Hoe krijgen innovaties een kans?...

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoe krijgen innovaties een kans?..."

Transcriptie

1 Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent

2 Meer doen met minder geld. De prestatiedruk van de Nederlandse overheid is groot en de verwachtingen zijn hoog. Het kabinet spant zich in om 2,5 procent van het totale budget te besteden aan duurzaam en innovatiegericht inkopen. Dat lukt als overheid en bedrijfsleven intensiever samenwerken. Het resultaat is een win-win-situatie. Een gezond ondernemersklimaat, een sterke internationale concurrentiepositie en een toekomst-gerichte overheid die beloftes nakomt. 2 Thema Gezondheidszorg Meer zorg met minder handen zodat ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen, dat is het idee. Zorgrobots assisteren bij dagelijkse activiteiten. Het internationale project SILVER wil door innovatie 10% meer zorg bieden met een zelfde aantal zorgverleners.

3 Hoe zorgt innovatie voor betere producten en dienstverlening? Hoe stimuleert de overheid innovatie? Innoveren doe je niet in een achternamiddag. Het is een langdurig en soms taai proces. Om innovaties toe te passen en op te schalen, is een breed gedragen visie nodig. Want we innoveren niet om het innoveren. Innovatie is een hulp middel om processen te optimaliseren en betere, vaak duurzamere, producten en diensten te ontwikkelen tegen dezelfde kosten. Alleen bij voldoende draagvlak van alle betrokken partijen maakt een idee kans uit te groeien tot een succesvolle innovatie. Dat vraagt ook om doorzettings vermogen. Door bedrijven gericht mee te laten denken over diverse overheidsopgaven en mee te nemen in het cyclische proces van prototype tot regulier gebruik, ontstaan betere producten en dienstverlening. Het programma Inkoop Innovatie Urgent van het ministerie van Economische Zaken is een stimulans om meer innovaties uit de markt te halen en brengt overheid en bedrijfsleven bij elkaar. Overheidsinkoper en aanbesteder gaan daarvoor met elkaar in gesprek. Wat willen we precies, wat is nodig en waar willen we naartoe? Een regieteam is verantwoordelijk voor dit programma en bestaat uit besluitmakers van diverse overheden en enkele markt deskundigen. Het regieteam stelt een plan van aanpak vast, sponsort een paar innovatiegerichte projecten, monitort de voortgang en zet innovatiegericht inkopen op de kaart bij de overheid. Een instrumentenkoffer dient als hulpmiddel voor innovatiegericht inkopen. Deze zit vol met richtlijnen, tips en trucs, een succesvol voorbeeld en een rekenmodule. Door deze instrumenten lokken we de markt uit om innovaties te ontwikkelen. Denk aan marktparticipatie waardoor we samenwerken in een vroeg stadium bevorderen. Of het aanbieden van testmogelijkheden, zodat ondernemers niet alleen opdraaien voor de risico s. Haal meer innovaties uit de markt door het bij elkaar brengen van overheid en bedrijfsleven. Wat willen we precies, wat is nodig en waar willen we naartoe? 3

4 Thema Grondstoffenschaarste De afvalloze overheid werkt duurzaam en verspilt niet. Dit vraagt van alle ambtenaren een totaal andere kijk op materiaalgebruik en consumptie. Het project werkt naar een toepasbare duurzame methode waarin de hele overheid grondstoffen bespaart en hergebruikt. Wat levert innovatie de overheid op? Het programma Inkoop Innovatie Urgent ondersteunt lopende projecten en laat deze als voorbeeld dienen. Aan zowel succesverhalen als verbeterprojecten geven we aandacht. Zo krijgen we een beter inzicht in de eigen situatie en behoeften. Telkens stellen we onszelf de vraag waarom we een vernieuwing uit de markt willen halen. Welk probleem willen we oplossen en wat is de beste manier om dat te doen? Hierbij werken we nauw samen met bedrijfsleven en kennisinstellingen. We verbinden verschillende overheden aan elkaar en laten bijvoorbeeld een deskundige uit de watersector meedenken over de problemen in de gezondheidszorg. Dat resulteert in opvallende inzichten. Deze aanpak levert veel voordelen op. We vergroten onze kennis en kunde. We krijgen impulsen van bedrijven en kennisinstellingen in de topsectoren. 4

5 Er ontstaat een beter inzicht in de eigen situatie en die van marktpartijen. Bedrijven weten beter wat onze behoeftes en vragen zijn. Marktpartijen kunnen met hun expertise onze denk richting beïnvloeden. Hierdoor ontstaan concrete Europese aanbestedingen. Wat levert innovatie bedrijven op? Het aan elkaar verbinden van verschillende overheden zodat een deskundige uit de watersector meedenkt over problemen in de zorg, resulteert in opvallende inzichten. Waar ligt de focus? Innovatieve oplossingen stranden soms door regelgeving, te weinig ambitie en doorzettingsvermogen van de opdrachtgever, onvoldoende zicht op resultaat bij markt partijen, gebrek aan testfaciliteiten of geld. Het testen en valideren in de praktijk is voor bedrijven vaak de bottleneck, want deze fase gaat gepaard met hoge investeringskosten en dus risico s. Het programma Inkoop Innovatie Urgent spant zich in om deze drempels weg te nemen. Bedrijven krijgen ruimte, want of het nu gaat om verkeerssystemen, verlichting of medicijnen: goede innovaties verdienen een kans. Cruciaal daarvoor is samen met de markt een scherpe vraag te formuleren. Ook in het nieuwe aanbestedingsproces krijgen innovaties meer ruimte. Denk aan functioneel specificeren, gunnen op een combinatie van kwaliteit en prijs (EMVI), risicomanagement, intellectueel eigendom en life cycle costing. Zo kan een verbetering van de life cycle of de functionaliteit economisch ineens het meest voordelig zijn. Dat kan voor ondernemers een extra stimulans zijn om innovaties te ontwikkelen. Het programma richt zich op acht thema s waarvoor de overheid oplossingen nodig heeft en waarop de markt kan en wil innoveren. duurzame mobiliteit en energie dynamisch verkeersmanagement facilitair management en interieur gebouwen gebouwde omgeving, gevels en daken gezondheidszorg grondstoffenschaarste veiligheid management van watersystemen

6 Binnen deze thema s willen we minimaal twintig projecten realiseren in twee jaar tijd. De focus ligt hierbij op één van de inkoopfases: haalbaarheid, ontwikkeling, prototype, proeftuin, eerste inkoop en opschaling. Sommige projecten slagen, andere leveren lessen voor de toekomst op. Dat is winst voor zowel de overheid als het bedrijfsleven. Hoe kunnen bedrijven meedoen? Het programma Inkoop Innovatie Urgent organiseert ontmoetingen met de markt, waar bepaalde projecten als voorbeeld dienen. Vraag en aanbod komen samen op de online innovatiemarkt voor duurzame innovaties Overheden geven op deze site aan wat ze zoeken en bedrijven etaleren wat ze leveren. Ga voor meer informatie naar Deze brochure is een uitgave van: Ministerie van Economische Zaken Bezuidenhoutseweg ac Den Haag t e inkoopinnovatie@minez.nl Mei 2013 Foto voorpagina: Innoveren doe je niet op een achternamiddag. Het is een langdurig en soms taai proces. Inkoop Innovatie Urgent stimuleert innovatie en brengt overheid en bedrijfsleven bij elkaar. Overheidsinkoper en marktaan besteder gaan daarvoor - liefst in vroeg stadium - met elkaar in gesprek.

Hoe krijgen innovaties een kans?...

Hoe krijgen innovaties een kans?... Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Meer doen met minder geld. De prestatiedruk van de Nederlandse overheid is groot

Nadere informatie

Innovatiegericht inkopen

Innovatiegericht inkopen Innovatiegericht inkopen & Maatschappelijke (transitie) vraagstukken Baldwin Henderson 3 oktober 2018 Selectie onder de drempel 1 PROGRAMMA Innovatiegericht inkopen & MVI Waarom, wat & Hoe (een beetje

Nadere informatie

Innovatiegericht inkopen + EMVI

Innovatiegericht inkopen + EMVI Innovatiegericht inkopen + EMVI Bermgras Beter Benutten Henk Wijnen INNOVATIEGERICHT INKOPEN + EMVI Handreikingen Tips Inkoopproces Webinars BERMGRAS BETER BENUTTEN 2 WAAROM INNOVATIE? Bijdragen aan oplossingen

Nadere informatie

Innovatie stimuleren in de aanbesteding met het innovatiepartnerschap

Innovatie stimuleren in de aanbesteding met het innovatiepartnerschap Innovatie stimuleren in de aanbesteding met het innovatiepartnerschap 1 Flexival Voorstellen 2 Inhoud 1. Innovatiegericht inkopen 2. Innovatiepartnerschap 3. Lessons learned 4. Meer weten? Vragen kunnen

Nadere informatie

Innovatiegericht inkopen / SBIR Ruimtevaart

Innovatiegericht inkopen / SBIR Ruimtevaart Innovatiegericht inkopen / SBIR Ruimtevaart De achtergrond van innovatiegericht inkopen De huidige aanpak van innovatiegericht inkopen nam een aanvang in 2009 met de brief van toenmalig minister van Economische

Nadere informatie

Samen Werkt. Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water

Samen Werkt. Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water Samen Werkt Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water Samen Werkt Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water Wegen, water, spoor en luchtruim worden drukker.

Nadere informatie

Bermgras beter benutten. Lelystad 21 mei Marieke van Putten

Bermgras beter benutten. Lelystad 21 mei Marieke van Putten Bermgras beter benutten Lelystad 21 mei 2015 Marieke van Putten Waarom innovatie? Bijdragen aan oplossingen van maatschappelijke vraagstukken Versterking van ons verdienvermogen en concurrentiekracht Creëren

Nadere informatie

de pilotstarter Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening deelnemersbrochure

de pilotstarter Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening deelnemersbrochure de pilotstarter Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening deelnemersbrochure de pilotstarter werk je ook aan innovaties om gemeentelijke dienstverlening te optimaliseren?

Nadere informatie

Aanbesteden en Innovatie

Aanbesteden en Innovatie Aanbesteden en Innovatie ibestuur Mobility Congres Floris den Boer 20 April 2017 Selectie onder de drempel 1 DOEL INNOVATIEGERICHT INKOPEN Overheden uitdagen innovatieve oplossingen te laten ontwikkelen

Nadere informatie

InnoTeP 2013. Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken

InnoTeP 2013. Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken InnoTeP 2013 Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken Fredo Schotanus, Jan-Pieter Papenhuijzen & Alexander Degenkamp 27 september 2013 Inhoud 3. 1. 2. Inhoud Pagina 2 van 17 Introductie Innovatie

Nadere informatie

Realisatie. Deelnemersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening

Realisatie. Deelnemersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening Realisatie Deelnemersbrochure DE PILOTSTARTER Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening DE PILOTSTARTER Werk je ook aan innovaties om gemeentelijke dienstverlening

Nadere informatie

MINDER NATUURBRANDEN DOOR SLIM DATAGEBRUIK

MINDER NATUURBRANDEN DOOR SLIM DATAGEBRUIK MINDER NATUURBRANDEN DOOR SLIM DATAGEBRUIK Satellietgegevens slim inzetten om natuurbranden te beheersen, bestrijden en voorkomen. Hiervoor werken het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) en Brandweer Nederland

Nadere informatie

Innovatiegericht Inkopen

Innovatiegericht Inkopen WORKSHOP 7 Innovatiegericht Inkopen Marieke van Putten, PIANOo Andrea Wijnants, Ministerie I&M 21 juni 2011 Workshop 1 Het Nieuwe Werken Inhoud Wat is innovatiegericht inkopen bij de overheid? Wat doet

Nadere informatie

Specificeren en Gunnen Ervaringen uit de praktijk. Innovatie Kopen? Er kan meer! 9 september 2010

Specificeren en Gunnen Ervaringen uit de praktijk. Innovatie Kopen? Er kan meer! 9 september 2010 Specificeren en Gunnen Ervaringen uit de praktijk Innovatie Kopen? Er kan meer! 9 september 2010 Henk Wijnen 2 Wat is PIANOo? Ingesteld in 2005: Parlementaire enquête + slechte naleving Gelieerd aan ministerie

Nadere informatie

Aanbesteden van innovaties - de SBIR route -

Aanbesteden van innovaties - de SBIR route - Aanbesteden van innovaties - de SBIR route - Carla Dekker Projectleider SBIR Agentschap NL NL Innovatie Bijeenkomst 'Innovatie kopen? Er kan meer!' 9 september 2010 in Amsterdam Agentschap NL We voeren

Nadere informatie

Inleiding Uitgangspunten Inkoopbeleid Inkoopmissie en -visie Missie Inkoop Visie Inkoop... 5

Inleiding Uitgangspunten Inkoopbeleid Inkoopmissie en -visie Missie Inkoop Visie Inkoop... 5 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Uitgangspunten Inkoopbeleid... 4 2 Inkoopmissie en -visie... 5 2.1 Missie Inkoop... 5 2.2 Visie Inkoop... 5 3 Juridische kaders... 6 3.1 Wet- en regelgeving... 6 3.2 Aanbestedingsprocedures...

Nadere informatie

Medisch Applicatie Centrum Midden-Brabant. januari 2010

Medisch Applicatie Centrum Midden-Brabant. januari 2010 januari 2010 Pagina: 2 Missie Het Medisch Applicatie Centrum (MAC) is een onafhankelijk Midden Brabants samenwerkingsverband van gezondheidszorginstellingen, verzekeraars, kennisinstellingen en bedrijven

Nadere informatie

Programma Inkoop Innovatie Urgent Een ondernemender houding van de overheid

Programma Inkoop Innovatie Urgent Een ondernemender houding van de overheid Ministerie van Economische Zaken Plan van aanpak Programma Inkoop Innovatie Urgent Een ondernemender houding van de overheid SAMEN INNOVATIEVE OPLOSSINGEN BEDENKEN Inkoopvolume van Nederland is 57,5 miljard

Nadere informatie

HOE HELPT DE INKOOPPRAKTIJK INNOVATIES IN DE INFRA TE IMPLEMENTEREN?

HOE HELPT DE INKOOPPRAKTIJK INNOVATIES IN DE INFRA TE IMPLEMENTEREN? HOE HELPT DE INKOOPPRAKTIJK INNOVATIES IN DE INFRA TE IMPLEMENTEREN? VOOR VANDAAG Twee werelden De wereld van innoveren, ontwikkelen, profilering en hoop op verkoop. De wereld van inkoop, waarin aandacht

Nadere informatie

We W t e-t en e n re g re e g lg e e lg v e in v g in. g

We W t e-t en e n re g re e g lg e e lg v e in v g in. g Wet- en regelg 20 november 2014 Wet- en regelgeving. SBK NMD versie 1.6. 1 PRODUCT ONGETOETST SBK NMD versie 1.6. 6 PRODUCTEN ONGETOETST gem. 0,70 Bron: Vakblad Bouwregels in de prak tijk augustus

Nadere informatie

Gewijzigde Aanbestedingswet: ruimte voor innovatie. Sprekers: Floris den Boer en Henk Wijnen

Gewijzigde Aanbestedingswet: ruimte voor innovatie. Sprekers: Floris den Boer en Henk Wijnen Gewijzigde Aanbestedingswet: ruimte voor innovatie Datum: 30 mei 2016 Sprekers: Floris den Boer en Henk Wijnen Inhoudsopgave Reacties op gewijzigde Aanbestedingswet 2012 Innovatiegericht inkopen Concurrentiegerichte

Nadere informatie

Duurzaam Inkopen in Nederland Inspiratie voor de Belgische overheden? Take Padding

Duurzaam Inkopen in Nederland Inspiratie voor de Belgische overheden? Take Padding Duurzaam Inkopen in Nederland Inspiratie voor de Belgische overheden? Conferentie duurzame aankopen Brussel Programmatorische federale overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling Take Padding 1 december 2011

Nadere informatie

Hoogwaardige benutting van gras. Wat is daarvoor nodig?

Hoogwaardige benutting van gras. Wat is daarvoor nodig? Hoogwaardige benutting van gras Wat is daarvoor nodig? Seminar Kansen voor Gras 24 September 2014 Arjen Brinkmann Brinkmann Consultancy 1 Hoogwaardige benutting van gras wat is daarvoor nodig? In ieder

Nadere informatie

Innoveren = Marktgericht communiceren

Innoveren = Marktgericht communiceren Innoveren = Marktgericht communiceren Inleiding Adviseurs bij Syntens constateren bij bedrijven vaak een gebrek aan aandacht voor de markt. Veel ondernemingen hebben een verstoorde marktdynamiek. Door

Nadere informatie

Simone Vermeulen. Een goede businesscase start met een stakeholders analyse

Simone Vermeulen. Een goede businesscase start met een stakeholders analyse Simone Vermeulen Een goede businesscase start met een stakeholders analyse Syntens Innovatiecentrum Nieuwe verbindingen, nieuwe business 12-10-2012 > Onafhankelijke sparringpartner voor MKB-ondernemers

Nadere informatie

Innovatiegericht Inkopen in de praktijk

Innovatiegericht Inkopen in de praktijk Innovatiegericht Inkopen in de praktijk Carla Dekker Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 10 december 2014 Inhoud Wat is innovatiegericht inkopen? Hoe doe je dat? Voorbeelden. Wat kan het programma Inkoop

Nadere informatie

Aanpak Duurzaam GWW- Aan de slag!

Aanpak Duurzaam GWW- Aan de slag! Aanpak Duurzaam GWW- Aan de slag! Johan van Dalen, ProRail, Cindy de Groot, Provincie Zuid-Holland Esther Veendendaal, RVO 5 juni 2014 Ontstaan van Duurzaam GWW Het begon met Duurzaam Inkopen Nu verder

Nadere informatie

PIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID

PIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID PIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden heeft als taak het inkopen en aanbesteden bij alle overheden te professionaliseren. Met oog voor rechtmatigheid

Nadere informatie

E V E R B I N D I N G, N I E

E V E R B I N D I N G, N I E innovatie Syntens N I E U W E V E R B I N D I N G, N I E U W E B U S I N E S S Het veld waarin bedrijven opereren is voortdurend in beweging. Om een bedrijf gezond en succesvol te houden, is het belangrijk

Nadere informatie

Kennismaking??? en Verwachtingen? Dienst Uitvoering Onderwijs Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en PIANOo Ministerie van Economische Zak

Kennismaking??? en Verwachtingen? Dienst Uitvoering Onderwijs Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en PIANOo Ministerie van Economische Zak Omgaan met externe onderzoekers 23 maart 2011 School voor de Toekomst, s-hertogenbosch Kennismaking??? en Verwachtingen? Dienst Uitvoering Onderwijs Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en PIANOo

Nadere informatie

Watersysteem van de Toekomst: vervolg debat-diner

Watersysteem van de Toekomst: vervolg debat-diner Memo Aan deelnemers diner-debat Eye Kopie aan Contactpersoon Rik van Terwisga Datum 8 januari 2015 Onderwerp Vervolg Debat-diner "Watersysteem van de Toekomst" Watersysteem van de Toekomst: vervolg

Nadere informatie

Informatienota. Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement

Informatienota. Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement Informatienota Onderwerp EU Partnerschap Urban Agenda Innovative and responsible public procurement Nummer 2018/176459 Portefeuillehouder Botter, J. Programma/beleidsveld 6.2 Gemeentelijk bestuur Afdeling

Nadere informatie

Het schier onmogelijke mogelijk maken

Het schier onmogelijke mogelijk maken Improof, ondernemen met visie Improof is opgericht door Hans Savalle en Tom Touber. Ervaren ondernemers en bestuurders bij grote ondernemingen. Nu helpen zij collega ondernemers hun ambities waar te maken.

Nadere informatie

SPELREGELS VOOR INNOVEREN IN HET RTI-LAB SAMENVATTING ACHTERGROND

SPELREGELS VOOR INNOVEREN IN HET RTI-LAB SAMENVATTING ACHTERGROND SPELREGELS VOOR INNOVEREN IN HET RTI-LAB Dit document is bedoeld voor bedrijven en kennisinstellingen die samen met politie en TNO in het kader van het RTI-lab willen samenwerken aan innovatie. SAMENVATTING

Nadere informatie

3. Beoogd effect Versterken van de regionale economie en de concurrentiekracht van het Flevolandse

3. Beoogd effect Versterken van de regionale economie en de concurrentiekracht van het Flevolandse ** Aan Provinciale Staten Onderwerp Financieringsinstrumenten MKB: nieuwe TMI-regeling en Kredietfaciliteit Besluitvormingsronde Statendag 18 december 2013 (ov) / 15 januari 2014 Agendapunt 1. Beslispunten

Nadere informatie

Voortgangsrapportage innovatiegericht inkopen: innovaties versterken de inkoopkracht van de overheid

Voortgangsrapportage innovatiegericht inkopen: innovaties versterken de inkoopkracht van de overheid Voortgangsrapportage innovatiegericht inkopen: innovaties versterken de inkoopkracht van de overheid Bijlage bij Voortgangsrapportage Bedrijvenbeleid 2013 BEDRIJVENBELEID IN VOLLE GANG Innovatiegericht

Nadere informatie

CO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015

CO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015 CO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015 Projectgegevens Opsteller TAJ van Deijzen Versie 2015-1 Status Definitief Datum CO2 verantwoordelijke TAJ van Deijzen 6-8-2015 Directievertegenwoordiger

Nadere informatie

Inschrijving RBB- AWARD 2018

Inschrijving RBB- AWARD 2018 Inschrijving RBB- AWARD 2018 Organisatie: Kamer van Koophandel Contactpersoon voor de RBB over deze good practice: Menno Zwart E- mail adres: menno.zwart@kvk.nl Mobiele telefoon: 06 1135 8182 Akkoord lid

Nadere informatie

Innovatie. Inkopen. Risico s. Niels van Ommen Projectmanager CROW Programmamanager RISNET 2010 CROW

Innovatie. Inkopen. Risico s. Niels van Ommen Projectmanager CROW Programmamanager RISNET 2010 CROW Innovatie Risico s 2010 CROW Inkopen Niels van Ommen Projectmanager CROW Programmamanager RISNET 1 Stellingen 1. Innovatie inkopen gaat prima met een reguliere, relatief eenvoudige aanbestedingsprocedure

Nadere informatie

Innovatie support gids

Innovatie support gids Innovatie support gids Uw gids naar resultaat 1 Uw gids naar resultaat Innovatief duurzaam drukwerk Het drukwerk van deze gids is uitgevoerd in waterloos offset met inkt op plantaardige basis, dit resulteert

Nadere informatie

Beleidskader innovatiegericht inkopen

Beleidskader innovatiegericht inkopen Beleidskader innovatiegericht inkopen Voorwoord Het weer wordt extremer, wegen worden steeds intensiever gebruikt en informatietechnologie verandert onze wereld ingrijpend. Dat stelt Rijkswaterstaat voor

Nadere informatie

Sociaal inkopen gemeente Utrecht Beschouwing van beleid en praktijkcasus. Hier komt tekst Anja van Rijn. Utrecht.nl

Sociaal inkopen gemeente Utrecht Beschouwing van beleid en praktijkcasus. Hier komt tekst Anja van Rijn. Utrecht.nl Sociaal inkopen gemeente Utrecht Beschouwing van beleid en praktijkcasus Hier komt tekst Anja van Rijn Hier Jeroen komt Veenendaal ook tekst Sociaal ondernemerschap in Utrecht politieke besluitvorming

Nadere informatie

10 klimaatmaatregelen voor innovatie

10 klimaatmaatregelen voor innovatie 10 klimaatmaatregelen voor innovatie We hebben als overheid de ambitie om bij de te dragen in Vlaanderen als topregio. Vandaag leven we in een context van beperking. Van meer, met minder. En nóg meer met

Nadere informatie

6. Project management

6. Project management 6. Project management Studentenversie Inleiding 1. Het proces van project management 2. Risico management "Project management gaat over het stellen van duidelijke doelen en het managen van tijd, materiaal,

Nadere informatie

Duurzaam Inkopen RWS. PIANOo congres Den Haag, 7 juni 2012. Leendert van Geldermalsen Projectmanager Duurzaam Inkopen RWS

Duurzaam Inkopen RWS. PIANOo congres Den Haag, 7 juni 2012. Leendert van Geldermalsen Projectmanager Duurzaam Inkopen RWS Duurzaam Inkopen RWS PIANOo congres Den Haag, 7 juni 2012 Leendert van Geldermalsen Projectmanager Duurzaam Inkopen RWS Wat vooraf ging Rijkswaterstaat wil in 2012 dé toonaangevende, publieksgerichte en

Nadere informatie

DigidealGO ontstaan en stand van zaken. Richard Tieskens. FME/FEDET event 28 maart 2019

DigidealGO ontstaan en stand van zaken. Richard Tieskens. FME/FEDET event 28 maart 2019 DigidealGO ontstaan en stand van zaken Richard Tieskens FME/FEDET event 28 maart 2019 Belangrijk en urgent the time is now Transformatie stad: 600.000 woningen nodig Onderhouds- en vervangingsopgave Energietransitie

Nadere informatie

Innovatieve onderhoudscontracten in Haarlem, Noord-Holland

Innovatieve onderhoudscontracten in Haarlem, Noord-Holland Innovatieve onderhoudscontracten in Haarlem, Noord-Holland Aanleiding Floris Vosse Hoe bij de gemeente Haarlem? Floris Vosse Hoe bij de provincie Noord Holland? Guus van den Bosch Hoe voor een marktpartij?

Nadere informatie

HealthValley. where health & innovation meet. Succesvol innoveren in de zorg

HealthValley. where health & innovation meet. Succesvol innoveren in de zorg HealthValley where health & innovation meet Succesvol innoveren in de zorg 1 Succesvol innoveren in de zorg Health Valley Health Valley is een netwerk van bedrijven, overheden, kennis- en zorginstellingen

Nadere informatie

Topsectoren. Hoe & Waarom

Topsectoren. Hoe & Waarom Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van

Nadere informatie

Hoe kan je continue innoveren op het gebied van duurzaamheid tijdens een langdurige samenwerkingsperiode?

Hoe kan je continue innoveren op het gebied van duurzaamheid tijdens een langdurige samenwerkingsperiode? Hoe kan je continue innoveren op het gebied van duurzaamheid tijdens een langdurige samenwerkingsperiode? 2 praktijkcases: De Kromhout Kazerne in Utrecht Rijkskantoor de Knoop in Utrecht Even voorstellen

Nadere informatie

Winst behalen met PPSconstructies

Winst behalen met PPSconstructies Winst behalen met PPSconstructies Er valt veel winst te behalen met PPS-constructies. Maar dan moeten opdrachtgever en opdrachtnemer goed samenwerken. Daar komt wel wat bij kijken. Het denken in PPS is

Nadere informatie

2e Denktank sessie ESCO s 1 juli 2014, Leeuwarden

2e Denktank sessie ESCO s 1 juli 2014, Leeuwarden 2e Denktank sessie ESCO s 1 juli 2014, Leeuwarden Samenva=ng vorige week om vanuit daar naar oplossingen te gaan Geeltjes met de show- stoppers 6 groepen bezwaren uit yellow page sessie Omvang PR Geld

Nadere informatie

Terugblik Marktdag Rijkswaterstaat Rijksrederij

Terugblik Marktdag Rijkswaterstaat Rijksrederij Verslag Marktdag 26 november Terugblik Marktdag Rijkswaterstaat Rijksrederij Inhoud David van Baarle opent Marktdag Vlootprogramma Rijksrederij Spelregels van aanbestedingen Wat leverde de Marktdag op

Nadere informatie

WAT IS DE FOCUS VAN JE WENS TOT VERBETERING BEHOEFTE BEPALEN INNOVATIEVERKENNER AANLEIDING ACHTERGROND INNOVATIEVRAAG

WAT IS DE FOCUS VAN JE WENS TOT VERBETERING BEHOEFTE BEPALEN INNOVATIEVERKENNER AANLEIDING ACHTERGROND INNOVATIEVRAAG WAT IS DE FOCUS VAN JE WENS TOT VERBETERING BEHOEFTE BEPALEN INNOVATIEVERKENNER AANLEIDING ACHTERGROND INNOVATIEVRAAG WAT IS HET PROBLEEM ACHTER HET PROBLEEM BEHOEFTE BEPALEN 5X WAAROM PROBLEEMSTELLING:

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Inkopen

Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Actieplan september 2017 Actieplan gemeente Alkmaar 1 Inleiding De overheid koopt per jaar voor ongeveer 73,3 miljard euro in en heeft daarmee een belangrijke invloed

Nadere informatie

AMROR INNOVATIE HET INNOVATIEPROCES OP ZICH, SAMENWERKEN EN AANBESTEDEN.

AMROR INNOVATIE HET INNOVATIEPROCES OP ZICH, SAMENWERKEN EN AANBESTEDEN. AMROR INNOVATIE HET INNOVATIEPROCES OP ZICH, SAMENWERKEN EN AANBESTEDEN. VAN PRANGENDE MAATSCHAPPELIJKE VRAGEN NAAR WOEST AANTREKKELIJKE OPLOSSINGEN ALLIANTIE AMROR PROJECT FUNBAR SACHA STOLP GEMEENTE

Nadere informatie

Reglement Kennisvouchers Techport 12 maart 2015

Reglement Kennisvouchers Techport 12 maart 2015 Reglement Kennisvouchers 12 maart 2015 Context In het najaar van 2013 hebben de Colleges van Burgemeester en Wethouders van de drie IJmondgemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen het economisch gebiedsprogramma

Nadere informatie

EEN VAN ONZE EXPERTS

EEN VAN ONZE EXPERTS EEN VAN ONZE EXPERTS For every situation, there is a suitable line from a song Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn

Nadere informatie

contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011

contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011 Innovatieve contractvorming in de onderwijshuisvesting Louk Heijnders Congres PIANOo 26 mei 2011 Servicecentrum Scholenbouw Opdrachtgevers OCW VNG VO raad PO raad Ketenpartners Steunpunt Seu brede scholen

Nadere informatie

Mijn Cardiac Lifestyle Intervention Check

Mijn Cardiac Lifestyle Intervention Check Mijn Cardiac Lifestyle Intervention Check Digitale Brochure mijnclic begeleidt mensen op weg naar een betere leefstijl en gezondheid Over mijnclic mijnclic staat voor mijn Cardiac Lifestyle Intervention

Nadere informatie

Innovatie, Duurzame leefomgeving en Kennis

Innovatie, Duurzame leefomgeving en Kennis Innovatie, Duurzame leefomgeving en Kennis Innovatie Rijkswaterstaat innoveert niet voor niets. Innovatie moet bijdragen aan het in stand houden van de netwerken, zoals het hoofdwegennet, het hoofdvaarwegennet,

Nadere informatie

Wijzigingen Aw 2012 duurzaamheid & innovatie. door Praktijkgroep Aanbestedingsrecht, Ronald Blom

Wijzigingen Aw 2012 duurzaamheid & innovatie. door Praktijkgroep Aanbestedingsrecht, Ronald Blom Wijzigingen Aw 2012 duurzaamheid & innovatie door Praktijkgroep Aanbestedingsrecht, Ronald Blom Inhoud Ø marktconsultatie Ø eisen aan de levenscyclus Ø keurmerken Ø wijziging gunningscriteria Ø procedure

Nadere informatie

10 Innovatielessen uit de praktijk 1

10 Innovatielessen uit de praktijk 1 10 Innovatielessen uit de praktijk 1 Geslaagde gastoudermeeting levert veel ideeën op voor innovatie! Wat versta ik onder innoveren? Innoveren is hot. Er zijn vele definities van in omloop. Goed om even

Nadere informatie

Innovatief aanbesteden

Innovatief aanbesteden Innovatief aanbesteden Smart City / Living Lab Scheveningen Menno Paats / Brian Benjamin Smart City / Living Lab Een praktijkvoorbeeld in Scheveningen Inhoud 1. Wat is de ambitie van Smart City / Living

Nadere informatie

DBFMO M A N A G E M E N T

DBFMO M A N A G E M E N T DBFMO M A N A G E M E N T Van ontwerp naar exploitatie of van exploitatie naar ontwerp? P. Wijntjes 26-9-2013 Post HBO opleiding DBFMO is een noodzakelijke voorwaarde voor duurzame utiliteitsbouw ~ Rabobank

Nadere informatie

Fryslân Fernijt. Een nieuw Fries programma voor innovatie

Fryslân Fernijt. Een nieuw Fries programma voor innovatie Een nieuw Fries programma voor innovatie Om innovatie in Fryslân een impuls te geven hebben de en de Europese Commissie het Regionaal Innovatie Programma Fryslân (RIPF) opgezet. Dit programma wil de in

Nadere informatie

Duurzaam inkopen, gewoon doen!

Duurzaam inkopen, gewoon doen! Duurzaam inkopen, gewoon doen! Duurzaam Inkopen, 27 januari 2010 ir. Mark Hoogbergen Adviseur Agenda 1 Introductie 4 Criteria 2 Waarom 5 Aan de slag 3 Doelstelling > Menu extra s Agentschap NL Als het

Nadere informatie

Industry consulting. Care management. Effectieve procesinnovatie in de zorg. Onze zorg Kwaliteit nu én in de toekomst

Industry consulting. Care management. Effectieve procesinnovatie in de zorg. Onze zorg Kwaliteit nu én in de toekomst Industry consulting Care management Effectieve procesinnovatie in de zorg Onze zorg Kwaliteit nu én in de toekomst Effectieve procesinnovatie Iedere organisatie is uniek. Dat is in de zorg niet anders.

Nadere informatie

Beleid Maatschappelijk Verantwoord Inkopen gemeente Eersel

Beleid Maatschappelijk Verantwoord Inkopen gemeente Eersel Beleid Maatschappelijk Verantwoord Inkopen gemeente Eersel Kenmerk: Versie: Status: Bizob2012MVI 1.01 Definitief Opdrachtgever: Datum: Gemeente Eersel 12-07-2013 1 Inleiding De gemeente spant zich continu

Nadere informatie

Kunnen inkopers besparen met marktplaatsen?

Kunnen inkopers besparen met marktplaatsen? WORKSHOP 10 Kunnen inkopers besparen met marktplaatsen? Drs. Roderick Timmermans MMO, Het NIC Drs. W. (Wolter) van der Vlist, Agentschap NL 21 juni 2011 Workshop 1 Het Nieuwe Werken Agenda Kennismaking

Nadere informatie

Implementeren van MVI. Geleerde lessen uit de evaluatie van MVI actieplannen

Implementeren van MVI. Geleerde lessen uit de evaluatie van MVI actieplannen Implementeren van MVI Geleerde lessen uit de evaluatie van MVI actieplannen CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Realisatie. Indienersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening

Realisatie. Indienersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening Realisatie Indienersbrochure DE PILOTSTARTER Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening DE PILOTSTARTER Werk je ook aan innovaties om gemeentelijke dienstverlening

Nadere informatie

Beste HRM Dienstverlener voor de Overheid

Beste HRM Dienstverlener voor de Overheid Outplacement Outplacement Sta je aan het begin van een nieuwe stap in je loopbaan? Wij ondersteunen je bij het vinden van een nieuwe baan. Nieuwe keuzes maken is wat onwennig en het maakt je soms onzeker.

Nadere informatie

De Bouwagenda. Bouwen aan de kwaliteit van leven

De Bouwagenda. Bouwen aan de kwaliteit van leven De Bouwagenda Bouwen aan de kwaliteit van leven MAATSCHAPPELIJK URGENTE UITDAGINGEN 2 MAATSCHAPPELIJK URGENTE UITDAGINGEN 3 MAATSCHAPPELIJK URGENTE UITDAGINGEN 4 MAATSCHAPPELIJK URGENTE UITDAGINGEN 5 %

Nadere informatie

Presentatie Actieplan FoodValley

Presentatie Actieplan FoodValley Presentatie Actieplan FoodValley Doorontwikkeling FoodValley Ambitie 26 oktober 2012 FoodValley: kristallisatiepunt voor innovaties in agrofoodsector (1) Sense of urgency: wereldvoedselproblematiek en

Nadere informatie

Samen realiseren we de koers van Zuid-Limburg

Samen realiseren we de koers van Zuid-Limburg Samen realiseren we de koers van Zuid-Limburg Ambitie programma Toegevoegde waarde/bijdrage aan BNP: 40 miljard euro op ZON niveau 8,5 miljard op het niveau van Zuid- Limburg Complete werkgelegenheid:

Nadere informatie

Het Nieuwe Werken is voor iedereen

Het Nieuwe Werken is voor iedereen Het Nieuwe Werken is voor iedereen Lessen uit 10 Best Practices 2010 Corporate Facility Partners Het Nieuwe Werken inhoud Korte Introductie Het Nieuwe Werken is voor iedereen Gefaseerde aanpak van Het

Nadere informatie

voor werkgelegenheid voor maatschappelijk rendement voor iedereen

voor werkgelegenheid voor maatschappelijk rendement voor iedereen voor werkgelegenheid voor maatschappelijk rendement voor iedereen 1 MVO, Social Return, SROI en social enterprise Iedereen winst Hoe kunnen we nu en in de toekomst uw inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Betreft Onderzoek Materialen in de Nederlandse economie en reactie op de motie Circulaire Economie Versneller

Betreft Onderzoek Materialen in de Nederlandse economie en reactie op de motie Circulaire Economie Versneller > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Datum 16 juni 2014

Nadere informatie

Workshop House of Tomorrow Today

Workshop House of Tomorrow Today Workshop House of Tomorrow Today Ontsnap eens uit het peloton! 1. Teken uw keten(s) eens uit, vanaf grondstoffen (aanbod) t/m eindgebruiker (vraag). 2. Genereer probleem-klant combinaties. 3. Selecteer

Nadere informatie

Aanpak duurzaam GWW in de praktijk Meerwaarde door een integrale aanpak. Imagine the result

Aanpak duurzaam GWW in de praktijk Meerwaarde door een integrale aanpak. Imagine the result Aanpak duurzaam GWW in de praktijk Meerwaarde door een integrale aanpak Even voorstellen: Esther Heijink Sr. adviseur veiligheid en duurzaamheid bij ARCADIS Programmamanager Duurzaamheid divisie Mobiliteit

Nadere informatie

Workshop. Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013

Workshop. Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013 Workshop Dynamisch Aankoop Systeem NEVI INKOOPDAG 2013 1 Inleiding Kan een dynamisch aankoopsysteem zorgen voor de juiste verbinding met uw ICT vraag? Verwachtingen? Uw relatie met ICT inkoop / DAS Dynamisch

Nadere informatie

Groeien met clusters

Groeien met clusters Bon Uijting innovatieadviseur Groeien met clusters Duurzaam samenwerken als versneller voor nieuwe waardecreatie in de zorg SamenwerkingsTOP 28 nov. 2013 - Utrecht 27-11-2013 Syntens? 1 januari 2014 gaat

Nadere informatie

Functieprofiel Innovatiemanager Provincie Zuid-Holland

Functieprofiel Innovatiemanager Provincie Zuid-Holland Functieprofiel Innovatiemanager Provincie Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland Innovatiemanager De provincie Zuid-Holland is een bedrijvige, veelzijdige provincie met 3,5 miljoen inwoners op een gebied

Nadere informatie

Toekomstvisie zorgverzekeraars. 27 september 2017

Toekomstvisie zorgverzekeraars. 27 september 2017 Toekomstvisie zorgverzekeraars 27 september 2017 1.400 1.350 1.300 1.250 1.200 1.150 1.100 1.050 1.000 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 6.000 5.500 5.000 4.500

Nadere informatie

HOE GEVEN WE GEZAMENLIJK INHOUD AAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE

HOE GEVEN WE GEZAMENLIJK INHOUD AAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE HOE GEVEN WE GEZAMENLIJK INHOUD AAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE 1. Duurzaamheid en circulariteit 2. Aanpak Rijk 3. Ons voorstel 4. In de praktijk van alledag 5. Duurzaam GWW en circulair inkopen 6. Discussie

Nadere informatie

INKOOP INNOVATIE URGENT

INKOOP INNOVATIE URGENT INKOOP INNOVATIE URGENT Projectenboek 2013 INKOOP INNOVATIE URGENT Projecten Instrumenten Netwerken Bestuurders Gezondheidszorg Watermanagement Veiligheid Duurzame energie, mobiliteit en Smart Grids Dynamisch

Nadere informatie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie

Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale

Nadere informatie

Kracht in eigen inkoop

Kracht in eigen inkoop Kracht in eigen inkoop Actieplan MVI 2018/2019 Voorwoord De provincie Overijssel koopt jaarlijks voor bijna 150 miljoen euro in. Daarmee hebben we als provincie een krachtig instrument in handen om maatschappelijk

Nadere informatie

DE BOUWCAMPUS GIDS VAN EEN MERK

DE BOUWCAMPUS GIDS VAN EEN MERK DE BOUWCAMPUS GIDS VAN EEN MERK VERSIE JUNI 2014 INLEIDING De Bouwcampus staat in de steigers: hier pakken we de uitdagingen binnen de bouw gezamenlijk op. In vraagstukken die zowel private als publieke

Nadere informatie

Innoveren in de topsectoren chemie en energie. InnovatieLink biedt MKB ers praktische oplossingen en ondersteuning

Innoveren in de topsectoren chemie en energie. InnovatieLink biedt MKB ers praktische oplossingen en ondersteuning Innoveren in de topsectoren chemie en energie InnovatieLink biedt MKB ers praktische oplossingen en ondersteuning Om innovaties in de topsectoren chemie en energie kansrijker te maken helpt InnovatieLink

Nadere informatie

Aanbesteden: Hans Bakker Gunnen en benutten!

Aanbesteden: Hans Bakker Gunnen en benutten! Aanbesteden: Hans Bakker Gunnen en benutten! Regiomanager MKB- Nederland/ coördinator regio Hans Bakker, regiomanager MKB- Nederland/regionaal aanbestedingsbeleid coördinator aanbesteden Informeert Ontmoet

Nadere informatie

Waarom zelf het wiel uitvinden?

Waarom zelf het wiel uitvinden? Home no. 6 December 2017 Eerdere edities Verenso.nl Waarom zelf het wiel uitvinden? Knowledge brokers CVA verbeteren kwaliteit geriatrische revalidatie Mia Willems, Eugenie Brinkhof, Marike Jansen, Liesbeth

Nadere informatie

Duurzaam Inkopen, een stap verder

Duurzaam Inkopen, een stap verder Duurzaam Inkopen, een stap verder Frans van Beek, Programma Duurzame energievoorziening bedrijfsvoering Rijk Rob van Arnhem, Categoriemanager Bedrijfskleding Rijk Ivo Bonajo, programmamanager duurzaam

Nadere informatie

Realistisch duurzaam -samen aan de slag-

Realistisch duurzaam -samen aan de slag- Realistisch duurzaam -samen aan de slag- Realistisch duurzaam Opbouw presentatie Startpunt voor opzet van het actieprogramma duurzaamheid Kijkje in de toekomst (voorbeeld Haarlemmermeer) Ideeën 27 maart

Nadere informatie

Aanbesteding van Toerit Someren

Aanbesteding van Toerit Someren Aanbesteding van Toerit Someren Rijkswaterstaat, Nederland De nieuwe aanbestedingsmethode gericht op vermindering van milieueffecten en CO2 uitstoot werd succesvol toegepast bij een aanbesteding voor een

Nadere informatie

Samen zorgen voor minder CO2. Johan van Dalen, ProRail Symposium Duurzame Infrastructuur, RWS 28 april 2011

Samen zorgen voor minder CO2. Johan van Dalen, ProRail Symposium Duurzame Infrastructuur, RWS 28 april 2011 Samen zorgen voor minder CO2 Johan van Dalen, ProRail Symposium Duurzame Infrastructuur, RWS 28 april 2011 5 Agenda Waarom de CO2 Prestatieladder Kernpunten van de ladder Praktijkervaringen Prestatieladder

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Directie en Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC

Nadere informatie

Sector- en keteninitiatieven

Sector- en keteninitiatieven Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van A van Ooijen Woerden B.V. Auteur(s): Mevr. G.A.W. Mielke-van

Nadere informatie

Arrix Optimus, de SharePoint specialist Deel meer, doe meer!

Arrix Optimus, de SharePoint specialist Deel meer, doe meer! Arrix Optimus, de SharePoint specialist Deel meer, doe meer! brochure.indd 1 07-02-12 11:02 brochure.indd 2 07-02-12 11:02 Arrix Optimus, de SharePoint specialist Deel meer, doe meer! Arrix optimus is

Nadere informatie