Maatschappelijk werk in uitvoering Oriëntatie op beroep en werkveld Uitgebreide Inhoudsopgave Inleiding 1 Maatschappelijk werk: professionaliteit en professionalisering 1.1 Opleiding 1.2 Maatschappelijk werk: missie 1.3 Wortels van het maatschappelijk werk 1.4 Middeleeuwen 1.4.1 Religieuze motieven 1.4.2 Arm en rijk: dubbel paradoxaal 1.5 Zestiende eeuw: armenzorg in nieuwe regelingen 1.5.1 Strategische armenpolitiek 1.5.2 Zorg van deo verheid 1.6 De Verlichting: oude wegen, nieuwe vormen 1.6.1 Op weg naar methodische zorg 1.6.2 Volksopvoeding 1.6.3 Werkverschaffing 1.6.4 Invloed van de sociale quaestie 1.7 Vanaf 1850: van armenzorg tot professionele arbeid 1.7.1 Volkshuisvesting en opleidingen voor sociale arbeid 1.7.2 Ontwikkeling van het begrip maatschappelijk werk 1.7.3 Ontwikkeling van het social casework 1.8 Het beroep maatschappelijk werk in Nederland 1.8.1 Professionalisering 1.8.2 Professionalisering: moraal en ethiek 1.8.3 Professionalisering: beroepscode en beroepsorganisatie 1.8.4 De- en re-professionalisering 1.8.5 Professionalisering: beroepsprofiel 1.8.6 Professionaliteit en competenties 1.8.7 Professionalisering: professionele dilemma s 1.8.8 Professionalisering: functie en beroep 1.8.9 Professionalisering: beroepsregistratie 1.8.10 Professionalisering: wetenschap 1.8.11 Professionalisering: wettelijke erkenning? 2 Algemeen maatschappelijk werk 2.1 De organisatie 2.1.1 Werkzaamheden 2.1.2 Financiering 2.1.3 Missie en visie AMW 2.2 Werken in de eigen instelling of organisatie 2.2.1 Werkwijze 2.2.2 Werken in projecten of op basis van detachering 2.2.3 Overlegvormen en deskundigheidsbevordering 2.2.4 Registratie en verantwoording 2.2.5 Samenwerking op beleids- of managementniveau 2.2.6 Samenwerking op het niveau van de maatschappelijk werker 2.2.7 Keten- en netwerksamenwerking 2.2.8 Bereikbaarheid Maatschappelijk werk in uitvoering 1
Deel B: Werken met cliënten 2.3 Doelgroep van het algemeen maatschappelijk werk 2.4 Werken met, namens en voor cliënten 2.4.1 Intake en verwijzing; cliëntcontact 2.4.2 De cliënt en zijn problemen 2.5 De methodieken binnen het algemeen maatschappelijk werk 2.6 Signalering en preventie 2.7 Dilemma s in het algemeen maatschappelijk werk 3 Maatschappelijk werk in de gezondheidszorg 3.1 Ontwikkelingen op het terrein van de gezondheidszorg 3.1.1 Verkorting opnameduur in de intramurale zorg 3.1.2 Vermaatschappelijking van de zorg 3.1.3 Het persoonsgebonden budget en het zorgzwaartepakket 3.2 De maatschappelijk werker in de gezondheidszorg 3.2.1 Een kort historisch overzicht 3.2.2 Het werk van de maatschappelijk werker 3.2.3 De visie van de maatschappelijk werker 3.2.4 De kennis van de maatschappelijk werker 3.2.5 De vaardigheden van de maatschappelijk werker Deel B: Werken met cliënten 3.3 Maatschappelijk werk in de intramurale gezondheidszorg 3.3.1 Maatschappelijk werk in het ziekenhuis 3.3.2 Kennis- en kwaliteitsinstituut, Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) 3.3.3 Maatschappelijk werk in het verpleeghuis 3.3.4 Maatschappelijk werk in het revalidatiecentrum 3.4 Maatschappelijk werk in de extramurale gezondheidszorg 4 Jeugdzorg Deel A: Werken in de Organisatie 4.1 Historie 4.2 Doelgroep van de jeugdzorg 4.3 Organisaties 4.3.1 Bureau Jeugdzorg 4.3.2 Zorgaanbieders 4.3.3 Raad voor de Kinderbescherming 4.4 Financiering en transitie 4.5 Missie en visie 4.6 De rechten van het kind 4.7 Beroep en functie binnen de eigen instelling 4.7.1 Overlegvormen en deskundigheidsbevordering 4.7.2 Registratie en verantwoording 4.7.3 Rapporteren 4.8 Beleidsontwikkelingen 4.8.1 Centrum voor Jeugd en Gezin 4.8.2 Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg (DD JGZ) 4.8.3 Verwijsindex risicojongeren 4.8.4 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 4.9 Samenwerking op beleids- of managementniveau 4.9.1 Het Casusoverleg Beter Beschermd 4.9.2 Preventiewerk 4.9.3 Belangenbehartiging en klachtenbehandeling 4.10 Samenwerking op het niveau van de maatschappelijk werker 4.10.1 Casemanagement / Zorgcoördinatie 4.10.2 Zorgadviesteam 4.10.3 Netwerkoverleggen Maatschappelijk werk in uitvoering 2
Deel B: Werken met cliënten 4.11 De cliënt en zijn probleem 4.12 Taken en rollen van de maatschappelijk werker 4.12.1 Toegang van BJZ 4.12.2 Jeugdbescherming 4.12.3 Advies- en Meldpunt Kindermishandeling 4.12.4 Raad voor de Kinderbescherming 4.12.5 Jeugdreclassering 4.12.6 Zorgaanbieders 4.12.7 Pleegzorg 4.13 Methodieken binnen de jeugdzorg 4.14 Competenties van de maatschappelijk werker in de jeugdzorg 4.15 Dilemma s voor de jeugdzorgwerker 4.15.1 Wanneer ben ik op tijd? 4.15.2 Wat is wenselijk, wat is haalbaar? 5 Reclassering 5.1 Korte historische schets 5.2 Stand van zaken anno 2014 5.3 Missie en visie 5.3.1 Missie en visie RN 5.3.2 Missie en visie SVG 5.3.3 Missie en visie LJ&R 5.4 Werken in en vanuit een reclasseringsorgansiatie 5.4.1 Organisatie in de praktijk: opdrachtgevers en ketenpartners 5.4.2 Organisatie in de praktijk: de reclasseringsbalie/instroom 5.4.3 Organisatie in de praktijk: samenwerking met Veiligheidshuizen 5.4.4 Organisatie in de praktijk: het reclasseringsproces 5.4.5 Organisatie in de praktijk: Diagnose & Advies 5.4.6 Organisatie in de praktijk: Toezicht & Interventie 5.4.7 Organisatie in de praktijk: de werkstrafunit 5.4.8 Organisatie in de praktijk: overlegvormen 5.4.9 Organisatie in de praktijk: overige activiteiten en medewerkers 5.4.10 Organisatie in de praktijk: registratie, privacy en klachtregeling 5.4.11 Organisatie in de praktijk: deskundigheidsbevordering en ontwikkeling 5.5 Het specifieke van reclasseringswerk: gedwongen kader 5.5.1 Aanbod cliënten 5.5.2 Werkzaamheden van de reclasseringswerker: de adviseur 5.5.3 Werkzaamheden van de reclasseringswerker: de toezichthouder 5.5.4 Werkzaamheden van de reclasseringswerker: gedragstrainer 5.6 Problematiek cliënten 5.7 Competenties van de reclasseringswerker 6 Verslavingszorg 6.1 Verslavingszorg in Nederland 6.2 Verslaving in historisch perspectief 6.3 Het begrip verslaving 6.3.1 Definities 6.3.2 Verslavingsgedrag 6.4 Visie op verslaving en verslavingszorg 6.5 Organisatie verslavingszorg 6.5.1 Financiering 6.5.2 Samenwerken op beleidsniveau 6.5.3 Overlegvormen Maatschappelijk werk in uitvoering 3
6.5.4 Registratie, rapporteren en verantwoording 6.5.5 Hulpaanbod 6.5.6 Samenwerken op het niveau van de maatschappelijk werker 6.6 Competenties van de maatschappelijk werker in de verslavingszorg 6.7 Algemene informatie: de doelgroep 6.8 Algemene informatie: stadia van verslaving 6.9 Soorten verslaving 6.9.1 Verslavende middelen 6.9.2 Verslavingen niet gelieerd aan middelengebruik 6.10 Functies binnen verslavingszorg 6.10.1 Medewerker reclassering in verslavingszorg 6.10.2 Medewerker preventie 6.10.3 Ambulant begeleider 6.10.4 Maatschappelijk werker in een kliniek 6.11 Methodieken 6.12 Dilemma s 7 Bedrijfsmaatschappelijk werk 7.1 Ontwikkelingen toen en nu 7.1.1 Ontwikkelingen tot de eeuwwisseling 7.1.2 Recente ontwikkelingen 7.1.3 Constante verandering en problemen in arbeidsverhoudingen 7.2 Identiteit van het bedrijfsmaatschappelijk werk 7.2.1 Doelstelling 7.2.2 Doelgroepen 7.3 Werken in en vanuit een arbeidsomgeving 7.3.1 Organisaties die bedrijfsmaatschappelijk werk extern landelijk aanbieden 7.3.2 Een dienstverband met de organisatie 7.3.3 Via de zorgverzekering 7.3.4 Financiering 7.3.5 Professioneel statuut 7.3.6 Werken in de eigen organisatie 7.3.7 Werken bij de opdrachtgevende organisatie 7.3.8 Functieverband bedrijfsmaatschappelijk werk van de NVMW 7.4 Positionering en legitimering 7.4.1 Zorgvuldig handelen 7.4.2 Arbowet 7.4.3 Wet verbetering poortwachter 7.5 Taken en activiteiten 7.5.1 Curatieve taken 7.5.2 Preventieve taken 7.6 Het bedrijfsmaatschappelijk werk en de cliënt 7.6.1 Problemen/aandachtsgebieden in relatie tot inzetbaarheid 7.6.2 Methodische hulpverlening: doelgericht, systematisch en procesmatig 7.6.3 Eclectisch-integratief werken 7.6.4 Groepshulpverlening en stresscursussen 7.6.5 Teambegeleiding 7.6.6 Verwijzen naar externe deskundigen en gespecialiseerde organisaties 7.7 Proactief samenwerken voor de cliënt bij de opdrachtgevende organisatie 7.7.1 Vertrouwelijk 7.7.2 Personeelsadviseur 7.7.3 Bedrijfsarts 7.7.4 Vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen 7.7.5 Arbocoördinator en Arbeids- en Organisatiedeskundige (A&O) 7.7.6 Leidinggevenden Maatschappelijk werk in uitvoering 4
7.7.7 Sociaal medisch team 7.7.8 Bedrijfsopvangteam 7.7.9 Sociaal Fonds 7.8 Organisatiegericht werken en preventie 7.8.1 Signalering en advisering 7.8.2 Consultatie en advies, managementondersteuning 7.8.3 Beleidsbijdragen 7.8.4 Voorlichting en workshops geven 7.8.5 Ondernemingsraad 8 Maatschappelijk werk voor ouderen 8.1 Visie: beleid van de rijksoverheid 8.1.1 Nota Ouderenbeleid in het perspectief van de vergrijzing 8.1.2 Actualisatie ouderenbeleid: participatie 8.1.3 Ouderenbeleid anno 2014 8.1.4 Beleid en advies: Kenniscentrum Ouderen 8.1.5 Beleid: allochtone ouderen 8.2 Extramurale en intramurale zorg 8.3 Extramurale zorg: voorzieningen 8.3.1 Extramurale zorg: Stichting Welzijn Ouderen 8.3.2 Extramurale zorg: consultatiebureau voor ouderen en inloopfunctie in de wijk 8.3.3 Extramurale zorg: de ouderenadviseur 8.3.4 Extramurale zorg: regionaal zorgbureau en commissie indicatiestelling 8.3.5 Extramurale zorg: thuiszorg 8.3.6 Extramurale zorg: maatschappelijk werk en sociale dienstverlening 8.3.7 Extramurale zorg: flankerende voorzieningen 8.4 Intramurale zorg: voorzieningen 8.4.1 Intramurale zorg: ziekenhuis 8.4.2 Intramurale zorg: verpleeghuis 8.4.3 Intramurale zorg: verzorgingshuis en verpleeghuis 8.5 Intra- en extramurale zorg: werken met vrijwilligers 8.6 Preventieve en curatieve hulpverlening 8.7 Methodisch helpen 8.8 Het specifieke van ouderenhulpverlening 8.8.1 Veranderend levensperspectief 8.8.2 Verwerking en reactie 8.8.3 Problemen in de directe levenssfeer 8.8.4 Relationele hulp 8.8.5 Ouderenmishandeling 8.8.6 Financiële hulp 8.8.7 Oorlogstrauma/oorlogservaringen 8.8.8 Palliatieve zorg 8.9 Competenties van de maatschappelijk werker in de ouderenzorg 9 Maatschappelijk werk voor mensen met een (functie)beperking 9.1 Samenlevingsvisie 9.2 Historie 9.3 Sociaal Pedagogische Diensten 9.4 Werken in en vanuit een arbeidsorganisatie: MEE 9.4.1 Missie MEE Nederland 9.4.2 Doelgroepen en levensgebieden 9.4.3 Financiering en samenwerking met gemeenten 9.5 Werken in en vanuit een arbeidsorganisatie: andere instellingen 9.5.1 De William Schrikker Groep Maatschappelijk werk in uitvoering 5
9.5.2 Koninklijke Visio 9.5.3 Koninklijke Kentalis 9.6 Competenties van de maatschappelijk werker in de zorg voor mensen met een beperking 9.6.1 Autonomie van de maatschappelijk werker 9.6.2 Visie van de maatschappelijk werker 9.6.3 Samenwerkingscontacten Deel B Samenwerken met cliënten 9.7 De consulent 9.8 Diensten en taken van MEE 9.8.1 Thema s en diensten van MEE 9.8.2 Vragen bij de thema s 9.9 Uitgelicht: een doelgroep en een taak 9.9.1 Mensen met een licht verstandelijke beperking 9.9.2 Integrale vroeghulp Maatschappelijk werk in uitvoering 6