Voortgezet Vrijeschool Onderwijs in Zeeland 1 initiatief in oprichting
Inhoudsopgave Introductie 2 Introductie 3 Vrijeschool onderwijs 5 Leerwegen 7 Curriculum 8 Periode-onderwijs 9 Prestaties van Vrijescholen 10 Ouderparticipatie 11 Planning 12 Initiatiefgroep 14 Missie & visie 15 In de afgelopen twee schooljaren hebben verschillende mensen ouders, leerkrachten, professionals betrokken bij het Vrijeschoolonderwijs signalen afgegeven dat er binnen Zeeland een behoefte bestaat aan voortgezet onderwijs dat geïnspireerd is door de antroposofie. Wanneer Zeeuwse ouders deze wens anno nu ten uitvoer willen brengen, wordt aan hen en hun kinderen doorzettingsvermogen gevraagd: de dichtstbijzijnde scholen voor Voortgezet Vrijeschoolonderwijs staan in Breda en Antwerpen. We zien en herkennen de vraag om het Voortgezet Vrijeschoolonderwijs bereikbaar te maken voor alle geïnteresseerde Zeeuwse leerlingen, en willen daar graag op inspelen. Zowel openbaar als bijzonder primair onderwijs is ruim vertegenwoordigd in de provincie. Binnen het Voortgezet Onderwijs zijn er scholen uit verschillende religieuze stromingen en onderwijskundige perspectieven gevestigd. Voortgezet Vrijeschoolonderwijs is er echter nog niet. 3 Voor leerlingen van een openbare of bijzondere basisschool biedt het Voortgezet Vrijeschoolonderwijs de mogelijkheid om zich als mens breder te ontwikkelen. Voor leerlingen van basisscholen die volgens een vernieuwend onderwijsconcept werken, wordt de specifieke aandacht die leerlingen in deze scholen vaak gewend zijn voortgezet. Voor de leerlingen van de Vrije School Zeeland is er een doorlopende leerlijn in de bovenbouw. Datgene wat aansluit bij het karakteristieke van de leerling wordt geboden. Om deze vraag te realiseren is een initiatiefgroep in
Vrijeschool onderwijs de nazomer van 2014 aan de slag gegaan. De eerste stappen zijn gezet en de Vereniging ter bevordering van Voortgezet Vrijeschoolonderwijs Zeeland is inmiddels opgericht. Ook heeft de eerste informatieavond t.b.v. mogelijk geïnteresseerde ouders plaatsgevonden. In deze folder nemen wij u graag mee in een introductie op het Voortgezet Vrijeschoolonderwijs zoals wij dat graag willen realiseren binnen Zeeland. Namens de Vereniging ter bevordering van Voortgezet Vrijeschoolonderwijs Zeeland, De Vrijeschool heeft als uitgangspunt: onderwijzen is ook opvoeden. Onderwijs gaat verder dan alleen goed leren lezen of rekenen. Onderwijs staat ook in dienst van de persoonlijkheidsvorming, zowel individueel als in relatie tot de sociale gemeenschap. De Vrijeschool wil in het leven van een kind van betekenis zijn. Ieder kind heeft van zichzelf bepaalde talenten. De Vrijeschool wil dat het kind deze kan ontdekken en ontwikkelen. Dat vraagt om onderwijs dat verbreedt en de ontwikkeling van een vrije persoonlijkheid aanmoedigt in cognitiviteit, inventiviteit, originaliteit en creativiteit. Een aanpak gebaseerd op het mensbeeld uit de antroposofie, een visie op de mens, bestaande uit lichaam, ziel en geest. 4 Het bestuur Vrijeschoolonderwijs vraagt om situaties waarin leraren en leerlingen het beste dat ze in huis hebben laten zien, zich door elkaar laten uitdagen en elkaar inspireren. Zodat kinderen uitgroeien tot mensen die zelf betekenis en richting aan hun leven geven. Die hun eigen plek weten te vinden in de huidige, snel veranderende samenleving. 5 Over het predicaat vrij in Vrijeschool bestaan veel misverstanden. Voor ons betekent Vrije school dat we een school zijn waar we kinderen opvoeden tot vrije mensen. In onze visie zijn dat mensen die: Beweeglijk zijn in hun denken Warm zijn in hun voelen Doelgericht zijn in hun handelen Opvoeden tot vrijheid betekent dat wij streven het kind te helpen zich bewust te worden van zijn eigen levensmotief, zijn eigen vermogens en zijn eigen wil. Dit streven drukt zich uit in het Vrijeschoolleerplan, wat direct aansluit bij de ontwikkelingsfasen van het kind. Daardoor wordt de leerstof ontwikkelingsstof. Het lesaanbod is breed. Kunstzinnige-, beeldende-, muzikale- en cognitieve vakken zijn geïntegreerd of wisselen elkaar af. De kernvragen van elk kind -
Leerwegen 6 wie ben ik, wat wil ik, wat kan ik - spelen op de achtergrond door het gehele Vrijeschoolonderwijs heen. Zij zijn ook op latere leeftijd nog actueel, maar in de schoolperiode moet het kind een voorlopig antwoord op deze vragen vinden. Pas dan kan het als jongvolwassene stevig met beide benen in de wereld staan. Het leert te vertrouwen op eigen oordeel en neemt verantwoordelijkheid ten aanzien van zijn handelen. Vrijheid van onderwijs is een grondwettelijk recht. Tegelijkertijd staat die vrijheid van alle kanten onder druk. Structuurplannen, wet- en regelgeving van de overheid, financiële beperkingen en economische belangen beknotten de speelruimte van de scholen. De school streeft ernaar speelruimte te scheppen, te bevechten soms, om de belangen van de kinderen te kunnen dienen en hun van nature gegeven ontwikkelingsmogelijkheden te stimuleren. Onze ambitie is om in het cursusjaar 2016/2017 te starten met twee eerste klassen: een klas met mavo/havo niveau en een klas met havo/vwo niveau. Het is de ambitie van de vereniging om in een aantal jaren toe te groeien naar een volwaardige Vrijeschool voor Voortgezet Onderwijs, met een omvang van circa 300 leerlingen. Bij de start gaan we echter uit van een garantie voor de eerste twee jaar, dat wil zeggen: leerlingen die zich aanmelden voor de 7e klas krijgen 2 jaar kwalitatief goed onderwijs waarbij de aansluiting op het derde jaar in het regulier voortgezet onderwijs of voortgezet Vrijeschoolonderwijs gegarandeerd wordt. 7
Curriculum Periode-onderwijs 8 Het curriculum van een Vrijeschool VO bestaat uit: vaklessen, gegeven vanuit de innerlijke betrokkenheid van de docent en de ontwikkeling van de leerlingen; kunst en praktijkvakken, waar de verbeelding en de verbinding met het materiaal ervaren wordt door veel zelf te doen en te maken; periode-onderwijs, waarbij iedere dag de eerste twee lesuren in blokken van enkele weken gewerkt wordt aan een vakoverstijgende verdieping van een bepaald thema, dat creatief verwerkt wordt in schriftelijk verslag of mondelinge presentatie. projecten en activiteiten, waaronder werkweken over bijvoorbeeld bosbouw of voedingsleer, stages bij bijvoorbeeld winkels, zorginstellingen of bedrijven, toneelopvoeringen van bijvoorbeeld Goethe of opera s van Mozart, en jaarfeesten waaronder st. Michaël en st. Jan, advent en kerstmis. De eerste klas Voortgezet Onderwijs wordt in de Vrijeschool, vanwege de doorlopende leerlijnen, doorgeteld als 7e klas, na de 6 jaren basisonderwijs. Een typisch lesrooster van een Vrijeschoolse 7e klas bevat: Wiskunde en rekenonderwijs: 3 uur in de week Talen: Nederlands, Engels, Duits en Frans ieder 2 uur in de week Gymnastiek en muziek ook ieder 2 uur in de week Mens en natuur (biologie), en mens en maatschappij (levensbeschouwing): beide 1 uur in de week Huiswerkbegeleiding of studie-uur en mentor uur: samen 2 uur in de week Kunstvakken (houtbewerking, textielbewerking, tekenen en schilderen, dans): 4 uur in de week Periode-onderwijs: 10 uur in de week (bijvoorbeeld sterrenkunde, (kunst)geschiedenis, toneel, of verdieping van de vakken natuurkunde, biologie, wiskunde, scheikunde, Nederlands). Vrijescholen werken vanuit een mensbeeld. De visie dat de mens bestaat uit de drie-eenheid, lichaam, ziel en geest, uit zich in een geïntegreerde onderwijsaanpak. Een aanpak waarbij het aanbod van de lesstof aansluit op de innerlijke ontwikkeling van de leerling en op vragen uit de buitenwereld die de leerling bereiken. Periode-onderwijs geeft de leerlingen de gelegenheid zich gedurende een aantal weken de eerste twee uren van de dag te concentreren op een onderwerp, zodat verdieping plaats kan vinden. Het periode-onderwijs heeft een cyclus van drie weken, waarin telkens een ander thema centraal staat. De docent krijgt de ruimte om zelf de vastgestelde ontwikkelingsstof in de klas tot leven te brengen De rol van docent verschuift van expert naar adviseur. De thema s van het periode-onderwijs zijn steeds afgestemd op de leeftijdsfase van de leerling. Het periode-onderwijs maakt het voor de leerling mogelijk zich diepgaand met de stof te verbinden. De leerling verwerkt de lesstof in het periodeschrift en schrijft zo als het ware zijn eigen leerboek. Het periodeonderwijs met de rijke thematiek wordt gevolgd door alle leerlingen. Zo wordt elke leerling een breed kader geboden om zich te ontwikkelen en zichzelf te leren kennen. 9
Prestaties van Vrijescholen Ouderparticipatie 10 In het recente onderzoek van dhr. Dronkers worden opmerkelijk goede resultaten geboekt voor de vrijescholen, zowel kwalitatief als in stijgend aantal leerlingen. In wetenschappelijk onderzoek naar de prestatie van de vrijescholen komt naar voren dat Vrijeschool onderwijs minder nadruk legt op eenzijdige cognitieve ontwikkeling, waardoor: - de prestatiemotivatie van de leerlingen hoog blijft; - ook kinderen met minder cognitieve bagage een relatief hoog zelfbeeld hebben; Vrijeschool onderwijs de relatie met docent centraal stelt (o.a. via mentor/docenten en periode-onderwijs), waardoor de relatie met docent in ieder geval tot de 3e klas Voortgezet Onderwijs stabiel en betrouwbaar blijft. de Vrijeschool aandacht geeft aan de persoonlijke ontwikkeling van de leerling, waardoor: - iedereen op zijn eigen manier leert hoe je moet leren - je niet voorbereid wordt om aan te sluiten op de maatschappij ( maakbare mens ) maar je mens wordt om vanuit je eigen kracht, kennis en kunde bij te dragen aan vernieuwende ontwikkelingen in de (toekomstige) maatschappij Tenslotte, de Vrijeschool is ook een internationale school: wereldwijd zijn er Vrijescholen met dezelfde pedagogische inzichten en uitgangspunten van het onderwijs. Uitwisseling met andere (bijvoorbeeld duits- of engels sprekende) Vrijescholen, of langere vakanties in het buitenland met scholing ter plaatse is mogelijk en wordt (meestal op individueel niveau) geregeld. Betrokkenheid bij de school Het is vanzelfsprekend dat ouders nauw betrokken zijn bij de school: voor de opvoeding ligt immers de eerste verantwoordelijkheid bij de ouders. Daarnaast neemt de school deel aan die opvoeding. Het is belangrijk dat de opvoeding door ouders en school zo goed mogelijk op elkaar is afgestemd. De ouderraad stelt zich ten doel die samenwerking tussen de ouders en de school te bevorderen door o.a.: organisatie van ouderpanels, jaarvergaderingen en thema-avonden; overleg met directie en docenten; adviseren van de schoolleiding. Bij de samenstelling van de ouderraad wordt ernaar gestreefd dat ze representatief is voor de ouders van de leerlingen. Hierbij wordt gedacht vertegenwoordiging door de afdelingen die de leerlingen bezoeken (vmbo, havo,vwo), de leerjaren en de gemeenten waarin de ouders wonen. De vereniging sluit zich aan bij uitganspunten zoals de vereniging van vrije scholen die verwoord op de site. Ouderbijdrage De Vrijeschool biedt veel extra s aan die zonder een ouderbijdrage niet mogelijk zijn. Uit de ouderbijdrage wordt betaald: materialen voor ambachtsvakken en kunstonderwijs, podiumkunsten zoals koor en pianobegeleiding, en jaarfeesten. Ouders mogen een rol spelen in de school, als klasseouder, redactie van schoolkrant of in andere diverse werkzaamheden. Zeker in de pioniersfase zal vrijwilligerswerk noodzakelijk zijn en dus zeer gewaardeerd. 11
Planning 12 De oprichting van de vrije school voor voortgezet onderwijs zal in stappen verlopen. Nazomer 2014: De Vereniging ter Bevordering van het Voortgezet Vrijeschoolonderwijs in Zeeland wordt opgericht door de vereniging. 12 november 2014: De eerste informatieavond voor ouders van de Vrije School Zeeland en andere belangstellenden wordt gehouden. Oktober december 2014: De school wordt met potlood geschetst. De koffer wordt gevuld. De koffer is de metafoor voor de inhoudelijke uitwerking van de plannen waarmee de vereniging op zoek zal gaan naar partners. Daarnaast wordt verkend welke partijen mogelijk geïnteresseerd zijn voor het aangaan van een samenwerking om de school onderdak te bieden. Winter 2015: De tweede informatieavond voor ouders en belangstellenden wordt georganiseerd om de stand van zaken te presenteren. Daarnaast wordt de volgende stap in het concretiseren van de plannen uitgevoerd. Denk hierbij aan het uitwerken van de plannen voor huisvesting, het schetsen van het curriculum, het opstellen van een begroting in grote lijnen, en zo meer. Schooljaar 2015-2016: Het nieuwe team dat de school gaat dragen wordt geformeerd. Waar nodig worden vakdocenten extra geschoold om de aansluiting tussen hun vak en het Vrijeschoolonderwijs in de vingers te krijgen. Dit schooljaar zal ook in het teken staan van het werven van de eerste populatie leerlingen! Hiertoe zal het team de boer op gaan. De nieuwe school draait in dit schooljaar volop mee in de rondes Open Dagen van de Zeeuwse scholen voor voortgezet onderwijs. De huisvesting van de nieuwe school wordt aangepast aan de eigen wensen. We richten ons op 24-30 leerlingen (per klas), waarbij een deel van de instroom uit Vrijeschool basisonderwijs komt. 1 Augustus 2016: Start Voortgezet Vrijeschoolonderwijs in Zeeland 13 Januari april 2015: In deze maanden worden verkennende gesprekken en onderhandelingen gevoerd met mogelijke partners. Hierbij is het doel om rond de meivakantie onderdak te hebben gevonden bij een bestaande scholengemeenschap op Walcheren of de Bevelanden. Mei juli 2015: Leerkrachten met belangstelling voor het werken op de school voor Voortgezet Vrijeschool Onderwijs kunnen hun interesse kenbaar maken en de eerste verkennende gesprekken worden gevoerd.
Initiatief 14 De initiatiefgroep is in de nazomer van 2014 geformeerd door een groep enthousiastelingen die op uiteenlopende wijze nauw bij het Vrijeschool onderwijs betrokken zijn. In de eerste vergaderingen van de initiatiefgroep is uitgebreid gesproken over de onderwijsvisie. Hierbij is uitgesproken dat de bovenbouw geïnspireerd is door het antroposofisch mensbeeld. Periodeonderwijs, kunstzinnige ontwikkeling en stages/werkweken horen daarbij. Karakteristiek voor de op te richten school is haar open karakter: de school staat midden in de wereld en biedt rijk onderwijs aan. De initiatiefgroep heeft de missie om het voortgezet Vrijeschoolonderwijs naar Zeeland te brengen. Streefmoment voor het van start gaan van de op te richten school is aanvang van schooljaar 2016-2017. Vanuit de initiatiefgroep is een vereniging opgericht waarbij mensen zich kunnen aansluiten. Daarmee wordt het draagvlak voor het initiatief zichtbaar en kunnen leden hun bijdrage leveren. Voor partners in het onderwijs is de vereniging een duidelijk aanspreekpunt. Missie De vereniging heeft als missie voortgezet Vrijeschoolonderwijs naar Zeeland te brengen. Leidend is het beginsel zoals Rudolf Steiner dat onder woorden bracht: De vraag is niet wat de mens moet kunnen en weten teneinde zich in de bestaande sociale orde te kunnen voegen maar wat er in aanleg in de mens aanwezig is en in hem ontwikkeld kan worden. Dan pas kan de opgroeiende generatie de maatschappij steeds met nieuwe krachten verrijken. Dat houdt in dat onderwijs en opvoeding zich niet slechts richten op de behoeften van de huidige maatschappij, maar ruimte wil bieden aan de aanwezige talenten en interesses van de leerlingen op een groot aantal gebieden. Belangrijk is dat elke leerling gezien en gekend is door de docenten, die aan langdurige relatie met hen opbouwen. Daarbij wordt niet louter gekeken naar intellectuele (leer) prestaties. De school vormt een open gemeenschap van jongeren, leraren en ouders waarbinnen de scholieren de gelegenheid wordt geboden zich te ontwikkelen tot vrije, liefdevolle en verantwoordelijke mensen, waarbij ze in hun gehele mens-zijn (hoofd, hart en handen) worden aangesproken en onderwezen. 15 Visie: door de antroposofie geïnspireerd voortgezet onderwijs voor iedereen! De school zal voorzien in een regionale behoefte aan op de antroposofie geïnspireerd voortgezet Vrijeschool onderwijs, en biedt een meerwaarde door haar specifieke pedagogische klimaat en de daarbij behorende kernwaarde: de vorming van de totale mens. Hierbij vormt evenwichtige aandacht voor de cognitieve, artistieke, fysieke, en sociale ontwikkeling tot volwassen individu de kern.
16 Contactinformatie Postadres: Modelstraat 123 1234 AB Middelburg W E T www.vsvo.nl vsvo@gmail.com 0118 xxx xxx