HANDLEIDING Boek maken in OpenOffice
Beste boekenmaker, Hartelijk dank voor het downloaden van onze handleiding Boek maken in OpenOffice Writer. Deze handleiding is geschreven om u te helpen bij het opmaken van een boek in OpenOffice. Hoewel OpenOffice eigenlijk als tekstverwerker is bedoeld, is het ook geschikt om uw eigen boek in op te maken. In deze handleiding geven wij tips om uw eigen boek vorm te geven. We behandelen praktische zaken zoals onder andere het instellen van marges, het invoegen van afbeeldingen en het opmaken van uw eigen omslag. Heeft u vragen naar aanleiding van deze handleiding of wilt u meer weten over de verschillende mogelijkheden? Neem dan contact met ons op. Veel plezier met maken van uw boek! Met vriendelijke groet, De boekenmakers van Pro-book Versie 1 1
Inhoudsopgave Aanleverspecificaties 3 Indeling binnenwerk 5 Binnenwerk opmaken 7 Afbeeldingen invoegen 14 In deze handleiding maken we gebruik van OpenOffice 4.1.1 TIP! 2
Aanleverspecificaties Voor de verschillende boeken die u bij Pro-book kunt bestellen, gelden verschillende aanleverspecificaties. Hieronder vindt u ze op een rij: Kijk voordat u begint met het opmaken van uw bestanden, welke specificaties voor uw bestanden van toepassing zijn. In de handleiding gaan wij uit van een hardcover, genaaid gebonden, boek. Meer informatie over deze aanleverspecificaties vindt u ook op onze website: www.pro-book.nl/uitleg/aanleverspecificaties Bestudeer de lay-out van een aantal boeken en maak een overzicht van hetgeen u mooi vindt. Dit kan zijn de grootte van het boek, lettertype, witmarges of hoe afbeeldingen zijn opgenomen. En probeer dit in uw bestand na te maken. TIP! Download een gratis template van onze site. U kunt meteen aan de slag! http://www.pro-book.nl/openofficetemplates 3 TIP!
Algemene tips Voor boeken zijn de volgende lettertypes en lettergrootte veel gebruikt. Lettertype Arial Courier (new) Times New Roman Calibri Lettergrootte 10 pt 11 pt 12 pt Deze handleiding is geschreven in Georgia / 11 pt. Regelafstand Selecteer de gehele tekst met Control + A. Ga nu naar Opmaak / Alinea. Wilt u meer ruimte tussen de regels dan zou u deze kunnen zetten op Vast 60 of hoger. Als u gebruik maakt van lijnen, adviseren wij dat deze niet dunner zijn dan 0,30 pt. Sneltoetsen Control + A = alles selecteren Control + C = kopiëren Control + V = plakken Control + Z = laatste actie ongedaan maken Control Enter = Pagina-einde invoegen, u plaatst nu de tekst op de volgende pagina. Wilt u weten of er codes onder de tekst staan zoals een Enter, zet het onderwaterscherm aan onder Beeld / Niet-afdrukbare tekens. 4
Indeling binnenwerk De klassieke volgorde voor de indeling van een boek is als volgt: Franse titelpagina (pagina 1) Een titelpagina met de titel van het boek en de naam van de auteur in dezelfde lettergrootte. De tekst zonder opmaak dus bijvoorbeeld Arial en grootte 11. Blanco pagina (pagina 2) Een scheidingspagina tussen de Franse titelpagina en de gewone titelpagina. Titelpagina (pagina 3) Een titelpagina met de titel van het boek en de naam van de auteur. Op deze pagina kan de tekst wel opgemaakt worden. Standaard is dat de titel van het boek in een groter lettertype wordt gezet dan de naam van de auteur. U kunt evt. een afbeelding invoegen. Colofon (pagina 4) Colofon met de vermelding van de naam van de auteur, de datum, uitgeverij e.d. en de standaard vermelding over Niets uit deze uitgave mag Een voorbeeld: Colofon Copyright 2015: Jan Jansen Vormgeving: Jet Jansen Illustraties: Jet Jansen Druk en bindwerk: Pro-book, Zwolle Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Kiest u voor deze klassieke indeling, dan is het heel gebruikelijk dat op pagina 1 t/m 4 geen paginanummers vermeld staan. Op pagina 5 begint u met 5 (zie pagina 8 voor de uitleg). De eerste pagina Een boek begint altijd op de rechter pagina. Oneven pagina s printen wij rechts, even pagina s printen wij links. Maak eventueel een overzicht waarin duidelijk staat welke pagina's tegenover elkaar staan: blz 1 blz 8 blz 9 blz 16 blz 17 pagina 1 rechts pagina 2 & 3 pagina 4 & 5 pagina 6 & 7 laatste pagina 24 staat links blz 2 blz 3 blz 4 blz 5 blz 6 blz 7 blz 10 blz 11 blz 12 blz 13 blz 14 blz 15 blz 18 blz 19 blz 20 blz 21 blz 22 blz 23 blz 24 5
Lay-out Bij Pro-book kunt u boeken laten maken in verschillende formaten. Voor afloop hanteren wij 3 mm rondom. Deze afloop hebben wij nodig om veilig te kunnen snijden zonder dat er iets weggesneden wordt of dat er witte randjes verschijnen. De marges kunnen verder naar eigen inzicht ingesteld worden. Vindt u het lastig om een marge te bepalen, pak er eens een boek bij en meet de witmarges. 6
Binnenwerk opmaken Vaststellen lay-out Bij Pro-book kunt u boeken maken in verschillende formaten zoals bijvoorbeeld: A5 = 148 x 210 mm (B x H). Het formaat kunt u aanpassen onder Opmaak / Pagina. Ga nu naar het tabblad Pagina. Voor afloop hanteren wij 3 mm rondom. Deze afloop hebben wij nodig om veilig te kunnen snijden zonder dat er iets weggesneden wordt. Bij de breedte en hoogte telt u 6 mm op: Breedte: 148 + 6 = 154 mm / 15,40 cm Hoogte: 210 + 6 = 216 mm / 21,60 cm Bij ons bent u niet gebonden aan standaard maten. Voor een boek breder dan 21 cm kunt u beter eerst contact met ons opnemen. TIP! Witmarges De marges kunnen naar eigen inzicht ingesteld worden. Vindt u het lastig om een marge te bepalen, pak er eens een boek bij en meet de witmarges. Een goede indicatie voor witmarges bij een boek van 148 x 210 mm (B x H) zijn (de afloop is hier tevens in verwerkt): Binnenste: Buitenste: Bovenkant: Onderkant: 1,5 cm+ 3 mm = 1,80 cm 1,75 cm + 3 mm = 2,05 cm 2 cm + 3 mm = 2,30 cm 1,75 cm+ 3 mm = 2,05 cm Let op: Bij paginaopmaak op de optie Gespiegeld aanstaat. De marges voor een boek van 170 x 240 mm (B x H) of 200 x 280 mm kunnen zijn: Binnenste: 2,00 cm Buitenste: 2,30 cm Bovenkant: 2,60 cm Onderkant: 2,30 cm 7
Paginanummering Bij de klassieke indeling van een boek (zie pagina 5) worden pagina 1 t/m 4 niet genummerd, maar ze worden wel meegeteld. We gaan het bestand verdelen in secties; één zonder paginanummering en één met paginanummering. Zet uw cursor op pagina 5. Hier begint u dan straks met 5. Ga naar Stijlen en opmaak of F11 Ga vervolgens naar het laatste icoontje in de balk en kies voor Nieuw opmaakprofiel uit selectie. En type hier een naam bijvoorbeeld pagina s met nummering. Klik op OK en sluit af. We gaan nu nog het gedeelte vanaf pagina 5 toewijzen aan het nieuwe opmaakprofiel. Ga naar pagina 5 boven aan en klik op de rechter muisknop en klik op Alinea. 8
En ga naar het tabblad Tekstverloop. Bij Regeleinden vinkt u 2 dingen aan: Invoegen aanvinken en Met paginaopmaakprofiel. Kies hier voor pagina s met nummering en bij Paginanummer 5. Dit kunt u controleren door op pagina 5 te gaan staan met de cursor en nu ziet u onderaan de pagina in de grijze balk geen Standaard maar pagina s met nummering. 9
Het invoegen van paginanummers verloopt anders dan in Word. Een paginanummer kunt u het beste in een koptekst of voettekst plaatsen. Koptekst en voettekst zijn onderdeel van het pagina-opmaakprofiel. Dit doen we voor het gedeelte pagina s met nummering. Zet de cursor op pagina 5. Een simpele paginanummering opzetten gaat als volgt: Ga naar Invoegen / Voettekst / pagina s met nummering. En zet de cursor in de Voettekst. Nu wordt er een extra veld aangemaakt onderaan de pagina. De cursor staat nu in dit veld. Ga vervolgens naar Invoegen / Velden / Paginanummer. 10
Zet nu uw paginanummer in het midden. Wilt u het paginanummer boven aan de pagina, kies dan bij de begin stap een Koptekst i.p.v. Voettekst. In het midden is de meest eenvoudige manier TIP! Gebruikt u alleen een titelblad, dan wordt deze ook niet genummerd (maar telt wel mee). U doet dan bovenstaande stappen maar dan zet u de cursor op pagina 2 i.p.v. 5. De eerste pagina van uw boek begint altijd rechts, de even paginanummers zijn de linker bladzijdes, de oneven bladzijdes zijn rechts. TIP! Paginanummering verschillend per bladzijde: Oneven pagina s staan rechts en even pagina s links. Lijn het paginanummer 5 rechts uit. 11
Ga vervolgens naar Opmaak / Pagina. Verwijder op tabblad Voettekst nu het vinkje bij Links /rechts dezelfde inhoud en klik op OK. Plaats de cursor op paginanummer 6 en lijn deze nu links uit. Nu staat de paginanummering links op de even pagina s en rechts op de oneven pagina s. 12
Afbeeldingen invoegen Vereisten van een foto Illustraties voor zowel het binnenwerk als het omslag dienen aan bepaalde eisen te voldoen. Het vergroten of verkleinen van een afbeelding heeft invloed op de kwaliteit van de afbeelding. Verkleinen geeft een grotere resolutie en vergroten geeft een lagere resolutie. Het is niet mogelijk om in Photoshop of CorelDraw (geen Windows Paint) de resolutie te vergroten. Wij adviseren u om de afbeelding direct te maken op het juiste formaat en bij voorkeur als.jpg. Voor de beginnende boekenmaker Alle foto s en gescande documenten, die u gebruikt zijn altijd RGB. Let op: als u foto s en scans maakt dat u de kwaliteit op de hoogste stand staat (minimaal 300 dpi. Pro-book kan uw bestand automatisch omzetten van RGB naar CMYK. Belangrijk om te weten is dat de kleuren op uw beeldscherm net anders zijn dan de gedrukte kleuren in uw boek. RGB-model (rood, groen en blauw) wordt gebruikt voor o.a. computer en fotomateriaal. CMYK-model (cyaan, magenta, geel en zwart) wordt gebruikt voor drukwerk. Pro-book kan uw bestand automatisch omzetten van RGB naar CMYK. TIP! Voor de gevorderde boekmaker geven wij hier extra informatie. http://www.pro-book.nl/files/website/file/gevorderde-boekenmaker.pdf 13
Het invoegen van een afbeelding Zet de cursor in de tekst waar u de afbeelding wilt plaatsen. Ga nu naar Invoegen / Afbeelding / Uit bestand en selecteer de juiste afbeelding. Klik nu op Openen. Veranker bij voorkeur de afbeelding aan die plaats in de tekst: Bepaal de plaats waar u de afbeelding vast wilt zetten. Selecteer de afbeelding en klik op de rechter muisknop. Ga vervolgens naar Verankering en Aan teken. Let op: bij verankering "als teken" kant u geen paginaomloop doen, dit is de tekst rond de afbeelding laten lopen. Foto vergroten of verkleinen Selecteer de foto, houdt de shift knop ingedrukt en ga met de cursor op een hoek staan en trek de foto uit naar de gewenste grootte. 14
Foto omzetten naar zwart-wit Selecteer de foto en ga naar de Werkbalk Afbeelding. De afbeelding staat altijd op Standaard, selecteer hier Grijswaarden. Of pas het aan in de rechter menubalk bij Eigenschappen. Hier is het ook mogelijk om bijvoorbeeld de Grootte van de afbeelding aan te passen en de Omloop te wijzigen. Tekstomloop Selecteer de afbeelding en klik op de rechter muisknop. En ga naar Omloop en kies bijvoorbeeld voor Paginaomloop of Dynamische paginaomloop. Door de afbeelding te verslepen in de tekst, ziet u duidelijk het verschil. En kiest u degene die het beste in uw ontwerp past. Kader om de afbeelding Wilt u de afbeelding net iets meer geven dan kunt u er een kader om de foto invoegen. Klik op de afbeelding en ga naar Randen. 15
Selecteer nu rechtsonder (de rand er omheen). De dikte van de lijn kan onder Lijnstijl worden aangepast. Onder Randkleur is ook de kleur van de lijn aan te passen. Bijschrift invoegen Ga naar de afbeelding en klik op de rechter muisknop. En ga naar Bijschrift Typ bij Bijschrift de tekst die u onder de afbeelding wilt plaatsen. Let op: als u de afbeelding gaat verplaatsen dat u zowel de afbeelding als het bijschrift selecteert!wilt u de afbeelding verplaatsen? Selecteer de afbeelding én het bijschrift. TIP! 16
Inhoudsopgave genereren Ga naar de titel die u in de inhoudsopgave wilt laten terugkomen. Ga voor Hoofdstuk 1 staan en klik op Stijlen en opmaak of F11. Kies nu voor Kop 1. U kunt het lettertype en grootte nog aanpassen. Selecteer de tekst Hoofdstuk 1 en pas het lettertype en grootte aan in de bovenbalk. Voor alle hoofdstukken en paragrafen dient u de eerste stap op deze pagina te herhalen. Een paragraaf kunt u bijvoorbeeld Kop 2 geven en een sub paragraaf Kop 3. Plaats de cursor waar u de inhoudsopgave wilt invoegen. Ga naar Invoegen / Inhoudsopgave en registers / Inhoudsopgave en registers. En klik op OK. Nu wordt de inhoudsopgave automatisch gegenereerd. 17
U kunt het lettertype en grootte opmaken. Ga naar de inhoudsopgave en klik op de rechter muisknop. Klik op Alinea-Opmaakprofiel. Ga vervolgens naar het tabblad Lettertype. Let op: De inhoudsopgave verandert niet gelijk mee als u een hoofdstuk toevoegt of als er een pagina is bij toegevoegd. Dit dient u zelf te doen. Ga naar de inhoudsopgave en klik op de rechter muisknop. U kunt nu kiezen voor Index/Inhoudsopgave bijwerken. 18
Omzetten naar PDF Het bestand van het binnenwerk dient nu omgezet te worden naar een drukklaar bestand. Om uw bestand altijd en overal op de juiste wijze weer te geven, inclusief lettertypen en lay-out, is het noodzakelijk om dit te exporteren naar PDF. Ga naar Bestand / Exporteren als PDF. Selecteer de Verliesvrije compressie (voor afbeeldingen), Bladwijzer exporteren mag aan blijven en Standaard lettertypen inbedden. En klik op Exporteren. Sla het nu in de juiste map op uw pc op. Bekijk het PDF bestand zorgvuldig. Dit is zoals wij het voor u gaan printen. Zet uw cursor links onderin het beeldscherm van de PDF, nu komt het formaat in een pop-up omhoog. In ons voorbeeld is dit 154 x 216 mm. TIP! 19
Heeft u geen Adobe Pro, download een tijdelijk proefversie van Adobe op https://www.adobe.com/cfusion/tdrc/index.cfm?product=acrobat_pro&loc=nl. U heeft 30 dagen de tijd om uw bestand om te zetten van Word naar PDF. Controle op juiste PDF Controleer in het PDF bestand of alle lettertypes (fonts) zijn ingesloten. Dit kunt in bekijken onder Bestand / Eigenschappen. Als het font ingesloten is, ziet u volgende afbeelding: Correct ingesloten Fonts Fonts zijn niet correct ingesloten Ander lettertype Wilt u een ander lettertype gebruiken? Op http://www.fontsquirrel.com of http://www.dafont.com vindt u een wereld aan verschillende lettertypes die, vrijwel allemaal, gratis te downloaden zijn. Uiteraard is het dan van belang om te checken of deze lettertypes zijn ingesloten. Grootte PDF controleren Wilt u controleren of het PDF bestand de juiste afmeting heeft, ga dan in het PDF bestand met de cursor naar de linker onderhoek. Nu komt er een pop up met de ware grootte van het bestand in mm. 20
Pro-book Pascalweg 8 8013 RC Zwolle www.pro-book.nl info@pro-book.nl 038-460 54 72