAC / AWEL Leerlingen leren zich in deze rollenspelen empathisch inleven in probleemsituaties van leeftijdsgenoten en gaan zelf op zoek naar tips om dit probleem proberen op te lossen. De jongerengids dient hierbij als leidraad, maar ze kunnen ook hun eigen creativiteit hierin kwijt. Website quiz Via deze methodiek leren tieners zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be. Via de quiz erna in de klas wordt de informatie klassikaal verwerkt. Lights, camera, action! Op deze ludieke manier leren tieners zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze kiezen een thema dat in de gids aan bod komt en werken dit op een creatieve manier verder uit door concrete tips in verband met deze thematiek te formuleren. Hiervoor hoeven ze zich niet te beperken tot de informatie uit de jongerengids zelf, maar mogen ze ook andere bronnen consulteren. 6

Zoek en het online op Via deze methodiek leren tieners zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be. Ook hier wordt vertrokken vanuit concrete probleemsituaties of vragen die tieners zich stellen en waarop ze via deze methodiek een antwoord kunnen vinden. Ook worden ze gestimuleerd om andere jongeren te helpen. Inhoudelijke methodieken THEMA GELD: Hey Big Spender! Via deze methodiek willen we met tieners nadenken over de manier waarop ze met geld omgaan. Wat is iets voor jou waard? THEMA RECHTEN EN PLICHTEN: Ren je rot Deze methodiek wil tieners bewust maken rond hun eigen rechten en plichten. Vanaf welke leeftijd mag je wat? Een actieve methodiek die ook in een rustigere variant gebruikt kan worden. THEMA SCHOOL: Hoe hou jij het vol Via deze methodiek geven leerlingen elkaar studietips en denken ze na over hun eigen schools functionneren. THEMA VRIENDEN EN FAMILIE: Dagelijkse kost Samen met leerlingen nadenken over belangrijke onderdelen en karakteristieken van vrienschapsrelaties. Hen laten beseffen dat dit voor iedereen anders is. Eindtermen Zoals je hierboven kan lezen zijn de methodieken in deze bundel op te delen in twee categorieën. Enerzijds zijn er methodieken die de leerlingen stimuleren om zelf informatie op te zoeken, te verwerken en er mee aan de slag te gaan via de jongerengids. Bij deze methodieken staat de informatievergaring voorop. Deze methodieken sluiten dan ook vooral aan bij de leergebiedoverschrijdende eindtermen rond Leren Leren: Vakoverschrijdende eindtermen Leren Leren Eerste Graad 9 De leerlingen kunnen samenhangende informatie begrijpen en analyseren door de betekenis van woorden, begrippen en zinnen, waar mogelijk, uit de context af te leiden of op te zoeken. 10 Bij het oplossen van een probleem herformuleren de leerlingen het probleem; bedenken zij onder begeleiding een oplossingsweg en lichten die toe; passen zij de gevonden oplossingsweg toe. 7

Vakoverschrijdende eindtermen Leren Leren Tweede Graad 1 De leerlingen werken planmatig. 2 De leerlingen reflecteren over hun leeropvattingen, leermotieven en leerstrategieën. De leerlingen kunnen op systematische wijze verschillende informatiebronnen op hun niveau zelfstandig gebruiken. 3 De leerlingen kunnen uit gegeven informatiebronnen en -kanalen kritisch kiezen en deze raadplegen met het oog op te bereiken doelen. 5 De leerlingen kunnen gegeven informatie onder begeleiding kritisch analyseren en samenvatten 6 De leerlingen herkennen strategieën om problemen op te lossen en evalueren ze. Er bestaat echter niet zoiets als informatievergaring zonder een leereffect als het op de inhoud aankomt. Alle thema s die in de jongerengidsen aan bod komen, worden in deze eerste categorie van methodieken dan ook aangesneden. Zo bouwen leerlingen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatieen communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Dit is nog meer het geval in de methodieken die dieper ingaan op het thema school, kinderrechten, lichamelijkheid en familierelaties. Deze methodieken sluiten dan ook aan bij een waaier aan vakoverschrijdende eindtermen. Deze vakoverschrijdende eindtermen zijn globaal van toepassing op het secundair onderwijs. Dit maakt deze methodiekenbundel bruikbaar in de eerste zowel als de tweede graad van het ASO, BSO, TSO en KSO: Context 1: Lichamelijke gezondheid en veiligheid De leerlingen 5 maken gezonde keuzes in hun dagelijkse voeding; 6 hanteren richtlijnen voor het hygiënisch omgaan met voeding; 7 nemen dagelijks tijd voor lichaamsbeweging; 8 schatten de risico s en gevolgen in bij het gebruik van genotsmiddelen en medicijnen en reageren assertief in aanbodsituaties; 9 nemen voorzorgsmaatregelen tegen risicovol lichamelijk contact; 8

Context 2: Mentale gezondheid De leerlingen 3 erkennen probleemsituaties en vragen, accepteren en bieden hulp; 4 aanvaarden en verwerken hun seksuele ontwikkeling en veranderingen in de puberteit; 5 kunnen zich uiten over en gaan respectvol om met vriendschap, verliefdheid, seksuele identiteit en geaardheid, seksuele gevoelens en gedrag; 6 stellen zich weerbaar op; 7 gebruiken beeld, muziek, beweging, drama of media om zichzelf uit te drukken; Context 3: Sociorelationele ontwikkeling De leerlingen 2 erkennen het bestaan van gezagsverhoudingen en het belang van gelijkwaardigheid, afspraken en regels in relaties; 3 accepteren verschillen en hechten belang aan respect en zorgzaam heid binnen een relatie; 6 doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik; 7 bespreken opvattingen over medische, psychische en sociale aspecten van samenlevingsvormen, veilig vrijen, gezinsplanning, zwangerschap en zwangerschapsafbreking; 9 zoeken naar constructieve oplossingen voor conflicten; Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling De leerlingen 2 herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid; 3 zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen; 4 zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren; 5 tonen interesse en uiten hun appreciatie voor de natuur, het landschap en het cultureel erfgoed; 6 voelen de waarde aan van natuurbeleving en het genieten van de natuur. 9

Context 5: Politiek-juridische samenleving De leerlingen 2 passen inspraak, participatie en besluitvorming toe in reële schoolse situaties; 3 tonen het belang en dynamisch karakter aan van mensen- en kinderrechten; 4 zetten zich actief en opbouwend in voor de eigen rechten en die van anderen. Context 6: Socio-economische samenleving De leerlingen 7 kunnen het eigen budget en de persoonlijke administratie beheren. Vakoverschrijdende eindtermen ict De leerlingen 2 gebruiken ict op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier 8 kunnen ict gebruiken om op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier te communiceren. 10 zijn bereid hun handelen bij te sturen na reflectie over hun eigen en elkaars ict-gebruik. Gezien de methodieken website-quiz, lights, camera, action! en zoek het online op gebruik maken van het internet en andere informatie- en communicatietechnologieën, zijn hierop ook de leergebiedoverschrijdende eindtermen rond ICT van toepassing: Vakoverschrijdende eindtermen ict De leerlingen 1 hebben een positieve houding tegenover ict en zijn bereid ict te gebruiken om hen te ondersteunen bij het leren. 3 kunnen zelfstandig oefenen in een door ict ondersteunde leeromgeving. 4 kunnen zelfstandig leren in een door ict ondersteunde leeromgeving. 5 kunnen ict gebruiken om eigen ideeën creatief vorm te geven. 6 kunnen met behulp van ICT digitale informatie opzoeken, verwerken en bewaren. 7 kunnen ict gebruiken bij het voorstellen van informatie aan anderen. 9 kunnen afhankelijk van het te bereiken doel adequaat kiezen uit verschil lende ICT-toepassingen. 10

Voor je begint In wat volgt worden soms gevoelige onderwerpen besproken. Dit is niet voor alle leerlingen even makkelijk. Daarom is het belangrijk dat er een sfeer van vertrouwen en veiligheid gecreeërd wordt. Maak daarom vooraleer aan een methodiek te beginnen een aantal concrete afspraken met de groep. De PIKASOLL-methodiek van Sensoa vormt hier een goede leidraad. Schrijf de letters P, I, K, A, L en L onder elkaar op het bord. Vul letter per letter het kernwoord van de afspraak aan en leg uit welke afspraak er geldt. Zorg ervoor dat de regels tijdens de les goed zichtbaar zijn en blijven, zodat er steeds naar verwezen kan worden. We praten over onszelf, onze gevoelens en ervaringen, opvattingen We zijn open en eerlijk in wat we vertellen. P privacy I ik-vorm Persoonlijke zaken die in de groep verteld worden, zijn vertrouwelijk en blijven binnen de groep. We gebruiken wat we hier horen niet in andere situaties, ook de leerkracht / begeleider niet. Kkies Wees actief in het verloop van het groepsgebeuren. We geven je veel ruimte om zelf te bepalen waarover het moet gaan vandaag. Dus wacht niet passief af tot iemand anders iets inbrengt. Aactief Kies wat je vertelt en wat niet. Niet alles is voor alle oren bedoeld, en je kan gerust je gevoelens en gedachten voor jezelf houden als je ze, om wat voor reden ook, niet wil delen met de groep. L luisteren Humor is belangrijk, het is soms goed geladen onderwerpen te ontmijnen. Uitlachen kan niet. L lachen Luisteren naar elkaar zorgt voor een goed gesprek. 11

Voor wie nog meer wil weten Jongerengids.be wil daar zijn waar jongeren zijn. Naast de boekjes, zijn er ook onze websites, één voor elke leeftijdscategorie, een Facebook- en Twitterpagina en een YouTubekanaal. De websites kan je nu ook mobiel bezoeken. www.jongerengids.be www.facebook.com/jongerengids www.twitter.com/jongerengids www.youtube.com/jongerengids www.ambrassade.be Voor iedereen die werkt met kinderen en jongeren is er ook de Jeugdinfotheek. Die website bundelt jeugdinformatie(producten) en kennis over het verstrekken van informatie aan jongeren. www.jeugdinfotheek.be De Ambrassade werkt ook aan een kwaliteitslabel voor goede jeugdinformatie. Waar Trusty verschijnt, zitten kinderen en jongeren op een website, in een folder of boekje dat op hun maat gemaakt is en hen niets probeert wijs te maken. www.juistejeugdinfo.be 12

Methodieken

ROLLENSPEL : jij werkt voor AWEL / JAC Doelstelling: Leerlingen leren zich empathisch inleven in het perspectief van iemand anders. Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen leren probleemoplossend denken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties en seksualiteit, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Verloop: Deel de leerlingen op in duo s. Elk duo krijgt een situatie voorgeschoteld. De leerlingen krijgen een kwartier voorbereidingstijd. In die tijd o Bekijken ze hun sitatie / schatten ze de hulpvraag in o Zoeken ze naar tips of advies om te geven in de jongerengids o Beslissen ze wie in het rollenspel de rol van beller en wie de rol van AWEL- / JAC-medeweker zal opnemen. Elk duo voert z n rollenspel op voor de grote groep. Nabespreking in groep: o Wat vonden jullie van het rollenspel? o Zouden jullie andere tips gegeven hebben? Waarom? Welke? Situaties: Lieke wordt gepest. Siebe zit nogal vaak op internet. Hij vraagt zich af of hij zich zorgen moet maken en vraagt zich af hoe het veilig te houden. Simon vraagt zich af of zijn ouders zomaar z n post mogen lezen. Emma vraagt zich af wanneer ze aan seks kan beginnen. Naima denkt dat ze last heeft van de puberteit. Ze wil graag gezond blijven, in haar hoofd zowel als haar lichaam. Silke is de ruzies met haar ouders beu. Ze denkt eraan van huis weg te lopen. Bram vindt het moeilijk om nieuwe vrienden te maken. Brahim worstelt met zichzelf, z n zelfvertrouwen en zelfrespect. Tibo heeft het moeilijk met studeren. Vita shopt heel erg graag en heeft een chronische geldgebrek. Ze vraagt zich af of ze kan bijverdienen. Ella ligt wakker van het milieu en de klimaatcrisis. Kobe is het beu dat volwassenen hem altijd commanderen. Hij wil weten wat zijn rechten zijn. 13

Website-Quiz Doelstelling: Via deze methodiek leren tieners zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezond heid, relaties en seksualiteit, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Verloop: Geef elke leerling het werkblad met de vragen erop. Laat hen dit blad eerst individueel (of bij wijze van huiswerk) invullen door de antwoorden op te zoeken op www.jongerengids.be Organiseer in de klas de grote jongerengids-quiz : Leerlingen staan in twee rijen, tegenover elkaar. In het midden wordt een bal, doek, pen of ander voorwerp gelegd. o De leerlingen mogen hun voorbereidingsblad bijhouden. o Lees de vragen van het werkblad één voor één voor. o Denkt iemand het antwoord te weten, mogen ze naar het midden lopen om het voorwerp te pakken te krijgen. o Wie het eerst het voorwerp vastheeft, mag antwoorden. De tieners mogen zich niet beperken tot een louter ja / neen-antwoord, maar moeten ook het waarom erachter erbij vertellen. Is het antwoord juist, krijgt de groep van het tiener in kwestie een punt. Is het fout, mogen alle andere leerlingen, van zodra het voorwerp terug neerligt, een tweede poging wagen. Materiaal werkblad en jongerengidsen ter voorbereiding sjaaltje of ander voorwerp om in het midden te leggen tijdens de quiz. 14

Werkblad zoek het op Surf naar www.jongerengids.be en ga op zoek naar de antwoorden op de volgende vragen. Zeg nu niet enkel ja of neen, maar ga ook op zoek naar het waarom erachter! Kan je overleven op chips en cola? Mag ik op 12 jaar al bier drinken? Zijn er trucs om minder te zweten en te stinken? Kan een meisje van 15 zelf voor abortus kiezen? Kan je van aids sterven? Mag je vrijen op je 13 jaar? Is een adoptiegezin hetzelfde als een pleeggezin? Bestaan er tips om een ruzie uit te praten? Kan je ergens hulp vinden als je vader te veel drinkt of hij je slaat? Kan je een cyberpester laten stoppen? Is porno kijken op internet illegaal? Mogen je ouders je gsm-rekening checken? Heb je op je 14 jaar recht op een eigen mening? Kan je iets doen tegen racisten? 15

Werkblad zoek het op (vervolg) Mag een leraar jou uitschelden? Mag een school mij verbieden om een hoofddoek te dragen? Mag je altijd zelf je studierichting kiezen? Mag je in de klas bidden? Zal er later genoeg werk zijn voor iedereen? Kunnen tieners zich engageren voor een rechtvaardigere wereld? Is politiek saai? Kan je als tiener al gaan lenen bij de bank? Kunnen je ouders je weigeren om je geld te geven? Mogen jongeren van 12 jaar al gaan werken? Kan je iets doen om je ecologische voetafdruk kleiner te maken? Is de trein milieuvriendelijker dan de auto? Mag je alle muziek op internet downloaden? Bestaat er een vereniging die kinderen helpt en beschermt? 16

Lights, Camera, Action! Doelstelling: Leerlingen leren zich empathisch inleven in het perspectief van iemand anders. Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze door ze te vertalen naar een concrete probleemsituatie. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen leren probleemoplossend denken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties en seksualiteit, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Verloop: Deel de groep op in kleinere groepjes van 4 tieners. Probeer ervoor te zorgen dat de tieners die ervaring hebben met het maken van filmpjes of monteren of iets dergelijks, over de groepjes verdeeld zijn. Laat elke groep een thema uit de jongerengids kiezen. Hun opdracht bestaat eruit om een filmpje van ongeveer 2 minuten te maken waarin ze hun thema + tips hieromtrent in beeld brengen. Ze mogen info opzoeken uit de jongerengids, maar ook andere bronnen eraan toevoegen. o Ze mogen ook op een andere creatieve manier hun verhaal in beeld brengen, bijvoorbeeld via fotocollages, een rapsong, straatinterviews, o Als leidraad kunnen ze het volgende gebruiken: Een situatieschets rond vb. Geld, relaties of rechten waarbij een probleem aangekaart wordt. Tips om het probleem aan te pakken. Dit kan gebeuren als project, waar tieners een aantal weken aan mogen werken of er kan in de les tijd voor vrijgemaakt worden. Organiseer een showmoment waarop alle projecten voorgesteld worden. Bevraag na de vertoning van elk project bij de anderen tieners wat ze ervan vonden. o Wat vonden ze goed / origineel? o Wat zouden ze anders aangepakt hebben? o Wat hebben ze bijgeleerd? Zet deze filmpjes online, zodat ook anderen er iets aan kunnen hebben o Stuur de filmpjes door naar jongerengids@ambrassade.be en zo komen ze misschien op de website van de jongerengids terecht! 17

Zoek het online op Doelstelling: Via deze methodiek leren tieners zowel inhoudelijke aspecten als de meerwaarde van het opzoeken van info in de gids kennen. Ze leren ook online informatie opzoeken en verwerken via de website www.jongerengids.be Leerlingen zoeken zelfstandig informatie op en verwerken deze. Leerlingen leren de jongerengids kennen en gebruiken. Leerlingen bouwen nieuwe kennis op omtrent de thema s lichamelijkheid, gezondheid, relaties en seksualiteit, kinderrechten, milieu-educatie, veilig en verantwoord gebruik van informatie- en communicatietechnologieën en wereldoriëntatie. Verloop: Verdeel de klas in duo s of kleine groepen Elke groep krijgt een thema uit de jongerengids toegewezen (gezondheid, relaties en seks, vrienden en familie, internet en gsm, respect, school, wereld, geld, ecologie of gerecht) Zonder de gids te openen, denken ze even na welke vragen dit thema bij hen oproept. Waarover hebben ze nog meer info nodig dan ze al hebben, info die ze graag in de gids willen vinden. Deze vragen schrijven ze op. Vervolgens zoeken ze een antwoord op hun vragen in de gids. Blijven er nog vragen over (of zijn er nieuwe bijgekomen)? De leerlingen zoeken meer info op www.jongerengids.be. Vinden ze ook daar het antwoord niet, stellen ze de vraag aan anderen op de website. Hebben ze geen vragen meer over, lezen ze de vragen / reacties van anderen op de site om hier vervolgens zelf op te reageren. In deze methodiek gaat het vooral om informatievragen. Ook bij het stellen van vragen op de website, gaat het vooral hierover. Als tieners echt een hulpvraag hebben, kunnen ze die via de site stellen aan een JAC-medewerker via het vraagformulier of de chatapplicatie. Het is goed hen hierop te wijzen bij het doorlopen van deze methodiek. 18

Geld: Hey Big Spender Doelstelling: Met tieners nadenken over de manier waarop ze met geld omgaan. Wat is iets voor jou waard? Verloop: Geef een week op voorhand een huiswerkopdracht mee aan de leerlingen. Laat hen een huishoudboekje bijhouden waarin ze opschrijven waar ze die week geld aan uitgegeven hebben. Kopieer de werkbladen in bijlage op A3-formaat en hang deze op in de klas. Voorzie ook een leeg blad bij wijze van restcategorie waar leerlingen andere producten / activiteiten kunnen plaatsen. o Eten en drinken (broodjes, blikjes, snoep, ) o GSM (toestel zowel als belkrediet) o Muziek o Vrije-tijdsactiviteiten o Kledij o Op stap gaan met vrienden o Computers en andere toestellen Deel post- its uit aan de leerlingen. Op de post-its noteren ze het budget dat ze uitgegeven hebben in de categorie waar de foto naar verwijst Nabespreking: o Zijn er grote verschillen in de budgetten die we uitgeven? Hoe komt dat? o Denken jullie na waaraan je geld uitgeeft? o Waar zou je liever meer / minder geld aan uitgeven? Waarom? Hoe denk je dat aan te pakken? Wat denk je van vakantiewerk of werken als jobstudent? Dit kan wel pas vanaf je 15e. Zou je dat dan overwegen? Welke job zou je later graag doen? Is geld daarbij belangrijk? o Bekijk daarna samen met de leerlingen nog eens concreet wat er in de jongerengids staat over dit thema. Materiaal: werkbladen extra A3-blad post-its 19

computer 20

eten 21

GSM 22

Kledij 23

muziek 24

vrienden 25

vrije tijd 26

Rechten en plichten: Ren je rot Doelstelling: Deze methodiek wil tieners bewust maken rond hun eigen rechten en plichten. Vanaf welke leeftijd mag je wat? Verloop: Kopieer de afbeeldingen in bijlage op A3 en verspreid deze over de hele klas. De leerlingen staan in het midden van de klas Schotel hen een situatie voor. o Ronde 1: De leerlingen gaan staan bij de leeftijd waarop zij denken dat dit toegelaten is. Het gaat hier om een feit, niet om hun mening. Deze komt later aan bod. Ze kunnen dus weten (of gokken) dat je pas rookwaren mag aankopen vanaf je 16e, maar in ronde twee van plaats veranderen omdat ze vinden dat dit al vanaf je 13e moet kunnen. o Ronde 2: De leerlingen gaan bij de leeftijd staan waarop zij vinden dat dit toegelaten zou moeten zijn. Het gaat hier om hun mening, niet om het feit. Pols naar hun motivaties om te staan waar ze staan. Varianten Rustigere variant: print de afbeeldingen af op gekleurd papier en laat de jongeren stemmen met hun kaartjes Eventueel kan, om er een competitief element in te brengen, een puntensysteem aan toegevoegd worden. Hebben ze het juist, krijgen ze een punt. Staan ze bij de verkeerde afbeelding, 0 punten. Materiaal werkbladen extra A3-blad 27

SITUATIES Rookwaren kopen (16) Roken staat op zich geen leeftijd op, enkel op de verkoop Roken op openbare plaatsen Alcohol drinken staat op zich geen leeftijd op, enkel op de verkoop Alcohol kopen (sterke drank) (18) Pintjes drinken op café (16) Uitgaan in een dancing (16) Uitgaan naar een fuif van de jeugdbeweging staat geen leeftijd op Seks (16) Stoppen met school en thuis les krijgen mag altijd, in België bestaat enkel leerplicht, geen schoolplicht) Stoppen met leren (18) Kiezen bij wie je woont als je ouders gaan scheiden. (nooit, je ouders of de jeugdrechter beslissen. Je mag wel je mening geven) Een studentenjob doen (15) Je eigen geloof kiezen mag altijd, je ouders kunnen je niets verplichten Je eigen zin doen, zonder dat je ouders iets te zeggen hebben (18, op voorwaarde dat je de wet naleeft) Facebooken (13) Een eigen gsm hebben staat geen leeftijd op, gemiddelde is 12 jaar Abortus plegen staat geen leeftijd op. De wet zegt dat de zwangere vrouw zelf mag beslissen. Over leeftijd wordt niet gesproken. Een arts van een abortuscentrum mag dus op verzoek van een minderjarige een abortus uitvoeren. Elke arts en hulpverlener is gebonden aan het beroepsgeheim. Ze mogen je ouders dus niet op de hoogte brengen van je verzoek tot een zwangerschapsafbreking, noch van de eventuele ingreep. Een verkeersboete moeten betalen als je iets fout gedaan hebt 16 Doe je een overtreding, dan stelt de politie een proces-verbaal op en stuurt dat naar het jeugdparket. De jeugdrechter kan onder je zestien jaar geen geldboete opleggen en geen gevangenisstraf uitspreken. Opgelet! Vanaf zestien jaar is de verkeersrechter bevoegd en kunnen wel de gewone straffen worden opgelegd. Geld lenen bij de bank (18) 28

12 jaar 29

13 jaar 30

14 jaar 31

15 jaar 32

16 jaar 33

16 jaar 34

18 jaar 35

21 jaar 36

Mag nooit 37

School: Hoe hou jij het vol? Doelstelling: Leerlingen geven elkaar studietips. Leerlingen denken na over hun eigen schools functioneren. Verloop: Deel twee post-its, van elke kleur eentje, uit aan alle leerlingen. Op de ene gekleurde (vb. gele) post-it moeten ze een studiegerelateerde situatie schrijven waar ze vaak mee worstelen vb. Mij concentreren terwijl mijn zus niet moet studeren, veel leerstof verzetten, wiskundestellingen vanbuiten leren, Op de andere kleur (vb. groene) post-it schrijven ze een studietip waarmee ze hun eerste probleem trachten op te lossen. Alle post-its worden opgehaald en per kleurgroep bij elkaar gelegd. Om beurten komen de leerlingen naar voren. De leerling neemt een gele situatie-post-it (niet z n eigen situatie), leest deze luidop voor en plakt de post-it op het bord. Vervolgens kiest hij een groene oplossingstip waarvan hij / zij denkt dat het wel zou kunnen helpen, leest deze voor en plakt de tip naast de gele situatie. Vraag door bij de leerling en de rest van de klas: o Vind je deze situatie herkenbaar? Worstel je hier ook wel eens mee? o Wat denk je van de tip? Zou deze in deze situatie gelden? o Is deze tip iets voor jou? Zou jij het anders doen? Bekijk samen ook even de tips die in de jongerengids staan. Materiaal 2 kleuren post-its 38