Verbonden door de ambitie om te bouwen aan een duurzame toekomst voor de stad METABOLIC durven het aan en spreken zich uit in een manifest voor de circulaire ontwikkeling van Buiksloterham Manifest Circulair Buiksloterham 2 van 8
Urgente opgave en kans De stad met haar concentratie van mensen en functies speelt een cruciale rol in het ontstaan èn in het oplossen van urgente problemen die voortkomen uit de manier waarop we met energie omgaan, uit de wijze waarop we eindige grondstoffen verspillen en uit het feit dat de producten die we gebruiken eindigen als afval. De overtuiging dat we daar ook echt iets aan kunnen doen, wordt steeds breder gedragen. Daar is een andere manier van denken en doen voor noodzakelijk. Een essentiële stap daartoe is de overgang van de huidige lineaire economie naar een op kringlopen gebaseerd systeem waarin we de herbruikbaarheid van producten en grondstoffen maximaliseren en waarin we zorgdragen voor het ecosysteem. Dat vraagt om een stad die duurzame keuzes maakt en die haar bewoners, bedrijven en instellingen motiveert om bij te dragen aan die duurzame stad door groot en innovatief te denken en te doen. Amsterdam heeft net als andere grote stedelijke concentraties te maken met vraagstukken van energie, klimaat en biodiversiteit en moet daar antwoorden voor vinden. Amsterdam heeft de ambitie om mee te spelen in de voorhoede van innovatieve oplossingen voor die vraagstukken. Vanuit dat perspectief biedt Buiksloterham, een wijk in Amsterdam-Noord, een unieke mogelijkheid om die ambities waar te maken door stap voor stap gezamenlijk invulling te ge``ven aan de stad van morgen vanuit een circulair perspectief. Buiksloterham Buiksloterham is een binnenstedelijk industriegebied op een steenworp afstand van het centrum van de stad met de opgave om te verkleuren naar een duurzame wijk waar wonen en werken samengaan. Het transformatieproces van Buiksloterham gaat een nieuwe fase in en dat luidt ook een radicaal andere koers in. De nieuwe bewoners en bedrijven die de Buiksloterham nu al gezicht en inhoud geven, kiezen voor duurzame oplossingen waar het maar kan. Vaak willen ze verder gaan dan de regels en de gebruiken nu mogelijk maken. Het is een ontdekkingstocht van vallen en opstaan, van experiment en van het implementeren en leren van innovaties. Publieke en private partijen die bij de Buiksloterham betrokken zijn, zien de kansen van deze veranderingsdrang. Maar wat betekent het als we niet kiezen voor business as usual, maar voor circulaire gebiedsontwikkeling? In samenwerking met veel betrokken partijen is in 2014 een Visie Circulair Buiksloterham gemaakt, waarin de gevolgen van die keuze inzichtelijk is gemaakt. Naast een analyse van o.a. de energie- en grondstofstromen, van de water- en afvalstromen bij ongewijzigd beleid, worden oplossingsrichtingen aangereikt en een kader voor het beoordelen van het relevante schaalniveau van duurzame maatregelen. De visie vormt een inspirerend kompas voor de ambitie van dit manifest. Maar bovenal sterkt het de overtuiging dat circulaire gebiedsontwikkeling vraagt om betrokkenheid van allen die willen vormgeven aan duurzame waardeontwikkeling in deze nieuwe wijk. Visie met ambitie Circulair Buiksloterham levert aansprekende prestaties op het gebied van o.a. energie, het sluiten van kringlopen, biodiversiteit en leefbaarheid en wil een voorbeeld zijn voor anderen die met gelijksoortige ontwikkelingen bezig zijn. Het is een wijk waar voortdurend wordt geëxperimenteerd en geïnnoveerd. Het woon- en werkklimaat is sociaal en divers en kent een hoge mate van betrokkenheid van bewoners en ondernemers. Cultuur in al haar mogelijke verschijningsvormen beschouwen we als een integraal onderdeel van de ontwikkeling. Er is een lokale en veerkrachtige economie waar diensten en goederen worden uitgewisseld met geld, tijd en lokale ruilsystemen. Energie Manifest Circulair Buiksloterham 3 van 8
is afkomstig uit hernieuwbare bronnen. Producten en materialen worden teruggewonnen voor hergebruik, reparatie en verdere recycling. Het gebied kent een grote biodiversiteit en beschikt over aantrekkelijke straten en gebouwen. Onze uitgangspunten Belangrijke kenmerken van de circulaire economie vormen uitgangspunt van ons handelen: Materialen worden zo toegepast dat ze op hoog niveau gerecycled kunnen worden. Energie is zoveel mogelijk lokaal en afkomstig van hernieuwbare bronnen. Biodiversiteit wordt ondersteund en vergroot door menselijke activiteiten. Gezondheid en welbevinden van mensen en dieren staan voorop waar mogelijk. Groei is het toevoegen van waarde, veelal financieel, maar zeker niet altijd. Data die we verzamelen en de ervaring die we opdoen delen we waar dat kan. Living lab Buiksloterham is een living lab waar experiment, onderzoek en innovatie actief worden aangemoedigd en toegepast. Niet alleen weten wij ons verbonden door deze ambitieuze visie. Voor Circulair Buiksloterham gaan we aan de slag met de volgende onderwerpen: 1. Energie 2. Afval en materiaalstromen 3. Afvalwater en rainproof 4. Ecosystemen en natuurlijk kapitaal 5. Infrastructuur en mobiliteit 6. Een diverse, leefbare en inclusieve woonwijk 7. Lokale economie en ondernemerschap 8. Cultuur, gezondheid en veiligheid Het wordt een gezamenlijke zoektocht die vraagt om thematische verdieping, om onderzoek naar technische, sociale en economische haalbaarheid, om durf om het anders te doen, maar ook om bijstelling van de ambities. Maar we gaan voor keuzes, investeringen en doorpakken. Het continue proces en de harde realiteit leiden ertoe dat er dagelijks ook suboptimale keuzes moeten worden gemaakt, omdat het experiment in het echt plaats vindt. Buiksloterham bouwt, groeit en ontwikkelt zich de komende jaren verder. En```````` met dit manifest als uitgangspunt naar een duurzamere circulaire stadswijk. Concrete interventies Circulair Buiksloterham moet betekenisvol kunnen zijn op de korte termijn, zowel voor hen die nu investeren en plannen ontwikkelen, als voor de lange termijn waar het gaat om keuzes voor infrastructuur(systemen). De Buiksloterham als living lab voor circulaire gebiedsontwikkeling is gebaat bij veelzijdige oplossingen, bij voorbeeldprojecten waarbij verschillende systemen zoeken naar betekenisvolle integratie en ruimte wordt geboden aan meerdere oplossingen voor hetzelfde probleem. Het is onmogelijk om nu de maatregelen en (technische) oplossingen voor elk doel volledig te kennen. Er komen nieuwe technologieën op de markt, kosten gaan naar beneden waardoor nieuwe oplossingen binnen bereik komen. Het is daarom essentieel om nu een structuur neer te zetten waarmee de gewenste resultaten binnen bereik kunnen komen. Daartoe zijn naast technische ook systemische interventies noodzakelijk. Manifest Circulair Buiksloterham 4 van 8
Systemische: 1. Het erkennen van Buiksloterham als living lab 2. Het opzetten van een bij de ambitie passende regie- en processtructuur die wordt gedragen door de betrokken partijen 3. Het werken aan nieuwe financiële voorzieningen/structuren 4. Het ontwikkelen van monitoringsystemen en open datastructuren. Technische: 1. Het ontwikkelen van Buiksloterham tot aansprekend waterinnovatie gebied 2. Het ontwikkelen en invullen van een visie op duurzame energie 3. Het ontwikkelen van een duurzaam mobiliteitsplan 4. Het transformeren van de vervuilde grond tot voedingsbodem voor maatschappelijke meerwaarde 5. Het sluiten van de materiaalkringlopen op de meest hoogwaardige manier en op het juiste schaalniveau. Samen optrekken Wij zijn er van overtuigd dat het alleen lukt om een circulaire ontwikkeling van de Buiksloterham te realiseren als we ook een nieuwe vorm vinden om dat samen te doen. Samen met de bewoners en bedrijven in de wijk, met sociale en commerciële investeerders, met de overheid, met onderzoeksinstellingen en met initiatiefnemers die de wijk als kans zien. Dat is een zoektocht. Eén die we niet volbracht hoeven te hebben voordat we met elkaar aan het werk gaan, maar die onderdeel is van de manier waarop we met elkaar omgaan. Hoe we het proces organiseren is work in progress. Hoe we het ook organiseren, ons uitgangspunt blijft dat uitwisseling van gedachten, ervaringen, plannen een belangrijke randvoorwaarde is om verder te komen. Dat betekent elkaar regelmatig ontmoeten, het debat organiseren, nieuwe domeinen verkennen en vraagstukken uitdiepen. Buiksloterham als living lab voor circulaire gebiedsontwikkeling kent een bredere scope dan het gebied alleen. We hebben kennis, medewerking, middelen en betrokkenheid nodig van anderen. Wat we te bieden hebben is een leer- en innovatieomgeving van betekenis. Tot slot De ambitie, de middelen en de wijze van organiseren van de transformaties in de Buiksloterham krijgen betekenis als ze deel uitmaken van een wenkend perspectief. Wij werken aan plannen voor de Buiksloterham omdat we bouwen aan een duurzame toekomst voor de stad. Een overtuigend verhaal vormt niet alleen de verbinding tussen ons als de direct betrokkenen, het is een noodzakelijke voorwaarde om anderen te mobiliseren. Amsterdam, Manifest Circulair Buiksloterham 5 van 8
Gemeente Amsterdam Namens het College van Burgemeester en Wethouders Amsterdam, Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling Wethouder Eric van den Burg T. H. M. Voskuilen Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS) Wethouder Abdeluheb Choho Namens het dagelijks bestuur van de bestuurscommissie Noord, Renée Hoogendoorn, Directeur AEB Amsterdam Portefeuillehouder Saskia Groenewoud Jaap Pranger, Financieel Directeur Waternet Amsterdam Economic Board Ir. R.R. Kruize, Algemeen Directeur Doortje van Unen, Adjunct Directeur De Alliantie Amsterdam Rainproof L. Bath, Manager Vastgoed Amsterdam/Almere Daniel Goedbloed, Programmamanager Manifest Circulair Buiksloterham 6 van 8
Beleef Buiksloterham Metabolic Dirk Jan van Wieringhen Borski Namens het bestuur van de vereniging Eva M. Gladek, Directeur DELVA Landscape Architects New Energy Docks Steven Delva, Landschapsarchitect Peter Dortwegt, Directeur Eigen Haard Pakhuis de Zwijger Danny Wijnbelt, Directeur Ontwikkeling Egbert Fransen, Directeur Hogeschool van Amsterdam Stichting Schoonschip Gerard van Haarlem, Voorzitter Domein Techniek Thomas Sykora, Voorzitter Liander Studioninedots Daan Schut, Directeur Assetmanagement Albert Herder, Architect Partner Manifest Circulair Buiksloterham 7 van 8
Vereniging de Ceuvel Westpoort Warmte Jeroen Apers, Penningmeester Arno van Gestel (gevolgmachtigde), Manager Sales & Business Support, Nuon Waterschap Amstel, Gooi en Vecht Zelfbouwers Buiksloterham J.W. Dulfer, Lid Dagelijks Bestuur Frank Alsema, Kwartiermaker Manifest Circulair Buiksloterham 8 van 8