Gemeentelijke aanpak van de circulaire stad. Bron: Week van de Stad
|
|
- Sofie de Jonge
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gemeentelijke aanpak van de circulaire stad Bron: Week van de Stad Prof. dr. Jacqueline Cramer, Utrecht Sustainability Institute, 9 mei 2014
2 Wat betekent een circulaire stad? Uitgangspunt van een circulaire stad is dat alle grondstofstromen na gebruik weer teruggebracht worden in de kringloop en opnieuw worden gebruikt voor nieuwe producten en diensten. Dit betekent dat afval dan niet meer bestaat en grondstoffen efficiënt gebruikt worden. Wanneer recycling van grondstoffen hand in hand gaat met vermindering van grondstoffengebruik per eenheid product en per persoon, kunnen steden grondstoffenschaarste en negatieve effecten van grondstoffengebruik helpen voorkomen. Naast milieuwinst levert dit alles directe baten op door kostenbesparing en extra waardecreatie en indirecte baten in de vorm van werkgelegenheid, nieuwe bedrijvigheid en innovatie. In Nederland hebben steden al enige ervaring opgebouwd op het gebied van de circulaire stad. We lopen hierin internationaal relatief voorop (Planbureau voor de Leefomgeving, 2013). Verschillende afvalstromen, zoals papier en karton en glas, worden voor een aanzienlijk deel als grondstof opnieuw gebruikt. Ook groeit het aantal bedrijven dat hun product zo weet te ontwerpen dat deze na gebruik weer terug kan in de kringloop (Cradle to Cradle). Bovendien nemen burgers allerlei initiatieven om in hun wijk hergebruik- en reparatie van producten en leennetwerken te bevorderen. De kringloopgedachte begint geleidelijk steeds breder te leven in de samenleving. Wat kunnen gemeenten doen om hun stad circulair te maken? Welke stappen kunnen zij zelf zetten in samenwerking met burgers en bedrijven? Onderstaande aanpak richt zich op beantwoording van deze vragen.
3 Rol van gemeenten Het meest directe aangrijpingspunt voor gemeenten om de transitie naar een circulaire stad te bevorderen, is aan het eind van de keten: de afvalfase. De meeste gemeenten zamelen de afvalstromen van huishoudens en vaak ook van bedrijven zelf in. Vervolgens worden de ingezamelde stromen door uiteenlopende verwerkers gerecycled, verbrand en voor een klein percentage nog gestort. De nadruk bij gemeentelijk beleid ligt tot nu toe echter vooral op het managen van afvalstromen. De gemeente heeft in beeld hoeveel afval er wordt geproduceerd en hoeveel daarvan per afvalstroom wordt gerecycled, verbrand of gestort. Daarbij probeert men het percentage recycling geleidelijk te verhogen. De volgende stap is om afvalstromen te beschouwen als grondstofstromen en te streven naar het zo hoogwaardig mogelijk terugbrengen van afgedankte grondstoffen in de kringloop. Zo evolueren we van een lineaire naar een circulaire economie, waarin de aandacht verschuift van het managen van afvalstromen naar het herontwerpen van product- en materiaalketens die in de kringloop blijven. Dus van ontwerpfase tot en met de gebruik- en afdankfase van producten. Dit vergt samenwerking met productketens om tot herontwerp van hun keten en de ontwikkeling van nieuwe ketens te komen. Daarbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen de biologische, vernieuwbare kringlopen en de technische, niet vernieuwbare kringlopen (zie onderstaand schema van de Ellen MacArthur Foundation).
4 Naast recycling van grondstoffen dient ook reductie van grondstoffengebruik en producthergebruik een onderdeel van de circulaire strategie te zijn. In dit licht is de gemeentelijke ondersteuning van kringloopwinkels en burgerinitiatieven op het gebied van lenen en repareren van belang. Een ander aangrijpingspunt voor gemeenten om de circulaire stad te bevorderen is hun eigen aanbestedingsbeleid te richten op circulair inkopen. Door in de aanbesteding van producten en diensten eisen op te nemen over Cradle to Cradle, kunnen gemeenten innovatieve bedrijven op dit gebied stimuleren. Een enkele gemeente heeft hiermee reeds een begin gemaakt. Tenslotte kunnen gemeenten proactieve bedrijven die Cradle to Cradle producten en diensten leveren of duurzame innovaties op afvalgebied op de markt brengen, faciliteren via de ruimtelijke ordening of het wegnemen van belemmeringen (bijvoorbeeld door het aanwijzen van een regelluwe zone). Ook hierin zetten sommige gemeenten gerichte stappen. Er zijn dus al kiemen gelegd om tot een circulaire stad te komen. Maar hoe kan een gemeente stapsgewijs verder komen en op integrale wijze samen met burgers en bedrijven de circulaire stad realiseren? Het onderzoeksnetwerk van het Utrecht Sustainability Institute (USI) heeft de deskundigheid in huis om de uitgangspunten van de circulaire stad te vertalen in praktisch handelen. Het netwerk beschikt over de benodigde academische kennis bij de Universiteit Utrecht en toepassingsgerichte kennis bij de andere 5 aangesloten kennisinstellingen (TNO, Deltares, KNMI, Ecofys en Hogeschool Utrecht). Waar nodig wordt ook kennis van derden gemobiliseerd. Daarnaast organiseert het USI zogenaamde Circular Economy Labs, waarin stakeholders van een specifieke productketen met elkaar in dialoog gaan hoe zij hun eigen keten circulair kunnen maken. Op grond van deze expertise heeft het USI een stappenplan ontwikkeld.
5 Stappenplan Welke stappen kan een gemeente zetten om toe te groeien naar een circulaire stad? Stap 1: Selecteer de meest kansrijke grondstofstromen Stap 1 is om met die grondstofstromen te beginnen die een hoge milieudruk veroorzaken, grote volumes vertegenwoordigen en economische waarde kunnen opleveren. Daarna kunnen successievelijk de overige stromen op dezelfde manier worden aangepakt. Maak een analyse van de geselecteerde grondstofstromen in kwantitatieve en kwalitatieve zin, d.w.z. de hoeveelheid grondstof die de stad in komt, gebruikt wordt en de stad weer uit gaat (input-throughput-output) en de kwaliteit van deze grondstof. Zo n grondstoffen-kompas kan gebaseerd worden op overzichten van afvalstromen en hun herkomst, en een inschatting van de totale hoeveelheid die in de stad circuleert. Stap 2: Analyseer met stakeholders de opties voor kringloop-sluiting Analyseer per grondstofstroom samen met marktpartijen uit de gehele product- of materiaalketen, vernieuwers in de markt en kennispartijen welke korte- en lange termijn mogelijkheden er bestaan om de kringloop te sluiten. Betrek hierbij ook de kringloopketengedachte en vernieuwing van de bestaande productketen. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van reeds ontwikkelde methoden om stakeholders actief te betrekken en hun kennis en ervaring optimaal te gebruiken, zoals bestaande stakeholdermodellen en de Circular Economy Labs die het Utrecht Sustainability Institute organiseert (
6 Stap 3: Formuleer scenario s voor kringloopsluiting Maak op grond van stap 2 een gedegen analyse van de mogelijke combinaties van incrementele en radicale verbeteringen per product- of materiaalketen, inclusief de te behalen milieuwinst, MKBA (Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse), te realiseren banen en potentiële, innovatieve bedrijvigheid. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van reeds ontwikkelde analysetechnieken en modellering van interventiemogelijkheden. Stel op grond van deze analyse een aantal scenario s op die zich mogelijk kunnen voltrekken. Om de robuustheid van de verschillende opties binnen de scenario s te toetsen, kan gebruik gemaakt worden van de door het Planbureau voor de Leefomgeving ontwikkelde methodiek. Stap 4: Stel een korte- en langetermijnstrategie op Bepaal op grond van dergelijke scenario s in een stakeholder proces welke combinatie van opties het meest kansrijk is om de betreffende product- of materiaalketen in een gesloten kringloop te krijgen en welke korte- en langetermijnstrategie en doelen hieruit kunnen worden afgeleid. Stel op grond daarvan kansrijke business cases op.
7 Stap 5: Definieer verantwoordelijkheden en rollen tussen stakeholders Het is van belang om gezamenlijk rollen en verantwoordelijkheden te bepalen om de gestelde doelen te realiseren. Aangezien veel activiteiten in handen van de markt zullen liggen, treedt de gemeente per productof materiaalketen vooral op als regisseur, facilitator, initiator en soms als regulator. Ook kan de gemeente een belangrijke sturende rol spelen door haar aanbestedingsproces af te stemmen op de geformuleerde korte- en lange termijn doelen. In de aanbestedingseisen kunnen gerichte voorwaarden worden opgenomen die de ambities van een circulaire stad dichterbij brengen. Daarnaast kan de gemeente in haar ruimtelijke ordeningsbeleid zorg dragen voor goede vestigingsmogelijkheden van nieuwe bedrijvigheid rond de circulaire stad. Bij het bepalen van de korte- en langetermijnstrategie is het van belang om goed in te schatten op welk schaalniveau de afgedankte grondstofstromen zullen worden verwerkt tot nieuw te gebruiken grondstoffen. Sommige meer gespecialiseerde recycling processen zullen plaatsvinden op regionaal, bovenregionaal of zelfs Europees niveau, terwijl andere processen meer lokaal zullen gaan plaatsvinden. Welke processen een gemeente in haar regio wil faciliteren, kan via het vestigingsbeleid gericht gestimuleerd worden. Stap 6: Zet vanaf het begin een communicatiestrategie op die burgers en bedrijven betrekt en bottom-up initiatieven ondersteunt Zet een communicatiestrategie op die burgers en bedrijven in de stad uitnodigt deel te nemen. Zorg ervoor dat zij al vanaf het begin van het proces betrokken zijn en mede vorm kunnen geven aan de te formuleren aanpak voor de circulaire stad. Ondersteun bottom-up initiatieven van burgers die passen binnen de strategie en geef deze initiatieven zoveel mogelijk ruimte om zelf aan de slag te gaan. Denk daarbij bijvoorbeeld aan lokale leen- en reparatienetwerken, producthergebruik via kringloopwinkels en nieuwe vormen van dienstverlening. Laat naast de geselecteerde grondstofstromen ook bottom-up initiatieven uit de markt tot wasdom komen. Ondersteun daarom initiatieven van koplopers uit de markt die specifieke grondstofstromen in de kringloop willen brengen en daarin nieuwe bedrijvigheid en diensten willen ontwikkelen. Bied als gemeente voor deze groep koplopers een aantal maatgerichte faciliteiten en neem mogelijke belemmeringen (bijvoorbeeld op het gebied van regelgeving) voor hen weg.
8 Stap 7: Monitor en evalueer bereikte resultaten Zet een systeem van monitoring, rapportage en evaluatie op welke vanaf het begin onderdeel uitmaakt van het proces. Meet de resultaten wat betreft milieuverbetering, economische meerwaarde en sociaal rendement. Analyseer gedurende het proces de succes- en faalfactoren en de mogelijkheden om initiatieven te kopiëren. Deze informatie biedt inzicht in verdere opschaling en/of maatgerichte ondersteuning. Op deze wijze wordt het werken aan een circulaire stad een living lab, waarin geleerd en geëxperimenteerd kan worden. Stap 8: Zet een circulair inkoopbeleid op Parallel aan een beleid om grondstofstromen terug te brengen in de kringloop kan een gemeente een circulair inkoopbeleid opzetten. Hiermee stimuleert een gemeente ondernemers die Cradle to Cradle producten of diensten op de markt willen brengen, alleen of in een consortium van bedrijven. Ook hier is het verstandig om te beginnen met een beperkt aantal initiatieven. Door eerst daarmee ervaring op te doen, wordt kennis opgebouwd om tot opschaling te komen. Er zijn al methoden voor handen om duurzaam inkopen vorm en inhoud te geven, maar deze zijn nog niet toegespitst op circulair inkopen. In die kennisleemte kan echter wel worden voorzien.
9 Utrecht Sustainability Institute Met meer dan 1200 aangesloten onderzoekers is het Utrecht Sustainability Institute (USI) een toonaangevende netwerkorganisatie op het gebied van duurzaamheid in Nederland. Juist in de Utrechtse regio zijn veel kennisinstellingen en ingenieursbureaus op het gebied van duurzaamheid gevestigd. Door het bundelen van deze kennis kunnen we complexe vraagstukken op een integrale wijze helpen oplossen. Dit doen we in nauwe samenwerking met overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Gezamenlijk willen we positieve antwoorden formuleren op het groeiend aantal duurzaamheidsvraagstukken zoals klimaatverandering, energieafhankelijkheid, grondstoffen- en waterschaarste, explosieve urbanisatie en hiermee samenhangende sociale en economische spanningen. De kern van onze missie is het bijdragen aan de transitie naar duurzame urbane regio s, zowel nationaal als internationaal. Daarbij ligt de nadruk op het verbinden van onderzoek, innovatie en bedrijvigheid. Contact: Heidelberglaan 2 Jan Zonneveldvleugel, kamer CS Utrecht T. +31(0) E. usi@uu.nl I.
Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur
Van een lineaire naar een circulaire economie: Kansen en Bedreigingen Prof. dr. Jacqueline Cramer, directeur Aanpak van het USI Vraaggericht expertise mobiliseren om kennis te valoriseren ( integrating
Nadere informatieCirculaire Economie. Jacqueline Cramer Member Amsterdam Economic Board, oud minister van VROM en hoogleraar duurzaamheid
Circulaire Economie Jacqueline Cramer Member Amsterdam Economic Board, oud minister van VROM en hoogleraar duurzaamheid John Nederstigt Inleider Hoe maken we de MRA Circulair? Jacqueline Cramer Ambassadeur
Nadere informatieWelkom. Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen. Van Afval naar Grondstoffen
Welkom Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Bestuurlijke top Circulaire Economie: Van Afval naar Grondstoffen Programma 14.00-14.05 uur Welkomstwoord door dagvoorzitter Isabelle
Nadere informatieGebouwinrichting. Circular Economy Lab: Welkom: Jacqueline Cramer. Deze bijeenkomst is de tweede in een serie van vijf debatavonden, welke
Duurzaamheidswinst door ketensamenwerking! Circular Economy Lab: Deze bijeenkomst is de tweede in een serie van vijf debatavonden, welke zijn bedoeld om de circulaire economie Gebouwinrichting een aantal
Nadere informatieDe Transitie naar een Circulaire Economie in Flevoland: Kansen voor People, Planet en Profit. Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie
De Transitie naar een Circulaire Economie in Flevoland: Kansen voor People, Planet en Profit Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie PEOPLE People, Planet, Profit (PPP) Van een lineaire naar
Nadere informatieDuurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw
Duurzaam vernieuwen en samenwerken in de bouw Prof.dr. Jacqueline Cramer Universiteit Utrecht Opzet lezing Wat zijn de grote opgaven in de bouw op het gebied van duurzaamheid? Hoe kunnen deze opgaven worden
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatieManifest Circulair Onderwijs
Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed
Nadere informatieWAKE UP! UPCYCLE JE REGIO UPCYCLE JE REGIO VANUIT GRONDSTOFKRINGLOPEN. Alfride Groenewold Leonie Spronk
WAKE UP! UPCYCLE JE REGIO UPCYCLE JE REGIO VANUIT GRONDSTOFKRINGLOPEN Alfride Groenewold Leonie Spronk 2 INHOUD 09 > WAKE UP! PROLOOG 01 11 > DE URGENTIE: AL TWEE MINUTEN OVER TWAALF 02 49 > DE VISIE:
Nadere informatieCirculair denken en doen in de Metropool regio Amsterdam. Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie
Circulair denken en doen in de Metropool regio Amsterdam Jacqueline Cramer Ambassadeur Circulaire Economie Ambitie De MRA wil wereldwijd voorloper zijn op het gebied van slimme oplossingen voor de beperkte
Nadere informatieWAKE UP! UPCYCLE JE REGIO UPCYCLE JE REGIO DOOR TE VERBINDEN IN GRONDSTOFKRINGLOPEN
WAKE UP! UPCYCLE JE REGIO UPCYCLE JE REGIO DOOR TE VERBINDEN IN GRONDSTOFKRINGLOPEN WAKE UP! UPCYCLE JE REGIO UPCYCLE JE REGIO VANUIT GRONDSTOFKRINGLOPEN Alfride Groenewold Leonie Spronk 2 HOOFDSTUK 1
Nadere informatieSamen vooruit. in de circulaire economie. CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis. Re-creating (y)our environment
Samen vooruit in de circulaire economie Re-creating (y)our environment CIRCLES inspireert en ondersteunt u met tools en praktische kennis Circulaire economie wat moet ik ermee? Circulaire economie: u hoort
Nadere informatieJeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015
Circulaire gebiedsontwikkeling Jeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015 SADC 9/23/2015 titel SADC 9/23/2015 titel SADC 9/23/2015 Circulaire werkmilieus
Nadere informatieSamen halen we alles eruit
Waarom kennisinstellingen kiezen voor innoveren met afval en de laatste ontwikkelingen inzameling & reiniging Samen halen we alles eruit Nico Spaansen NVRD Noord 3 november 2016 Transitie in de markt Van
Nadere informatieStartbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse
Nadere informatieVerslag Circulair Café 12 oktober 2017
Verslag Circulair Café 12 oktober 2017 2 Het Rijksbrede programma Nederland Circulair in 2050 ontwikkelt een aantal transitieagenda s om de circulaire economie vorm te geven. Wat is de rol van gemeenten
Nadere informatieVan Afval Naar Grondstof
Van Afval Naar Grondstof Toelichting onderdelen VANG-programma NVRD themadag 27 november Marc Pruijn Directie Duurzaamheid Van regeerakkoord naar ketens Rutte 2: groene groei, circulaire economie Circulaire
Nadere informatieVoorstel aan de raad. Kenmerk 15.503838. Vergaderdatum 9 juni 2015. Afval is Grondstof. Beleidsnota 2015-2018
Voorstel aan de raad Opgesteld door Stadswerken Kenmerk 15.503838 Vergadering Commissie Stad en Ruimte Vergaderdatum 9 juni 2015 Geheim Nee Afval is Grondstof. Beleidsnota 2015-2018 Het College van burgemeesters
Nadere informatieAan de slag: opstellen hoogst haalbare doelen & brancheverduurzamingsplannen versie 1.0, april 2014
Aan de slag: opstellen hoogst haalbare doelen & brancheverduurzamingsplannen versie 1.0, april 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Hoe werkt het opstellen van hoogst haalbare doelen en brancheverduurzamingsplannen?
Nadere informatieAdviespunt Social Return
Social Return Maatwerk in Social Return adviseert (semi-)overheidsinstellingen en bedrijven, die een professioneel inkoopbeleid hanteren, over het toepassen van. Na gunning ondersteunt zij opdrachtnemers
Nadere informatieCircular Economy Lab: Recycling. bouw- en sloopafval
Duurzaamheidswinst door ketensamenwerking! Circular Economy Lab: Deze bijeenkomst is de tweede in een serie van vijf debatavonden, welke zijn bedoeld om de circulaire economie in een aantal belangrijke
Nadere informatieUSI Circular Economy Lab 8 : de waarde van plastic
Dagelijks worden grote hoeveelheden plastic producten en verpakkingen gebruikt. Een toenemend gedeelte hiervan wordt via diverse inzamelingskanalen op grote schaal gerecycled. Het restant, een aanzienlijke
Nadere informatieCirculaire Economie Tilburg. Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau
Circulaire Economie Tilburg Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau 28 november 2017 Aanleiding Aanpak circulaire economie Tilburg (december 2016): Voedsel: minder voedselverspilling Consumptiegoederen
Nadere informatieBetekenis van circulaire economie voor de grondketen
Betekenis van circulaire economie voor de grondketen Bodembreed 13 november 2018 Mark in t Veld (Tauw) Jeroen Nagel (RWS) RWS Duurzame Leefomgeving 2 Rijkswaterstaat Circulaire Economie GWW & RWS RWS is
Nadere informatieEen circulaire economie: De gemeente Leeuwarden als casus
Een circulaire economie: De gemeente Leeuwarden als casus Sandra van der Lee, MSc. Projectingenieur circulair ontwerpen Witteveen+Bos I Sandra.van.der.Lee@witteveenbos.com Robin van der Plas, MSc. Projectingenieur
Nadere informatieProgramma Circulaire Economie
Programma Circulaire Economie Opening voorzitter Circulaire economie Wat is dat? Kringloop goederen; zo hoort het Pauze Hoe werkt HVC Discussie Afsluiting Schrijf in voor 4 juni. Bezoek bedrijven Samen
Nadere informatieCirculaire Economie. Keten innovatie als sleutel voor best practices. IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Circulaire Economie Keten innovatie als sleutel voor best practices IJmuiden 8 december 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland Kennis- en netwerkinstelling met meer dan 70 aangesloten brancheorganisaties
Nadere informatieStartbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering
Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Klimaat voor Verandering Amsterdam, 26 januari 2016 1 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 Waarom circulair? 6 Nederland Circulair! 7
Nadere informatieCircular Economy Lab: Lokale. kringloopsluiting
Duurzaamheidswinst door ketensamenwerking! Circular Economy Lab: Deze bijeenkomst is de tweede in een serie van vijf debatavonden, welke zijn bedoeld om de circulaire economie in een aantal belangrijke
Nadere informatieCirculair Inkopen Utrecht op weg naar duurzame markttransformatie
Circulair Inkopen Utrecht op weg naar duurzame markttransformatie Opdrachtgevers: - Provincie Utrecht - Gemeente Utrecht - Gemeente Amersfoort Middag/avond over biobased aanbesteden Centre of Expertise
Nadere informatieVoorstel 2: Creëer grondstoffenhubs en recycle bedrijfsafval
Gemeenteblad Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van.. Jaar 2015 Nummer Publicatiedatum Agendapunt initiatiefvoorstel Onderwerp Initiatiefvoorstel van het raadslid
Nadere informatieCirculaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel
Circulaire economie en recht: van afval naar grondstof VMR Themamiddag, 2 februari 2016 Carolien van Hemel Niveaus van circulariteit (10 R s) 1. Refuse: weigeren/voorkomen gebruik 2. Reduce: gebruik
Nadere informatieDe grondstoffen transitie in de Metropoolregio Amsterdam: Meerwaarde voor economie, welzijn en milieu Jacqueline Cramer, Amsterdam Economic Board
De grondstoffen transitie in de Metropoolregio Amsterdam: Meerwaarde voor economie, welzijn en milieu Jacqueline Cramer, Amsterdam Economic Board De Metropoolregio Amsterdam heeft unieke mogelijkheden
Nadere informatieDe burgemeester, Mr. J.H.C. van Zanen
voorstel aan de raad Opgesteld door Stadswerken Kenmerk 15.503838 Vergadering Gemeenteraad Vergaderdatum 25 juni 2015 Jaargang en nummer 2015 59 Geheim Nee Afval is Grondstof. Beleidsnota 2015-2018 Het
Nadere informatie1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV
1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV 13 maart 2017 platform voor experts professionalisering van het verpakkingsvak profiel versterken binnen het bedrijfsleven
Nadere informatieGevaarlijke stoffen in een circulaire economie (CE) Sies Dogger
Gevaarlijke stoffen in een circulaire economie (CE) Sies Dogger Datum 2 oktober 2018 pagina 1 Commissie Signalering gezondheid en milieu Leden: Waarnemers: dr. F. Woudenberg, voorzitter ing. A.J.H.M. Dobbelsteen,
Nadere informatieDoe mee voor een mooi en duurzaam Overijssel. Beleidsplan Natuur en Milieu Overijssel
Doe mee voor een mooi en duurzaam Overijssel Beleidsplan Natuur en Milieu Overijssel 2017-2019 Duurzaam samen Samen met inwoners, overheden en bedrijven werkt Natuur en Milieu Overijssel aan een mooi en
Nadere informatieKenniscentrum Duurzaam Verpakken
Kenniscentrum Duurzaam Verpakken 1. Aanleiding In de Raamovereenkomst 2013-2022 is in Artikel 4 afgesproken een Kennisinstituut op te richten (verder te noemen Kenniscentrum Duurzaam Verpakken [KCDV]).
Nadere informatieANALYSE VAN DE MOGELIJKHEDEN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE IN AMSTERDAM
dinsdag 13 september 2016 3 Circulaire economie: Amsterdam Circulair ANALYSE VAN DE MOGELIJKHEDEN VOOR EEN CIRCULAIRE ECONOMIE IN AMSTERDAM Context: de vraag van de gemeente Amsterdam Aanpak: Kwantitatieve
Nadere informatieCirculair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:
Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland
Nadere informatieVan een lineaire naar een circulaire textielketen. Verslag Circular Economy Lab 9-30 maart 2015 - Utrecht
Van een lineaire naar een circulaire textielketen. Verslag Circular Economy Lab 9-30 maart 2015 - Utrecht In Nederland komt jaarlijks 135 miljoen kilo textiel via het huishoudelijk afval in de verbrandingsoven
Nadere informatieDuurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013
Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Introductie van het bedrijf Uitvinder van de Heuga tapijttegel Omzet $ 1 miljard 3500 medewerkers
Nadere informatieAMBITIE NUTRIËNTEN 2018
AMBITIE NUTRIËNTEN 2018 ACTIEPLAN Als uitwerking van de Ambitie Nutriënten 2018 zullen de leden van het Nutrient Platform, ondersteund door het secretariaat, de komende twee jaar de volgende activiteiten
Nadere informatie13 Preventie Inleiding
13 Preventie 13.1 Inleiding Preventie van afval is een van de hoofddoelstellingen van het afvalstoffenbeleid. Afvalpreventie richt zich op het voorkomen dan wel het beperken van het ontstaan van afvalstoffen
Nadere informatieG4 steden zetten in op een circulaire economie: Steden zijn de motor van de transitie. Uitdaging. Nederland circulaire hotspot.
G4 steden zetten in op een circulaire economie: Steden zijn de motor van de transitie. Uitdaging Grondstoffen dreigen schaars te worden door een groeiende bevolking en toenemende welvaart in de wereld.
Nadere informatieAfvalcontainers in de Circulaire Economie
Afvalcontainers in de Circulaire Economie SSI Schafer B.V. ing. H.P. Gijzen Circulaire Economie MVO Nederland: "Onder circulariteit verstaan wij het hoogwaardig hergebruik van grondstoffen, materialen
Nadere informatie- 3 - Datum vergadering: Nota openbaar: Ja,
- 3 - Nota Voor burgemeester en wethouders Nummer: 12INT01422 III IIIIIIIII III MilIIIII Datum vergadering: Nota openbaar: Ja, Gemeente Hellendoorn 3 0 OKT ZOU Onderwerp: Toekomstvisie Hellendoorns Afvalbeleid
Nadere informatieHoe afgedankt textiel gecertificeerd en vertrouwelijk wordt vernietigd
Hoe afgedankt textiel gecertificeerd en vertrouwelijk wordt vernietigd Textiele delen Niet textiele delen Waarom vertrouwelijke vernietiging van afgedankt oude textiel en uniformen Energiebedrijf Oxxio
Nadere informatieDenktank Grondstoffen uit reststromen. Startnotitie 9 december 2016
Denktank Grondstoffen uit reststromen Startnotitie 9 december 2016 1 Inhoudsopgave 1 3 12 19 Denktank recapitulatie startbijeenkomst 8 sept 2016 Inhoud komende sessies Wat is circulair? Bronnen 2 Denktank
Nadere informatieInnovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem
Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare
Nadere informatieMeer grip op klimaatbeleid
Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet
Nadere informatieCirculair denken, circulair doen: dé nieuwe norm! STAND VAN ZAKEN OP HET GEBIED VAN NORMALISATIE CIRCULAIRE ECONOMIE DE WERELD OP ÉÉN LIJN.
Circulair denken, circulair doen: dé nieuwe norm! STAND VAN ZAKEN OP HET GEBIED VAN NORMALISATIE CIRCULAIRE ECONOMIE DE WERELD OP ÉÉN LIJN. WAT GEBEURT ER AL OP HET GEBIED VAN NORMONTWIKKELING IN HET KADER
Nadere informatieFactsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen
Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen Kennisinstituut Duurzaam Verpakken Factsheet, augustus 2018 1 Introductie In de afgelopen periode is een brede discussie ontstaan over de vraag
Nadere informatieKansen en uitdagingen Circulair inkopen
Kansen en uitdagingen Circulair inkopen Innovatiegericht inkopen voor de openbare ruimte 12 november 2015 Take Padding, PIANOo Evert Schut, Rijkswaterstaat Van afval als zorg Naar grondstof als kans De
Nadere informatieRijksbrede aanpak. Minisymposium: Circulaire Economie en Werkgelegenheid. Marc Pruijn Directie Duurzaamheid. Ministerie van IenM
Rijksbrede aanpak Minisymposium: Circulaire Economie en Werkgelegenheid Marc Pruijn Directie Duurzaamheid Ministerie van IenM Wat wil het kabinet bereiken? 100% circulaire economie in 2050 50% minder eindige
Nadere informatieVAN AFVAL TOT GRONDSTOF! SAMEN MET U DE JUISTE RECYCLING KOMBINATIE
Beleid Nederlandse Overheid Groene Groeistrategie 1 Energie: naar een duurzame, betaalbare en betrouwbare energievoorziening 2 Biobased economy: substitutie fossiele door groene grondstoffen (biomassa)
Nadere informatieActieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)
Actieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) Wat is MVI? Maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) betekent dat bij de inkoop van diensten, producten en werken in alle fasen van het inkoopproces
Nadere informatieUitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober :00-17:30
Uitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober 2018 13:00-17:30 Beste genodigde, Een urgenter vraagstuk dan de toekomst van onze planeet is er niet. Daarom is er ook geen urgentere
Nadere informatieINTERVIEW. Assetmanagement ontmoet circulaire economie. Door Ingrid Zeegers
INTERVIEW Assetmanagement ontmoet circulaire economie Door Ingrid Zeegers 20 Lichtkogel 2-2016 Voormalig VROM-minister Jacqueline Cramer, boegbeeld van de circulaire economie, en Jenne van der Velde, topadviseur
Nadere informatieKunststofketenproject. Gemeentelijk Grondstoffencongres 30 maart 2017
Kunststofketenproject Gemeentelijk Grondstoffencongres 30 maart 2017 Het KIDV Opgericht op 1 januari 2013: Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 2022 Vermindering milieudruk verpakkingsketen Kennisfunctie
Nadere informatieProgramma Circulaire Economie RKI NRK, december 2018
Programma Circulaire Economie RKI, december 2018 Het sluiten van kringloop Aanpak programma /PEN Stuurgroep CE e acties/projecten Door (groepen) bedrijven Consumentenproducten acties/projecten door bedrijven
Nadere informatieLeveranciersdag categorie management bedrijfskleding. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Ondernemen RIJK. Hanneke op den Brouw 23 april 2015
Leveranciersdag categorie management bedrijfskleding MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Ondernemen RIJK Hanneke op den Brouw 23 april 2015 Wensbeeld bedrijfskleding Rijk Design Duurzaam materiaal Circulaire keten
Nadere informatieCircular Economy Lab: Waardering. recycling in de bouw
Duurzaamheidswinst door ketensamenwerking! Circular Economy Lab: Deze bijeenkomst is de tweede in een serie van vijf debatavonden, welke zijn bedoeld om de circulaire economie in een aantal belangrijke
Nadere informatieMeer en Betere Recycling
Meer en Betere Recycling als onderdeel van VANG Uw sprekers: Max de Vries Marco Kraakman Jacobine Meijer Emile Bruls Geert Cuperus Inhoud deelsessie Meer en Beter Recycling Inleiding Pitches projecten
Nadere informatieMichiel Westerhoff Programmamanager Circulus-Berkel BV Utrecht, 28 maart 2019
Michiel Westerhoff Programmamanager Circulus-Berkel BV Utrecht, 28 maart 2019 Vang en textiel Uitvoeringsprogramma VANG - Huishoudelijk Afval Herijking 2018-2020 Actielijn IV: Ketenpartijen werken samen
Nadere informatieVERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 4 juli Voorzitter van de commissie, Agnes Mulder
Tweede Kamer der Staten- Generaal Vergaderjaar 018-019 1 501-08 Milieuraad Nr. 785 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 4 juli 019 Binnen de vaste commissie voor Infrastructuur en Waterstaat
Nadere informatieC-153 Green Deal Groen Bouwen
C-153 Green Deal Groen Bouwen Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J Kamp, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, mevrouw W.J. Mansveld, ieder handelende in haar of
Nadere informatieSamenvatting. economy.
Samenvatting 6 SAMENVATTING Samenvatting Door toenemende technologische kennis en innovatie is het steeds beter mogelijk om de verschillende bestanddelen van planten, bomen, gewassen en dierlijke reststromen
Nadere informatieLeven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU
Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU Quality of live Opzet Lezing Waarom is er kennis over de ondergrond nodig?
Nadere informatieSTRATAEGOS CONSULTING
STRATAEGOS CONSULTING EXECUTIE CONSULTING STRATAEGOS.COM WELKOM EXECUTIE CONSULTING WELKOM BIJ STRATAEGOS CONSULTING Strataegos Consulting is een strategie consultancy met speciale focus op strategie executie.
Nadere informatieDe toekomst is dichterbij dan je denkt
Duurzaamheid begint bij jezelf Wij stellen ambitieuze doelen voor een duurzame toekomst. Wij streven ernaar om een zo duurzaam mogelijk assortiment aan te kunnen bieden. Wij geloven in een productieketen
Nadere informatieResultaten van ons duurzaamheidsbeleid
Resultaten van ons duurzaamheidsbeleid In 2013 zijn we van start gegaan met de implementatie van ons duurzaamheidsbeleid en onderstaand ziet u de doelstellingen uit onze duurzaamheidsverklaring en de behaalde
Nadere informatieNederland Circulair in 2050
Nederland Circulair in 2050 Het Rijksbrede programma circulaire economie en de betekenis voor het Nederlandse afvalbeleid NVRD Themadag Afval en Grondstoffen 24 november 2016 Marc Pruijn Directie Duurzaamheid
Nadere informatieInnovatiebudget Sociaal Domein regio Arnhem
Innovatiebudget Sociaal Domein regio Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare budget
Nadere informatieActieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Gemeente Zaanstad. Juli 2017
Actieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Gemeente Zaanstad Juli 2017 Aanleiding Zaanstad wil zo maatschappelijk verantwoord inkopen als mogelijk. De gemeente kijkt bij inkoop naar belangrijke maatschappelijke
Nadere informatieC-157 Green Deal Productie Bioplastics uit Groente-, Fruit-, en Tuinafval
C-157 Green Deal Productie Bioplastics uit Groente-, Fruit-, en Tuinafval Partijen: 1. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, mevrouw W.J. Mansveld en de Minister van Economische Zaken, de heer
Nadere informatieCIRCULAIRE ENERGY BOOSTER
CIRCULAIRE ENERGY BOOSTER Sander Hakkennes Creatieve project inrichter Realiseren van duurzame en inspirerende werkomgevingen. CIRCULAIR INRICHTEN REDEFINE YOUR OFFICE KANTOOR IN DE BUITENLUCHT BUROOTJE
Nadere informatieExcellente partnerschappen binnen Europa: de KIC s
Excellente partnerschappen binnen Europa: de KIC s Martin Bakker, 18 februari 2014 Eind 2014 gaan twee nieuwe Europese samenwerkingsverbanden van start. Verspreid over Europa zullen universiteiten, kennisinstellingen,
Nadere informatieCirculaire Economie en Duurzaamheid. In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen
Circulaire Economie en Duurzaamheid In een circulaire economie behouden producten hun waarde en ontstaan geen afvalstoffen Componenten van Duurzaamheid LANG- DUURIG- HEID GEZONDE LEEF- OMGEVING MILIEU
Nadere informatieOverijssel kleurt groen in 2020
Overijssel kleurt groen in 2020 Natuur en Milieu Overijssel Circulaire economie Vitale leefomgeving Kracht van de samenleving Waarom een groen Overijssel? Winst voor iedereen: Vitale leefomgeving voor
Nadere informatieMasterclass Afval en Grondstof. Het Nederlandse Afvalbeleid in vogelvlucht, gemeenten in de circulaire economie
Masterclass Afval en Grondstof Het Nederlandse Afvalbeleid in vogelvlucht, gemeenten in de circulaire economie Gemeentelijk Afvalcongres, 19 maart 2015 AGENDA 1. 2. 3. 4. 5. Afvalmanagement Ladder van
Nadere informatieVan energiebeleid naar duurzaamheidsbeleid
Van energiebeleid naar duurzaamheidsbeleid Duurzaamheidsbeleid van de Gemeente Goeree-Overflakkee 2016 Inhoud Introductie: Wat verstaan we onder duurzaamheid? 2 Aanleiding; Waarom een actualisatie van
Nadere informatieWelkom. bij de Kennisdeelsessie circulaire economie
Welkom bij de Kennisdeelsessie circulaire economie Introductie door projectleider Lucas Geusebroek, NBA Inleiding: wat is circulaire economie? Hoe en waarom houden we ons als NBA hiermee bezig? De opzet
Nadere informatieCirculaire Economie in de GWW Betekenis voor de baggersector. Evert Schut Rijkswaterstaat Water Verkeer en Leefomgeving
Circulaire Economie in de GWW Betekenis voor de baggersector Evert Schut Water Verkeer en Leefomgeving 2 RWS ONGECLASSIFICEERD 3 RWS ONGECLASSIFICEERD 4 RWS ONGECLASSIFICEERD 5 RWS ONGECLASSIFICEERD 6
Nadere informatieOp weg naar een circulaire economie
Op weg naar een circulaire economie Agenda Afvalstromen Cijfers De Haarlemse aanpak Naar een circulaire economie Afval = Grondstof Afvalstromen GFT Kunststof Papier Glas Textiel Restafval GFT-stroom Inzameling
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 043 Groene economische groei in Nederland (Green Deal) Nr. 15 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van
Nadere informatieHoe festivals de overstap kunnen maken naar een (meer) circulaire drankverpakking. Gumbeer. Marc Breugem & Kayleigh de Ruiter
Hoe festivals de overstap kunnen maken naar een (meer) circulaire drankverpakking Gumbeer Marc Breugem & Kayleigh de Ruiter Leeswijzer Dit document beschrijft hoe festivals de overstap kunnen maken naar
Nadere informatieDuik eens in uw afval en ontdek de grond stoffen van de toekomst
Duik eens in uw afval en ontdek de grond stoffen van de toekomst Bedrijfsafval: een waardevolle grondstof Onze natuurlijke bronnen worden schaarser en duurder. Gelukkig groeit het besef dat we zuiniger
Nadere informatieCirculaire economie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Naar bevordering van samenwerking en verduurzaming op bedrijventerreinen
Circulaire economie voor bedrijven en bedrijventerreinen Naar bevordering van samenwerking en verduurzaming op bedrijventerreinen Een holistisch, integrale kijk naar organisaties, de balans tussen organisatie
Nadere informatieVerpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017
Verpakken in de circulaire economie Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017 2 Copyright 2016 KIDV 8 november 2016 3 Copyright 2017 KIDV 12-4-2017 Verpakkingen In Europa openen we ongeveer 7 verpakkingen
Nadere informatieCONCEPT Grondstoffennotie
CONCEPT Grondstoffennotie Van Afval Naar Grondstof Gooi en Vechtstreek Ons kenmerk 19.0011215 Datum Mei 2019 Contactpersoon Inger van Gelderen E-mail i.vangelderen@gad.nl Pagina 1 van 16 INHOUD Aanleiding
Nadere informatieSILVER. Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop. www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be
SILVER Cradle to Cradle Duurzaamheid staat voorop www.armstrong.nl/plafonds www.armstrong-plafonds.be Cradle to Cradle - de ingeslagen weg Cradle to Cradle is een innovatief concept waarbij productieprocessen
Nadere informatieBoardroom Strategisch Leiderschap
Boardroom Strategisch Leiderschap COHORT 2017 Ga voor goud! Strategisch leiderschap als sleutel voor waardeontwikkeling Als eigenaar, partner, directeur of manager van een middelgrote of snelgroeiende
Nadere informatieSMART SOCIETY IN NEDERLAND
SMART SOCIETY IN NEDERLAND Roxane Daniels Vereniging Nederlandse Gemeenten 23 april 2019 VVSG Brussel Paraplu-begrip Integrale aanpak van maatschappelijke opgaven Cross-sectoraal Publiek-privaat Bottom-up
Nadere informatieEen leefbare, goed bereikbare en duurzaam onderhouden stad Daar zorgen wij voor
Een leefbare, goed bereikbare en duurzaam onderhouden stad Daar zorgen wij voor Trots Een prettig leefbare, goed bereikbare en duurzaam onderhouden stad. Dat is waar Spaarnelanden voor staat. En met dat
Nadere informatieMineral Valley Twente: Toonaangevend voor bodem en mestverwerking
Mineral Valley Twente: Toonaangevend voor bodem en mestverwerking Aanleiding In Twente is het mestoverschot aanzienlijk. De agrarische bedrijven moeten een bestemming voor het mestoverschot vinden buiten
Nadere informatieBouwen aan Duurzaamheid. 27 juni 2013 Louis de Quelerij
Bouwen aan Duurzaamheid 27 juni 2013 Louis de Quelerij Rijkswaterstaat O l.dequelerij@tudelft.nl KI quelerij@gmail.com VVV-team Bouwcampus B l.dquelerij@fugro.nl Inhoud Duurzame ontwikkeling in vogelvlucht
Nadere informatieHoe krijgen innovaties een kans?...
Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Meer doen met minder geld. De prestatiedruk van de Nederlandse overheid is groot en de verwachtingen zijn hoog. Het kabinet spant zich in om
Nadere informatieSittard-Geleen Essenties Samen Duurzaam voor de vijf inhoudelijke opgaven.
1 Sittard-Geleen Voorop lopen naar een duurzame toekomst. De gemeente heeft als stip op de horizon een energie- en klimaatneutrale gemeente in 2040 (of zoveel eerder als mogelijk). Belangrijke sleutel
Nadere informatieCluster Agro en Food Regio Zwolle
Cluster Agro en Food Regio Zwolle Dé proeftuin voor duurzame, innovatieve systemen en nieuwe verdienmodellen: een living lab voor Agro en Food Cluster Agro en Food Regio Zwolle Werk en innovatie Sterk
Nadere informatie