2012 JAARVERSLAG 2012 WONENPLUS NOORD-HOLLAND Stichting WonenPlus Noord-Holland Mei 2013
Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding en samenvatting 2 2. Stand van zaken 3 3. Activiteiten 4 4. Overzicht resultaten 7 5. Bestuur 10 1
1. INLEIDING EN SAMENVATTING De grote veranderingen in zorg en welzijn zoals die zich al in 2011 aftekenden, zijn door de val van het kabinet en de komst van Rutte II enigszins vertraagd. Inmiddels is duidelijk geworden dat 2012 een tussenjaar is geweest. De aangekondigde veranderingen zullen in 2013 en verder nog veel ingrijpender zijn dan verwacht. De zogenaamde efficiencykortingen bij de overdracht van budget en de torenhoge verwachtingen van de eigen kracht en zelfredzaamheid van de burger zorgen voor enorme bezuinigingen. Het budget voor huishoudelijke hulp wordt met 75% gekort, voor begeleiding en persoonlijke verzorging wordt een korting van 30% verwacht en daarnaast gaat de deur van het verzorgingshuis voor velen niet meer open. De druk op WonenPlus neemt toe. Dat hebben we ook in 2012 gezien. Het aantal klanten en diensten is weer substantieel toegenomen. Gelukkig zijn (bijna) alle gemeenten overtuigd van nut en noodzaak van hulp en ondersteuning aan ouderen, chronisch zieken en gehandicapten door WonenPlus. Wel wordt er soms stevig bezuinigd op ontmoetingsplekken (buurthuizen) en ondersteunend welzijnswerk (opbouwwerk, ouderenadvies, sociaal-cultureel werk). De alternatieve goedkope dienstverlening (klussenbus GGZ, klussenbus Bijzonder onderwijs, Wijkserviceburo, e.a.) voor WonenPlus klanten is vrijwel overal al verdwenen. Omdat de criteria voor WMO ondersteuning worden aangescherpt, de eigen bijdragen stijgen en de huishoudelijke hulp vrijwel verdwijnt uit het WMO-budget, heeft WonenPlus aan de wieg gestaan van Diensten aan Huis. Deze nieuwe thuishulporganisatie kan betaalbare, goede buurthulpen inzetten voor hulp in het huishouden, tuinhulpen en klussenhulpen. De organisatie wordt pas ingezet op het moment dat de gewenste hulp door WonenPlus niet meer geboden kan worden. WonenPlus Noord-Holland ontvangt geen subsidie en daarom is al eerder besloten om enkele taken te schrappen. Zo wordt er geen tijd meer gestoken in verspreiding van WonenPlus over de provincie en gaan we niet meer in op vragen om advies en ondersteuning van niet-aangesloten organisaties. Desalniettemin gebeurt er van alles. In dit beknopte jaarverslag worden de belangrijkste werkzaamheden en resultaten van 2012 verwoord. 2
Belangrijke projecten in 2012 waren: * Lang Leve Thuis, structurele ondersteuning van 2000 kwetsbare ouderen, gefinancierd door ZonMw in het kader van het Nationaal Programma Ouderenzorg. * JUUL, een integraal zorg- en welzijnsteam in de wijk Oudorp * Platform mensen met beperkingen Noord-Kennemerland. Overleg GGZ NHN, De Waerden, Philadelphia, Esdégé, MEE en Geriant. In 2012 is een start gemaakt met concrete projecten en activiteiten. * Thuiskracht, een onderwijsprogramma ontwikkeld met Horizon College, modules voor MBO 3 en 4 over omgaan met kwetsbare ouderen, langdurig en chronisch zieken, maatschappelijk steunsysteem, ketensamenwerking in de wijk en werken met een thuisplan. * Samenkracht, een vervolg en uitbreiding op Lang leve Thuis. In samenwerking met Wonen Plus Welzijn is - met steun van het zorgkantoor, VGZ, de gemeente Alkmaar en ZonMw - een projectvoorstel ingediend bij de NZA. Dit is gehonoreerd waardoor er in 2013 en 2014 in totaal 2000 kwetsbare ouderen in Noord-Holland Noord extra hulp en ondersteuning krijgen. De nadruk ligt op netwerkversterking. Daar heeft WPNH een methodiek voor ontwikkeld op basis van de Eigen Kracht Conferentie. * Vrijwilligerscoaches. Fonds Nuts Ohra heeft een projectplan gehonoreerd waarmee vrijwilligers van GGZ e.a. die extra ondersteuning nodig hebben bij het vrijwilligerswerk bij WonenPlus. 2. STAND VAN ZAKEN Belangrijkste taak van WonenPlus Noord-Holland is het werken aan kwaliteit en continuïteit. WonenPlus is begonnen als ondersteuning bij het zelfstandig kunnen blijven van ouderen, chronisch zieken en mensen met beperking met behulp van praktische diensten. Al snel kwam daar persoonlijke ondersteuning bij (informatie, advies, bemiddeling, huisbezoek). Deelnemers namen zelf contact op als ze hulp wilden. De meest kwetsbare burgers hebben vaak structurele ondersteuning nodig en zijn ook minder genegen of in staat om zelf hulp te vragen. Daarvoor is Lang Leve Thuis gestart. Daarin worden deze kwetsbare ouderen actief benaderd. Vrijwilligers bellen vaak of komen regelmatig bij hen langs. En waar mogelijk worden ze geactiveerd om mee te doen aan contact en ontmoetingsactiviteiten teneinde hun netwerk te vergroten. 3
Inmiddels is duidelijk geworden dat WonenPlus veel kan betekenen voor mensen. Het welbevinden staat voorop en een intensievere ondersteuning draagt daar zeker toe bij. Deelnemers kunnen lang(er) uit zorg blijven en/of zwaardere zorg voorkomen of uitstellen. Samenwerking met de zorg is belangrijk. Immers, als mensen zorg (nodig) hebben is een goede samenwerking met mantelzorg, vrijwilligers en het gehele steunnetwerk rond iemand erg belangrijk. Met projecten als JUUL, Lang Leve Thuis, Diensten aan Huis, vrijwilligerscoaches en met behulp van heel veel activiteiten en initiatieven van WonenPlus organisaties (koeteldagen, samen eten, samen volkstuinieren, saaie zondag, te Gast e.a.) wordt getracht mensen uit zorg te houden. Uiteindelijk is het doel mensen helpen zelfstandig te blijven en een belangrijk middel daarbij is het realiseren en in standhouden van een goed sociaal steunnetwerk. Samen met organisaties als Rode Kruis, Present, Humanitas, Ouderenbonden, buurtorganisaties, kerken en andere organisaties in wijken en buurten wil WonenPlus daar een bijdrage aan leveren. Samenkracht is daaruit voorgekomen. De verwachting is dat gemeenten, zorgkantoor, zorgverzekeraar en de kwetsbare doelgroep zelf Samenkracht blijvend willen voortzetten en dat daarmee de continuïteit van het werk wordt gewaarborgd. 3. ACTIVITEITEN 3. 1. B E L A N G E N B E H A R T I G I N G, S T R A T E G I S C H E E N B E L E I D S M A T I G E O N T W I K K E L I N G E N WonenPlus Noord-Holland participeert in Totaalzorg in Samenhang, Holland Health, Platform Preventie NHN en West-Friesland, Platform Preventie Noord-Kennemerland en het Platform Zorg voor mensen met beperkingen. In 2012 zijn verder diverse contacten geweest met zorgpartners (EVEAN, ledenvereniging EVEAN, GGD NHN, Omring, Actie Zorg, Magenta Zorg, HONK, Foreest Medical School, MCA). En verder met belangenorganisaties (SBO-NH, Zorgbelang-NH), ondersteunende clubs (SEV, Kenniscentrum WMO, Kenniscentrum WWZ, Vilans, MOvisie, ZONH, ZONMW), woningcorporaties en veel gemeenten. 3. 2. F A C I L I T E R E N, O N D E R S T E U N E N V A N A A N G E S L O T E N W O N E N P L U S O R G A N I S A T I E S In 2012 heeft WonenPlus Noord-Holland samen met diverse WonenPlus organisaties 3 Nieuwsbrieven uitgegeven. In veel gemeenten zijn naast de Nieuwsbrief van WonenPlus ook nieuws van mantelzorgondersteuning en WWZ adviseurs meegezonden. Zo kregen in Edam-Volendam meer dan 1000 mensen de nieuwsbrieven van WonenPlus en WWZ omdat daarvoor een gezamenlijk adresbestand wordt gehanteerd. In 2012 is mantelzorgondersteuning in Edam-Volendam door de SMD uitgevoerd, die helaas niet meedeed met de nieuwsbrief. Mantelzorgers ontvingen hierdoor spijtig genoeg de nieuwsbrief niet meer en bleven van veel nuttige informatie verstoken. 4
Verder is er veel publiciteit geweest rond Thuiskracht en Lang Leve Thuis. In de Nieuwsbrief, maar ook door persberichten, redactionele artikelen, advertenties, folders, websites e.d. WonenPlus organisaties zijn in 2012 ook ondersteund bij klantregistratie, incidentele ondersteuning bij organisatievraagstukken, bij strategie- en beleidsontwikkeling, projectontwikkeling, fondsaanvragen, e.d. Voor de aangesloten organisaties worden veel van deze taken door WonenPlus Noord-Holland uitgevoerd. In 2012 heeft het bestuur een rondje langs diverse aangesloten organisaties gemaakt. Voor zowel de organisaties als het bestuur een mooie gelegenheid om elkaar beter te leren kennen en goed op de hoogte te komen van wat er speelt. Dit is wederzijds als zeer leerzaam en plezierig ervaren. 3. 3. D E S K U N D I G H E I D S B E V O R D E R I N G Kennisuitwisseling en ontwikkeling vinden vooral plaats in het provinciaal overleg. Projectleiders, WonenPlus consulenten en consulenten mantelzorgondersteuning zijn in 2012 als groep ieder 4 tot 5 keer bijeen geweest. Naast coördinatie, afstemming en kennisuitwisseling zijn deze bijeenkomsten vooral gericht op het vergroten van kennis en kwaliteit. Deze bijeenkomsten geven tevens veel input aan het cursus- en trainingsprogramma. Het wegvallen van de provinciale subsidies op dit terrein maakt het moeilijk om een volwaardig programma te realiseren. Met behulp van ROC, Geriant, GGZ NHN, Belastingdienst, woningcorporaties, e.a. is in 2012 toch weer een interessant kennisprogramma gerealiseerd voor consulenten en vrijwilligers. Voor consulenten zijn 3 studiemiddagen gehouden over Eigen Kracht en Samenkracht. Zorgkantoor NHN, gemeente Alkmaar, Omring en Zorgcirkel hebben daaraan meegewerkt. Heel verhelderend en zeer gewaardeerd door de vele deelnemers. In het voorjaar 2013 wordt dit thema vervolgd met studiemiddagen die meer instrumenten en handvatten voor de consulenten zullen gaan geven. 3. 4. W E R K O N T W I K K E L I N G E N K W A L I T E I T S O N T W I K K E L I N G De Kanteling en de Transitie AWBZ zorgen voor grote veranderingen in de sectoren wonen, welzijn en zorg. De ondersteuning van kwetsbare burgers en de rol van vrijwilligers en mantelzorgers wordt steeds belangrijker. Werving, selectie en begeleiding van vrijwilligers zijn voor de WonenPlus consulenten een belangrijke en omvangrijke taak. Gelukkig zijn er nog steeds voldoende vrijwilligers die zich willen inzetten voor hun medeburgers. 5
WonenPlus Noord-Holland speelt in op deze veranderingen. In Lang Leve Thuis is een proactieve eropaf werkwijze ontwikkeld met als insteek activerende ondersteuning. In het project JUUL (Alkmaar) is een nieuwe relatie tussen informele en formele zorg ontwikkeld. De traditionele werkwijze in de zorg en ook de financiering van de (thuis)zorg op basis van verrichtingen en handelingen maakt het niet gemakkelijk om te komen tot nieuwe verhoudingen. Met de GGZ wordt verder gewerkt aan de concepten Maatschappelijk steunsysteem en Vrijwilligerscoach. Deze nieuwe concepten worden, samen met de expertise, overgedragen aan WonenPlus organisaties die dit lokaal willen realiseren. Bijkomende taken 3. 5. P R O J E C T E N / O P D R A C H T E N Op verzoek van gemeenten voert WPNH ook andere projecten uit, o.a. WZW advies in Edam- Volendam, Servicepunt Mantelzorgondersteuning in Heerhugowaard en het servicepunt vrijwilligersmakelaar in Edam-Volendam. Deze projecten zijn allemaal tijdelijk, totdat er een lokale organisatie is die dit werk op zich kan nemen. Omdat WonenPlus Noord-Holland geen reguliere subsidie ontvangt, is het niet alleen belangrijk dat nieuwe projecten gefinancierd worden door derden, maar ook dat deze bijdragen aan werkontwikkeling en innovatie. Daar is immers bij WPNH geen budget voor beschikbaar, terwijl het voor de aangesloten organisaties erg belangrijk is. Daarom is Lang Leve Thuis zo belangrijk voor de ontwikkeling van WonenPlus, als belangrijke ondersteuner van ouderen en mensen met beperkingen. In Lang Leve Thuis gaan we van incidentele praktische ondersteuning op afroep (de reguliere WonenPlus werkwijze), naar structurele proactieve ondersteuning van kwetsbare ouderen. Thuiskracht, gefinancierd door ZonMW, is in 2012 afgerond met een interessant en zeer goed bezocht symposium. Samen met ROC Horizon College zijn 4 modules gemaakt voor de uitstroomfase van IG BBL/BOL niveau 3, verpleegkundige niveau 4 en maatschappelijke gezondheidszorg niveau 3 en 4. Ook na afronding heeft het ROC Horizon College Thuiskracht voortgezet en structureel onderdeel gemaakt van het lesprogramma. In 2012 is Thuiskracht ook ingevoerd in de opleidingen zorg en welzijn in Hoorn en in 2013 volgt ROC Kop van Noord-Holland. Daarnaast wordt Thuiskracht als bijscholingsprogramma ingevoerd. Diverse zorginstellingen hebben al laten weten daarin geïnteresseerd te zijn. 6
WonenPlus organisaties bemerken dat het aanbod van zorg- en welzijnsorganisaties verschraalt en dat klanten minder keuzes hebben en minder ondersteuning krijgen. Diverse WonenPlus organisaties hebben initiatieven genomen om samen met partners (ouderenzorg, mantelzorgondersteuning, welzijn) alternatieven te ontwikkelen voor het wegvallen cq. verminderen van mogelijkheden rond dagbesteding, maaltijdverstrekkingen, begeleiding e.d. WonenPlus Noord-Holland ondersteunt deze activiteiten. In 2012 is tevens financiering gevonden voor Samenkracht, dat met toestemming van NZA betaald gaat worden door het zorgkantoor. Zowel VGZ als zorgkantoor betalen aan dit experiment ook zelf mee. Samenkracht is een nieuwe stap na Lang Leve Thuis. Bij Samenkracht wordt nadrukkelijk samengewerkt met andere (vrijwilligers)organisaties in de nulde lijn. Bij Lang Leve Thuis is het belang van het eigen sociale netwerk van kwetsbare ouderen gezien. Binnen Samenkracht wordt daar in belangrijke mate op ingespeeld. Het inzetten van hulpbronnen in de eigen omgeving is een belangrijk onderdeel daarvan. Het gaat om het inventariseren van het netwerk, het analyseren van de mogelijkheden, vitaliseren en versterken, het opzetten van een thuisplan (probleem, hulpvraag en wensen koppelen aan het netwerk), uitvoeren van het plan, evalueren en consolideren. 4. OVERZICHT RESULTATEN 2012 4. 1. B E L A N G E N B E H A R T I G I N G, S T R A T E G I S C H E E N B E L E I D S M A T I G E O N T W I K K E L I N G E N Resultaten WonenPlus Noord-Holland participeert in het netwerk MCA Totaalzorg in samenhang, Holland Health, het Platform Preventie NHN/WF en Platform Preventie NK, Platform Bijzondere doelgroepen Noord-Kennemerland. In 2012 zijn nieuwe relaties opgebouwd en/of uitgebreid met Omring, GGD Hollands Noorden, ZONH, zorgkantoor NHN, VGZ. Samenwerking met GGZ NHN, Esdégé Reigersdaal, De Waerden, Philadelphia, MEE en Geriant is voortgezet en versterkt WonenPlus Noord-Holland participeert in JUUL, een integraal zorg- en welzijnsteam waarbij de relatie tussen formele en informele zorg centraal staat. Dit is in 2012 afgerond en wordt nu regulier voortgezet door WonenPlus Alkmaar en Magenta Zorg. In 2012 zijn diverse WMO bijeenkomsten van gemeenten bijgewoond over de Kanteling en Transitie AWBZ. 7
Er zijn fondsaanvragen gehonoreerd voor het symposium Thuiskracht en voor de vrijwilligerscoach ten behoeve van vrijwilligers uit de GGZ cliëntengroep. Samenkracht is voor 2 jaar gehonoreerd door NZ, VGZ en Zorgkantoor NHN. Er is een fondsaanvraag gedaan bij Fonds Nuts Ohra voor Samenkracht in Purmerend 4. 2. F A C I L I T E R E N, O N D E R S T E U N E N V A N A A N G E S L O T E N W O N E N P L U S O R G A N I S A T I E S Resultaten De WonenPlus Nieuwsbrief is 3 keer uitgekomen in een oplage van telkens ruim 15.000 exemplaren. Ondersteuning bij communicatie, PR en websitebeheer. Bij grote activiteiten (Dag van de Mantelzorg, MADD, NL Doet, eindejaarsactie) is extra PR ondersteuning gegeven. WPNH faciliteert de organisaties met banieren, presentaties en divers ander presentatiemateriaal. 4. 3. W E R K O N T W I K K E L I N G E N K W A L I T E I T S O N T W I K K E L I N G Resultaten Provinciaal overleg met directie/projectleiding aangesloten organisaties is 5 keer gehouden. Provinciaal overleg met WonenPlus consulenten van aangesloten organisaties is 5 keer gehouden. In de loop van 2012 is dit concept gewijzigd in studiemiddagen. Regio-overleg Noord-Kennemerland met GZ- en GGZ organisaties t.b.v. maatschappelijk steunsysteem is 3 keer gehouden. Provinciaal overleg met consulenten mantelzorgondersteuning (3 keer bijeen geweest) Aandachtspunten: vrijwilligerszorg, respijtzorg, mantelzorg Veel aandacht voor Transitie AWBZ naar Wmo en mogelijkheden Wet Werk naar vermogen De ontwikkeling van de WonenPlus werkwijze bij kwetsbare ouderen naar een proactieve inzet, heeft veel aandacht gekregen in 2012. Het heeft tevens geleid tot Samenkracht. 4. 4. D E S K U N D I G H E I D S B E V O R D E R I N G Resultaten Aantal cursussen/trainingen: 17. Aantal deelnemers: 202 vrijwilligers, 69 consulenten Cursusleiders/trainers van GGZ NHN, Geriant, Belastingdienst, Landelijk Steunpunt Thuisadministratie, Wonen Plus Welzijn en MEE hebben een bijdrage geleverd. Een aantal cursussen is gegeven door medewerkers van WonenPlus Noord-Holland. 8
Overige resultaten Het aantal consulenten en vrijwilligers dat een cursus of training heeft gevolgd, is ten opzichte van 2011 gedaald. Dat heeft enerzijds te maken doordat er minder cursussen/trainingen waren en anderzijds doordat aangesloten organisaties meer in-company trainingen hebben georganiseerd. WonenPlus Noord-Holland heeft daarom meer vervolg- en verdiepingsaanbod gerealiseerd. Totalen WonenPlus organisaties WonenPlus diensten in 36 gemeenten verkrijgbaar. Aantal abonnees per 31-12-2012: 18.603 huishoudens (= deelnemers) Aantal vrijwilligers: 2.249 Aantal consulenten: 32 Aantal geleverde diensten: 226.600 In de meeste gemeenten is het aantal abonnees weer aanzienlijk gestegen. 4. 5. P R O J E C T E N / O P D R A C H T E N V A N D E R D E N Resultaat In 2012 zijn opdrachten uitgevoerd voor: Gemeente Heerhugowaard (Mantelzorgondersteuning Lokaal) Gemeente Edam-Volendam (WZW advies en vrijwilligersmakelaar) ZonMw, projectleiding en ondersteuning project Lang Leve Thuis ZonMw, projectleiding en ondersteuning project Thuiskracht NZA, voorbereiding Samenkracht Fonds Nuts Ohra, voorbereiding vrijwilligerscoaches bij GGZ vrijwilligers Sluyterman van Loo, organisatie symposium Thuiskracht 9
5. BESTUUR In 2012 zijn er 8 bestuursvergaderingen gehouden. Daarnaast zijn er diverse bijeenkomsten geweest waarbij bestuursleden aanwezig waren: Bijeenkomsten met alle aangesloten organisaties (1 keer), projectgroep Lang Leve Thuis (2 keer), site visit van ZonMw voor Lang Leve Thuis (1). Met de voorzitter en penningmeester is afzonderlijk overleg geweest ten aanzien van begroting, jaarrekening en jaarverslag. Belangrijkste punten op de agenda waren in 2012: Financiële positie WPNH, besluitvorming nieuwe bestuursvorm en Lang Leve Thuis. Tijdens elke vergadering zijn de verschillende aandachtsgebieden en ontwikkelingen besproken. Het bestuur werd in 2012 gevormd door: Dhr. C. Pasdeloup (Marken), voorzitter Dhr. T. Bos (Harenkarspel), penningmeester/bestuurslid met aandachtgebied Wonen tot 1-7-2012 Dhr. N. Heijink (Bennebroek), bestuurslid/penningmeester (Welzijn Bloemendaal) vanaf 1-3-2012 Mw. A. Blaak (Alkmaar), bestuurslid met aandachtsgebied Welzijn tot 1-1-2013 Mw. J. Schouten (Zaanstad), bestuurslid met aandachtsgebied Zorg tot 1-7-2012 Dhr. H. Batelaan (Bergen), bestuurslid (WonenPlus Alkmaar) vanaf 1-3-2012 Dhr. P. Verweel (Alkmaar), bestuurslid (RSWP) vanaf 1-3-2012 Mw. I. Oltmans (Heiloo), bestuurslid vanaf 1-1-2013 Eind 2011 is besloten 3 vacatures open te stellen voor leden vanuit aangesloten organisaties: 1 voor lokale WonenPlus organisaties, 1 voor lokale welzijnsorganisaties met WonenPlus en 1 voor regionale organisaties met WonenPlus. Deze vacatures zijn in maart 2012 ingevuld. 10