Vaisha Dev Juli 2010 nr 8
Deelnemers Dental Camp najaar 2009 Colofon 26 24 1 10 15 4 27 22 13 16 12 20 11 www.nohs.nl 17 21 25 19 7 23 2 9 8 3 14 18 6 5 1. Jorinde Barel, Nijmegen, TA 2. Geer Beentjes, Opmeer, TA 3. Ellen Berendsen, Wijchen, TA 4. Pim Bink, Kawasoti Nepal, TA 5. Anne Bronold, Amsterdam, TA 6. Chantal Bruijn, Andijk, prev.ass 7. Anne Margot van Couwelaar van, Oss, TA 8. Annemarie Engels-Wiggers, Arnhem, ass 9. Cees Engels, Arnhem, TA 10. Joke Engels, Vinkeveen, ass 11. Marcelle Engels, Maarsenbroek, ass 12. Floor Frederiks-Lockefeer, Arnhem, ass 13. Hein Frederiks, Arnhem, ass 14. Daisy Hermsen, Venzelderheide, prev.ass 15. Hans van Hest, Oss, TA 16. Wim Houtman, Vorden, TA 17. Henk Janssen, Kalkar-Grieth Duitsl., TA 18. Leontine Jongsma, Leiden, TA 19. Dieuwertje Kuin, Amstelveen, student 20. Ineke van Lent, Oss, TA 21. Willem de Lint, Peize, TA 22. Jan van Lokven, Milsbeek, tandtech 23. Stephanie Theuns, Diemen, TA 24. Annelies Verhoeven, Eindhoven, TA 25. Geke Willems, Lemmer, TA 26. Theo Willemsen, Angeren, tandtech 27. Keshav Pandey Vaisha Dev wordt uitgegeven door de Netherlands Oral Health Society. Donateurs van de NOHS ontvangen Vaisha Dev kosteloos. Door specifieke sponsoring van druk en porto wordt het uitgeven van Vaisha Dev mogelijk gemaakt. Secretariaat NOHS Edith van der Burg, nohs@arnhemdental.nl Wilhelminastraat 49, 6812 CT Arnhem Bestuur NOHS Gerjen Winkeler, voorzitter Olivier van Vlijmen, secretaris Cees Engels, penningmeester Angela Bugel, webmaster Pim Bink, opleidingen en contactpersoon in Nepal Zie www.nohs.nl/contact/: voor taakverdeling bestuur Samenwerkende organisaties Mountain Leaders Treks: Keshav Pandey Tamsarya: Trees van Rijsewijk Redactie Edith van der Burg, nohs@arnhemdental.nl Gerjen Winkeler, gerjenwinkeler@hotmail.com Eindredactie, vormgeving en lay-out:, Angela Bugel angelabugel@hotmail.com Donaties Uw financiële bijdrage blijft onontbeerlijk om al ons werk ook voor de komende jaren te kunnen blijven voortzetten. Deelnemers betalen zelf hun reis- en verblijfkosten. De benodigde materialen worden via sponsoring en donaties bekostigd. Rekeningnummer Rabobank 3229 34 877 t.n.v. NOHS www.nohs.nl Cover Handmade paper mix collage; a red heart with elephants walking across it on a blue, green and gold textural background 2 3
Van de voorzitter: BRUSH AT SCHOOL! Op de valreep mocht ik mijn voorwoord nog inleveren omdat ik graag iets wilde schrijven over de cursus die ik de afgelopen 2 weken heb gevolgd bij de vakgroep Internationale Mondgezondheid Tandheelkunde UMC St Radboud in Nijmegen. De uitnodiging voor deze cursus kwam precies op het moment dat ik aan het uitzoeken was of een Fit for School programma door de NOHS ook in Nepal toegepast kon worden op grote schaal. Fit for School is een programma voor scholen dat ontwikkeld is door Bella Monse in de Filippijnen. Dit gezondheidsprogramma maakt gebruik van bestaande structuren in het onderwijs en de gezondheidszorg en er wordt nauw samengewerkt met de ouders. Een aantal eenvoudige maatregelen worden op school toegepast: handen wassen met zeep, tanden poetsen met fluoride tandpasta en 2 maal per jaar een albendazoltablet tegen infecties. Het resultaat is geweldig: de gezondheid van de kinderen verbetert enorm met als gevolg betere schoolprestaties. Het boek van dit project had ik gelezen en ik was erg enthousiast geworden door de simpelheid en natuurlijk het positieve effect. Maar ik realiseerde me ook dat het alleen zin heeft als je dit op grote schaal kunt inzetten in Nepal en dat je de overheid mee moet krijgen. Een Nepalese partner op het gebied van preventieprogramma s is dan naar mijn idee ook onontbeerlijk evenals een goede inventarisatie van hoe en wat En vooral eens kijken wat er al is en wat de toegevoegde waarde van de inbreng van Nederlandse tandartsen kan zijn. Want laten we reëel zijn, 2 keer per jaar een uitzending naar Nepal voor beperkte tijd levert effectief niet heel veel op. Maar het lijkt me wel goed om de voorlichting die wij als stichting geven (en wellicht ook andere Nederlandse vrijwilligersorganisaties) op een dusdanige manier te doen die men in Nepal opvolgt aan de hand van het Fit for School programma. Ik denk zelf dat dit ook heel goed door de Nepalezen zelf gegeven kan worden. Wat ik merkte tijdens de cursus met 10 mensen van all over the world dat het in hun ontwikkelingslanden vaak moeilijk is om de regering mee te krijgen. Specifiek voor Nepal: gebrek aan bewustzijn, interesse en motivatie. De minister van volksgezondheid heeft verschillende disciplines in zijn portefeuille met als gevolg dat de mondgezondheid geen prioriteit heeft. Omdat mondgezondheid geen prioriteit heeft, is het zaak voor deze mensen om met goede argumenten de mensen van de overheid te overtuigen. Daarnaast moet er ook gedragsverandering plaats vinden en dat bereiken wij ook niet in die 2 weken Ik ontmoette op de cursus een fanatieke Nepalese tandarts en ben met haar gaan brainstormen over hoe we samen iets met dit programma in Nepal kunnen gaan doen; zij heeft een goed netwerk en dat is echt nodig om daar wat te bereiken. Zij is 4 5
al bezig met het ontwikkelen van Fit for School in Nepal samen met anderen. Tijdens de cursus hebben we allerlei onderdelen van een voorlichtingsprogramma besproken en veel achtergrondartikelen en onderzoeken bestudeerd, dus na een paar dagen was voor mij wel duidelijk waar een goed programma aan moet voldoen. Helaas werd mij toen ook al duidelijk dat wij als NOHS geen Fit for School kunnen implementeren: we zijn gewoonweg te kort in Nepal om dit voorlichtingsprogramma goed toe te kunnen passen en te volgen. Het programma wat we wel kunnen introduceren moeten we dan ook geen Fit for school noemen omdat je dan het eigenlijke programma tekort doet en je de opzet van dit programma door de Nepalezen zelf schade toebrengt. Eén van de opdrachten was een PowerPoint presentatie maken over je eigen voorlichtingsprogramma voor je eigen land. Ik heb alles wat ik heb geleerd en al wist gecombineerd in een programma speciaal voor de NOHS, met de wetenschap dat we 2 keer per jaar 2 weken in Nepal zullen zijn. Dit programma heet BRUSH AT SCHOOL! Het idee is om als NOHS komend najaar twee scholen te adopteren voor wat betreft het Oral Health program. We gaan proberen om op die scholen het poetsen te promoten met fluoride tandpasta: 2 minuten klassikaal poetsen op school. De NOHS betaalt 75% van de kosten van de materialen en een lokale partner betaalt de andere 25% (verantwoordelijkheid bij de locale partner leggen). Verder moeten de ouders meehelpen om tandenborstelhouders te maken en het klassenhoofd moet de 2 minuten bijhouden Tijdens het komende Camp kunnen onze vrijwilligers de docenten uitleg geven en het poetsen in de klassen begeleiden samen met Nepalese vrijwilligers. Nepalese vrijwilligers moeten de maanden tot aan het voorjaarscamp de scholen bezoeken en begeleiden, tevens kunnen zij nieuwe tandpasta brengen. Zij moeten de NOHS op de hoogte houden. Als de voorjaarsgroep komt kan die weer langs de scholen gaan en bekijken wat wel en wat niet loopt en weer nieuwe materialen brengen. We blijven dit volgen totdat ze het in Nepal zelf kunnen doen of totdat het Fit for School daar landelijk wordt toegepast vanuit de overheid. Als een school laat zien dat ze het programma zelf kunnen volgen dan kunnen we weer nieuwe scholen adopteren. Dit heeft meer effect dan eenmalig een school bezoeken. We zullen eerst gebruik kunnen maken van de voorlichtingsmaterialen die we hebben en na een evaluatieperiode zelf aanvullende materialen ontwikkelen in het Engels en Nepalees. Ondertussen houden we contact met onze contacten over een landelijk voorlichtingsprogramma. Je kunt ons doel als volgt omschrijven: tandenpoetsen met fluoride tandpasta als een dagelijkse gewoonte op school bewerkstelligen met als resultaat: minder cariës, dus minder kiespijn, dus minder schoolverzuim, betere leerresultaten etc We gaan er mee aan de slag en hopen in ons volgende magazine hier meer over te vertellen. Angela heeft ondertussen met behulp van Wasser Ontwerpen uit Leiden al een logo ontworpen voor BRUSH AT SCHOOL! Het valt me op dat de NOHS niet alleen draait op actieve bestuursleden maar we merken dat ook vanuit de deelnemers wordt meegedacht hoe we zinvol kunnen werken in Nepal, het is goed om als stichting een duidelijke visie te hebben en die kun je beter maken als je met meer mensen van gedachten wisselt binnen je eigen stichting maar ook met mensen van andere stichtingen die in Nepal werkzaam zijn. Tevens hebben we met onze contacten in Nepal een plezierig contact en dat zorgt er dan ook voor dat we enthousiast blijven om veel tijd te besteden aan de organisatie van de Dental Camps! Gerjen Winkeler Voorzitter NOHS gerjenwinkeler@hotmail.com 6 7
Van de Penningmeester: Het penningmeesterschap In oktober verleden jaar waren Annemarie en ik in Lombok waar we met vijf andere tandartsen werkten voor de DDFI. Op enig moment keek ik daar op de site van de NOHS. Op de pagina met de pasfoto s van de bestuursleden met hun functie en naam eronder ontwaarde ik een vreemd fenomeen. Bij de functie van penningmeester stond vermeld: vacant, met op de plaats voor de foto een fotootje van mij in actie in Nepal. Toen wist ik al wel hoe laat het was en wat mij boven het hoofd hing. Eenmaal thuis ben ik er maar met open ogen ingedoken. Iemand moet het toch doen? Annemarie heeft een opzet gemaakt en de gegevens van 2009 in een programmaatje gezet. Zonder haar was ik, ben ik, een waardeloze boekhouder. Volgende stap was voor mij het me eigen maken van internetbankieren. Niet zo moeilijk, maar zeker een maandelijks weerkerende bezigheid wat betreft de automatische incasso s verwerken, maandelijkse, kwartaalsgewijze en jaarlijkse. Maar uiteraard allemaal voor het goede doel. De mutaties ten aanzien van betalingen zijn niet zo heel talrijk en hopen zich op naar mate de dentalcamps naderen. Onderdeel van het penningmeesteren is het regelen van de vliegtickets; een ware sport... Aanvankelijk dacht ik dat het inkopen van tickets voor groepen goedkoper zou zijn dan individuele tickets. Maar niets is minder waar. Per vliegtuig worden tickets in prijsklassen verkocht. De eerste vijftig bijvoorbeeld goedkoper. Maar als er daar al vijfenveertig van zijn verkocht heb je er vijf goedkopere en de rest duurdere. Wat is het goede moment. Ook fout is om voor dezelfde vliegdag bij meerdere bureau s een offerte aan te vragen. Dan zitten ze allemaal in dezelfde vijver te vissen en kom je ook duurder uit. En najaarstickets zijn zo n 150,- tot 200,- duurder dan voorjaarstickets vanwege een grotere vraag in het najaar. En zo leer je al snel. Het volgende hoofdstuk is het standaardiseren van de Camp-afrekeningen zodat we meer inzicht krijgen in de kosten in vergelijking met vorige Dental Camps. Standaardisering ook in die zin dat er op bonnen uit Nepal een datum moet staan in Arabische cijfers en Latijnse letters en door de indieners ervan voorzien van een omschrijving in het Nederlands van het geleverde. Want Nepalees is Spaans voor ons Nederlanders. Dit als onderdeel van het optimaliseren van het financiele beleid. Accountantsbureau Avivos uit Arnhem hebben we bereid gevonden om, om niet, de jaarstukken door te nemen en goed te keuren. Een kascommissie is maar een kascommissie en zeker niet geequipeerd om onze boekhouding helder te krijgen. De eerste contacten met Avovos hebben meteen een aantal goede adviezen opgeleverd betreffende de inrichting van de boekhouding. Plat gezegd, het komt erop neer goed op de winkel te passen. Training verpleegkundigen in Nepal Cees Engels 8 9
My ten years with NOHS Human beings are distinct social beings than others due to the certain virtues. Social work is one of the prominent virtues for mankind. One who suffers in the problem and pains of others indeed understands the human responsibility and humanity. I have been well influenced by the saying; humanity lies in the service of mankind. Serving to the needy people, disabled, indigenous and marginalized has been undying passion for me. I have been working in association with NOHS since last 10 years. We are jointly active for the promotion and betterment of health status of poor people since the last 10 years. In the due course of 10 years, I have collected many experiences. NOHS has been playing a vital role in the field of oral health care and awareness activities. Our team has been putting the hands together with NOHS to accomplish the health mission. NOHS has been directed towards the conviction of helping people to reduce their pain. This is what the true human virtue inherent in it, for that I can resist thanking NOHS for the attempt of human services. It has been significant and mutual relationship for 10 years between the Netherlands Oral Health Society and the organization which I am connected; Lions club of Kathmandu sunrise and community Help Center Nepal (CHCN). Above mention two organizations has been associated with NOHS. On the joint effort and well co-ordination NOHS, lions and CHCN respectively, the local or rural people of Chitwan district have been getting the health services of oral and dental treatment. Before the establishment of CHCN I was conducting the social programmes informally but when I was supported by the organization the speed or pace of helping people got effectively increased. CHCN was formally established in 2062 B.S. with newer sort of zeal and enthusiasm having the spirit to help people to get rid of pain. CHCN has been perpetually conducting several health camps like dental camp, oral camp, eye camp, gynecology camp in the association of NOHS and other organization from Netherlands like WOMAN FOR WOMAN and DENTAL AID TO NEPAL etc.. The camps have highlighted the upliftment of poor health status of needy people. They have provoked the public awareness and public participation in the field of attaining the sound health status. The constant thumb up of NOHS and CHCN is tremendously remarkable. Their pure humanity services cannot be measured by the mere economic value. It is immeasurable, infact; they have conducted the health camps almost in the entire VDC of East part of Chitwan district and few places in west part of Chitwan district as well. NOT only in Chitwan but NOHS have organized dental camps in other districts of Nepal including Nawalparashi district incorporation with Kumari School as many times as in Chitwan. The following data shows the regular conduction of health camps in the different rural areas of Chitwan district and few other places. 1. Malpur 2. Jankauli 3.Khairahani health post-first time 4. Khairahani health post-second time 5. Jhuwani 6. Harnari 7. Bachhauli 8. Daduwa 9. Gadauli 10. Chainpur 11. BirendraNagar first time 12. Biren- 10 11
dranagar second time 13. BirendraNagar third time 14. Mohana 15. Bhandara Padariya 16. Tarauli 17. Chitrasari 18. Shaktikhor-dental camp 19. Padampur 20. Gawai 21. Kapiya 22. Champa Nagar 23. Jayamangala 24. Kathar 25. Jamunapur 26. Mangal pur 27. Gorkha Thati Pokhari 28. Shaktikhor Gynecology camp 1st time 29. Shaktikhor Gynecology camp 2nd time 30. Bachhauli Gynecology camp The above data shows that the dental camps have been successfully enacted in 27 places of Chitwan district. (Some of locations I have mention dental camps were support by Dental Aid to Nepal UK ). There is no doubt to say that more than 50 thousands people of rural area of Chitwan district have directly or indirectly been benefited till now (March 2010) through the dental camps. To provide millions of help is not an ordinary attempt itself. This remarkable help has been mentioned in the news, magazines by the community and individuals. NOHS, Lions club of Sunrise and CHCN, therefore have been character of appreciation. If this sort of services were not available in the villages, people would have to suffer more from the problem of dental and oral cancer. So, the health camps really provided the benefits to the people. In spite of emerging conflict rampant during the period of ten years, like strike, revolution, massive demonstration, this dental camp never got stopped. No such power was there to stop our helping hands. Despite the political instability or the political hindrances, it was constantly continued due to the contribution and prominent dedication of our team. Facing the various challenges, we kept on continuing our mission. I would like to suggest that such dental camp should be conduced in any parts of our country so that the people could get relief from the pain. Achievement: More than 50 thousands people of rural area of Chitwan district have directly or indirectly been benefited till now (March 2010) through the dental camps. In addition to it some schools have been established to provide education for those children who are deprived from the touch of education. Scholarships educational materials for the students have been distributed. Goat farming support for the woman of Bachhauli VDC and one family received support to build house from dentist (who was dental team member from NOHS.) After having great motivation and encouragement from the NOHS, we (CHCN) have established community health centre in Bachhauli VDC 6, with support from Medora. Likewise the ambulance service has been provided to the people of Bachhauli VDC, Kumroj VDC and nearby this locality which was gifted by the people of the Netherlands. Recently we have started our service to community. In this health centre primary health care, health awareness, interaction programme in community development issues and training for dexterous manpower is planned. Finally, we are indebted to all the contributor and supporter NOHS for their continuous financial support and innovative ideas for dental camps and hoping to get it in the days to come. I would like to especially thank to Drs. Pim Bink, Past President of NOHS, Mr. Theo Jetten Past President of NOHS and Drs. Gerjen Winkeler, President of NOHS and their team members. Similarly, I would like to express my sincere gratitude to all the members and participate of NOHS, volunteers, local people, well-wishers, intellectual circle for their participation and creative suggestions as well, and our entire team, who never get exhausted working all day and night for their targeted commitment and joint team spirit. Keshav Panday Het T-Team Ons Tandheelkundig team (T-team) werd uitgenodigd om een training te volgen in het Maoïstische kamp. Gezondheidszorg is één van de belangrijkste onderwerpen waar zij verandering in willen aanbrengen. Uiteraard hebben wij dit unieke aanbod met beide handen aangegrepen. De training was voornamelijk bedoeld voor de verplaatsing van ons team onder moeilijke omstandigheden. Eén van de onderdelen was het verplaatsen van ons materiaal. Hierbij werd geoefend op de stormbaan. Twee aan twee moesten wij leren om onze kisten onder het prikkeldraad door te slepen, waarna in looppas een waterhindernis overgestoken om daarna onder dekking een heuvel overgestoken moest worden. Het ging hier vooral om uithoudingsvermogen. Onze groep bestond uit 3 mannen en zeven vrouwen waarbij de mannen alle gediend hadden als officier in het Nederlandse leger. Als reserve officier had Pim de rang van kapitein wat het contact met de staf van het Maoïstencamp vereenvoudigde. Aangezien de leeftijd van de vrouwen dermate jong was, verkeerden zij in uitstekende conditie en had bij de training geen enkel probleem met hun uithoudingsvermogen. Het tweede onderdeel was de communicatie. Hierbij werd geoefend met de radiotelecommunicatie. Het ging wel met oude apparatuur maar die uitstekend werkte. Daarna kwam de verplaatsing met een legervoertuig. Het leren omgaan met de vierwiel aandrijving en de differentieel blokkering zodat in elk terrein gereden kon worden. Na de training van een paar dagen waren wij in staat om in een straal van 50 km binnen drie kwartier ter plaatsen van het noodgeval te zijn. En dat zijn dan de acute gevallen die wij normaal in de weekenddienst hebben. Groep Kumarischool 12 13
En ook een dag werken in een Maoïstenkamp 14 Voor mij was dit het tweede Dental Camp met de NOHS. In 2008 ben ik met collega s van een praktijk in Lemmer meegeweest en deze keer ben ik met 3 studievriendinnen, Stephanie Theuns, Leontine Jongsma en Ellen Berendsen naar Nepal afgereisd. Voor hen was het de eerste keer. Maar ook al ben ik wel eerder geweest, het was weer compleet anders en wederom een hele belevenis. We hebben rondom de Camps met z n allen verschillende bezienswaardigheden bezocht en nog een korte hike naar Sarangkot (bij Pokhara) gedaan. De Dental Camps vond ik weer erg indrukwekkend. Het is elke dag weer afwachten op wat voor plaats we terecht zouden komen. De eerste dag kwamen we op een plek waar ik twee jaar geleden al geweest was. Het was wel bijzonder om te zien hoe veel verschil er al was. Nu hadden sommige mensen een mobiele telefoon en met een filmcameraatje werd door de bewoners zelfs de hele dag vastgelegd. Toen was dat hier nog niet het geval. Maar op de andere Campdagen heb ik geen filmcamera s meer gezien; wel wat mobiele telefoons. In een toespraak bij deze eerste dag werd ook nog benadrukt dat ze het zo bijzonder vonden dat er zoveel vrouwen waren om te helpen; we waren namelijk met 6 vrouwelijke tandartsen en een vrouwelijke preventie assistente. Verder waren er drie mannen (tandartsen) met onze groep mee. Het was op die dag namelijk Women Day. In Nepal hebben de mensen veel respect voor vrouwen, omdat ze voor het gezin zorgen en vaak ook hard op het land werken. Ook hebben ze een speciale zussendag. Het was dus wel leuk dat ze dat in de toespraak nog extra benadrukten. De vierde werkdag zijn we naar een Maoïstenkamp gegaan. Van tevoren wisten we niet zo goed wat we daar van moesten verwachten en hoe dat er uit zou zien. Twee jaar geleden, in februari 2008, veroorzaakten de Maoisten nogal wat onrust. Toen is Nepal in de zomer van 2008 een republiek geworden. We konden toen niet naar Lumbini (de geboorteplaats van Boeddha) omdat daar stakingen waren en we het risico liepen dat ze de bus in brand zouden steken en wij er met onze bagage naast zouden staan. Nu wonen ze eigenlijk verplicht in kampen verspreid door Nepal. De boodschappen doen ze wel buiten de kampen en de kinderen gaan ook naar gewone scholen. In dit kamp wonen ongeveer 1500 mensen. Het hele terrein was omringd door een hek met prikkeldraad en bij de poort stond een bewaker met een geweer van ruim een meter lang. Het was eigenlijk verder wat kaal, op een aantal plaatsen waren wel al wat huisjes gebouwd. Verder stonden er legertenten en was er een soort leger oefenterrein. We wisten eerst ook niet zeker of we wel foto s mochten maken, maar later bleken de mensen eigenlijk heel erg vriendelijk en dus heeft dat nog wat mooie plaatjes opgeleverd. Een paar medewerkers van het medisch centrum daar wilden ons ook erg graag helpen en meekijken. Dus we hebben nog twee assistenten gehad in legeruniform. Ze wilden ook erg graag van ons leren en dachten ook echt na tijdens de behandeling wat handig was. Mijn assitent pakte op een gegeven moment zelf watjes en ging voor mij het wondje droogdeppen, zodat ik het beter kon zien, dat vond ik wel erg bijzonder. Het was dus al met al weer een hele ervaring en we hebben met 9 tandartsen en 1 preventie-assistente toch 2074 mensen kunnen helpen. Dat geeft wel een goed gevoel! Geke Willems www.nohs.nl 15
Een foto-impressie van de Camps voorjaar 2010 Foto s: Marcelle Engels, Wim Houtman, Henk Janssen, Dieuwertje Kuin, Willem de Lint, Geke Willems, Theo Willemsen 16 17
Volgend jaar ben ik er weer!! Al sinds het eerste jaar wist ik het: wanneer ik in het vijfde jaar zit ga ik met de NOHS mee naar Nepal! Van enkele studenten had ik al het een en ander gehoord maar niemand had me kunnen voorbereiden op de geur en vooral ook de totale chaos, vergelijkbaar met fietsen in Amsterdam op Koninginnedag, die er in de stad heerste. De eerste avond kregen we op het dakterras van het Imperial Guesthouse het programma voor de komende dagen te horen. Voordat we naar Chitwan en de Kumarischool zouden vertrekken zouden we de hoogtepunten van Kathmandu te zien krijgen. En om ons meteen goed kennis te laten maken met het reilen en zeilen in Nepal werden we naar de lijkverbranding meegenomen. Verbazingwekkend hoe rustig dat gaat. Het meest opvallende aan deze hele plaats was het ouderencentrum direct achter de verbrandingsplaats. Ouderen die niet meer hebben dan een emmer en een matje en wachten op hun overlijden. Hier ondenkbaar, daar de gewoonste zaak van de wereld. Daarna lunch bij de Bodnath Stupa met uitzicht op het Himalaya gebergte. En toen was het zover: voordat we maar zelfs hadden kunnen wennen aan de verkeerschaos werden we er middenin gegooid. Na een snelle lunch begon onze reis op een weg naar de werklocaties met ontelbaar veel bochten, gaten en gevaarlijke afgronden. Toen werd mij duidelijk dat een claxon hier onmisbaar is. Na 2 uur rijden hadden we al vele toetervariaties gehoord en keken we niet meer op als er hard op de rem getrapt werd om een tegenligger te ontwijken. Joke met twee vrijwilligers Na 8 lange uren splitsen de groepen op en vervolgende wij onze weg naar Chitwan. Bij aankomst in Chitwan was er niet veel meer te zien dan de weg en enkele rijstvelden, dus toen wij de volgende ochtend wakker werden en een olifant in de achtertuin zagen drong het nogmaals tot ons door dat we toch echt ver weg van huis waren. Op de plaats van het Dental Camp aangekomen waren al snel alle materialen uitgepakt en konden we beginnen met intaken. Helaas waren er op de Camps in Chitwan dit jaar minder mensen dan verwacht, onder andere door de staatsexamens op de scholen en doordat er op het land gewerkt moest worden om rijst te planten. Desondanks heb ik een variëteit aan wortelresten gezien. Cariës tot de apex was ook geen onbekend fenomeen. Ik kan met een gerust hart zeggen dat ik in 8 dagen tijd meer en complexere extracties heb gedaan dan in mijn hele studie. Wat me vooral op viel was de relatieve rust waarmee mensen in de stoel zaten, zowel kinderen als volwassenen. De vrijwilligers waren zeer behulpzaam en zonder hen hadden we het dan ook zeker niet voor elkaar gekregen om zo vlot mensen te behandelen. Na de afsluiting van het Dental Camp en een hele gezellige laatste avond was het voor mij duidelijk: Volgend jaar ben ik er weer! Dieuwertje Kuin www.nohs.nl 18 Anne Bronold 19
De baliemedewerker wordt door Jan heel gelukkig gemaakt Drie jaar klinische prothese technici in Nepal Het eerste jaar begonnen we met een tegenslag van het achterblijven van onze spullen in Heathrow, Londen, zodat we de eerste prothese met een klopboormachine moesten afwerken. De baliemedewerker van het Imperial Guesthouse zal dit een zorg zijn, hij glimt en eet middels al een paar jaar met een immidiaat van de technici. Het eerste jaar hebben we 34 (veelal jonge trauma patiënten) gelukkig gemaakt met een voornamelijk partiële prothese. Het tweede jaar hebben we steun gekregen van de prothetiste Danielle Stolk die met haar ervaring de patiëntenaanloop verdubbelde naar 60 protheses! De betere spullen die we dat jaar hadden en die niet bij het overstappen in Heathrow waren achtergebleven zoals de K9, boormachines, alginaat, afdruklepels en de gasbrander werkten hier ook aan mee. Het tweede jaar hebben we daarom ook gelijk de eerste reparatie s van het eerste jaar gemaakt. Dat bevestigde ons meteen dat we het jaar erop zeker terug moesten gaan. En dit jaar, het derde jaar, moesten we het stellen zonder Danielle die in blijde verwachting is. Wel had ze voor ongelooflijk veel tanden en kiezen gezorgd, zodat we nog jaren vooruit kunnen. Maar we kregen een vervanging in de vorm van Hein Frederiks, die met zijn ervaring als Laboratoriumhouder onze gipskamer in optimale staat (zonder luchtbellen in de modellen) een nieuwe dimensie van een gipstechnici wist te brengen: lees een onbetaalbare kracht! We wisten dit jaar maar liefst 64 patiënten gelukkig te maken. Wat ons dit jaar wel is opgevallen is dat enkele patiënten de prothese niet dagelijks maar jaarlijks uit de mond halen... Zo zien we dat goede voorlichting een must maar ook een kwestie van tijd is. De hulp die we de afgelopen jaren van Sharkar Silwal hebben gekregen, niet alleen als tolk maar ook met voorlichting geven aan de prothesedragers, is van zeer grote waarde. We zouden het ook fijn vinden als hij in de toekomst (misschien wel in het nieuwe healthcentrum van Chitwan) op een vaste locatie onze taak zou kunnen voortzetten en hij zal zeker onze steun krijgen. Jan van Lokven en Theo Willemsen Hein Frederiks in actie, foto Theo Willemsen 20 Jan en Theo, foto s: Marcelle Engels 21