Kop van Overijssel heeft volwassen fietspad In de kop van Overijssel is in 1992 een fietspad aangelegd in een gebied met zeer slechte draagkracht. Nu, 18 jaar later, is ter plaatse gekeken hoe dit inmiddels volwassen fietspad er bij ligt. Belangrijk is de staat waarin het nu verkeert en welk onderhoud er is gepleegd. Duidelijk blijkt dat de gerealiseerde oplossing van een lichtgewicht constructie van schuimbeton een geniale oplossing is geweest. Het fietspad tussen Oldemarkt en Ossenzijl voldoet uitstekend en onderhoud heeft nog niet plaats gevonden. En mogelijk nog belangrijker, het kan nog lang mee zonder noemenswaardig onderhoud. Een beschrijving van de bevindingen Historie In 1991 heeft de toenmalig gemeente IJsselham een ontwerp laten maken voor een fietspad tussen Oldemarkt en Ossenzijl. Een gebied, in de kop van Overijssel, dat landschappelijk geweldig aantrekkelijk is zo kort bij de Weerribben, maar ook een gebied waarvan de draagkracht van de bodem zeer slecht is. Aanleg van een fietspad in dit gebied met een veenondergrond is niet eenvoudig. En de omschrijving veen suggereert nog draagkracht, dik water zou een betere benaming zijn.
Foto 1: trilveen in Weerribben Het oorspronkelijk ontwerp ging uit van een fundering van lava met daarop een asfaltdek. Al snel werd duidelijk dat het gewicht van deze constructie niet geschikt is voor deze ondergrond. Te verwachten viel dat na verloop van jaren het fietspad geheel zou wegzakken in het slappe veen. Herstel met een nieuwe asfaltlaag zou dan slechts een nog zwaardere constructie geven en het wegzakken in de ondergrond zou versneld door blijven gaan. Alternatieve constructie: lichtgewicht!! Door aannemer KWS Drenthe is samen met Multicell een alternatieve constructie voorgesteld. Uitgangspunt van dit alternatief was dat het gewicht van de aan te brengen fundering en verharding aanmerkelijk lichter in gewicht zou gaan worden. En dat is belangrijk bij deze ondergrond. Aangeboden is een fundering van schuimbeton een sterke lichtgewicht oplossing die eenvoudig is aan te brengen. De realisatie kan op twee manieren, te weten: Het gewicht van de aan te brengen fundering en verharding gelijk laten zijn aan het gewicht van het uitgegraven veen of de totale constructie met een laag eigen gewicht op de bestaande veenlaag aanbrengen, waarbij na inklinken van het veen een nieuwe evenwichtssituatie gaat ontstaan. Gerealiseerde oplossing Gekozen is voor de laatste variant. In 1992 is de aanleg van het fietspad gerealiseerd. Een constructie met een fundering van 0.60 m. schuimbeton (met volumieke massa van 500 kg) is aangelegd op het maaiveld.
Foto 3: uitzetten bekisting voor schuimbeton Foto 2: uitzetten van het tracé. Schuimbeton heeft bovendien het voordeel dat het over grotere lengte eenvoudig is te verpompen. Transport over het werk kan daarmee worden voorkomen. Om deze laag schuimbeton aan te kunnen brengen moest een bekisting worden gemaakt boven op het maaiveld om vervolgens het schuimbeton tussen de bekisting te kunnen pompen.
Foto 4: schuimbeton aangebracht Op het schuimbeton is 0.15 m. lavaslakken aangebracht en een asfaltdek van carpave. Voor dit laatste is gekozen vanwege het flexibele karakter van het product carpave. Onduidelijk was immers of de berekende en nog te verwachte zettingen ook daadwerkelijk zouden gaan ontstaan. Bovendien is de ondergrond ter plaatse overal erg slap, maar niet homogeen. Zettingsverschillen kunnen dus gaan optreden, wat een flexibele constructie van de verharding wenselijk maakt.
Foto 5: fietspad gereed voor gebruik Nu aanleg van de carpave en afwerken van de bermen kon het fietspad in gebruik worden genomen. Dat nu dus 18 jaar geleden. En wat zijn de bevindingen nu? Het fietspad tussen Oldemarkt en Ossenzijl is het aanzien nog steeds meer dan waard. Het evenwicht is inderdaad in de eerste jaren na aanleg ontstaan en verzakkingen komen niet voor. De laatste jaren blijkt een stabiele constructie te zijn ontstaan die als het ware drijft in het water, er is nieuw evenwicht. De lichtgewichtconstructie van schuimbeton heeft succes gehad. Het fietspad is aangelegd voldoet uitstekend. Voor de gebruikers is het comfort nog steeds prima.
Foto 6: Fietspad 18 jaar na aanleg Bij gebruik van het fietspad door lichte onderhoudsvoertuigen is te zien dat de verharding ter plaatse van het aanwezige voertuig enkele centimeters zakt. Nadat het voertuig is doorgereden komt de verharding weer omhoog naar de oorspronkelijke hoogte die ontstaan is met het nieuwe evenwicht. Zware onderhoudsvoertuigen moeten worden vermeden. Hiervoor is dit fietspad (zoals trouwens bijna alle fietspaden) niet ontworpen. Conclusies Duidelijk is dat de gerealiseerde alternatieve lichtgewichtconstructie uitstekend heeft voldaan en nog steeds voldoet. Het fietspad is na 18 jaar gebruik nog in perfecte staat en onderhoud is nog niet nodig geweest. Deze schitterende omgeving nodigt uit om zelf ter plaatse te gaan fietsen en dan direct dit fietspad te ervaren. Slechts fietsend komt dit fietspad en de hiervoor gebruikte duurzame oplossing volledig tot zijn recht.
Foto 7: fietsen in Ossenzijl De realisatie van het fietspad met een constructie van schuimbeton met carpave, heeft aangetoond een volwaardige oplossing te zijn. Een lange levensduur van dit fietspad en zeer lage onderhoudskosten was niet alleen verwacht, maar blijkt in de praktijk ook realistisch te zijn. De gemeente, opdrachtgever voor dit werk, is zeer tevreden. Wie nader informatie wil over dit prachtige fietspad kan contact opnemen met Multicell (hr. K. van den Berg). De gegevens van Multicell staan opgenomen bij de leden van de Stichting Schuimbeton Nederland.